استاندارد حسابداري شماره 4

  استاندارد حسابداري شماره 4

  آثار تغييرات در نرخ­های تسعير ارز

.

يك واحد ممكن است فعاليت‌هاي خارجي خود را به دو طريق ادامه دهد. واحد ممكن است معاملاتي به ارز انجام دهد يا ممکن است داراي عمليات خارجي باشد. به‌علاوه، ممكن است واحد صورت‌هاي مالي خود را به ارز ارائه كند. هدف تجويزاین استاندارد حسابداري شماره 4  شیوه­ای است كه معاملات ارزی و عمليات خارجي در صورت‌هاي مالي واحد گنجانده می­شوند و شیوه­ای که صورت‌هاي مالي را به واحد پول گزارشگري تسعير کرد.

• مسائل اصلي اين هستند كه از کدام نرخ (‌هاي) تسعير استفاده کرد و چگونه آثار تغييرات در نرخ‌هاي تسعير را در صورت‌هاي مالي گزارش کرد.

دامنه كاربرداستاندارد حسابداري شماره 4

• هر واحدي كه صورت‌هاي مالي را بر مبناي تعهدي حسابداري تهيه و ارائه مي­كند بايد اين استاندارد را در موارد زير بكار گيرد:

الف) در حسابداري معاملات و مانده­های ارزی به جز در مورد آن معاملات و مانده‌هاي مشتقه­ای كه در دامنه كاربرد استانداردهاي مربوطه بين­ المللي يا ملي حسابداري راجع به شناسايي و اندازه­گيري ابزارهاي مالي قرار دارند.

ب) در تسعير نتايج و وضعيت مالي عمليات خارجي كه از طریق تلفيق، تلفيق نسبي يا از طریق ارزش ويژه در صورت‌هاي مالي واحد گنجانده مي­شوند و

پ) در تسعير نتايج و وضعيت مالي واحد به واحد پول گزارشگري.

• استانداردهاي بين ­المللي يا ملي حسابداري راجع به شناسايي و اندازه­ گيري ابزارهاي مالي در مورد بسياري از مشتقات ارزی كاربرد دارد و در دامنه كاربرد اين استاندارد نمی­گنجد. به هر حال، آن مشتقات ارزی كه در دامنه كاربرد اين استانداردهاي بين­المللي يا ملي حسابداري نيستند، (برای مثال، برخي از مشتقات ارزی كه در ساير قراردادها درج شده­اند) در دامنه كاربرد اين استاندارد قرار مي­گيرند. به‌علاوه، اين استاندارد زمانی كاربرد دارد که واحد مبالغ مربوط به مشتقات را از واحد پول عملياتي ارز کارکردی­ خود به واحد پول گزارشگري تسعير مي‌كند.
• اين استاندارد در مورد حسابداري حفاظي اقلام ارزی از جمله حفاظ سرمايه­گذاري خالص در عمليات خارجي بكار نمي‌رود. بنابراین، واحد‌ها ممكن است استانداردهاي مربوطه بين­المللي يا ملي حسابداري راجع به حسابداري حفاظي را بكار گيرند.

• اين استاندارد در مورد كليه واحد‌هاي بخش عمومي به استثناي واحدهاي تجاری دولت كاربرد دارد.

• «مقدمه استانداردهاي بين­المللي حسابداري بخش عمومي» منتشره توسط هيأت استانداردهاي بين­المللي حسابداري بخش عمومي تشریح مي‌کند كه واحدهای تجاری دولتی، استانداردهاي گزارشگري مالي بين‌المللي منتشره توسط هيأت استانداردهاي حسابداري بين‌المللي را بكار مي‌گیرند. واحدهای تجاری دولتی در استاندارد بين­المللي حسابداري بخش عمومي شماره 1 «نحوه ارائه صورت‌هاي مالي» تعريف شده¬اند.
• اين استاندارد در مورد نحوه ارائه صورت‌هاي مالي واحد بر حسب ارز كاربرد دارد و الزاماتي را در مورد صورت‌هاي مالي حاصله­ای مطرح مي­کند كه باید منطبق با استانداردهاي بين­المللي حسابداري بخش عمومي توصیف شوند. اين استاندارد براي تسعير اطلاعات مالي به ارزی كه مطابق با اين الزامات نيستند، اطلاعاتي را مشخص نموده كه بايد افشا شود.

• اين استاندارد در مورد نحوه ارائه درآمدها و هزينه­هاي ناشي از تسعير ارز و تسعير صورت‌هاي مالي عمليات خارجي كاربرد دارد. اين استاندارد در مورد نحوه ارائه جريانات نقدي ناشي از تسعير ارز يا تسعير جريانات نقدي يك عمليات خارجي در صورت جريان وجوه نقد كاربرد ندارد (به استاندارد حسابداري بين­المللي بخش عمومي شماره 2 «صورت جريان وجوه نقد» مراجعه شود).

استاندارد حسابداري شماره 4

تعاريف

• واژه­هاي زير در اين استاندارد با معاني مشخص شده بكار برده مي­شود:

نرخ نهايي عبارت است از نرخ تسعير فوری در تاريخ گزارشگري.

واحد اقتصادي به معنای گروهي از واحد‌ها است که از يك واحد اصلي و يك يا چند واحد فرعي تشکیل شده است.

تفاوت تسعير عبارت است از تفاوت ناشي از تسعير تعداد معيني از يك ارز به ارز ديگر با نرخ‌هاي تسعير متفاوت.

نرخ تسعير عبارت است از نرخ تبديل دو واحد پولي به يكديگر.

ارزش منصفانه مبلغي است كه بين اشخاص مطلع و مايل در معامله­اي حقيقي، يك دارايي در ازاي آن مبلغ مبادله يا يك بدهي تسويه مي­شود.

ارز عبارت است از هر واحد پولي به غير از ارز عملياتي واحد

عمليات خارجي عبارت است از واحدی كه واحد فرعي، واحد وابسته، مشاركت خاص يا شعبه واحد گزارشگر باشد و فعاليت‌هاي آن در كشوري یا به ارزی غير از كشور یا ارز واحد گزارشگر استقرار يافته است یا اداره مي­شود.

ارز عملياتي ارز محيط اقتصادي اصلي كه واحد در آن فعالیت مي­کند.

استاندارد حسابداري شماره 4

اقلام پولي عبارت­اند از ارزی نگهداري شده و دارايي­ها و بدهي‌هايي كه قرار است تعداد ارز ثابت يا قابل تعيينی دريافت يا پرداخت شوند.

خالص سرمايه­گذاري در عمليات خارجي عبارت است از میزان حق واحد گزارشگر در خالص دارايي­های / ارزش ویژه آن عمليات.

واحد پول گزارشگري عبارت است از واحد پولي که صورت‌هاي مالي بر حسب آن ارائه می­شوند.

نرخ تسعير فوری عبارت است از نرخ تسعير مربوط به تحويل فوري.

