آموزش حسابداری مالیات بر ارزش افزوده

حسابداری مالیات بر ارزش افزوده

طبق مادۀ )۱۱ )قانون مالیات بر ارزش افزوده زمان تعلق مالیات بر ارزش افزوده به
صورت زیر میباشد:
الف(در مورد عرضه کاال:
۱ )تاریخ صورتحساب، زمان تحویل کاال یا زمان تحقق معامله کاال، هر کدام که مقدم باشد،
حسب مورد.
۲ )در موارد مربوط به کاالهایی که خریداری و تحصیل یا تولید شده به عنوان دارایی در
دفاتر ثبت میشود یا برای مصارف شخصی برداشت گردد و عرضه به خود،تاریخ ثبت
دارائی در دفاتر یا شروع استفاده، هر کدام که مقدم باشد یا تاریخ برداشت،حسب مورد.
۳ )در مورد کاالهای معوض، تاریخ معاوضه.
ب( در مورد خدمات:
۱ )تاریخ صورتحساب،یا زمان ارائه خدمت،هر کدام که مقدم باشد حسب مورد.
۲ )در مورد کاالهای موضوع ماده )۹ )قانون،تاریخ معاوضه.
ج- در مورد صادرات و واردات کاال هنگام صدور یا ترخیص کاال از گمرک و در مورد
ارائه خدمت، هنگام پرداخت ما به ازاء.
تبصره- در صورت استفاده از ماشینهای صندوق، تاریخ معلق هنگام ثبت معامله در
ماشین میباشد.
محاسبات مالیات بر ارزش افزوده چگونه است؟
2
مالیات بر ارزش افزوده مابهالتفاوت مالیات دریافتی بابت فروش محصوالت و مالیات
پرداختی بابت خرید مواد اولیه و محصوالت جهت تولید کاال است که از جانب مؤدی به
سازمان امور مالیاتی پرداخت میشود و یا در صورت اضافه پرداختی توسط مؤدی از
جانب سازمان امور مالیاتی به مؤدی استرداد میشود.
طبق مادۀ)۱۱)الیحه مالیات بر ارزش افزوده محاسبه این نوع مالیات سه ماهانه انجام می-
پذیرد:هر سال شمسی به چهار دوره مالیاتی سه ماهه که از اول فروردینماه هر سال
شروع و به پایان خرداد، شهریور، آذر و اسفندماه هر سال خاتمه مییابد تقسیم میشود.
در صورتی که شروع یا خاتمه فعالیت مؤدی در خالل یک دوره مالیاتی سه ماهه
باشد،زمان فعالیت مؤدی طی دوره مربوط یک دوره مالیاتی تلقی میشود. هیأت وزیران
مجاز است با پیشنهاد سازمان امور مالیاتی کشور مدت هر دوره مالیاتی را برای هر گروه
از مؤدیان که مقتضی بداند تغییر دهد.
اقالم اصلی هر یک از این دو نوع مالیات )مالیات پرداختی بابت خریدها و مالیات دریافتی
بابت فروشها( عبارتند از:
مالیات دریافتی بابت فروش که مؤدی باید آنرا به خزانه واریز نماید،باید در حسابهای
پرداختنی مالیات بر ارزش افزوده ثبت شود.
مالیات پرداختی بابت خرید مواد اولیه و واسطه و خدمات که به دولت پرداخت میشود،
باید در حسابهای دریافتنی مالیات بر ارزش افزوده ثبت شود.
3
مالیات دریافتنی:مالیاتی است که مؤدی هنگام خرید کاالها و خدمات از مؤدی دیگر مالیات
بر ارزش افزوده به آن مؤدی پرداخت کرده است. در واقع مؤدی این مالیات را از سازمان
امور مالیاتی کشور طلبکار است و باید دریافت کند.
مالیات پرداختنی: مالیاتی است که مؤدی هنگام فروش کاالها و خدمات از مؤدی دیگر
مالیات بر ارزش افزوده یا مصرفکننده نهایی دریافت میکند. در واقع مؤدی این مالیات را
باید به سازمان امور مالیاتی کشور پرداخت نماید.
میتوان با افتتاح حسابی به نام »مالیات بر ارزش افزوده« کلیه عملیات فوق را به شرح ذیل
در حساب مذکور ثبت نمائیم.
حساب مالیات بر ارزش افزوده
ردیف شرح بدهکار بستانکار
خرید ×
هزینههای انجامشده ×
خرید دارائی ثابت ×
برگشت از فروش ×
برگشت از خرید ×
مالیات دریافتی
خرید
هزینهها
خرید دارائیهای ثابت
برگشت از خرید
مالیات پرداختی
برگشت از فروش فروش
فروش دارائیهای ثابت
سایر درآمدها
4
فروش کاال یا خدمات ×
فروش دارائیهای ثابت ×
سایر درآمد ها ×
×××× ××××
و در پایان هر دورۀ سه ماهه چنانچه جمع بستانکار بیش از مانده بدهکار باشد بدین معنی
است که مؤدی مالیاتی باید مابهالتفاوت بستانکار را به سازمان امور مالیاتی بپردازد و
برعکس چنانچه جمع بدهکار بیش از جمع بستانکار باشد مؤدی مالیاتی معادل مابهالتفاوت
از سازمان امور مالیاتی طلبکار میشود که میتواند این طلب را طبق مقررات یا مطالبه نماید
و یا آن را بعنوان اعتبار مالیاتی به دورۀ بعدی منتقل نماید.
فاکتور
ویژگیهای فاکتوری که از جانب مؤدی مالیات بر ارزش افزوده تنظیم میشود چیست؟
هر مؤدی باید هنگام تسلیم کاال یا ارائه خدمات فاکتور فروش صادر نماید. فاکتور مذکور
مشابه فاکتورهای عادی است بعالوۀ برخی اطالعات ضروری دیگر که برای محاسبۀ
مالیات بر ارزش افزودۀ پرداختی باید موجود باشد.
مواردی که در فاکتور باید وجود داشته باشد:
فاکتور باید الاقل شامل موارد زیر باشد:
– شماره سریال فاکتور بصورت چاپی
– اسم، آدرس و شماره ثبتنام فروشنده
5
– تاریخ عرضه )فروش( قطعی کاال یا خدمات
– تاریخ صدور صورتحساب
– اسم، آدرس و شماره ثبتنام خریدار
– شرح کاال و خدمات شامل:
 مقدار کاال یا میزان خدمات ارائه شده
 قیمت واحد کاال یا خدمات
 مبلغ کل کاال یا خدمات
 تخفیف
 مبلغ پس از کسر تخفیف
 مالیات برا رزش افزوده اخذشده
 جمع کل مبلغ )همراه با مالیات بر ارزش افزوده(
 جمع مبلغ دریافتشده یا پرداخت شده
 مبلغ پیشدریافت در صورت پرداخت قسطی
 شرایط فروش شامل:نقدی، غیرنقدی، معاوضه، عرضه به خود
در صفحه بعد نمونهای از صورتحسابی که باید توسط مؤدی مالیات بر ارزش افزوده
هنگام فروش محصول صادر شود، نمایش داده شده است.
6
صورتحساب فروش کاال و خدمات
شماره سریال:…………………………
تاریخ: ………………………………….
مشخصات کاال یا خدمات مورد مامله
ردیف کدکاال شرح کاال یا خدمت تعداد/م
قدار
واحد
اندازهگیری
مبلغ واحد
)ریال(
مبلغ کل
)ریال(
مبلغ
تخفیف
مبلغ کل پس از
تخفیف )ریال(
مالیات )ریال( عوارض
)ریال(
جمع مالیات و
عوارض )ریال(
جمع مبلغ کل بعالوه جمع
مالیات و عوارض )ریال(
ذغالسنگ
جمع کل
شرایط و نحوه فروش : نقدی  معاوضه  سایر …………………………………………………………..
توضیحات:……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. علیالحساب / پیش پرداخت

کل مانده قابل پرداخت
مهر ام امضاء فروشنده مهر و امضاء خریدار
نام شخص حقیقی/ حقوقی: شرکت معدن زرند کرمان ………………………………………
شماره اقتصادی: ……………….. شماره ثبت/ ملی:…………………………………..
نشانی:استان ؛……………………………………………….شهر …………………………………………………
کد پستی )0۱رقمی( ………………….. شماره تلفن/ تماس:……………………………………..
نام شخص حقیقی/ حقوقی: شرکت ذوب آهن
شماره اقتصادی: …………………………………… شماره ثبت/ ملی:…………………………………..
نشانی:استان ؛……………………………………………………….شهر : …………………………………………
کد پستی )0۱رقمی( ………………………………………………………… شماره تلفن/ تماس:……………………………………..
مشخصات فروشنده مشخصات خریدار
7
8
رهنمودهای قانون مالیات بر ارزش افزوده
نحوه احتساب خدمات مالی در محاسبه مالیات و عوارض
خدمات بانکی در نظام مالیات بر ارزش افزوده مطابق قانون معاف بوده و مشمول مقررات
این نظام مالیاتی نمیباشد. بنابراین در زمان ارائه خدمات مالی و دریافت کارمزد از
دریافتکنندگان این نوع خدمت مبلغی به عنوان مالیات و عوارض موضوع قانون مالیات بر
ارزش افزوده دریافت نخواهد شد.
نحوه احتساب خدمات بیمه در محاسبه مالیات و عوارض
خدمات بیمه در نظام مالیات بر ارزش افزوده مطابق قانون، مشمول مقررات این نظام
مالیاتی میباشد. بنابراین در زمان ارائه خدمات بیمهای و دریافت کارمزد از دریافتکنندگان
این نوع خدمت مبلغی به عنوان مالیات و عوارض موضوع قانون مالیات بر ارزش افزوده
خواهد شد.
اشتباه در صورتحساب و نحوه اصالح آن:
ممکن است که مبالغ مالیات و عوارض مندرج در صورتحساب غلط باشد،یعنی به دالیلی
مؤدی در محاسبه اشتباه نماید،نرخ مالیاتی نادرست را اعالم کرده و یا مالیات و عوارض
برای عرضه معاف در صورتحساب منظور نموده باشد،در نتیجه ممکنست مبلغی بسیار
پائین یا بسیار باال برای مالیات و عوارض در صورتحساب درج شود.
سازمان امور مالیاتی امکان تصحیح صورتحسابهای اشتباه برای شفافکردن وضعیت
مؤدی را منطبق با آییننامهها و دستورالعملهای مربوط فراهم خواهد نمود. الزم به
9
توضیح است که هنگامی که مبالغ مندرج در صورتحساب تغییر میکنند، صورتحسابهای
قدیمی باید توسط عرضهکننده تصحیح و به مشتری داده شود.
افزایش مبلغ مندرج در صورتحساب و نحوه اصالح آن
اگر مبلغ مالیات بر ارزش افزوده درج شده در صورتحساب باالتر از میزان واقعی آن باشد،
عرضهکننده بایستی برگ اعتباری صادر و مبلغ اشتباه را اصالح نماید.
کاهش مبلغ مندرج در صورتحساب و نحوه اصالح آن
اگر مبلغ مالیات و عوارض درجشده در صورتحساب کمتر از مقدار واقعی آن باشد،
عرضهکننده بایستی برگه بستانکاری صادر و مبلغ اشتباه را اصالح نماید.
صورتحساب صادرشده توسط افراد فاقد ثبتنام
در صورتحساب صادره توسط شخص ثبتنام نشده در نظام مالیات بر ارزش افزوده،
نبایستی مبلغی به عنوان مالیات و عوارض درج و از مشتری وصول شده باشد. زیرا مطابق
قانون افراد ثبتنام نشده، شامل این نظام مالیاتی نبوده و مجاز به دریافت این مالیات و
عوارض از مشتریان محصوالت خود نمیباشند.
