مقایسه اهم موارد آیین نامه تحریر دفاتر قدیم با جدید با رویکرد اشخاص حقوقی
آیین نامه قدیم آیین نامه جدید
اشتباه در شماره گذاري صفحات و همچنین اشتباهات ناشی از پلمب دفاتر در
مراجع مذکور موجب بی اعتباري دفاتر نخواهد بود.
اشتباه در شماره گذاري صفحات و همچنین اشتباهات ناشی از ثبت دفاتر در
مراجع قانونی ذي ربط در صورت احراز، خللی به اعتبار دفاتر وارد نخواهد کرد.
نوشتن دفاتر با وسایلی که به سهولت قابل محو است (مانند مواد گرافیت)
ممنوع است.
نوشتن دفاتر با وسایلی که به سهولت قابل محو است (مانند مواد گرافیت) در
دفاتر دستی ممنوع است.
آیین نامه تحریر دفاتر
مؤدیان مشمول این آیین نامه مکلفند براي هر سال مالی، فقط از دفاتر امضاء،
پلمب و ثبت شده ظرف یک سال قبل استفاده نمایند، مگر اینکه در اثناء سال
به علت تمام شدن دفاتر نیاز به دفاتر جدید باشد که در این صورت مجاز
هستند دفاتر جدید امضاء، پلمب و ثبت نمایند و با رعایت مقررات ماده 16
این آیین نامه ادامه عملیات مالی را در دفاتر جدید ثبت کنند. درج تعداد و
مشخصات دفاتر مأخوذه براي استفاده در هر سال مالی، در اظهارنامه مالیاتی
مربوط به آن سال الزامی است.
مؤدیانی که دفاتر دستی نگهداري می نمایند، مکلفند براي هر سال مالیاتی فقط
از دفاتري که طی سال مالیاتی قبل نزد مراجع قانونی ذي ربط ثبت شده
استفاده نمایند. در مواردي که دفاتر ثبت شده مذکور در هر سال براي ثبت
عملیات مالی مؤدیان تا پایان سال مالیاتی کفایت ننماید، مجاز به استفاده از
دفاتر ثبت شده طی همان سال می باشند.
نگهداري دفتر روزنامه واحد براي ثبت کلیه عملیات و یا دفاتر روزنامه متعدد
براي هر بخش از عملیات مجاز است.
نگهداري دفتر روزنامه واحد براي ثبت کلیه عملیات و یا دفاتر روزنامه متعدد
براي هر بخش از عملیات مجاز است.
اشتباهات حسابداري در صورتی که بعداً در اثناء عملیات سال مربوط مورد
توجه واقع و بر پایه استاندارهاي حسابداري در دفاتر همان سال اصلاح و
مستندات آن ارائه شود، به اعتبار دفاتر خللی وارد نخواهد کرد.تأخیر در تحریر عملیات در صورتی که به منظور سوء استفاده نباشد تا 15 روز
به تشخیص ادارة امور مالیاتی و بیش از آن به تشخیص هیأت 3 نفري موضوع
بند 3 ماده 97 ق.م.م به قانونی بودن دفاتر خللی وارد نخواهد کرد.
در مواردي که دفاتر روزنامه و کل نگهداري می شود، کلیه معاملات و سایر
رویدادهاي مالی و محاسباتی مربوط و در موارد نگهداري دفاتر مشاغل، درآمد
ها و هزینه ها و خرید و فروش دارایی هاي قابل استهلاك باید در همان روز
انجام حسب مورد در دفاتر روزنامه یا مشاغل ثبت گردد.
کلیه عملیات ثبت شده در دفاتر روزنامه هر ماه باید حداکثر تا پانزدهم ماه بعد
به دفتر کل نقل شود.
رویدادهاي مالی باید براساس استانداردهاي حسابداري و روزانه به ترتیب
تاریخ وقوع در دفتر روزنامه ثبت و حداکثر تا پانزدهم ماه بعد به دفتر کل
منتقل گردد.
در مواردي که دفاتر موضوع این آیین نامه توسط مقامات قضایی یا سایر
مراجع قانونی از دسترس مؤدي خارج شود و صاحب دفتر از تاریخ وقوع این
امر حداکثر ظرف سی روز دفاتر جدید امضاء، پلمب و عملیات آن مدت را در
دفاتر جدید ثبت کند، تأخیر ثبت عملیات در این مدت به اعتبار دفاتر خللی
وارد نخواهد کرد.