واژه‌هاي تعريف شده در ساير استانداردهای حسابداري بين‌المللي بخش عمومي با همان معاني ذكر شده در آن استانداردها، در اين استاندارد مورد استفاده قرار مي‌گيرند و در واژه‌نامه اصطلاحات تعریف شده منتشره نیز به صورت جداگانه چاپ شده­اند.

استاندارد حسابداري شماره 4

ارز عملياتي

• محيط اقتصادي اصلي كه واحد در آن فعالیت مي­کند، معمولاً محيطي است كه واحد عمدتاً در آن وجه نقد ايجاد و مصرف مي­كند. واحد بايد عوامل زير را در تعيين ارز عملياتي خود در نظر بگیرد:

الف) ارزی:

• كه درآمد از آن ناشي مي­شود مثل ماليات­ها، كمك­ها و جرايم

• كه به‌طور عمده­اي قيمت فروش كالاها و خدمات را تحت تأثير قرار مي­دهد (این اغلب ارزی است كه قيمت‌هاي فروش كالاها و خدمات خود را براساس آن تعیین و تسويه مي‌کند) و

• كشوري كه عمدتاً مقررات و نيروهاي رقابتي­ آن قيمت فروش كالاها و خدماتش را تعيين مي­كند.

ب) ارزی كه عمدتاً دستمزد، مواد اوليه و ساير هزينه­هاي ارائه كالاها و خدمات را تحت تأثير قرار مي­دهد (این اغلب ارزی است كه اين‌گونه هزينه­ها بر اساس آن تعیین و تسويه مي­شود).

• عوامل زير نيز ممكن است شواهدي در مورد ارز عملياتي واحد فراهم کند:

الف) ارزی كه وجوه ناشی از فعاليت‌هاي تأمين مالي (يعني انتشار ابزارهاي بدهي و مالکانه) بر حسب آن تأمين مي­شود.

ب) ارزی كه دريافت‌هاي ناشی از فعاليت‌هاي عملياتي معمولاً بر حسب آن نگهداری مي‌شود.

• عوامل اضافي زير در تعيين ارز عملياتي یک عمليات خارجي و اين‌كه آيا ارز عملياتي آن همانند ارز عملیاتی واحد گزارشگر است، در نظر گرفته مي­شود (در اينجا واحد گزارشگر، واحدي است كه در قالب واحد فرعي، واحد وابسته، شعبه يا مشاركت خاص خود دارای عمليات خارجي است):

الف) آیا فعاليت‌هاي عمليات خارجي در قالب بخشی از واحد گزارشگر انجام مي­شود تا این که با درجه بالايي از استقلال انجام مي­شود. مثالي از نوع اول زماني است كه وزارت دفاع تعدادی پايگاه‌ فرامرزی دارد كه از جانب دولت ملي فعاليت مي­كنند.

پايگاه‌هاي دفاعي ممكن است فعاليت‌هایشان را عمدتاً بر حسب ارز عملياتي واحد گزارشگر اداره كنند. براي مثال، ممكن است به پرسنل نظامي بر حسب ارز عملياتي حقوق پرداخت شود و فقط مبلغ ناچيزي فوق العاده حقوق بر حسب ارز محلي دريافت کنند. ممکن است خريد ملزومات و تجهيزات عمدتاً توسط واحد گزارشگر صورت گيرد و خريد بر حسب ارز محلي باشد.

مثال ديگر يك پردیس فرامرزی يك دانشگاه عمومي است كه تحت تسلط مدیریت و هدایت پردیس داخلي فعالیت مي­کند. در مقابل، يك عمليات خارجي دارای درجه بالايي از استقلال ممكن است وجه نقد و ساير اقلام پولي را جمع­آوري كند، هزينه­ها را تحمل كند، درآمد ايجاد كند و احتمالاً استقراض كند و همگی را عمدتاً بر حسب ارز محلی خود انجام دهد. برخی از مثال‌هاي عمليات خارجي تحت تملك دولت كه ممكن است به‌طور مستقل از ساير نمایندگی­هاي دولت فعالیت کند، ادارات گردشگري، شركت‌هاي اكتشاف نفت، هيأت­هاي تجاري و عمليات ارتباط جمعي را شامل می­شوند. چنین واحد‌هایی ممكن است در قالب واحدهای تجاری دولتی تاسیس شوند.

ب) آيا معاملات با واحد گزارشگر بخش زياد يا كمي از فعاليت‌هاي عمليات خارجي هستند

پ) آيا جريانات نقدي ناشي از فعاليت‌هاي عمليات خارجي به‌طور مستقيم جريانات نقدي واحد گزارشگر را تحت تأثير قرار مي­دهند و به راحتي براي ارسال وجه به آن در دسترس هستند.

استاندارد حسابداري شماره 4

ت) آيا جريانات نقدي ناشي از فعاليت‌هاي عمليات خارجي براي اداي تعهدات بدهي سابق و تعهدات بدهي مورد انتظار عادي، بدون وجوهی که از جانب واحد گزارشگر در دسترس قرار مي­گیرند، کافی هستند.

• زمانی که معیار­هاي بالا با هم ترکیب شده­اند و ارز عملياتي مشخص نیست، مديریت برای تعيين ارز عملياتي كه آثار اقتصادي معاملات، رويدادها و شرايط زیربنایی را به منصفانه­ترین حالت ارائه کند، از قضاوت خود استفاده مي­كند. در قالب بخشي از اين رويکرد، مديریت قبل از در نظر گرفتن معیارهای مندرج در بندهاي 12 و 13، كه به منظور ارائه شواهد پشتیبان اضافي براي تعيين ارز عملياتي واحد طراحی شده­اند، به معیارهای مندرج در بند 11 اولویت مي­دهد.

• ارز عملياتي واحد منعکس کننده معاملات، ساير رويدادها و شرايط زیربنایی است كه برای آن مربوط هستند. بنابراين، زمانی که ارز عملياتي مشخص شد، تغيير نخواهد كرد مگر اين‌كه تغییری در معاملات، ساير رويدادها و شرايط زیربنایی مزبور صورت بگیرد.

• اگر ارز عملياتي، ارز يك اقتصاد با تورم حاد باشد، صورت‌هاي مالي واحد بايد طبق استاندارد بين­المللي حسابداري بخش عمومي شماره 10 «گزارشگري مالي در اقتصاد با تورم حاد» ارائه مجدد شود. واحد طبق استاندارد بين­المللي حسابداري بخش عمومي شماره 10 نمي­تواند براي مثال، از طریق پذیرش ارزی غير از ارز عملياتي تعيين شده طبق این استاندارد به عنوان ارز عملياتي­ خود (همچون ارز عملياتي واحد اصلي­ خود) از ارائه مجدد خودداري كند.