در ضمن چنانچه فعال اقتصادی که مؤدی نظام مالیات بر ارزش افزوده نیست،
صورتحسابی را صادر نموده و مبلغی را به عنوان مالیات و عوارض در آن درج و از
خریدار وصول نماید،در ازای صورتحساب صادر شده متعهد است و برای عملیات
ناصحیح بایستی پاسخگو باشد. از سوی دیگر خریداران نیز بایستی در زمان خرید کاال و
خدمات به دقت صورتحساب صادره توسط فروشنده را کنترل نمایند.
10
صورتحساب الکترونیکی )کاغذی(
کلیه مواردی که بایستی مطابق قانون در خصوص صدور صورتحساب رعایت شود در
روش صدور صورتحساب الکترونیکی نیز جاری میباشد. بنابراین صورتحسابهای
الکترونیکی نیز باید ستونی جهت درج میزان مبلغ مالیات و عوارض دارا باشد. نمونه
صورتحساب الکترونیکی کاال یا خدمت به قرار زیر میباشد.
شماره سریال: صورتحساب فروش کاال و خدمات
تاریخ:
فروشنده نام شخص حقیقی/حقوقی:
شماره اقتصادی:
کدپستی )0۱رقمی(:
نشانی: تلفن:
مشخصات کاال یا خدمات مورد معامله
ردیف کد کاال شرح کاال یا خدمت تعداد/ مقدار مبلغ کل )ریال(
۱
۲
۳
4
5
6
7
8
جمع کل بهای کاال
)تخفیف(
جمع کل بهای کاال بعد از کسر تخفیف
11
مالیات
عوارض
جمع مبلغ قابل پرداخت )با مالیات و عوارض(
مهر یا امضاء فروشنده
صورتحسابها با قید مبلغ ارز خارجی
صورتحسابهای که مبلغ آن به ارز خارجی صادر میشود بایستی که معادل ریالی آن نیز
محاسبه شود. نسخ مختلف این صورتحسابها بایستی نشاندهنده اقالم یکسانی باشد. این
مطلب در خصوص برگههای اعتباری و غیره نیز جاری میباشد.
مدت قانون و شرایط نگهداری صورتحسابهای خرید و فروش
مؤدیان مشمول نظام مالیات بر ارزش افزوده بایستی از دفاتر،صورتحسابها و سایر
فرمهای مربوط،ماشینهای صندوق و یا سایر وسایل و روشهای نگهداری حساب که
سازمان امور مالیاتی کشور تعیین میکند، استفاده نمایند و مدارک مذکور را به مدت ده
سال بعد از سال مالی مربوط نگهداری و در صورت مراجعه مأموران مالیاتی به آنان ارائه
نمایند. مطابق قانون مالیات بر ارزش افزوده عدم ارائه دفاتر یا اسناد و مدارک حسب مورد
معادل بیست و پنج درصد )۲5 )٪مالیات متعلقه مشمول جریمه خواهد بود.
نحوه پرکردن اظهارنامه برای مشمولین مالیات بر ارزش افزوده
مؤدی پس از دریافت فرم اظهارنامه از واحد خدمات مؤدیان،برای هر دوره مالیاتی اقدام به
تکمیل آن مینماید. در قسمت اول فرم،تاریخ تکمیل، دوره مالیاتی مربوطه، مشخصات و
شمارۀ شناسائی )شماره ثبتنام( مؤدی درج میگردد. در قسمت دوم،مشخصات و
اطالعات عمومی اعم از نام و نام خانوادگی، آدرس و کدپستی و … ثبت میشود و در
12
قسمت سوم، مشخصات مالیات اظهارشده شامل، مبلغ کل خرید و فروش کاالها و خدمات
معاف و مشمول،میزان واردات و صادرات و در نهایت مبلغ مالیاتی قابل پرداخت در طی
دوره که معادل تفاوت بین مالیاتهای دریافتی به هنگام فروش از مالیاتهای پرداختی به
هنگام خرید مؤدی میباشد، اظهار میگردد.
مهلت، نحوه و محل قانونی تسلیم اظهارنامه
مؤدی پس از ثبتنام و دریافت فرم اظهارنامه برای هر دورۀ مالیاتی اقدام به تکمیل فرم
اظهارنامه مینماید. اظهارنامه تکمیلشده باید حداکثر تا ۱5 روز از تاریخ انقضای هر دوره
مالیاتی به سازمان امور مالیاتی کشور تحویل داده شود. واحد خدمات مؤدیان، اظهارنامه
تکمیل شده را در سه نسخه از مؤدی دریافت و یکی را به عنوان رسید به مؤدی تحویل
میدهد. در صورت عدم تحویل اظهارنامه تا موعد مقرر، مؤدی مشمول جریمهای معادل
5۱ ٪مالیات متعلقۀ مندرج در قانون مالیات بر ارزش افزوده میگردد.
نحوه ارائه اظهارنامه اشخاص حقیقی و حقوقی دارای چند نوع یا چند محل فعالیت
برای اشخاص حقیقی و حقوقی که بیش از یک محل شغل یا فعالیت دارند،تسلیم اظهارنامه و
پرداخت مالیات برای هر محل شغل یا فعالیت، مطابق قانون مالیات بر ارزش افزوده، بطور
جداگانه الزامی است. در مورد کارگاهها و واحدهای تولیدی، خدماتی و بازرگانی که نوع
فعالیت آنها ایجاد دفتر،فروشگاه یا شعبه در یک یا چند محل دیگر را اقتضاء نماید، تسلیم
اظهارنامه واحد مطابق دستورالعملی است که توسط سازمان امور مالیاتی کشور اعالم می-
گردد.
13
اشتباه در پرکردن اظهارنامه و نحوه اصالح آن:
چنانچه مؤدی در تکمیل و یا ارائه اطالعات مندرج در اظهارنامه اشتباه نماید میتواند
اظهارنامه اصالحی را با مراجعه به واحد خدمات مؤدیان دریافت و پس از رفع اشکال
مجدداً اظهارنامه را به همان واحد تسلیم نماید.
محل و نحوه پرداخت مالیات و عوارض
زمانی که مؤدی اظهارنامه مالیاتی خود را به واحد خدمات مؤدیان تسلیم و رسید آن را
دریافت کند، پس از کنترل و تأیید مبلغ ابرازی در اظهارنامه توسط واحد حسابداری، برای
وی فیش پرداختی صادر میگردد که این فیش توسط واحد خدمات مؤدیان به مؤدی برای
پرداخت ارائه میگردد.
نحوه دریافت رسید پرداخت مالیات و عوارض متعلقه
پس از دریافت فیش پرداختی از واحد خدمات مؤدیان، مؤدی با مراجعه به بانک اقدام به
پرداخت مالیات متعلقه نموده و سپس رسید پرداخت را مجدداً به آن واحد ارائه مینماید. از
سوی دیگر با توجه به گردش عملیات بانکی،سازمان پس از دریافت رسید پرداختها توسط
بانک، یک نسخه از فیشها را در پرونده مؤدی بایگانی و یک نسخه از آن را به عنوان رسید
برای مؤدی ارسال نموده که مؤدی بایستی آن را به عنوان مدرک مثبته نزد خود نگهداری
نماید.
اشتباهات در محاسبه و پرداخت مالیات و عوارض )کمپردازی و بیشپردازی(:
14
چنانچه مؤدی در زمان تکمیل اظهارنامه در محاسبات مالیات و عوارض متعلقه اشتباه
نماید،پس از کنترل اولیه توسط واحد فناوری اطالعات سازمان امور مالیاتی، اظهارنامه وی
به واحد خدمات مؤدیان عودت و این واحد نیز اظهارنامه اصالحی را برای اصالح اشتباهات
در اختیار مؤدی قرار میدهد.
اگر اشتباه در زمان پرداخت فیش مالیات و عوارض به بانک باشد پس از کنترل نهایی در
واحد حسابداری، اعالمیۀ مغایرت صادر و به واحد خدمات مؤدیان ابالغ میگردد و این
واحد نیز مطابق مابهالتفاوت مبلغ، فیش پرداختی مجدد برای مؤدی صادر مینماید.
مراجع قانونی پاسخگو به سئواالت مربوط به اشتباه در پرداخت مالیات و عوارض
مرجع پاسخگو به سئواالت مربوط به اشتباه در پرداخت مالیات و عوارض، واحد خدمات
مؤدیان سازمان امور مالیاتی کشور میباشد.
نحوۀ پرکردن اظهارنامه برای موسسات تازه تأسیس:
چنانچه مدت فعالیت شغلی مؤدی کمتر از مدت یک دوره مالیاتی )کمتر از سه ماه(
باشد،تکمیل فرم اظهارنامه برای دوره مالیاتی مذکور پس از ثبتنام و بالفاصله توسط وی
مطابق قانون مالیات بر ارزش افزوده الزامی میباشد.
لزوم نگهداری اسناد و مدارک:
15
مؤدیان مشمول نظام مالیات بر ارزش افزوده مکلفند از دفاتر، صورتحسابها و سایر
فرمهای مربوط،ماشینهای صندوق و یا سایر وسایل و روشهای نگهداری حساب که
سازمان امور مالیاتی کشور تعیین میکند، استفاده نمایند. مدارک مذکور بایستی به مدت ده
سال بعد از سال مالی مربوط توسط مؤدیان نگهداری و در صورت مراجعه مأموران
مالیاتی به آنان ارائه شود.
اسناد ملزم به نگهداری
اسناد و مدارکی که یک مؤدی در نظام مالیات بر ارزش افزوده بایستی به عنوان اسناد و
مدارک مثبته ثبت و نگهداری نماید عبارتند از:
۱ -گواهی ثبتنام در نظام مالیات بر ارزش افزوده
۲ -کلیه صورتحسابهای مربوطه به خرید و فروش مؤدیان نظام مالیات بر ارزش افزوده
۳ -دفاتر حسابداری مربوط به ثبت عملیات خرید و فروش
4 -نسخه اظهارنامه اصلی و اصالحی، مهر و امضاءشده توسط واحد خدمات مؤدیان
سازمان
5 -رسید بانکی پرداخت مالیات و عوارض مربوط به هر دوره مالیاتی
6 -برگههای اعالمیه بدهکاری و بستانکاری
7 -نوارهای صندوق
8 -اسناد گمرکی، حملونقل و بیمه
عوارض خاص آالیندهها )عوارض آالیندگی(
16
واحدهای تولیدی آالیندۀ محیط زیست که استاندارد و ضوابط حفاظت از محیط زیست را
رعایت نمینمایند،طبق تشخیص و اعالم سازمان حفاظت محیط زیست )تا پانزدهم اسفندماه
هر سال برای اجراء در سال بعد(،همچنین پاالیشگاهههای نفتی و واحدهای
پتروشیمی،عالوه بر مالیات و عوارض موضوع قانون مالیات بر ارزش افزوده، مشمول
پرداخت یک درصد )۱ )٪از قیمت فروش به عنوان عوارض آالیندگی میباشند، که این
عوارض، مشمول اعتبار مالیاتی نبوده و قابل کسر از مالیاتها عوارض دریافتی به هنگام
فروش نمیباشد.
مالیات نقلوانتقال خودرو
مالیات نقلوانتقال انواع خودرو به استثناء ماشینهای راهسازی، کارگاهی، معدنی،
کشاورزی، شناورها، موتورسیکلت و سه چرخه موتوری اعم از تولید داخل یا وارداتی،
حسب مورد معادل یک درصد )۱ )٪قیمت فروش کارخانه )داخلی( و یا یک درصد )۱ )٪
مجموع ارزش گمرکی و حقوق ورودی آنها تعیین میشود. مبنای محاسبه این مالیات، به
ازای سپریشدن هر سال از سال مدل خودرو و حداکثر تا شش سال به میزان ساالنه ده
درصد )۱۱ )٪و حداکثر تا شصت درصد )6۱ )٪تقلیل مییابد.