آیین نامه تحریر دفاتر
در مواردي که دفاتر موضوع این آیین نامه توسط مقامات قضایی یا سایر
مراجع قانونی و یا به عللی خارج از اختیار مؤدي از دسترس مؤدي خارج
شود و صاحب دفاتر از تاریخ وقوع این امر حداکثر ظرف دو ماه دفاتر جدید
ثبت و عملیات آن مدت را در دفاتر جدید تحریر کند، تأخیر تحریر عملیات
در این مدت به اعتبار دفاتر خللی وارد نخواهد کرد.
تأخیر ثبت دفاتر در مورد اشخاص حقوقی جدیدالتأسیس از تاریخ ثبت
شخص حقوقی و در مورد سایر اشخاص از تاریخ شروع فعالیت تا سی روز
مجاز خواهد بود.
تأخیر تحریر دفاتر در مورد اشخاص حقوقی جدیدالتاسیس از تاریخ ثبت
شخص حقوقی و در مورد سایر اشخاص از تاریخ شروع فعالیت تا دو ماهمجاز خواهد بود.مؤسساتی که داراي شعبه هستند مکلف اند با توجه به روش هاي حسابداريخود خلاصه عملیات شعبه یا شعب خود را در صورتی که داراي دفاتر پلمبشده باشند، لااقل سالی یکبار(تا قبل از بستن حسابها) و در غیر این صورتماه به ماه در دفاتر مرکز مؤسسه ثبت کنند.اشخاصی که داراي شعبه هستند مکلفند با توجه به روش هاي حسابداريمورد عمل خلاصه عملیات شعبه و یا شعب خود را در صورتی که داراي
دفاتر ثبت شده باشند، لااقل سالی یکبار (تا قبل از بستن حسابها) و در غیر این
صورت عملیات هر ماه را تا پایان ماه بعد در دفاتر مرکز ثبت کنندامضاء و پلمب دفاتر ضمن سال مالی مشروط بر اینکه تا تاریخ امضاء و پلمب
هیچگونه عمل مالی و پولی صورت نگرفته باشد و همچنین تأخیر امضاء
پلمب تا حد مجاز مقرر در تبصره هاي 3 و 4 ماده 13 این آیین نامه در مورد
دفتر روزنامه یا حسب مورد دفتر مشاغل و ماده 14 این آیین نامه در مورد
دفتر کل، به اعتبار دفاتر خللی وارد نخواهد کرد.
ثبت دفاتر ضمن سال مالی مشروط براینکه تا تاریخ ثبت هیچگونه فعالیت مالی و
پولی صورت نگرفته باشد، مجاز است.
آیین نامه تحریر دفاتر
مؤدیانی که از سیستم هاي الکترونیکی استفاده می نمایند، موظفند حداقل ماهی
یکبار خلاصه عملیات داده شده به ماشین هاي الکترونیکی را در دفتر روزنامه
یا مشاغل حسب مورد ثبت و یا حداکثر ظرف مهلت تعیین شده در ماده 14
این آیین نامه به دفتر کل منتقل کنند، علاوه بر این به منظور تسهیل رسیدگی
باید آیین نامه ها یا دستورالعمل هاي کار ماشین یا برنامه هاي آن و نحوه کار با
نرم افزارهاي مالی مورد استفاده را در اختیار مأموران رسیدگی قرار دهند.
مؤدیان مکلفند تا قبل از مطابقت نرم افزار مورد استفاده با ویژگی ها، معیارها و
ضوابط اعلامی از سوي سازمان، حداقل ماهی یکبار خلاصه عملیات داده شده به
ماشین هاي الکترونیکی را در دفتر روزنامه ثبت و حداکثر تا پانزدهم ماه بعد به
دفتر کل منتقل کنند.
دفاتر و اسناد حسابداري می بایست براساس واحد پول رایج کشور و همچنین
به زبان فارسی تحریر گردد.
ارائه دفاتر سفید و نانویس، در حکم عدم ارائه دفاتر محسوب می شود.
تغییر روش نگهداري دفاتر، اسناد حسابداري از ماشینی (مکانیزه –
الکترونیکی) به دستی و بالعکس طی سال مالیاتی یا دوره مالی حسب مورد
مجاز نخواهد بود.
مؤدیانی که از دفاتر و اسناد حسابداري ماشینی (مکانیزه – الکترونیکی) استفاده
می نمایند مکلف اند حسب درخواست کتبی ماموران مالیاتی ذي ربط، اطلاعات
مورد نیاز براي رسیدگی را در لوح فشرده، به ماموران یاد شده ارائه نمایندتخلف از تکالیف مقرر در این آیین نامه در موارد زیر موجب رد دفاتر
می باشد:
تخلف از تکالیف مقرر در این آیین نامه در موارد زیر موجب رد دفاتر
می باشد:
در صورتی که دفاتر ارائه شده به نحوي از پلمب خارج شده و یا فاقد یک یا
چند برگ باشد.