استاندارد حسابداري شماره 4

اقلام پولي

• ويژگي اصلی يك قلم پولي، حق دريافت (يا تعهد به تحويل) تعدادی ارز مشخص يا قابل تعيين است. مثال‌هاي آن عبارت­اند از: تعهدات سياست اجتماعي و ساير مزاياي كاركنان كه قرار است به‌صورت نقد پرداخت شود، ذخایری كه قرار است به صورت نقد تسويه شود و سود سهام نقدي كه به‌عنوان يك بدهي شناسايي شده­اند. از طرف دیگر، ويژگي اصلی يك قلم غيرپولي نبود حق دريافت (يا تعهد به تحويل) تعدادی ارز مشخص يا قابل تعيين است. مثال‌هاي آن عبارت­اند از: مبالغ پيش­پرداخت شده بابت كالاها و خدمات (برای مثال، پيش­پرداخت اجاره)، سرقفلي، دارايي­هاي نامشهود، موجودي­ها، دارایی­های ثابت مشهود و ذخایری كه قرار است از طريق تحويل يك دارايي غيرپولي تسويه شوند.

خالص سرمايه­ گذاري در يك عمليات خارجي

• واحد ممكن است داراي اقلام پولي باشد كه از عمليات خارجي قابل دريافت يا به عمليات خارجي قابل پرداخت باشد. يك قلم كه تسويه آن نه برنامه­ريزي شده و نه احتمال مي­رود در آينده قابل پيش­بيني رخ بدهد، در اصل بخشي از خالص سرمايه­گذاري واحد در آن عمليات خارجي است و طبق بندهاي 36 و 37 محاسبه مي­شود. چنین اقلام پولي ممكن است دريافتني­هاي يا وام­های بلندمدت را شامل شوند. آن‌ها دريافتني­هاي تجاري يا پرداختني­هاي تجاري را شامل نمي­شود.

خلاصه ااستاندارد حسابداري شماره 4ي از رويكرد الزامی توسط این استاندارد

• در تهيه صورت‌هاي مالي، هر واحد – خواه يك واحد مستقل، يك واحد با عمليات خارجي (مثل واحد اصلي) يا يك عمليات خارجي (مثل واحد فرعي يا شعبه)- ارز عملياتي­ خود را طبق بندهاي 11 الي 16 تعيين مي­كند. واحد اقلام ارز خارجي­ را به ارز عملياتي­ خود تسعير و آثار چنين تسعيري را طبق بندهاي 22 الي 41 و 58 گزارش مي­كند.

• بسیاری از واحد‌هاي گزارشگر از تعدادي واحد‌هاي مجزا تشكيل (برای مثال، يك واحد اقتصادي از يك واحد اصلي و يك يا چند واحد فرعي تشكيل شده است) مي­شوند.انواع مختلفي از واحد‌ها، خواه اعضای یک واحد اقتصادي يا غیر از این، ممكن است داراي سرمايه‌گذاري در واحد وابسته يا مشاركت خاص باشند. آن‌ها ممكن است داراي شعبي نیز باشند. لازم است که نتايج و وضعيت مالي­ هر واحد مجزا مشمول واحد گزارشگر به ارزی تسعیر شود که واحد گزارشگر صورت‌هاي مالي­ خود را بر حسب آن ارائه مي­كند.

استاندارد حسابداري شماره 4

• اين استاندارد اجازه مي­دهد كه ارز گزارشگري واحد گزارشگر هر ارزی (يا ارزهایی) باشد. نتايج و وضعيت مالي هر واحد مجزا موجود در واحد گزارشگر كه ارز عملياتي­ آن متفاوت از ارز گزارشگري است، طبق بندهاي 42 الي 58 تسعير مي­شوند.

• همچنین، اين استاندارد اجازه مي­دهد كه يك واحد مستقل که صورت‌هاي مالي­ را تهیه مي­کند یا هر واحدي كه صورت‌هاي مالي جداگانه را طبق استاندارد حسابداري بين­المللي بخش عمومي شماره 6 «صورت‌هاي مالي تلفيقي و جداگانه» تهيه مي­کند، صورت‌هاي مالي­ خود را به هر ارزی (يا ارزهایي) ارائه نمايد. اگر ارز گزارشگري واحد متفاوت از ارز عملياتي آن باشد، نتايج و وضعيت مالي­ آن نيز طبق بندهاي 42 الي 58 به ارز گزارشگري تسعير تهیه مي­شوند.

گزارش معاملات ارزی بر حسب ارز عملياتي

شناسايي اوليه

• يك معامله ارزی معامله­اي است كه بر حسب ارز تعیین مي­شود يا مستلزم تسويه بر حسب ارز است، از جمله معاملاتی که زمانی رخ می­دهد كه واحد:

الف) كالاها يا خدماتي را بخرد يا بفروشد كه قیمت آن بر حسب ارز تعیین می­شود.

ب) وجوه را زمانی قرض کند یا قرض بدهد که مبالغ دريافتني يا پرداختني­ آن بر حسب ارز تعیین می­شوند.

پ) در غیر این صورت، دارايي­هایی را تحصيل يا واگذار كند يا بدهي‌هایی را تقبل يا تسويه كند که بر حسب ارز تعیین می­شوند.

استاندارد حسابداري شماره 4

• يك معامله ارزی بايد، در زمان شناخت اوليه بر حسب ارز عملياتي، از طريق بکارگیری نرخ تسعير روز بين ارز عملياتي و ارز در تاريخ معامله در مورد مبلغ ارزی ثبت شود.

• تاريخ معامله تاريخي است كه در آن معامله طبق استانداردهاي حسابداري بين­المللي بخش عمومي برای اولین بار واجد شرايط شناسايي مي­شود. بنا به دلایل عملي، نرخي استفاده مي­شود كه تقريبي از نرخ واقعي در تاريخ معامله است، برای مثال، ممکن است میانگین نرخ طی یک هفته یا یک ماه در مورد كليه معاملات بر حسب هر نوع ارز كه طي آن دوره صورت گرفته، استفاده ­شود. اما چنانچه نوسانات نرخ تسعير قابل توجه باشد، استفاده از نرخ ميانگين یک دوره نامناسب است.

• تغييرات نرخ تسعير ممكن است بر وجه نقد يا معادل­ وجه نقد نگهداري شده يا سر رسید شده بر حسب ارز تأثير داشته باشند. نحوه ارائه چنين تفاوت تسعيرهايي در استاندارد حسابداري بين ­المللي حسابداري بخش عمومي شماره 2 رسیدگی مي­شود. اگر چه اين تغييرات، جريانات نقدي نيستند، به منظور تطبیق (رفع مغایرت) وجه نقد يا معادل­ وجه نقد در ابتدا و پايان دوره، اثر تغييرات نرخ تسعير بر وجه نقد يا معادل­ وجه نقد نگهداري شده يا سر رسید شده بر حسب ارز در صورت جريان وجوه نقد گزارش مي­شوند.