مالیات و عوارض خدمات حملونقل برون شهری مسافر در داخل کشور
عوارض حملونقل برون شهری مسافردر داخل کشور با وسایل زمینی )به استثنای ریلی(،
دریایی و هوایی پنج درصد)5 )٪بهای بلیط میباشد. اشخاصی که مبادرت به حملونقل
برون شهری مسافر در داخل کشور با وسایل نقلیه زمینی، دریایی و هوایی مینمایند،
17
مکلفند پنج درصد )5 )٪بهای بلیط را با درج در بلیط و یا قرارداد به عنوان عوارض از
مسافران اخذ و عوارض مربوط به هر ماه را حداکثر تا پانزدهم ماه بعد به حساب
شهرداری محل فروش بلیط واریز نمایند.
فروشنده نام شخص حقیقی/حقوقی:
شماره اقتصادی:
کدپستی )۱۱رقمی(:
نشانی: تلفن:
عوارض سالیانۀ خودروهای سواری
مالکان خودروهای سواری و وانت دوکابین اعم از تولید داخل یا وارداتی بایستی عوارض
سالیانه خودروهای متعلق به خود، را به نرخ یک در هزار قیمت فروش کارخانه )داخلی( و
یا مجموع ارزش گمرکی و حقوق ورودی )وارداتی(بر اساس قیمتهای مندرج در جداولی که
توسط سازمان امور مالیاتی کشور اعالم میگردد، محاسبه و به حساب شهرداری محل
واریز نمایند.
در مورد خودروهای با عمر بیش از ده سال )به استثنای خودروهای گازسوز( به ازای
سپریشدن هر سال )تا مدت ده سال( به میزان ساالنه ده درصد )۱۱ )٪و حداکثر تا صد در
صد )۱۱۱ )٪عوارض مربوطه افزایش مییابد.
عوارض و مالیات شمارهگذاری خودرو
18
عوارض و مالیات شمارهگذاری انواع خودروهای سواری و وانت دوکابین اعم از تولید
داخل و یا وارداتی به استثنای خودروهای سواری عمومی درون شهری یا برون شهری،
سه درصد )۳)٪قیمت فروش کارخانه و یا مجموع ارزش گمرکی و حقوق ورودی آنها }دو
درصد )۲ )٪مالیات و یک درصد )۱ )٪عوارض} میباشد.
واردکنندگان یا مالکان خودروهای سواری وانت دوکابین وارداتی )به استثنای خودروهای
سواری که عنوان خودروهای عمومی شمارهگذاری میشوند( مکلفند قبل از شمارهگذاری
با مراجعه به ادارات مالیاتی شهر محل شمارهگذاری نسبت به پرداخت مالیات و عوارض
فوق اقدام نمایند.
عوارض فرودگاهی بلیط پروازهای داخلی
به منظور تأمین هزینه اجرای برنامههای نگهداری، بهسازی و امنیت پرواز و توسعه
زیربناها در فرودگاهها و نیز استفاده از تجهیزات و سیستمهای جدید فرودگاهی و
هوانوردی و امنیتی، شرکت فرودگاههای کشور با تصویب شورای عالی هواپیمایی، دو
درصد )۲ )٪قیمت فروش بلیط مسافران پروازهای داخلی را به عنوان عوارض دریافت
نماید.
نمایۀ تخلفات و جرائم مندرج در ماده )۱7 )قانون مالیات بر ارزش افزوده
ردیف شرح تخلفات ردیف شرح تخلفات
۱7-۱ صدور صورتحساب جعلی ۱7-۱۳ عدم اظهار کاالها و خدمات خریداری شده
۱7-۲ جعل اسناد و مدارک و مستندسازی ۱7-۱4 عدم تسلیم اظهارنامه
19
جعلی عدم تسلیم اظهارنامه از تاریخ ثبتنام یا
شناسائی به بعد حسب مورد،معادل پنجاه
درصد )5۱ )٪مالیات متعلق
۱7-۳ عدم پرداخت مالیات بر ارزش
افزودۀ واردات
۱7-۱5 عدم نگهداری اسناد و مدارک
۱7-4 اظهار نادرست مالیات ۱7-۱6 عدم ارائۀ اطالعات درخواستی
عدم ارائه دفارت با اسناد و مدارک حسب مورد
معادل بیستوپنج درصد )۲5)٪مالیات متعلقه
۱7-5 عدم ارائه درست اطالعات خرید و
فروش
۱7-۱7 نقض مفاد قانونی مربوط
۱7-6 کسر نادرست مالیات بر نهاده ۱7-۱8 عدم رعایت دستورالعملهای مربوطه
۱7-7 کمنمایی فروش یا بیشنمایی خرید
)عدم درج صحیح در صورتحساب
معادل یک برابر مابهالتفاوت مالیات
متعلقه(
۱7-۱۹ تأخیر در تسلیم اظهارنامه
۱7-8 عدم ارائه اسناد فروش ۱7-۲۱ عدم پرداخت مالیات
۱7-۹ عدم ارائه اسناد خرید ۱7-۲۱ تأخیر در پرداخت مالیات
تأخیر در پرداخت مالیاتهای موضوع این قانون
20
در مواعد مقرر، موجب تعلق جریمهای به میزان
دو درصد )۲ )٪در ماه، نسبت به مالیات
پرداخت نشده و مدت تأخیر خواهد بود.
۱7-۱۱ دستکاری یا جعل اسناد فروش ۱7-۲۲ فرار مالیاتی
۱7-۱۱ عدم ثبتنام
عدم ثبتنام مودیا ندر مهلت مقرر
معادل هفتاد و پنج درصد
)75)٪مالیات متعلقه تا تاریخ ثبتنام
یا شناسائی حسب مورد میباشد.
۱7-۲۳ پرهیز از پرداخت مالیات
۱7-۱۲ عدم اعالم تغییر اطالعات ثبتنامی
شرکت
موارد الزامی مندرج در صورتحساب
موضوع قانون مالیات بر ارزش افزوده
تاریخ:
شماره سریال چاپی:
نام و آدرس فروشنده:
نام و آدرس مشتری:
شماره شناسائی فروشنده و خریدار:
21
مشخصات کاال یا خدمت مورد معامله شامل:
 کد کاال
 شرح کاال یا خدمت:
 تعداد/ مقدار:
 واحد کاال و قمیت هر واحد
مبلغ خالص:
مبلغ مالیات:
مبلغ عوارض
جمع مالیات بر ارزش افزوده و عوارض:
مبلغ ناخالص
مهر و امضاء فروشنده و خریدار:
مثال نمونه )۱)
شرکت تولیدی قطعات فلزی روناک جهت تولید محصوالت خود نسبت به خرید قطعات اولیه
از کشور فرانسه و واردات آن از گمرک بندرعباس اقدام میکند. شرکت تولیدی قطعات
فلزی روناک طی اظهارنامۀ مربوطه، واردات این قطعات را به گمرک اظهار مینماید. گمرک
پس از بررسی اظهارنامۀ واردات قعطات، میزان حقوق ورودی را بر اساس تعرفههای
قانونی تعیین و با لحاظ نرخ مالیات بر ارزش افزوده و عوارض بر مجموع ارزش گمرکی و
حقوق ورودی مبلغ مالیات بر واردات را اخذ میکند. شرکت تولیدی قطعات فلزی روناک
22
میتواند باستناد اظهارنامه گمرکی و سوابق پرداخت،این مالیات بر ارزش افزوده را به
عنوان ادعای اعتبار مالیاتی منظور نماید.
مثال نمونه )۲ )
شرکت تولیدی قطعات فلزی روناک اقدام به صادرات سولههای فلزی به کشور ارمنستان
مینماید و چنانچه این شرکت بابت قطعات اولیه،مالیات بر ارزش افزوده را پرداخت کرده
باشد، در چنین حالتی شرکت روناک اظهارنامۀ صادرات محصول را تکمیل و به گمرک
ارائه میکند. گمرک نیز پس از بررسی اظهارنامه صادراتی در صورت تأیید مندرجات آن،
پروانه صادراتی صادر میکند. شرکت روناک براساس این پروانه صادراتی میتواند
تقاضای استرداد مالیات بر ارزش افزوده و عوارض پرداختی بابت این محصوالت
صادراتی را از سازمان امور مالیاتی بنماید. بدیهی است عوارض قابل استرداد،عوارض
مندرج در قانون مالیات بر ارزش افزوده میباشد و ارتباطی به حقوق ورودی کاالها و مواد
اولیه که در زمان ورود گمرک مطالبه میکند ندارد.
مثال نمونه )۳)
شرکت ذوبآهن از مؤدیان ثبتنام شده در مالیات بر ارزش افزوده،برای تهیه محصوالت
خود نیازی به یکسری مواد اولیه دارد. از جمله موارد مورد نیاز شرکت ذوبآهن،ذغال-
سنگ میباشد. شرکت ذوبآهن در تاریخ ۱7/7/۱۳87 مقدار ۱۱0۱۱۱ تن ذغالسنگ از معدن
زرند کرمان )که جزء مؤدیان مالیات بر ارزش افزوده میباشد( خریداری کرده است.
23
شماره شناسایی شرکت ذوبآهن ۱56۳۲48۹7۱ و شماره شناسایی معدن زرند کرمان
65۳۲۱۲۹8۱6 میباشد.
قیمت هر تن ذغال سنگ7۱0۱۱۱ ریال میباشد. با توجه به میزان خرید شرکت ذوبآهن مبلغ
کل خرید ذغالسنگ از معدن زرند کرمان 7۱۱0۱۱۱0۱۱۱ ریال میباشد:
۱۱0۱۱۱×7۱0۱۱۱=7۱۱0۱۱۱0۱۱۱
هنگام خرید، معدن زرند کرمان هیچ گونه تخفیفی برای شرکت ذوبآهن قائل نشده است.
نرخ مالیات بر ارزش افزوده ۳٪ میباشد،با توجه به میزان خرید شرکت ذوبآهن،میزان
مالیات بر ارزش افزوده آن ۲۱0۱۱۱0۱۱۱ ریال میباشد:
7۱۱0۱۱۱0۱۱۱×٪۳=۲۱0۱۱۱0۱۱۱
در مجموع شرکت ذوبآهن برای خرید ۱۱0۱۱۱ تن ذغالسنگ باید 7۱۱0۱۱۱0۱۱۱ ریال
قیمت خود ذغالسنگ به عالوه ۲۱0۱۱۱0۱۱۱ ریال مالیات بر ارزش افزوده آنرا به معدن
زرند کرمان بپردازد:
7۱۱0۱۱۱0۱۱۱+۲۱0۱۱۱0۱۱۱=7۲۱0۱۱۱0۱۱۱
هنگام خرید ذغالسنگ توسط شرکت ذوبآهن،معدن زرند کرمان صورتحسابی برای
شرکت ذوبآهن به صورت صفحه بعد صادر میکند:
24
صورتحساب فروش کاال و خدمات
مشخصات کاال یا خدمات مورد مامله
ردیف کدکاال شرح کاال یا خدمت تعداد/م
قدار
واحد
اندازهگیری
مبلغ واحد
)ریال(
مبلغ کل
)ریال(
مبلغ
تخفیف
مبلغ کل پس از
تخفیف )ریال(
مالیات )ریال( عوارض
)ریال(
جمع مالیات و
عوارض )ریال(
جمع مبلغ کل بعالوه جمع
مالیات و عوارض )ریال(
0۲00۱۱۱0۱۱۱ ۲00۱۱۱0۱۱۱ 0۱0.۱۱0۱۱۱ 0۱0.۱۱0۱۱۱ 0۱۱0۱۱۱0۱۱۱ — 0۱۱0۱۱۱0۱۱۱ 0۱0۱۱۱ تن 0۱0۱۱۱ ذغالسنگ
جمع کل
شرایط و نحوه فروش : نقدی  معاوضه  سایر 
توضیحات:……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. علیالحساب / پیش پرداخت

کل مانده قابل پرداخت
0۲00۱۱۱0۱۱۱
—
0۲00۱۱۱0۱۱۱
مهر و امضاء خریدار مهر و امضاء فروشنده
نام شخص حقیقی/ حقوقی: شرکت معدن زرند کرمان ………………………………………
شماره اقتصادی: ……………….. شماره ثبت/ ملی:…………………………………..