آیین نامه تحریر دفاتر
در صورتی که دفاتر ارائه شده نزد مراجع ذي ربط به ثبت نرسیده باشد یا فاقد
یک یا چند برگ باشد. .
عدم ثبت یک یا چند فعالیت مالی در دفاتر به شرط احراز. عدم ثبت یک یا چند فعالیت مالی در دفاتر به شرط احراز.
ثبت تمام یا قسمتی از یک فعالیت در حاشیه.
ثبت تمام یا قسمتی از یک فعالیت (آرتیکل) بین سطور.
تراشیدن و پاك کردن و محو کردن مندرجات دفاتر به منظور سوء استفاده.
جاي سفید گذاشتن بیش از حد معمول در صفحات و سفید ماندن تمام صفحه
در دفتر روزنامه و دفتر مشاغل به منظور سوء استفاده.
جاي سفید گذاشتن بیش از حد معمول در دفتر روزنامه.
بستانکار شدن حساب هاي نقدي و بانکی، مگر اینکه حساب هاي بانکی با
صورت حساب بانک مطابقت نماید و یا بستانکار شدن حساب هاي بانکی یا
نقدي ناشی از تقدم و تأخر ثبت حساب ها باشد که در این صورت موجب رد
دفتر نیست.
تأخیر تحریر دفاتر روزنامه و مشاغل زاید بر حد مجاز مقرر در تبصره هاي 2
و 3 و 4 ماده 13 و تأخیر تحریر دفتر کل زاید بر حد مجاز مقرر در ماده 14 و
تأخیر تحریر زاید بر حد مقرر در ماده 17 این آیین نامه
تأخیر تحریر دفاتر روزنامه بیش از 15 روز و تأخیر تحریر دفتر کل زاید بر
حد مجاز مندرج در این آیین نامه.
عدم ثبت عملیات شعبه یا شعب در دفاتر مرکز طبق مقررات ماده 15 این
آیین نامه
آیین نامه تحریر دفاتر
عدم ثبت عملیات شعبه یا شعب در دفاتر مرکز طبق مقررات این آیین نامه
اشتباه حساب حاصل در ثبت عملیات مؤسسه در صورتی که نسبت به اصلاح
آن طبق مقررات تبصره ماده 11 این آیین نامه اقدام نشده باشد.بند 6 این ماده چنانچه سفید ماندن جهت ثبت تراز افتتا حی باشد
موجب رد دفاتر نخواهد بود و همچنین سفید ماندن ذیل صفحات دفتر در آخر
هر روز یا هر هفته یا هر ماه به شرطی که اسناد داراي شماره ردیف بوده و
قسمت سفید مانده با خط بسته شود، به اعتبار دفتر خللی وارد نمی آورد.
در مورد بند 7 این ماده چنانچه سفید ماندن جهت ثبت تراز افتتاحی باشد
موجب رد دفاتر نخواهد بود و همچنین سفید ماندن ذیل صفحات دفتر در
آخر هر روز یا هر هفته یا هر ماه به شرطی که اسناد داراي شماره ردیف بوده
و قسمت سفید مانده با خط بسته شود، به اعتبار دفتر خللی وارد نمی آورد.
هیأت سه نفري حسابرسان موضوع بند 3 ماده 97 ق.م.م، در صورتیکه با توجه
به دلایل توجیهی مؤدي و نحوه تحریر دفاتر و رعایت استانداردهاي حسابداري
و درجه اهمیت ایرادات مطروحه از سوي ادارة امور مالیاتی و رعایت واقعیت
امر، احراز نمایند که ایرادات مزبور به اعتبار دفاتر خللی وارد نمی نماید، می توانند
نظر خود را مبنی بر قبولی دفاتر و اسناد و مدارك اعلام نمایند.
هیأت سه نفري حسابرسان بند 3 ماده 97 ق.م.م (اصلاحیه مورخ
1380/11/27 )، در صورتیکه با توجه به دلایل توجیهی مؤدي و نحوه تحریر
دفاتر و رعایت استانداردهاي حسابداري و درجه اهمیت ایرادات مطروحه از
سوي اداره امور مالیاتی و رعایت واقعیت امر، احراز نمایند که ایرادات مزبور
به اعتبار دفاتر خللی وارد نمی نماید، مکلف است نظر خود را مبنی بر قبولی
دفاتر و اسناد و مدارك اعلام نمایند