• اين مبالغ به‌صورت جداگانه از جريانات نقدي ناشي از فعاليت‌هاي عملياتي، سرمايه­گذاري و تأمين مالي ارائه مي­شوند و شامل تفاوت‌هايی (در صورت وجود) می­شود که آن جريانات نقدي داشته­اند ­که به نرخ‌هاي تسعير پايان دوره گزارش شده­اند.

استاندارد حسابداري شماره 4

گزارشگري در تاريخ­هاي گزارشگري بعدي

• در هر تاريخ گزارشگري:

الف) اقلام پولي ارزی بايد با استفاده از نرخ نهايي تسعير شود.

ب) اقلام غيرپولي كه بر حسب بهاي تمام شده تاريخي به ارز اندازه­گيري می­شوند، بايد با استفاده از نرخ تسعير در تاريخ معامله تسعير شوند و

پ) اقلام غيرپولي كه به ارزش منصفانه بر حسب ارز اندازه­گيري می­شوند، بايد با استفاده از نرخ تسعير در تاريخي كه ارزش منصفانه تعيين شده است، تسعير شوند.

• مبلغ دفتري هر قلم با عطف به ساير استانداردهاي حسابداري بين­المللي بخش عمومي مربوطه تعيين مي­شود. براي مثال، دارایی­های ثابت مشهود ممكن است طبق استاندارد بين­المللي حسابداري بخش عمومي شماره 17 « دارایی­های ثابت مشهود » بر حسب ارزش منصفانه يا بهاي تمام شده تاريخي اندازه_­گيري شوند.

• صرف نظر از این که مبلغ دفتري بر مبنای بهاي تمام شده تاريخي تعيين شود یا بر مبناي ارزش منصفانه، چنانچه مبلغ مزبور بر حسب ارز تعیین شود، آن­گاه طبق اين استاندارد به ارز عملياتي تسعير مي­شود.

• مبلغ دفتري برخي اقلام از طريق مقايسه دو يا چند مبلغ تعيين مي­شود. براي مثال، مبلغ دفتري موجودي­هاي نگهداري شده براي فروش طبق استاندارد حسابداري بين­المللي بخش عمومي شماره 12 «موجودي­ها»، حداقل بهاي تمام شده و خالص ارزش بازيافتني است. همچنین، طبق استاندارد حسابداري بين­المللي بخش عمومي شماره 21 «كاهش ارزش دارايي­هاي غيرمولد وجه نقد»، مبلغ دفتري دارايي­ غيرمولد وجه نقدی كه نشانه­اي از كاهش ارزش آن وجود دارد، حداقل مبلغ دفتري آن قبل از در نظر گرفتن زيان­هاي احتمالي كاهش ارزش و مبلغ خدمت قابل بازيافت آن است. هنگامی که چنين دارايي­ای، غيرپولي است و بر حسب ارز اندازه­گيري مي­شود، مبلغ دفتري از طریق مقايسه موارد زير تعيين مي­شود:

استاندارد حسابداري شماره 4

الف) بهاي تمام شده يا مبلغ دفتري، حسب مورد، كه به نرخ تسعير در تاريخ تعيين مبلغ مزبور تسعير شده است (يعني نرخ تاريخ معامله در مورد قلمی كه بر حسب بهاي تمام شده تاريخي اندازه­گيري شده است) و

ب) مبلغ خدمت قابل بازيافت، حسب مورد، كه به نرخ تسعير در تاريخ تعيين ارزش تسعير شده است (برای مثال، نرخ نهايي در تاريخ گزارشگري).

اثر اين مقايسه ممكن است این باشد که زيان كاهش ارزش بر حسب ارز عملياتي شناسايي ­شود اما بر حسب ارز شناسايي نشود يا برعكس.

• زماني كه چندين نرخ تسعير در دسترس هستند، نرخي مورد استفاده نرخی است که به آن نرخ جريانات نقدي آتي حاصل از معامله یا مانده بتواند تسویه شود چنانچه جريانات نقدي مزبور در تاریخ اندازه­گیری اتفاق افتاده باشند. اگر قابلیت تسعیر بين دو ارز موقتاً از بین برود، نرخ مورد استفاده اولين نرخ بعدي است كه بتوان به آن نرخ تسعیر را انجام داد.

استاندارد حسابداري شماره 4

شناسايي تفاوت‌هاي تسعير

• همان­گونه که در بند 5 ذکر شد، اين استاندارد به حسابداري حفاظي اقلام ارزی رسیدگی نمي­كند. رهنمود مربوط به ساير جنبه­هاي حسابداري حفاظي، از جمله معيارهای استفاده از حسابداري حفاظي، را مي­توان در استانداردهاي مربوطه بين­المللي يا ملي حسابداري راجع به شناسايي و اندازه­گيري ابزارهاي مالي يافت.

• تفاوت‌هاي تسعير ناشي از تسويه اقلام پولي يا تسعير اقلام پولي به نرخ‌هایي متفاوت از نرخ‌هايي كه اين اقلام در شناسایی اوليه در طی دوره يا در صورت‌هاي مالي قبل به آن­ نرخ­ها تسعير شده­اند، بايد در مازاد يا كسري دوره وقوع شناسايي شوند به غیر از مورد موصوف در بند 36.

• زمانی که اقلام پولي از معاملات ارزی ناشي شوند و نرخ تسعير در فاصله بين تاريخ معامله و تاريخ تسويه تغيير كند، تفاوت تسعير به‌وجود مي­آيد. هنگامی که معامله در همان دوره­ای تسويه شود که در آن اتفاق افتاده است، كليه تفاوت‌ تسعير در آن دوره شناسايي مي­شود. اما، زمانی که معامله در دوره­ حسابداری بعدي تسويه می­شود، تفاوت تسعير شناسایی شده در هر دوره­ تا تاریخ تسويه از طریق تغيير در نرخ‌هاي تسعير طي هر دوره­ تعيين مي­شود.

استاندارد حسابداري شماره 4

• نحوه عمل تغييرات نرخ تسعير ارز در صورت جريان وجوه نقد در بند 25 تشریح شده است.

• زماني كه سود يا زيان غیر عملیاتی يك قلم غيرپولي به‌صورت مستقيم در خالص دارايي­ها / ارزش ویژه شناسايي مي­شود، هر جزء تسعير آن سود یا زيان غیر عملیاتی بايد به‌صورت مستقيم در خالص دارايي­ها / ارزش ویژه شناسايي شود. برعكس، زمانی كه سود يا زيان غیر عملیاتی يك قلم غيرپولي در مازاد يا كسري شناسايي می­شود، هر جزء تسعير آن سود و زيان غیر عملیاتی بايد در مازاد يا كسري شناسايي شود.