نشانی:استان ؛………………………………………………………………………………………………….
کد پستی )0۱رقمی( ………………….. شماره تلفن/ تماس:……………………………………..
نام شخص حقیقی/ حقوقی: شرکت ذوب آهن
شماره اقتصادی: ……………….. شماره ثبت/ ملی:…………………………………..
نشانی:استان ؛………………………………………………………………………………………………….
کد پستی )0۱رقمی( ………………….. شماره تلفن/ تماس:……………………………………..
مشخصات فروشنده مشخصات خریدار
25
26
مثال نمونه )۴ )
شرکت ذوبآهن پس از خرید مواد اولیه مورد نیاز طی فرآیندی مواد اولیه خریداری شده
را به محصول نهایی تبدیل میکند. از جمله محصوالت تولیدی این شرکت تیرآهن میباشد.
شرکت ذوبآهن با شماره شناسایی ۱56۳۲48۹7۱ مقدار ۳0۱۱۱ تن تیرآهن به قیمت هر تن
۱۱۱0۱۱۱ ریال به بنگاه آهنآالت شیرانی با شماره شناسایی ۹856۳8۲4۱۹ در تاریخ
.میفروشد ۱۳87/8/۱4
مبلغی که بنگاه آهنآالت شیرانی به شرکت ذوبآهن بدون احتساب مالیات بر ارزش افزوده
باید بپردازد ۳۱۱0۱۱۱0۱۱۱ ریال میباشد.
۳0۱۱۱×۱۱۱0۱۱۱=۳۱۱0۱۱۱0۱۱۱
شرکت ذوبآهن برای بنگاه آهنآالت شیرانی تخفیفی به میزان ۱۱0۱۱۱0۱۱۱ ریال در نظر
گرفته است. پس از کسر تخفیف مورد نظر، مبلغی که بنگاه آهنآالت شیرانی بدون احتساب
مالیات بر ارزش افزوده باید به شرکت ذوبآهن بپردازد ۲۹۱0۱۱۱0۱۱۱0۱۱۱ ریال میباشد:
۳۱۱0۱۱۱0۱۱۱-۱۱0۱۱۱0۱۱۱=۲۹۱0۱۱۱0۱۱۱
بنگاه آهنآالت شیرانی عالوه بر قیمت محصول خریداریشده باید مالیات بر ارزش افزوده
آنرا نیز به شرکت ذوبآهن بپردازد. با احتساب ۳ ٪مالیات بر ارزش افزوده، بنگاه آهنآالت
شیرانی باید مبلغ 807۱۱0۱۱۱ ریال بابت مالیات بر ارزش افزوده به شرکت ذوبآهن
بپردازد:
۲۹۱0۱۱0۱۱۱×٪۳=807۱۱0۱۱۱
27
صورتحسابی که شرکت ذوبآهن در نهایت برای بنگاه آهنآالت شیرانی صادر میکند به
میزان ۲۹807۱۱0۱۱۱ ریال که شامل قیمت محصول و مالیات بر ارزش افزوده آن است،می-
باشد.
۲۹۱0۱۱۱0۱۱۱÷ 807۱۱0۱۱۱=۲۹807۱۱0۱۱۱
نمونه صورتحساب صادره توسط شرکت ذوبآهن برای بنگاه آهنآالت شیرانی به شکل
صفحه بعد است.
28
صورتحساب فروش کاال و خدمات
شماره سریال:…………………………
تاریخ: ………………………………….
مشخصات کاال یا خدمات مورد مامله
ردیف کدکاال شرح کاال یا خدمت تعداد/
مقدار
واحد
اندازهگیری
مبلغ واحد
)ریال(
مبلغ کل
)ریال(
مبلغ تخفیف مبلغ کل پس از
تخفیف )ریال(
مالیات )ریال( عوارض
)ریال(
جمع مالیات و
عوارض )ریال(
جمع مبلغ کل بعالوه جمع
مالیات و عوارض )ریال(
۲0000۱۱0۱۱۱ 000۱۱0۱۱۱ ۴0۳.۱0۱۱۱ ۴0۳.۱0۱۱۱ ۲0۱0۱۱۱0۱۱۱ 0۱0۱۱۱0۱۱۱ ۳۱۱0۱۱۱0۱۱۱ 0۱۱0۱۱۱ تن ۳0۱۱۱ ذغالسنگ
جمع کل
شرایط و نحوه فروش : نقدی  معاوضه  سایر …………………………………………………………..
توضیحات:……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. علیالحساب / پیش پرداخت

کل مانده قابل پرداخت
۲0000۱۱0۱۱۱
—
مهر ام امضاء فروشنده مهر و امضاء خریدار
نام شخص حقیقی/ حقوقی: شرکت معدن زرند کرمان ………………………………………
شماره اقتصادی: ……………….. شماره ثبت/ ملی:…………………………………..
نشانی:استان ؛……………………………………………….شهر …………………………………………………
کد پستی )0۱رقمی( ………………….. شماره تلفن/ تماس:……………………………………..
نام شخص حقیقی/ حقوقی: شرکت ذوب آهن
شماره اقتصادی: …………………………………… شماره ثبت/ ملی:…………………………………..
نشانی:استان ؛……………………………………………………….شهر : …………………………………………
کد پستی )0۱رقمی( ………………………………………………………… شماره تلفن/ تماس:……………………………………..
مشخصات فروشنده مشخصات خریدار
29
30
صدور فاکتور بر اساس ارزهای خارجی
در صورت صدور فاکتور بر اساس ارزهای خارجی مؤدی مالیاتی باید میزان مالیات بر
ارزش افزوده بر اساس ریال ایران با توجه به قیمت ارز که توسط بانک مرکزی اعالم می-
شود، محاسبه و در ثبتهای حسابداری قید شود. در این حالت ثبت مالیات بر ارزش
افزوده با ارزش ارزی در فاکتور مجاز خواهد بود.
تذکر:
درباره قیمت ارز در محاسبۀ مالیات بر ارزش افزوده باید بر قیمت رسمی آن )که از طریق
مراجعه به سایت بانک مرکزی ir.cbi.www قابل دسترسی است( در تاریخ تعلق مالیات یا
هنگام تحویل کاال، صدور فاکتور یا تاریخ دریافت کاال )هر کدام زودتر واقع شود( اتکا نمود.
محاسبۀ اعداد در اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده چگونه انجام میشود؟
منطقی است که مجموع مالیات متعلقه کاالها و خدمات در اظهارنامههای دورهای به سمت
باال گرد شود. بعبارت دیگر ارقام کمتر از یک هزارم ریال در اظهارنامهها بصورت صعودی
گرد میشوند.
برگ رسید نقدی:
رسید نقدی برای مؤدیان خاصی استفاده میشود که معامالت خود را بصورت نقدی و
بدون صدور فاکتور انجام میدهند. اینگونه مؤدیان بعد از کسب موافقت سازمان امور
31
مالیاتی کشور با برگ رسید نقدی معامالت که مشخصات فاکتور را دارا باشد میتوانند
معامالت خود را انجام دهند.
برای برگ رسید نقدی شکل و روش خاصی مدنظر نمیباشد،بلکه این برگ باید مشخصات
زیر را دارا باشد:
– شماره و تاریخ برگ رسید نقدی
– اسم،آدرس و شماره ثبتنام مالیات بر ارزش افزوده فروشنده کاال یا خدمت
– اسم، آدرس و شماره ثبتنام مالیات بر ارزش افزوده خریدار کاال یا خدمات
– توضیح کاال یا خدمت،قیمت آن و میزان آن
– ثبت اینکه کاال یا خدمات از مالیات معاف است یا اینکه مشمول مالیات بر ارزش
افزوده میباشد.
– قمیت کاال یا خدمت برای یک واحد
– قیمت کاال یا خدمت برای مجموع کل
– میزان تخفیف
– مبلغ کل شامل میزان مالیات بر ارزش افزوده
برگ اعتبار یا برگ استرداد
برگ اعتبار چیست؟
32
این سند از طرف فروشنده یا ارائهکننده کاال و خدمات، در صورت هر گونه تغییر بعد از
صدور فاکتور یا هنگام برگشت کاالی فروش رفته تنظیم میگردد. این گواه عالوه بر
اطالعاتی که مؤدی مایل به ذکر آنست باید شامل موارد زیر باشد:
– شماره و تاریخ فاکتور اصلی که هنگام عملیات فروش یا ارائه کاال صادر شده است.
– شماره سریال سند فعلی و تاریخ آن.
– اسم، آدرس و شماره ثبت تحویلدهندۀ کاال و یا ارائهکننده خدمات در ادارۀ مالیات
بر ارزش افزوده.
– اسم، آدرس و شماره شناسایی خریدار.
– دلیل صدور سند، بعنوان مثال »برگشت کاالی فروش رفته«
– شرح کاال یا خدمتی که قیمتش تغییر کرده است.
– تعداد و ارزش کاال یا خدمت مربوطه.
– جمع کل.
– میزان مالیات محاسبهشده برای کاالی برگشتی.
تعویض
هنگامی که خریدار خواستار تعویض کاالیی است که در گذشته خریداری کرده و مالیات بر
ارزش افزودۀ آنرا پرداخت نموده است، فروشنده باید بدین صورت عمل نماید:
صدور سند برگشت از فروش برای کاالی برگشتی و صدور فاکتور جدید برای کاالی
جایگزین.
33
مثال:روناک یک دوربین عکاسی به قیمت ۱۱۱0۱۱۱ ریال خریداری کرده است. وی روز بعد
خواستار تعویض دوربین فوق با دوربین دیگری میشود که ۱۱0۱۱۱ ریال گرانتر از
دوربین اولی است. در این حالت باید فاکتور اول باطل شده و فاکتور جدیدی با قیمت
۱۱۱0۱۱۱ ریال صادر و مالیات بر ارزش افزوده بر همین اساس محاسبه گردد.
مدارک ثبت حسابداری
با اجرای مالیات بر ارزش افزوده مؤدیان مکلفند که کلیه دفاتر حسابداری مربوطه و عملیات
مربوط به خرید و فروش کاالها و خدمات خود را به دقت در دفاتر حسابداری ثبت نمایند.
ماده ۳4 قانون مالیات بر ارزش افزوده- مؤدیان مشمول مالیات موضوع این قانون مکلفند
از دفاتر، صورتحسابها و سایر فرمهای مربوط،ماشینهای صندوق و یا سایر وسایل و
روشهای نگهداری حساب که سازمان امور مالیاتی کشور تعیین میکند،استفاده نمایند.
مدارک مذکور بایستی تا مدت ده سال بعد از سال مالی مربوط توسط مؤدیان نگهداری و
در صورت مراجعه مأموران مالیاتی به آنان ارائه شود.
چگونگی محاسبۀ مالیات بر ارزش افزوده:
دو روش برای محاسبه مالیات بر ارزش افزوده وجود دارد که مؤدی در انتخاب آن مختار
است. بشرط آنکه میزان مالیات متعلقه را بطور شفاف مشخص سازد:
الف( روش اول: محاسبه مالیات ضمن قیمت کاال
ب( روش دوم: محاسبه مالیات مجزا از قیمت کاال
الف( محاسبه مالیات ضمن درج قیمت کاال یا خدمات
34
در این حالت فرد موظف است که برای مصرفکننده توضیح دهد که قیمت کاال با احتساب
مالیات محاسبه گردیده است. همچنین الزمست قیمت خالص کاال و میزان مالیات بطور مجزا
در فاکتور یا رسید مشتری و در دفاتر حسابداری قید شود.