• ساير استانداردها ملزم می­کنند که برخي از سود و زيان­های غیر عملیاتی به صورت مستقیم در خالص دارايي­ها / ارزش ویژه شناسايي شوند. براي مثال، استاندارد حسابداري بين­المللي بخش عمومي شماره 17 ملزم مي­کند كه برخي از سود و زيان­هاي غیر عملیاتی ناشي از تجديد ارزيابي دارایی­های ثابت مشهود به‌طور مستقيم در خالص دارايي­ها / ارزش ویژه شناسايي شود. زمانی که چنين دارايي بر حسب ارز اندازه­گيري می­شود، جزء (پ) بند 26 اين استاندارد ملزم مي­کند كه مبلغ تجدید ارزيابي شده با استفاده از نرخ تاريخ تعيين ارزش تسعير شود، این امر منجر به تفاوت تسعيری می­شود که آن نيز در خالص دارايي­ها / ارزش ویژه شناسايي مي­شود.

• تفاوت­های تسعير ناشي از اقلام پولي كه بخشي از خالص سرمايه­گذاري واحد گزارشگر در يك عمليات خارجي را تشكيل مي­دهد (به بند 18 مراجعه شود)، بايد در مازاد يا كسري صورت‌هاي مالي جداگانه واحد گزارشگر يا صورت‌هاي مالي مجزا عمليات خارجي، حسب مورد، شناسايي شود. در صورت‌هاي مالي كه در برگیرنده عمليات خارجي و واحد گزارشگر است (براي مثال صورت‌هاي مالي تلفيقي زمانی كه عمليات خارجي يك واحد فرعي است)، چنین تفاوت­های تسعيری بايد ابتدا در يك جزء جداگانه خالص دارايي­ها / ارزش ویژه شناسايي شود و هنگام واگذاري خالص سرمايه­گذاري طبق بند 56 در مازاد يا كسري شناسايي شود.

• زمانی كه يك قلم پولي بخشي از خالص سرمايه­گذاري يك واحد گزارشگر در عمليات خارجي را تشكيل مي­دهد و بر حسب ارز عملياتي واحد گزارشگر تعیین می­شود، طبق بند 31 يك تفاوت تسعير در صورت‌هاي مالي مجزا عمليات خارجي ايجاد مي­شود. همچنین، اگر چنین قلمی بر حسب ارز عملیات خارجی تعیین شود، طبق بند 31 يك تفاوت تسعير در صورت‌هاي مالي جداگانه واحد گزارشگر ايجاد مي­شود.

• چنین تفاوت­های تسعيری در جزء جداگانه­اي از خالص دارايي­ها / ارزش ویژه در صورت‌هاي مالي كه شامل عمليات خارجي و واحد گزارشگر است، طبقه­بندي مجدد مي­شود (يعني صورت‌هاي مالي كه عمليات خارجي در آن تلفيق شده، تلفيق نسبي شده يا با استفاده از روش ارزش ويژه محاسبه شده است). به هر حال، يك قلم پولي كه بخشي از خالص سرمايه­گذاري واحد گزارشگر در عمليات خارجي را تشكيل مي­دهد، ممكن است بر حسب ارزی غير از ارز عملياتي واحد گزارشگر يا عمليات خارجي تعیین شود.

• تفاوت­های تسعيری که هنگام تسعير اقلام پولي به ارز عملياتي واحد گزارشگر رخ می­دهد و عمليات خارجي در جزء جداگانه­ای از خالص دارايي­ها / ارزش ویژه در صورت‌هاي مالي كه شامل عمليات خارجي و واحد گزارشگر است، طبقه­بندي مجدد نمي­شود (يعني کماکان در مازاد يا كسري شناسايي می­شود).

استاندارد حسابداري شماره 4

• زمانی که واحد دفاتر و سوابق خود را به ارزی غير از ارز عملياتي خودش نگهداري مي­كند، در زمانی که واحد صورت‌هاي مالي­ خود را تهيه می­کند، طبق بندهای 22 الی 29 همه مبالغ به ارز عملياتي تسعير مي­شود. اين همان مبالغی را بر حسب ارز عملیاتی ایجاد می­کند كه اگر اقلام مزبور از ابتدا بر حسب ارز عملياتي ثبت مي­شدند، به وجود می­آمد. براي مثال، اقلام پولي با استفاده از نرخ نهايي به ارز عملياتي تسعير مي­شوند و اقلام غيرپولي كه بر مبناي بهاي تمام شده تاريخي اندازه­گيري مي­شوند با استفاده از نرخ تسعير در تاريخ معامله‌اي كه منجر به شناسايي­ آن­ها شده، تسعير مي­شوند.

استاندارد حسابداري شماره 4

تغيير در ارز عملياتي

• زمانی که تغييري در ارز عملياتي واحد به‌وجود مي­آيد، واحد بايد رويه­هاي تسعير قابل اجرا را از تاريخ تغيير و با تسري به آينده در مورد ارز عملياتي جديد بكار گيرد.

• همان گونه که در بند 15 ذكر شد، ارز عملياتي واحد معاملات، ساير رويدادها و شرايط زیربنایی را منعکس می­کنند که به واحد مربوط هستند. بنابراين، زمانی که ارز عملياتي تعيين شد، فقط وقتي مي­توان آن را تغيير داد كه تغييري در آن معاملات، ساير رويدادها و شرايط زیربنایی به‌وجود آيد. براي مثال، تغيير در ارزی كه تأثير بسزايي در قيمت‌هاي فروش يا تهیه كالاها و خدمات دارد، ممکن است منجر به تغيير در ارز عملياتي واحد شود.

استاندارد حسابداري شماره 4

• تأثير تغيير در ارز عملياتي با تسري به آينده محاسبه مي­شود. به عبارت ديگر، واحد با استفاده از نرخ تسعير در تاريخ تغيير، كليه اقلام را به ارز عملياتي جديد تسعير مي­كند. مبالغ حاصل از تسعير اقلام غيرپولي به عنوان بهاي تمام شده تاريخي آن‌ها تلقی مي­گردند. تفاوت­های تسعير ناشي از تسعير عمليات خارجي كه طبق جزء (پ) بند 36 و بند 43 قبلاً در خالص دارايي­ها / ارزش ویژه طبقه­بندي شده­اند، تا زمان واگذاري عمليات در مازاد يا كسري شناسايي نمي­شوند.

بكارگيري يك ارز گزارشگري غير از ارز عملياتي

تسعير به ارز گزارشگري

• واحد ممكن است صورت‌هاي مالي خود را به هر ارزی (یا ارزهایی) ارائه كند. اگر ارز گزارشگري متفاوت از ارز عملياتي واحد باشد، واحد نتايج و وضعيت مالي خود را به ارز گزارشگري تسعير مي­كند. براي مثال، زمانی که يك واحد اقتصادي شامل واحد‌هاي مجزا با ارزهای عملياتي متفاوتي است، نتايج و وضعيت مالي هر واحد بر حسب یک ارز مشترك بيان می­شود تا بتوان صورت‌هاي مالي تلفيقي را ارائه کرد.

استاندارد حسابداري شماره 4

• نتايج و وضعيت مالي واحدي كه ارز عملياتي آن، ارز يك اقتصاد با تورم حاد نيست بايد با استفاده از روش‌هاي زير به يك ارز گزارشگري متفاوت تسعير شود:

الف) دارايي­ها و بدهي‌هاي هر ترازنامه ارائه شده (يعني از جمله اقلام مقايسه­اي­) بايد به نرخ نهايي در تاريخ آن ترازنامه تسعير شود.