مالیات بدین صورت محاسبه میگردد:
میزان مالیات= مبلغ خاص )پس از کسر تخفیف( ×
۳ مالیات نرخ

مثال نمونه 5 )
شرکت »پدیده« ضبط صوتی به ارزش ۱4805۱۱ ریال )شامل مالیات( خریداری کرده و 5٪
نیز تخفیف گرفت. مالیات این خرید بدین صورت محاسبه میشود:
مبلغ ضبط صوت ۱4805۱۱
تخفیف 704۲5
مبلغ خالص )پرداختی توسط پدیده(: ۱4۱0۱75 ریال
میزان مالیات پرداختی از طرف پدیده . .  
3
141 075 4 232
100
= مالیات بر ارزش افزوده
ب( محاسبه مالیات مجزی از قیمت کاال یا خدمات
در این روش قیمت اصلی کاال و مبلغ مالیات از یکدیگر تفکیک میشوند:و این تفکیک در
فاکتور،رسید و دفاتر حسابداری نمایان میشود. محاسبۀ ماالیت در این روش بصورت زیر
است:
میزان مالیات = قیمت خالص )پس از کسر تخفیف(×
نرخ مالیات

35
مثال نمونه )۶ )
شرکت »فواد« یک عدد دوچرخه با قیمت ۱۳50۱۱۱ ریال )قبل از کسر مالیات( خریداری
کرده و 5 ٪از فروشنده تخفیف گرفت. مالیات آن بدین صورت محاسبه میگردد:
مبلغ قابل پرداخت برای دوچرخه ۱۳50۱۱۱
تخفیف )6075۱ )
مبلغ خالص قبل از احتساب مالیات ۱۲80۲5۱
۳0847 )٪۳( مالیات
مبلغ پرداختشده توسط فواد برای خرید دوچرخه ۱۳۲0۱۹7
کاال و خدمات خریداری شده
در مؤسسات بازرگانی برای ثبت معامالت مربوط به خرید کاال و محاسبه بهای تمام شده
کاالی خریداری شده معموالً حسابهای زیر را نگهداری میکنند:
– حساب خرید کاال
– حساب برگشت از خرید و تخفیفات
– حساب تخفیفات نقدی
– حساب هزینه حمل کاالی خریداری شده
36
حساب خرید کاال: بهای کاالهایی که طی دوره مالی برای فروش خریداری میشود معموالً
در حسابی به نام خرید یا خرید کاال ثبت میشوند. حساب خرید در نتیجه خرید نقد و نسیه
بدهکار میشود و در پایان دوره مالی مانده بدهکار دارد.
حساب خرید فقط برای کاالهایی که برای فروش خریداری میشود مورد استفاده قرار می-
گیرد و خرید اقالم دیگر دارایی نظیر: میز، صندلی، داراییهای ثابت و … که برای استفاده
در عملیات یک مؤسسه خریداری میشود به حساب خرید انتقال نمییابد. همانطور که قبالً
توضیح داده شد، هنگام خرید کاال و مواد اولیه شخص خریدار باید مالیات بر ارزش افزوده
کاالی خریداری شده را بپردازد.
مثال نمونه )0 )
شرکت خاطره چهار دستگاه دوچرخه از قرار هر دستگاه 5۱۱0۱۱۱ ریال از شرکت آرام
خریداری کرده است و بهای آنرا به صورت نقد پرداخت کرده است. ثبت حسابداری خرید
فوق به همراه مالیات بر ارزش افزوده آن به صورت زیر میباشد )نرخ مالیات بر ارزش
افزوده ۳ ٪میباشد(
مبلغ کل خرید دوچرخه ۲0۱۱۱0۱۱۱-4×5۱۱0۱۱۱
مالیات بر ارزش افزوده قابل پرداخت 6۱0۱۱۱=۳×٪۲0۱۱۱0۱۱۱
تاریخ عنوان حسابها و شرح عطف بدهکار بستانکار
خرید کاال
مالیات ارزش افزوده
۲0۱۱۱0۱۱۱
6۱0۱۱۱
37
صندوق )خرید 4 دستگاه دوچرخه از شرکت آرام( ۲0۱6۱0۱۱۱
حال اگر شرکت خاطره دوچرخههای خریداری شده را بصورت نسبیه از شرکت آرام
خریداری میکرد و مالیات بر ارزش افزوده آنرا به صورت نقد به شرکت آرام پرداخت می-
کرد ثبت حسابداری آن به صورت زیر بود:
تاریخ عنوان حسابها و شرح عطف بدهکار بستانکار
خرید کاال ۲0۱۱۱0۱۱۱
مالیات ارزش افزوده 6۱0۱۱۱
بستانکاران )خرید 4 دستگاه دوچرخه از شرکت آرام
به طور نسیه(
۲0۱۱۱0۱۱۱
صندوق 6۱0۱۱۱
اگرشرکت خاطره در قبال دوچرخههای خریداری شده سفته یا سندی دال بر بدهکاربودن
به شرکت آرام میداد، ثبت حسابداری آن به صورت زیر بود:
تاریخ عنوان حسابها و شرح عطف بدهکار بستانکار
خرید کاال
مالیات ارزش افزوده
۲0۱۱۱0۱۱۱
6۱0۱۱۱
اسناد پرداختنی )صدور سفته بابت خرید نسیه 4
دستگاه دوچرخه(
۲0۱6۱0۱۱۱
38
حساب برگشت از خرید و تخفیفات:در معامالت تجاری گاه تمام یا بخشی از کاالی
فروخته شده بنا به دالیلی به فروشنده از طرف خریدار برگشت داده شده و معامله کالً یا به
نسبت کاالی برگشتی فسخ میشود. در مواردی که عیب آن جزئی باشد، فروشنده ممکن
است با اعطای تخفیف یا تفاوت قیمت خریدار را از برگرداندن کاال منصرف نماید. برگشت-
دادن کاال و گرفتن تخفیف به علت عیب و نقص کاال ماهیت یکسانی دارند و موجب کاهش
مبلغ خرید میشوند. این کاهش معموالً در حسابی به نام برگشت از خرید و تخفیفات
بستانکار میشود. در هنگام برگشت کاال به نسبت کاالی برگشت داده شده، مالیات بر
ارزش افزوده آن از فروشنده کاال دریافت میشود. درباره تخفیفات در صفحات بعدی
بیشتر با این موضوع آشنا میشویم.
مثال نمونه )0 )
اگر شرکت خاطره دو دستگاه از دوچرخههای خریداری شده از شرکت آرام را برگشت
دهد و خرید آنها به صورت نقدی بوده باشد و شرکت آرام نیز مبلغ کاالی برگشتی را به
صورت نقد به صبا پرداخت نماید، ثبت حسابداری آن برای شرکت خاطره به صورت زیر
خواهد بود:
قیمت کاالی برگشت داده شده ۱0۱۱۱0۱۱۱ =5۱۱0۱۱۱×۲
مالیات بر ارزش افزوده برای کاالی برگشت داده شده ۳۱0۱۱۱=۳× ٪۱0۱۱۱0۱۱۱
تاریخ عنوان حسابها و شرح عطف بدهکار بستانکار
صندوق ۱0۱۳۱0۱۱۱
39
برگشت از خرید و تخفیفات
)برگشت دو دستگاه دوچرخه به شرکت آرام(
۱0۱۱۱0۱۱۱
مالیات بر ارزش افزوده ۳۱0۱۱۱
اگر خرید به صورت نسیه بوده باشد ثبت آن در دفاتر شرکت خاطره به صورت زیر خواهد
بود:
تاریخ عنوان حسابها و شرح عطف بدهکار بستانکار
حسابهای پرداختنی ۱0۱۳۱0۱۱۱
برگشت از خرید و تخفیفات
)برگشت دو دستگاه دوچرخه به شرکت آرام(
۱0۱۱۱0۱۱۱
مالیات ارزش افزوده ۳۱0۱۱۱
اگر خرید به صورت نسیه همراه با ارائه سفته یا سند بوده باشد، ثبت آن به صورت زیر
خواهد بود:
تاریخ عنوان حسابها و شرح عطف بدهکار بستانکار
اسناد پرداختنی
مالیات ارزش افزوده
۱0۱۳۱0۱۱۱
برگشت از خرید و تخفیفات
)برگشت دو دستگاه دوچرخه به شرکت آرام(
۱0۱۱۱0۱۱۱
مالیات ارزش افزوده ۳۱0۱۱۱
40
حساب تخفیفات نقدی خرید: برخی از مؤسسات تولید و عمدهفروشی به مشتریانی که
مبلغ فاکتور خرید را زودتر از موعد مقرر و طی دوره زمانی مشخصی پرداخت کنند،
تخفیفی در نظر میگیرند که به آن تخفیف نقدی خرید میگویند. درباره این مبحث در آینده
توضیح بیشتر داده خواهد شد.
مثال نمونه )0 )
اگر شرکت خاطره مبلغ خریدهای را که به صورت نسیه از شرکت آرام انجام داده باشد در
مدت زمان کمتر از ده روز به شرکت آرام پرداخت نماید، شرکت آرام تخفیفی به میزان ۲٪
برای شرکت خاطره قائل خواهد شد. در فاکتور هنگام خرید شرط خرید به صورت ن/۳۱ و
۲/۱۱ روزه قید شده است. ثبت خرید فوق در دفاتر حسابداری شرکت خاطره به صورت
زیر خواهد بود:
تاریخ عنوان حسابها و شرح عطف بدهکار بستانکار
خرید کاال
مالیات ارزش افزوده
۲0۱۱۱0۱۱۱
مالیات ارزش افزوده 6۱0۱۱۱
بستانکاران )خرید 4 دستگاه دوچرخه از شرکت آرام( ۲0۱6۱0۱۱۱
حال اگر شرکت خاطره زودتر از موعد مقرر یعنی کمتر از ۱۱ روز مبلغ دوچرخهها را به
شرکت آرام پرداخت نماید ثبت آن در دفاتر حسابداری به صورت زیر خواهد بود:
2 000 000 2 40 00 . . % .  
میزان تخفیف نقدی خرید
41
40 000 3 1 200 . % .  
میزان مالیات مربوط به تخفیف
2 000 000 40 000 1 960 000 . . . . .
مبلغ کل دوچرخهها  
1 960 000 3 58 800 . . % .  
میزان مالیات بر ارزش افزوده قابل پرداخت توسط شرکت خاطره
1 960 000 58 800 2 018 800 . . . . .   خاطره شرکت توسط پرداخت قابل مبلغ
تاریخ عنوان حسابها و شرح عطف بدهکار بستانکار
بستانکاران ۲0۱6۱0۱۱
صندوق ۲0۱۱808۱۱
مالیات ارزش افزوده ۱0۲۱۱
تخفیفات نقدی خرید 4۱0۱۱۱
حساب هزینه حمل کاالی خریداری شده: کاالهای فروخته شده معموالً در محل فروشگاه
یا انبار فروشنده به خریدار تحویل میشود و حمل آن به عهده خریدار است. در این روش،
که معمولترین روش خرید کاال است،تعهد فروشنده نسبت به تسلیم کاال، پس از تحویل آن
به خریدار پایان میپذیرد. ولی این قاعدهای الزامی نیست و طرفین معامله میتوانند برخالف
آن توافق کنند. مخارجی که خریدار بابت حملونقل و تخلیه کاالی خریداری شده متحمل
میشود معموالً به حسابی به نام حساب هزینه حمل کاالی خریداری شده بدهکار میشود.
حساب هزینه حمل کاالی خریداری شده مانده بدهکار دارد و برای تعیین بهای تمام شده
کاالی خریدرای شده به رقم خرید خالص اضافه میشود.
مثال نمونه )0۱ )
42
شرکت خاطره برای حمل دوچرخههای خریداری شده از شرکت آرام مبلغ 4۱0۱۱۱ ریال به
شرکت صبا پرداخت میکند. نحوۀ ثبت هزینه حمل دوچرخههای خریداری شده به صورت
زیر میباشد.
تاریخ عنوان حسابها و شرح عطف بدهکار بستانکار
هزینه حمل کاالی خریداری شده 4۱0۱۱۱
مالیات بر ارزش افزوده ۱0۲۱۱
صندوق 4۱0۲۱۱
دارایی:
اموال، مطالبات و سایر منابع متعلق به یک مؤسسه که در نتیجه معامالت، عملیات مالی یا
سایر رویدادها ایجاد شده و قابل تقویم به پول و دارای منافع آتی است دارایی نامیده می-
شود. اموالی که صاحب یک مؤسسه فردی به عنوان آورده نقدی یا غیرنقدی به مؤسسه
اختصاص میدهد، از لحاظ حسابداری جزو دارایی مؤسسه محسوب میشود. مؤسسات بر
حسب نوع و حجم فعالیت و اندازه داراییهای گوناگونی دارند. اقالم زیر از جمله دارایی-
هایی است که معموالًدر کلیه مؤسسات وجود دارد:
وجوه نقد: وجوه نقد یکی از انواع داراییها است که در کلیه مؤسسات وجود دارد و شامل
پول موجود در صندوق یک مؤ،سسه،موجودی حسابهای جاری و سپرده و حوالهها و
چکهای بانک است.
43
مطالبات: مؤسسات در جریان فعالیت و دادوستدهای خود از اشخاص و مؤسسات دیگر
طلبکار میشوند. مطالبات یکی از رایجترین انواع داراییهای مؤسسات است و به دو نوع
عمده زیر تقسیم میشود:
بدهکاران:مطالبات یک مؤسسه که در اثر فروش کاال یا انجامدادن خدمت یا دادن قرض به
اشخاص و مؤسسات دیگر ایجاد شده است بدهکاران نامیده میشود. بدهکاران یک
مؤسسه قاعدتاً متعهدند که بدهیهای خود را در موعد معین بپردازند. برخی از مؤلفان
حسابداری، این نوع دارایی مؤسسات را حسابهای دریافتنی نامیدهاند.
اسناد دریافتنی: مطالبات یک موسسه که در مقابل آن از بدهکار سند تجارتی نظیر سفته یا
برات گرفته شده است، اسناد دریافتنی نامیده میشود. در اسناد تجارتی موعدی معین برای
پرداخت بدهی تعیین میشود و این اسناد قابل نقل و انتقال به دیگران است.
موجودیهای جنسی: اجناس را که مؤسسات در جریان فعالیت خود به قصد فروش یا تولید
کاال و یا مصرف در عملیات خریداری و نگهداری میکنند موجودیهای جنسی نامیده می-
شود. موجودیهای جنسی معموالً به سه نوع عمده زیر تقسیم میشوند:
موجودی کاال: اجناسی که به قصد فروش خریداری یا تولید شدهاند،موجودی کاال نامیده
میشود.
موجودی مواد:مواد اولیه و دیگر اجناسی که به قصد تولید کاال برای فروش خریداری
شدهاند موجودی مواد نامیده میشود.
44
موجودی ملزومات: اجناسی که برای مصرف در عملیات یک مؤسسه خریداری شده و در
روال عادی فعالیت یک موسه قصد فروش آنها وجود ندارد، موجودی ملزومات نامیده می-
شود.
دارایی ثابت: اموال بادوامی که به قصد نگهداری بلندمدت خریدای یا ساخته شده و در
عملیات یک مؤسسه مورد استفاده قرار میگیرند دارایی ثابت نامیده میشود. زمین،
ساختمان،ماشینآالت،اثاثه، ابزار و وسایل نقلیه در شمار داراییهای ثابت به حساب میآیند.
حساب اقالم مختلف یا گروههای عمده داراییهای ثابت معموالً به تفکیک نگهداری میشود
اما در گزارشهای مالی میتوان آنها را در یک یا چند گروه طبقهبندی کرد.
خرید داراییهای ثابت
طبق بند )8 )ماده )۲ )قانون مالیات بر ارزش افزوده،داراییهای ثابت اگر جزء اموال
غیرمنقول باشند از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده معاف میباشند. در غیر اینصورت
مشمول این نوع مالیات میباشند. مثالً ساختمان جزء اموال غیرمنقول بوده و از مالیات بر
ارزش افزوده معاف میباشد. ولی وسائط نقلیه جزء داراییهای ثابتی است که جزء اموال
غیرمنقول نمیباشد.
مثال نمونه 00
شرکت فرهاد یک دستگاه آپارتمان جهت دفتر کار خود به قیمت 5۱۱0۱۱۱0۱۱۱ ریال بدون
احتساب مالیات بر ارزش افزوده خریداری میکند. نحوۀ ثبت این خرید در دفاتر این مؤدی
به صورت زیر میباشد.
45
تاریخ عنوان حسابها و شرح عطف بدهکار بستانکار
ساختمان 5۱۱0۱۱۱0۱۱۱
صندوق 5۱۱0۱۱۱0۱۱۱
مثال نمونه )0۲ )
شرکت امیر یک دستگاه یخچال صنعتی در تاریخ ۱5/7/۱۳87 از تاجری که جزءمؤدیان
مالیات محسوب میشود با قیمت ۱۲05۱۱0۱۱۱ ریال )قبل از کسر مالیات( خرید. نحوه ثبت
حسابهای آن به شرح ذیل خواهد بود:
تاریخ عنوان حسابها و شرح عطف بدهکار بستانکار
ماشینآالت و تجهیزات
)خرید یک دستگاه یخچال صنعتی(
۱۲05۱۱0۱۱۱
مالیات ارزش افزوده ۳750۱۱۱
صندوق ۱۲08750۱۱۱
خرید داراییهای ثابت مشمول مالیات از طرف شخص مؤدی با معافیت از مالیات
اگر شخصی، مؤدی مالیات بر ارزش افزوده باشد و اقدام به خرید دارایی ثابتی بنماید،
هنگام خرید،مالیات بر ارزش افزوده آنرا پرداخت میکند. ولی اگر این شخص فعالیتش
معاف از مالیات بر ارزش افزوده باشد، نمیتواند مالیات پرداختی را بابت دارایی ثابت
دریافت نماید.
مثال نمونه )0۳ )
46
شرکت یارمحمد اقدام به خرید ابزاری صنعتی مشمول مالیات برای تولید کاالیی معاف
بدون حق تخفیف با قیمت ۲۱۱0۱۱۱0۱۱۱ ریال نمود این خرید مشمول مالیاتی برابر
60۱۱۱0۱۱۱ ریال میگردد و ثبت حسابداری آن در دفاتر شرکت یارمحمد به صورت زیر
میباشد:
تاریخ عنوان حسابها و شرح عطف بدهکار بستانکار
ابزار و تجهیزات ۲۱60۱۱۱0۱۱۱
صدوق ۱0۱۱۱0۱۱۱
چنانچه شخصی )حقیقی یا حقوقی( به عنوان مؤدی در نظام مالیات بر ارزش افزوده ثبتنام
کرده باشد،معامالت وی به یکی از اشکال زیر خواهد بود:
 خرید کاال و خدمات مشمول مالیات توسط مؤدی با فعالیت مشمول مالیات بر
ارزش افزوده.
 خرید کاال و خدمات مشمول مالیات توسط مؤدی با فعالیت معاف از مالیات بر
ارزش افزوده.
 خرید کاال و خدمات معاف از مالیات توسط مؤدی با فعالیت مشمول مالیات بر
ارزش افزوده
 خرید کاال و خدمات معاف از مالیات توسط مؤدی با فعالیت معاف از مالیات بر
ارزش افزوده
47
 خرید کاال و خدمات مشمول مالیات توسط مؤدی از شخصی که در مالیات بر
ارزش افزوده ثبتنام نشده است.
 خرید کاال و خدمات معاف از مالیات توسط مؤدی از شخصی که در مالیات بر
ارزش افزوده ثبتنام نشده است.
خرید کاال و خدمات مشمول مالیات،توسط مؤدی صاحب فعالیت مشمول مالیات
چنانچه مؤدی جزو مؤدیان مالیات بر ارزش افزوده باشد و کاالها یا خدماتی که ارائه می-
کند طبق ماده ۱۲ الیحه مالیات بر ارزش افزوده از مالیات بر ارزش افزوده معاف نباشد،
به چند شرط میتواند اقدام به کسر مالیات پرداختی از مالیات دریافتی نماید:
۱ -در صورتی که خریدهای مؤدی جزو فعالیتهای مشمول مالیات باشد.
۲ -دوم آنکه هنگام خرید،فاکتور خرید را از فروشنده با تمام جزئیات مربوطه دریافت کرده
باشید و فاکتور مذکور در اسناد حسابداری وی موجود باشد.
۳ -شخص فروشنده جزو مؤدیان مالیات بر ارزش افزوده باشد.
طبق ماده ۱۲ قانون مالیات بر ارزش افزوده »کاالها و خدمات معاف از مالیات بر ارزش
افزوده« عبارتند از:
۱ -محصوالت کشاورزی فرآوری نشده.
۲ -دام و طیور زنده آبزیان، زنبور عسل،نوغان.
۳ -انواع کود، سم، بذر و نهال.
48
4 -آرد خبازی، نان، گوشت،قند، شکر،برنج،حبوبات و سویا، شیر،پنیر،روغننباتی و
شیرخشک مخصوص تغذیه کودکان.
5 -کتاب،مطبوعات، دفاتر تحریر و انواع کاغذ چاپ،تحریر و مطبوعات
6 -کاالهای اهدایی به صورت بالعوض به وزارتخانهها، مؤسسات دولتی و نهادهای
عمومی غیردولتی با تأیید هیأت وزیران و حوزههای علمیه با تأیید حوزه گیرنده هدایا.
7 -کاالهایی که همراه مسافر و برای استفاده شخصی تا میزان معافیت مقرر طبق مقررات
صادرات و واردات، وارد کشور میشود. مازاد آن طبق مقررات این قانون مشمول مالیات
خواهد بود.
8 -اموال غیرمنقول
۹ -انواع دارو،لواز مصرفی درمانی،خدمات درمانی )انسانی،حیوانی و گیاهی( و خدمات
توانبخشی و حمایتی.
۱۱ -خدمات مشمول مالیات بر درآمد حقوق،موضوع قانون مالیاتهای مستقیم
۱۱ -خدمات بانکی و اعتباری بانکها،موسسات و تعاونیهای اعتباری و صندوقهای قرض-
الحسنه مجاز و صندوق تعاون.
۱۲ -خدمات حملونقل عمومی مسافری درون و برون شهری جادهای، ریلی، هوایی و
دریایی.
۱۳ -فرش دستباف.
49
۱4 -انواع خدمات پژوهشی و آموزشی که طبق ضوابط مقرر در آییننامهای که با پیشنهاد
مشترک وزارتخانههای علوم تحقیقات و فناوری، امور اقتصادی و دارایی، بهداشت، درمان
و آموزش پزشکی، آموزش و پرورش و کار و امور اجتماعی تهیه ظرف مدت شش ماه از
تاریخ تصویب این قانون به تصویب هیأت وزیران میرسد.
۱5 -خوراک دام و طیور.
۱6 -رادار و تجهیزات کمک ناوبری هوانوردی ویژه فرودگاهها بر اساس فهرستی که به
پیشنهاد مشترک وزارت راه و ترابری و وزارت امور اقتصادی و دارایی تهیه و ظرف مدت
شش ماه از تاریخ تصویب این قانون به تصویب هیأت وزیران میرسد.
۱7 -اقالم با مصارف صرفاً دفاعی )نظامی و انتظامی(و امنیتی بر اساس فهرستی که به
پیشنهاد مشترک وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلم و وزارت امور اقتصادی و دارایی
تهیه و به تصویب هیأت وزیران میرسد. فهرست مذکور از اولین دوره مالیاتی پس از
تصویب هیأت وزیران قابل اجار خواهد بود.