ب) درآمدها و هزينه­های هر صورت عملكرد مالي (يعني از جمله اقلام مقايسه­اي­) بايد به نرخ تسعير در تاريخ معاملات تسعير شود و

پ) كليه تفاوت­های تسعير حاصله بايد به‌عنوان يك جزء جداگانه خالص دارايي­ها / ارزش ویژه شناسايي شوند.

استاندارد حسابداري شماره 4

• در تسعير جريانات نقدي، يعني دريافت‌هاي نقدي و پرداخت­هاي نقدي، يك علميات خارجي به منظور شمول در صورت جريان وجوه نقد خود، واحد گزارشگر بايد رویه‌هاي مذكور در استاندارد حسابداري بين­المللي بخش عمومي شماره 2 را رعايت كند. استاندارد حسابداري بين­المللي بخش عمومي شماره 2 ملزم مي­کند كه جريانات نقدي واحد اصلي كه منطبق با تعريف عمليات خارجي است بايد به نرخ­های تسعير بين ارز گزارشگري و ارز در تاريخ­هاي جريانات نقدي تسعير شود.

• استاندارد حسابداري بين­المللي بخش عمومي شماره 2 نحوه ارائه سود و زيان­هاي تحقق نيافته ناشي از تغييرات در نرخ‌هاي تسعير ارز وجه نقد يا معادل­ وجه نقد نگهداري شده يا سر رسید شده بر حسب ارز را نیز به طور خلاصه بیان می­کند.

• بنا به دلایل عملي، اغلب نرخی که تقريبي است از نرخ­های تسعير در تاريخ­های معاملات، برای مثال، يك نرخ ميانگين طی دوره، براي تسعير اقلام درآمد و هزينه­ استفاده مي‌شود. اما، چنانچه نوسانات نرخ‌هاي تسعير قابل توجه باشد، استفاده از نرخ ميانگين طی دوره مناسب نيست.
• تفاوت­های تسعير مورد اشاره در جزء (پ) بند 43 ناشي از:

استاندارد حسابداري شماره 4

الف) تسعير درآمد و هزينه­ها به نرخ‌هاي تسعير در تاريخ­هاي معاملات و تسعير دارايي­ها و بدهي‌ها به نرخ نهايي است. چنین تفاوت­های تسعيری هم در مورد اقلام درآمد و هزينه شناسايي شده در مازاد يا كسري و هم آن‌هايي كه به‌طور مستقيم در خالص دارايي­ها / ارزش ویژه شناسايي شده­اند، رخ می­دهد.

ب) تسعير خالص دارايي­ها / ارزش ویژه ابتداي دوره به نرخ نهايي كه از نرخ نهايي قبلي متفاوت است.

استاندارد حسابداري شماره 4

اين تفاوت­های تسعير در مازاد يا كسري شناسايي نمي­شود؛ زيرا تغيير در نرخ‌هاي تسعير اثر مستقيم ناچيزی بر جريانات نقدي فعلي و آتي ناشي از عمليات دارد یا اثر ندارد. زمانی که تفاوت­های تسعير مربوط به عمليات خارجي است كه تلفيق شده ولي به‌طور كامل تحت تملك نيست، تفاوت­هی تسعير انباشته ناشي از تسعير و قابل انتساب به حقوق اقليت، به حقوق اقليت تخصيص می­یابند و به‌عنوان بخشي از حقوق اقليت در ترازنامه تلفيقي شناسايي مي­شوند.

• نتايج و وضعيت مالي واحدي كه ارز عملياتي­ آن ارز يك اقتصاد با تورم حاد است بايد با استفاده از رویه‌هاي زير به ارز گزارشگري متفاوتي تسعير شود:

الف) كليه مبالغ (يعني دارايي­ها، بدهي‌ها، اقلام خالص دارايي­ها / ارزش ویژه، درآمدها و هزينه­ها از جمله اقلام مقايسه­اي) بايد به نرخ نهايي در تاريخ اخیرترین ترازنامه تسعير شود به جز

استاندارد حسابداري شماره 4

ب) زمانی كه مبالغ به ارز يك اقتصاد بدون تورم حاد تسعير می­شود، مبالغ مقايسه­اي بايد آن‌هايي باشند كه در صورت‌هاي مالي مربوطه سال قبل تحت عنوان مبالغ سال جاري ارائه شده­اند (يعني از بابت تغييرات بعدي در سطح قيمت‌ يا تغييرات بعدي در نرخ‌هاي تسعير تعديل نشده­اند)

48- زمانی که ارز عملياتي يك واحد ارز يك اقتصاد با تورم حاد است، واحد بايد قبل از بكارگيري روش تسعير مطرح شده در بند 47، طبق استاندارد حسابداري بين­المللي بخش عمومي شماره 10 «گزارشگري مالي در اقتصادهاي با تورم حاد» صورت‌هاي مالي خود را تجديد ارائه كند به جز در مورد مبالغ مقايسه­اي كه به ارز يك اقتصاد بدون تورم حاد تسعير می­شوند (به جز (ب) بند 47 مراجعه شود). زمانی که اقتصاد به تورم حاد خاتمه داد و واحد ديگر صورت‌هاي مالي خود را طبق استاندارد حسابداري بين­المللي بخش عمومي شماره 10، تجديد ارائه نكرد، واحد بايد در حین تسعير به ارز گزارشگری از بهاي تمام شده تاريخي مبالغ تجديد ارائه شده به سطح قيمت در تاريخي كه واحد ارائه مجدد صورت‌هاي مالي­ خود را متوقف كرده، استفاده كند.

تسعير عمليات خارجي

• بندهاي 50 الي 55، به‌علاوه بندهاي 42 الي 48، زمانی اعمال می­شود که نتايج و وضعيت مالي يك عمليات خارجي به ارز گزارشگري تسعير شود به گونه­ای که عمليات خارجي مزبور را بتوان از طريق تلفيق، تلفيق نسبي يا روش ارزش ويژه در صورت‌هاي مالي واحد گزارشگر گنجاند.

• ترکیب نتايج و وضعيت مالي يك عمليات خارجي با نتايج و وضعيت مالي واحد گزارشگر از رویه‌هاي عادي تلفيق از قبيل حذف مانده­ها و معاملات درون یک واحد اقتصادی تبعيت مي­كند (به استاندارد حسابداري بين­المللي بخش عمومي شماره 6 و استاندارد حسابداري بين­المللي بخش عمومي شماره 8 «حقوق در مشاركت خاص» مراجعه شود).

استاندارد حسابداري شماره 4

• به هر حال، يك دارايي (يا بدهي) پولي در يك واحد اقتصادي، خواه كوتاه­­مدت يا بلندمدت، را نمي­توان بدون نمایش نتايج نوسانات ارز در صورت‌هاي مالي تلفيقي، در مقابل بدهي (يا دارايي) مربوطه در يك واحد اقتصادي حذف كرد. اين بدان دليل است كه قلم پولي نشان­دهنده تعهد به تبديل يك ارز به ارز ديگر است و واحد گزارشگر را در معرض سود يا زيان غیر عملیاتی ناشي از نوسانات ارز قرار می­دهد. بنابراین، در صورت‌هاي مالي تلفيقي واحد گزارشگر، چنين تفاوت تسعيري كماكان در مازاد يا كسري شناسايي مي­شود يا در صورتي كه ناشي از شرايط موصوف در بند 36 باشد، تا زمان واگذاري عمليات خارجي به‌عنوان خالص دارايي­ها / ارزش ویژه طبقه­بندي مي­شود.

استاندارد حسابداري شماره 4

• زمانی که صورت‌هاي مالي يك عمليات خارجي، دارای تاريخي متفاوت از تاريخ صورت‌هاي مالي واحد گزارشگر است، اغلب عمليات خارجي صورت‌هاي اضافي به همان تاريخ صورت‌هاي مالي واحد گزارشگر تهيه مي­كند. اگر اين امر صورت نپذيرد، استاندارد حسابداري بين­المللي بخش عمومي شماره 6 بكارگيري تاريخ گزارشگري متفاوت را مجاز دانسته است مشروط به این كه تفاوت مزبور بيش از سه ماه نباشد و تعديلات مربوط به آثار هر گونه معاملات، ساير رويدادها و شرايط با اهمیت كه بين تاريخ­های متفاوت رخ می­دهد، انجام شود.

• زمانی که بين تاريخ گزارشگري واحد گزارشگر و عمليات خارجي تفاوت وجود دارد، دارايي­ها و بدهي‌هاي عمليات خارجي به نرخ تسعير در تاريخ گزارشگري عمليات خارجي تسعير مي­شوند.
• تعديلات مربوط به تغييرات با اهمیت در نرخ­های تسعير تا تاريخ گزارشگري واحد گزارشگر طبق استاندارد حسابداري بين­المللي بخش عمومي شماره 6، انجام مي­شود. طبق استاندارد حسابداري بين­المللي بخش عمومي شماره 7 «سرمايه­گذاري در واحدهاي وابسته» و استاندارد حسابداري بين­المللي بخش عمومي شماره 8، همين رويكرد در اعمال روش ارزش ويژه در مورد واحدهاي وابسته و مشاركت­هاي خاص و در اعمال روش تلفيقي نسبي در مورد مشاركت­هاي خاص، مورد استفاده قرار مي­گيرد.

استاندارد حسابداري شماره 4

• هر گونه سرقفلي ناشي از تحصيل يك عمليات خارجي و هر گونه تعديلات ارزش منصفانه مربوط به مبالغ دفتري دارايي­ها و بدهي‌هاي ناشي از تحصيل آن عمليات خارجي بايد به عنوان دارايي­ها و بدهي‌هاي عمليات خارجي تلقي شود. بنابراين، آن‌ها بايد بر حسب ارز عملياتي عمليات خارجي بیان شوند و باید طبق بندهاي 43 و 47 به نرخ نهايي تسعير شوند.

واگذاري عمليات خارجي

• در زمان واگذاري يك عمليات خارجي، مبلغ انباشته تفاوت­های تسعير كه در جزء جداگانه­اي از خالص دارايي­های / ارزش ویژه مربوط به آن عمليات خارجي معوقه است بايد در زمان شناسايي سود يا زيان غیر عملیاتی ناشی از واگذاري، در مازاد يا كسري شناسايي شود.

• واحد ممكن است حقوق خود در يك عمليات خارجي را از طريق فروش، انحلال، استرداد سرمايه خود يا دست کشیدن از حق خود در تمام يا بخشي از آن واحد واگذار كند. پرداخت سود سهام فقط زماني بخشي از واگذاري است كه بازگشت سرمايه­گذاري تلقی بشود، براي مثال، زمانی که سود سهام يا پرداخت­های مشابه از محل مازاد قبل از تحصيل پرداخت مي­شود. در صورت واگذاري جزئی، تنها سهم متناسبی از تفاوت تسعير انباشته مربوطه در سود يا زيان غیر عملیاتی گنجانده مي­شود. كاهش مبلغ دفتري عمليات خارجي به‌عنوان واگذاري جزئی تلقي نمي­شود. بنابراین، در زمان كاهش ارزش سرمايه‌گذاري، هيچ بخشی از سود يا زيان غیر عملیاتی معوقه ناشی از تسعير در مازاد يا كسري شناسايي نمي‌­شود.

آثار مالياتي تفاوت­های تسعير

• در مورد واحد‌هاي گزارشگر در معرض ماليات بر درآمد، رهنمودهاي راجع به نحوه برخورد با آثار مالياتي مربوط به سود يا زيان­هاي ناشی از تسعير ارز و تفاوت­های تسعير ناشي از تسعير نتايج و وضعيت مالي واحد (از جمله عمليات خارجي) به يك ارز متفاوت را مي­توان در استانداردهاي مربوطه بين­المللي يا ملي حسابداري مربوط به ماليات بر درآمد يافت.

افشا

• ارجاع­های بندهاي 61 و 63 الي 65 به «ارز عملياتي»، در رابطه با واحد اقتصادي، در مورد ارز عملیاتی واحد اصلي كاربرد دارد.
• واحد بايد موارد زير را افشا كند:

الف) مبلغ تفاوت­های تسعير شناسايي شده در مازاد يا كسري به جز آن‌هايي كه ناشي از ابزارهاي مالي هستند كه طبق استانداردهاي مربوطه بين­المللي يا ملي حسابداري راجع به شناسايي و اندازه­گيري ابزارهاي مالي از طریق مازاد يا كسري به ارزش منصفانه اندازه­گيري مي‌شوند و

ب) خالص تفاوت­های تسعيري که در یک جزء جداگانه خالص دارايي­ها / ارزش ویژه طبقه­بندي شده و صورت تطبيق مبلغ اين گونه تفاوت­های تسعير در ابتدا و انتهاي دوره.

استاندارد حسابداري شماره 4

• زمانی كه ارز گزارشگري متفاوت از ارز عملياتي است، اين واقعيت همراه با افشاي ارز عملياتي و دليل استفاده از ارز گزارشگري متفاوت بايد بیان شود.
• زمانی که تغييري در ارز عملياتي واحد گزارشگر يا يك عمليات خارجي با اهمیت صورت بگيرد، اين واقعيت و دليل تغيير در ارز عملياتي بايد افشا شود.