مثال نمونه 0۴
شرکت پدیده که یک مؤدی مالیاتی بر ارزش افزوده است. کاالیی به ارزش ۱۱0۱۱۱0۱۱۱
ریال )قبل از کسر مالیات( از یک مؤدی مالیات بر ارزش افزوده خریده باشد و کاالی
خریدرای شده از مالیات بر ارزش افزوده معاف نباشد، ثبت حسابداری آن به صورت ذیل
خواهد بود:
مالیات بر ارزش افزوده پرداختی ۳۱۱0۱۱۱=۳×٪ ۱۱0۱۱۱0۱۱۱
50
تاریخ عنوان حسابها و شرح عطف بدهکار بستانکار
خرید کاال ۱۱0۱۱۱0۱۱۱
مالیات ارزش افزوده * ۳۱۱0۱۱۱
صندوق / بانک ۱۱0۳۱۱0۱۱۱
* این مالیات در واقع به مؤدی دیگری پرداخت شده است و مؤدی آنرا از سازمان امور
مالیاتی کشور دریافت میکند.
خرید کاال و خدمات مشمول مالیات توسط مؤدی با فعالیت معاف از مالیات
اگر یک مؤدی که فعالیت وی معاف از مالیات است، کاال یا خدمات مشمول مالیات را از
مؤدی دیگری خریداری نماید،در چنین حالتی مؤدی اولیه مشمول مالیات بر ارزش افزوده
میگردد و نمیتواند مالیات پرداختی را از سازمان امور مالیاتی استرداد نماید. )تبصره ۲
ماده ۱7 قانون مالیات بر ارزش افزوده در صورتی که مؤدیان به عرضه کاالها یا خدمات
معاف از مالیات اشتغال داشته باشند و یا طبق مقررات این قانون مشمول مالیات نباشند،
مالیاتهای پرداخت شده مربوط به کاالها یا خدمات مزبور مسترد نمیشود.(
مثال نمونه ).0)
فعالیت شرکت روناک تولید گوشت میباشد. طبق بند )۲)ماده )۱۲)قانون مالیات بر ارزش
افزوده، تولید گوشت از مالیات بر ارزش افزوده معاف است. چنانچه شرکت روناک برای
بستهبندی گوشت از کارتن و نایلون استفاده کند، مجاز نمیباشد که مالیات پرداختی بابت
51
خرید نایلون و کارتن را از سازمان امور مالیاتی کشور استرداد کند، بلکه باید مالیات
پرداختی را جزء قیمت کاال محاسبه کند.
در صورتی که کارتن و نایلون مذکور برای بستهبندی گوشت به ارزش 5۱۱۱۱0۱۱۱ ریال
بعالوۀ ۱05۱۱0۱۱۱ ریال مالیات بر ارزش افزوده خریداری شده باشد،ثبت حسابداری آن در
شکل ذیل ارائه شده است:
تاریخ عنوان حسابها و شرح عطف بدهکار بستانکار
خرید نایلون و کارتن 5۱505۱۱0۱۱۱
صندوق/ بانک 5۱05۱۱0۱۱۱
توضیح: در چنین حالتی مؤدی میتواند طبق تبصرۀ 4 مادۀ ۱7 قانون مالیات بر ارزش
افزوده مالیاتهای پرداختی را جزء هزینههای قابل قبول در مالیاتهای مستقیم حساب کند.
تبصره . ماده 00 -آن قسمت از مالیاتهای ارزش افزوده پرداختی مؤدیان که طبق
مقررات این قانون قابل تهاتر یا استرداد نیست جزء هزینههای قابل قبول موضوع
قانون مالیاتهای مستقیم محسوب میشود.
حال اگر مؤدی مالیات بر ارزش افزوده، همزمان به فعالیت معاف از مالیات و مشمول
مالیات مشغول باشد، در این صورت مالیاتهای پرداختی برای فعالیتهای مشمول مالیات،
از سازمان امور مالیاتی کشور قابل دریافت میباشد.
52
»تبصره ۳ -ماده 00 در صورتیکه مؤدیان به عرضه کاال یا خدمت مشغول مالیات و
معاف از مالیات اشتغال داشته باشند، مالیاتهای پرداختشده مربوط به کاالها یا خدمات
مشمول مالیات در حساب مالیاتی مؤدی منظور میشود.«
مثال نمونه 0۶
فعالیت شرکت پدیده تولید گوشت و چرم است. طبق ماده ۱۲ قانون مالیات بر ارزش افزوده
گوشت معاف از مالیات و چرم مشمول مالیات است. اگر این شرکت برای بستهبندی گوشت
5۱0۱۱۱0۱۱۱ ریال نایلون و کارتن و برای بستهبندی چرم ۳۱0۱۱۱0۱۱۱ ریال نایلون و
کارتن خریداری نماید، نحوۀ محاسبه مالیات بر ارزش افزوده پرداختی برای کارتنها و
نایلونهای خریداری شده بدینصورت خواهد بود:
مالیات پرداختی بابت خرید کارتن و نایلون برای بستهبندی گوشت.
5۱0۱۱۱0۱۱۱× ٪۳=۱05۱۱0۱۱۱
مالیات پرداختی بابت خرید کارتن و نایلون برای بستهبندی چرم
۳۱0۱۱۱0۱۱۱×٪ ۳=۹۱۱0۱۱۱
ثبت حسابداری خریدهای فوق به صورت زیر است:
تاریخ عنوان حسابها و شرح عطف بدهکار بستانکار
خرید نایلون و کارتن 8۱05۱۱0۱۱۱
مالیات بر ارزش افزوده دریافتنی ۹۱۱0۱۱۱
صندوق / بانک 8۲04۱۱0۱۱۱
53
طبق تبصره ۳ ماده ۱7 قانون مالیات بر ارزش افزوده این مؤدی فقط مالیات پرداختی بابت
خرید نایلون و کارتن، جهت بستهبندی چرم را میتواند از سازمان امور مالیاتی کشور
دریافت نماید.
اگر میزان کارتن و نایلون مصرفشده برای گوشت و چرم به طور مجزا مشخص نباشد از
نسبت فروش استفاده میکنیم. یعنی نسبت گوشت را به نسبت چرم فروخته شده محاسبه
نموده و مالیات برای کاالی مشمول را از آن طریق محاسبه میکنیم.
مثال نمونه 00
اگر شرکت پدیده در مجموع 8۱0۱۱۱0۱۱۱ ریال برای خرید کارتن و نایلون برای بستهبندی
گوشت و چرم پرداخت کند، چون کاالی خریداری شده از مالیات بر ارزش افزوده معاف
نمیباشد، باید از ۲04۱۱0۱۱۱ ریال به عنوان مالیات پرداخت نماید. حال اگر این مؤدی
۱۳۱۱0۱۱۱0۱۱ ریال گوشت و ۱۱۱0۱۱۱0۱۱۱ ریال چرم بفروشد چه میزان مالیات بر ارزش
افزوده میتواند از سازمان امور مالیاتی کشور استرداد کند.
میزان کل فروش 4۱۱0۱۱۱0۱۱۱=۱۱۱0۱۱۱0۱۱۱ ÷۳۱۱0۱۱۱0۱۱۱۱
. . 
نسبت فروش گوشت به کل فروش
3
300 000 000
4
. . 
نسبت فروش چرم به کل فروش
1
100 000 000
4
میزان مالیات بر ارزش افزوده پرداختی بابت خرید نایلون= ۲04۱۱0۱۱۱
مالیات بر ارزش افزوده قابل استرداد از سازمان امور مالیاتی کشور
. . .  
1
2 400 000 600 000
4
54
خرید کاال و خدمات معاف از مالیات توسط مؤدی با فعالیت مشمول مالیات بر ارزش
افزوده
هرگاه شخصی که فعالیتش مشمول مالیات میباشد، کاالی معاف از مالیات خریداری نماید،
نباید مالیاتی به فروشنده پرداخت کند.
مثال نمونه 00)
شرکت روناک که فعالیت آن تولید همبرگر است، برای تولید این محصوالت نیاز به گوشت
دارد. چون طبق بند ۲ ماده ۱۲ قانون مالیات بر ارزش افزوده، گوشت از مالیات بر ارزش
افزوده معاف میباشد لذا این شرکت نباید هنگام خرید گوشت مالیاتی پرداخت کند اگر این
شرکت 4۱0۱۱۱0۱۱۱ ریال گوشت از کشتارگاه خریداری نماید ثبت آن به صورت زیر است:
تاریخ عنوان حسابها و شرح عطف بدهکار بستانکار
خرید گوشت 4۱۱0۱۱۱0۱۱۱
صندوق/ بانک 4۱0۱۱۱0۱۱۱
خرید کاال و مواد اولیه مشمول مالیات توسط مؤدی مالیات بر ارزش افزوده از مؤدی
ثبتنام نشده، مؤدی معاف از پرداخت این نوع مالیات و شخص غیر مؤدی در فعالیت
مشمول مالیات
تبصره ۲ ماده ۱7 قانون مالیات بر ارزش افزوده در صورتیکه مؤدیان به عرضه کاالها یا
خدمات معاف از مالیات اشتغال داشته باشند و یا طبق مقررات این قانون مشمول مالیات
نباشند، مالیاتهای پرداخت شده مربوط به کاالها یا خدمات مزبور مسترد نمیشود.
55
اگر شخص مؤدی اقدام به خرید کاال از مؤدی ثبتنام نشده یا مؤدی معاف از پرداخت این
نوع مالیات نماید،چون شخص غیر مؤدی در سیستم مالیات بر ارزش افزوده ثبتنام ننموده
است و اگر مالیاتی از دیگران دریافت نماید آن مالیات را به سازمان امور مالیاتی کشور
پرداخت نمیکند. لذا اگر شخص مؤدی اقدام به چنین خریدی نماید و مالیات بر ارزش
افزوده بابت آن خرید پرداخت کند، نمیتواند آن را از مالیاتهای پرداختی در سیستم مالیات
بر ارزش افزوده کسر نماید و اصوالً طبق قانون مالیات بر ارزش افزوده شخص غیر مؤدی
حق دریافت مبلغی با عنوان مالیات بر ارزش افزوده از شخص دیگری ندارد.
مثال نمونه 00
شرکت ناهید کاالیی را به ارزش ۱۱0۱۱۱0۱۱۱ ریال )بدون احتساب مالیات( از یک شخص
غیر مؤدی )مؤدی ثبتنامه نشده( خریداری مینماید، چون شخص غیر مؤدی حق دریافت
چنین مالیاتی را ندارد به همین دلیل قیمت فروش کاال بدون احتساب میزان مالیات بر ارزش
افزوده بوده و ثبت آن بصورت ذیل خواهد بود:
تاریخ عنوان حسابها و شرح عطف بدهکار بستانکار
خرید کاال ۱۱0۱۱۱0۱۱۱
صندوق / بانک ۱۱0۱۱۱0۱۱۱
واردات کاال و خدمات
واردات، عمل آوردن یا فراهمنمودن موجبات ورود هر نوع کاالیی به داخل یک قلمرو
گمرکی میباشد.
56
واردات میتواند به یکی از اقسام زیر صورت پذیرد:
الف( واردات قطعی:
واردات قطعی رویهای است که به موجب آن اجازه داده میشود تا کاالی وارده به قلمرو
گمرکی برای مصرف در داخل کشور است و به طور دایم قرار است در کشور بماند با
پرداخت هر گونه حقوق ورودی و مالیاتهای متعلقه و انجام تشریفات گمرکی قطعی از
گمرک مرخص شود. حقوق گمرکی و سود بازرگانی و عوارض در صورت تعلق، فقط از
واردات قطعی دریافت میشوند )ماده ۱ آییننامه اجرایی قانون امور گمرکی( تنها در مورد
کاالی برگشتی که آنهم در صورت انجام کار یا تغییر یا تعمیر، فقط حقوق گمرکی به میزان
حداکثر ۱5 ٪کار انجام شده در صورت تعلق پرداخت خواهد شد.