• زمانی که يك واحد صورت‌هاي مالي­ خود را به يك ارزی متفاوت از ارز عملياتي­ خود ارائه مي­كند، بايد تشريح نمايد که صورت‌هاي مالي منطبق با استانداردهاي حسابداري بين ­المللي بخش عمومي هستند تنها اگر صورت‌هاي مالي آن منطبق با كليه الزامات هر یک از استانداردهای قابل اعمال از جمله روش تسعير مطرح شده در بندهاي 43 و 47 باشد.

• گاهي اوقات واحد صورت‌هاي مالي­ خود يا ساير اطلاعات مالي را بدون رعایت الزامات مندرج در بند 63 به ارزی غير از ارز عملياتي خود ارائه مي­كند. براي مثال، واحد ممكن است فقط برخي از اقلام منتخب صورت‌هاي مالي­ خود را به ارز ديگري تبديل كند. يا ممكن است واحدي كه ارز عملياتي­ آن ارز يك اقتصاد با تورم حاد نيست، صورت‌هاي مالي را از طريق تسعير كليه اقلام به اخیرترین نرخ نهايي به ارز ديگري تبديل كند. چنین تبديلاتی مطابق با استانداردهاي حسابداري بين­المللي بخش عمومي نيست و موارد افشاي مطرح شده در بند 65 الزامي هستند.

• زمانی که واحدي صورت‌هاي مالي­ یا ساير اطلاعات مالي خود را به ارزی متفاوت از ارز عملياتي خود يا ارز گزارشگري خود نمايش مي­دهد و الزامات بند 63 رعايت نشده­اند، واحد بايد:

الف) به‌طور شفاف اطلاعات مزبور را به عنوان اطلاعات مکمل شناسایی كند تا از اطلاعاتی که منطبق با استانداردهاي بين­المللي حسابداري بخش عمومي هستند، متمایز باشد.

ب) ارزی كه اطلاعات مکمل بر حسب آن نمايش داده مي­شوند را افشا كند و

پ) ارز عملياتي واحد و روش تسعير مورد استفاده براي تعيين اطلاعات مکمل را افشا کند.

استاندارد حسابداري شماره 4

مفاد انتقالی

پذيرش حسابداري تعهدي برای اولین بار

• طبق استاندارهاي حسابداري بين­المللي بخش عمومي، واحد گزارشگر ملزم نيست الزامات مربوط به تفاوت­های تسعير انباشته­ای كه در تاريخ پذيرش حسابداري تعهدي برای اولین بار وجود دارد، را رعایت کند. اگر واحدي كه براي اولين بار حسابداري تعهدي را پذيرفته از اين معافیت استفاده كند:

الف) فرض بر این است که تفاوت­های تسعير انباشته مربوط به كليه عمليات خارجي در تاريخ پذيرش استانداردهاي بين­المللي حسابداري بخش عمومي برای اولين بار صفر باشد و

ب) سود يا زيان غیر عملیاتی ناشي از واگذاري بعدي هر عمليات خارجي بايد تفاوت­های تسعيری كه قبل از تاريخ پذيرش استانداردهاي بين­المللي حسابداري بخش عمومي برای اولين بار رخ داده­اند، را شامل نشود و بايد تفاوت­های تسعير بعدي را اولين شامل شود.

استاندارد حسابداري شماره 4

• اين استاندارد واحد‌ها را ملزم به موارد زير مي­كند:

الف) برخي از تفاوت­های تسعير را به‌عنوان جزء جداگانه­اي از خالص دارايي­ها / ارزش ویژه طبقه­بندي کند و

ب) در زمان واگذاري عمليات خارجي، تفاوت تسعير انباشته مربوط به آن عمليات خارجي را در قالب بخشي از سود يا زيان غیر عملیاتی ناشی از واگذاري به صورت عملكرد مالي انتقال دهد.

استاندارد حسابداري شماره 4

مفاد انتقالی به واحد‌هايي كه براي اولين بار استانداردهاي بين­المللي حسابداري بخش عمومي را پذيرفته­اند، كمك مي­کند از دست اين الزامات راحت شوند.

مفاد انتقالی مربوط به كليه واحد‌ها

• هر واحد بايد بند 55 را با تسري به آينده در مورد كليه تحصيل­هاي رخ داده بعد از شروع دوره گزارشگري مالي كه اين استاندارد حسابداري بين­المللي بخش عمومي براي اولين بار در آن بكار گرفته شده است، بكار گيرد. بکارگیری تسري به گذشته بند 55 در مورد تحصيل­هاي قبلي مجاز است.
• در مورد تحصيل عمليات خارجي كه به آينده تسري داده شده اما قبل از تاريخی که اين استاندارد برای اولین بار پذیرفته شده به وقوع پيوسته است، واحد نبايد صورت‌هاي مالي سال‌هاي قبل را ارائه مجدد نمايد و در نتيجه ممكن است، در زمان مناسب، سرقفلي و تعديلات ارزش منصفانه ناشي از آن تحصيل را به‌عنوان دارايي­ها و بدهي‌هاي واحد تلقي كند و نه به عنوان دارايي­ها و بدهي‌هاي عمليات خارجی. بنابراين، سرقفلي و تعديلات ارزش منصفانه مزبور يا همچنان بر حسب ارز عملياتي واحد بيان مي­شود يا اقلام ارزی غيرپولي هستند كه با استفاده از نرخ تسعير در تاريخ تحصيل گزارش مي­شوند.

• كليه تغييرات ديگر ناشي از بكارگيري اين استاندارد حسابداري بين­المللي بخش عمومي بايد طبق الزامات استاندارد حسابداري بين­المللي بخش عمومي شماره 3 «رويه­هاي حسابداري، تغييرات در برآوردهاي حسابداري و اشتباهات» به حساب منظور شود.

استاندارد حسابداري شماره 4

تاريخ اجرا

• واحد بايد اين استاندارد حسابداري بين‌المللي بخش عمومي را در مورد صورت‌هاي مالي سالانه­ای بكار گيرد كه دوره مالي آن از تاريخ اول ژانويه 2008 و بعد از آن شروع مي‌شود. بكارگيري آن براي تاريخ‌هاي قبل از تاریخ مزبور ترغيب شده است. اگر واحدي اين استاندارد را براي دوره‌اي كه شروع آن قبل از اول ژانويه 2008 است بكار گيرد، بايد این واقعیت را افشا کند.
• زماني كه واحدي مبناي تعهدي حسابداري را، بدان گونه که توسط استانداردهاي حسابداري بين‌المللي بخش عمومي تعریف شده است، براي اهداف گزارشگري مالي در تاريخي بعد از تاريخ اجرای مزبور بپذيرد، اين استاندارد در مورد صورت‌هاي مالي سالانه واحد در دوره شروع تاريخ پذيرش مبناي تعهدي و بعد از آن كاربرد دارد.

کنارگذاری استاندارد حسابداري بين‌المللي بخش عمومي شماره4( 2000)

• اين استاندارد جايگزين استاندارد حسابداري بين‌المللي بخش عمومي شماره 4 «آثار تغييرات در نرخ‌هاي تسعير ارز» منتشره در سال 2000 است.