ب( واردات موقت
۱ .ورود موقت کاال به منظور تعمیر یا تکمیل )مانند ورود موقت پارچه برای تهیه پیراهن( و
یا برای شرکت در نمایشگاهها.
۲ .ورود موقت دستگاههای فیلمبرداری و عکسبرداری هوایی، دستگاههای علمی، فنی و
غیره.
۳ .ورود موقت وسایط نقلیه موتوری و غیرموتوری.
4 .ورود موقت کانتینر و محفظههای مشابه.
5 .ورود موقت دام برای تعلیف.
6 .ورود موقت کاالهای مربوط به قراردادهای گمرکی بینالمللی.
57
ج( ترانزیت: ترانزیت خارجی عبارت از اینست که کاالی خارجی به منظور عبور از خاک
ایران از یک نقطه مرزی کشور وارد و از نقطه مرزی دیگر خارج شود. کاالیی که تحت
عنوان ترانزیت از کشور عبور میکند جزو واردات و صادرات قطعی محسوب نبوده و از
پرداخت حقوق گمرکی و سود بازرگانی و عوارض معاف است.
د( کاالی مرجوعی )اعاده به خارج(
ماده ۶ قانون مالیات بر ارزش افزوده: منظور از واردات در این قانون، ورود کاال یا خدمت
از خارج از کشور یا مناطق آزاد تجاری- صنعتی و مناطق ویژه اقتصادی میباشد.
مناطق آزاد تجاری
طبق بند 66 واژهنامه بینالمللی گمرک منتشره توسط سازمان گمرک،منطقه آزاد بخشی از
قلمرو یک کشور است که کاالی عرضهشده در آنجا بطور کلی از لحاظ حقوق ورودی،
مانند کاالیی محسوب میشود که خارج از قلمرو گمرکی بوده و مشمول نظارتهای معمول
گمرکی نیست.
توضیحات:
میتوان بین مناطق آزاد صنعتی و بازرگانی تمایز قائل شد. در مناطق آزاد بازرگانی کاالها
به شرطی پذیرفته میشوند که بعداً بفروش برسند، ولی پردازش و ساخت آنها عموماً
ممنوع است. کاالهای پذیرفتهشده در مناطق آزاد صنعتی را میتوان تحت عملیات پردازش
مجاز قرار داد.
– مناطق آزاد در ضمیمه و “-۱ “کنوانسیون کیوتر ذکر شده است.
58
در بعضی از کشورها، مناطق آزاد تحت نامهای دیگر مانند “بنادر آزاد” “انبارهای آزاد”یا
“مناطق تجارت خارجی”شناخته میشود.
منطقه آزاد یک منطقه گمرکی است که در آن تولید و معامله کاالها و خدمات بدون پرداختن
هیچ گونه مالیات یا تعرفه گمرکی امکانپذیر است.
در ایران ماده یک قانون چگونگی اداره مناطق آزاد تجاری- صنعتی اشعار میدارد: به
منظور تسریع در انجام امور زیربنایی، عمران و آبادانی رشد و توسعه اقتصادی، سرمایه-
گذاری و افزایش درآمد عمومی،ایجاد اشتغال سالم و مولد،تنظیم بازار کار و کاال، حضور
فعال در بازارهای جهانی و منطقهای، تولید و صادرات کاالهای صنعتی و تبدیلی و ارائه
خدمات عمومی، به دولت اجازه داده میشود مناطق ذیل را به عنوان مناطق آزاد تجاری و
صنعتی بر اساس موازین قانونی و این قانون اداره نماید:
الف( منطقه آزاد جزیره کیش
ب( منطقه آزاد قشم
ج( منطقه آزاد چابهار.
د( منطقه آزاد اروند.
هـ( منطقه آزاد انزلی )سهند(
الزم بیادآوری است که هنگام واردات مواد اولیه،دارائیهای ثابت و کاال بمنظور مصرف در
داخل کشور، مالیات متعلقه در گمرکات مرزی طبق تبصرۀ مادۀ ۱۹ قانون مالیات بر ارزش
افزوده باید پرداخت شود.
59
تبصره )۱ )مادۀ ۱۹ قانون مالیات بر ارزش افزوده- گمرک ایران مکلف است مالیات
موضوع این قانون را قبل از ترخیص از واردکنندگان کاال وصول و در پروانههای گمرکی و
یا فرمهای مربوط حسب مورد درج نماید.
طبق مادۀ۱5 قانون مالیات بر ارزش افزوده مأخذ محاسبه این نوع مالیات هنگام واردات
بصورت زیر است:
مأخذ محاسبه مالیات واردات کاال عبارت است از ارزش CIFکاال )قیمت خرید+هزینه حمل-
ونقل+ حق بمیه( به عالوه حقوق و عوارض گمرکی و سود بازرگانی و سایر عوارض
مندرج در اوراق گمرکی.
میزان مالیات بر ارزش افزوده پرداختی باید بطور دقیق در اسناد قید شود تا برای مؤدی
مالیات امکان کسر مالیات پرداختی از مالیاتهای دریافتی فراهم شود.
مثال نمونه ۲۱
شرکت زعفران اقدام به واردات کاالیی با ارزش ۲۲0۱۱۱0۱۱۱ ریال )قبل از مالیات( نموده
)با ارائه سفته( و معادل ۱0۱۱۱0۱۱۱ ریال )ارزش CIF کاال به عالوه حقوق و عوارض
گمرکی و سود بازرگانی،و سایر عوراض مندرج در اوراق گمرکی(به گمرک پرداخت کرده
است. طبق مادۀ ۱5 قانون مأخذ محاسبه مالیات واردات،ارزش CIF به عالوه حقوق و
عوارض گمرکی میباشد.
مجموع قیمت خرید به عالوه حقوق ورودی ۲۳0۱۱۱0۱۱۱ = ۱0۱۱۱0۱۱۱+۲۲0۱۱۱0۱۱۱
مالیات بر ارزش افزوده قابل پرداخت 6۹۳0۱۱۱=۳×٪۲۳0۱۱۱0۱۱۱
60
ثبت مالیات بر ارزش افزوده پرداختی و خرید کاال به صورت زیر میباشد:
تاریخ عنوان حسابها و شرح عطف بدهکار بستانکار
خرید ۲۲0۱۱۱0۱۱۱
حقوق ورودی ۱0۱۱۱0۱۱۱
مالیات بر ارزش افزوده 6۹۳0۱۱۱
صندوق/ بانک ۱07۹۳0۱۱۱
اسناد پرداختنی ۲۲0۱۱۱0۱۱۱
اگر فرد مؤدی اقدام به خرید خدمات از شخص )اعم از حقیقی یا حقوقی( غیر مقیم ایران )که
جزو مؤدیان مالیات بر ارزش افزوده به حساب نمیآید( نماید،چنانچه این شخص خارجی
نمایندهای در داخل کشور نداشته باشد در اینصورت شخص مؤدی باید مالیات متعلق به
وی را مستقیماً به سازمان امور مالیاتی کشور پرداخت نماید، یعنی مؤدی نباید مالیات بابت
قرارداد، با شخص غیرمقیم را به آن شخص پرداخت نماید. بلکه باید آنرا مستقیماً به حساب
سازمان امور مالیاتی کشور واریز نماید.
الزم به ذکر است تعریف غیر مقیم در مالیات بر ارزش افزوده شامل اشخاصی میشود که
محل اقامت واقعی و ثابتی در داخل کشور نداشته باشند. ولی اگر شخص غیر مقیم )از
طریق ثبت شعبه یا نمایندگی(در سیستم مالیات بر ارزش افزوده ثبتنام نموده باشد،همانند
سایر مودیان با او رفتار میشود. یعنی میتواند از خریدار مالیات دریافت نماید و همچنین
61
به فروشنده مالیات بپردازد ودر پایان نیز اگر مالیاتهای دریافتی او کمتر از مالیاتهای
پرداختی باشد،مابهالتفاوت را از سازمان امور مالیاتی کشور دریافت نماید.
مثال نمونه ۲0
شرکت »نارگان« از یک کارشناس خارجی خواسته است تا در ازاء مبلغ 7۱0۱۱۱0۱۱۱ ریال
)قبل از کسر مالیات( خدمات معینی را به آنها ارائه نماید. اگر کارشناس خارجی در ایران
وکیلی نداشته باشد و یا اینکه از جانب شرکتی که در ایران نمایندگی دارد مأمور نشده
باشد و شخص خریدار مصرفکننده نهایی باشد و در آن صورت ثبت دفاتر حسابداری
خریدار به صورت زیر است:
مالیات قابل پرداخت
7۱0۱۱۱0۱۱۱×٪۳ =۲0۱۱۱0۱۱۱
تاریخ عنوان حسابها و شرح عطف بدهکار بستانکار
خرید خدمات 7۲0۱۱۱0۱۱۱
صندوق/ بانک 7۱0۱۱۱0۱۱۱
مالیات بر ارزش افزوده ۲0۱۱۱0۱۱۱
ولی اگر شرکت نارگان مصرفکننده نهایی نباشد و خدمات خریداری شده را در خدمات
قابل ارائه در وضعیت تاییدشده خود را به مبلغ ۱5۱0۱۱۱0۱۱۱ ریال به کارفرما ارائه نماید
در اینصورت ثبت حسابداری به صورت زیر خواهد بود:
تاریخ عنوان حسابها و شرح عطف بدهکار بستانکار
62
صندوق ۱5405۱۱0۱۱۱
فروش کاال ۱5۱0۱۱۱0۱۱۱
مالیات بر ارزش افزوده 405۱۱0۱۱۱
تذکر0 :
مؤدی مالیات بر ارزش افزوده نباید مالیاتی را بابت دریافت خدمات یا کاال از شخص غیر
مقیم به این شخص غیرمقیم بپردازد، بلکه باید مستقیماً این مالیات را به سازمان امور
مالیاتی کشور بپردازد.
تذکر۲ :
بر اساس تجارب کشورهای مجری مالیات بر ارزش افزوده، هر شخص که محل اقامتی
ثابت در داخل کشور ندارد،قبل از انجام هر گونه عملیات تحویل کاال یا ارائه خدمت در
کشور موظف است نمایندهای که مقیم ایران باشد، با موافقت سازمان امور مالیاتی کشور
معرفی نماید.
اشخاصی که با افراد غیرمقیم وارد معامله میشوند، در صورت عدم وجود نمایندگی در
داخل کشور، موظفند هزینه مالیات و خسارت وارده یا جرایم را مستقیماًبه سازمان امور
مالیاتی کشور را تأدیه نمایند.
مالیات پرداختی بر روی سایر هزینههای شرکت برای تولید
مالیات پرداختی بر روی کلیه هزینههای شرکت که در جهت تولید کاال یا خدمت بکار می-
رود. قابل استرداد میباشند و در حساب بدهکاران مالیات بر ارزش افزوده وارد میشوند.
63
مثال نمونه )۲۲ )
میزان مصرف برق کارخانه شرکت تولیدی فوالد خراسان برای یک دوره سه ماهه
۳0۱۱۱0۱۱۱ ریال )بدون احتساب مالیات(و هزینه تلفن ۳50۱۱۱0۱۱۱ ریال )بدون احتساب
مالیات( میباشد. ثبت حسابداری هزینه برق و تلفن به صورت زیر میباشد:
مالیات بر ارزش افزوده پرداختی جهت برق ۹۱۱0۱۱۱=۳×٪۳۱0۱۱۱0۱۱۱
مالیات بر ارزش افزوده پرداختی جهت تلفن ۱0۱5۱0۱۱۱=۳×٪۳50۱۱۱0۱۱۱
تاریخ عنوان حسابها و شرح عطف بدهکار بستانکار
هزینه برق ۳۱0۱۱۱0۱۱۱
هزینه تلفن ۳50۱۱۱0۱۱۱
مالیات ارزش افزوده ۱0۹5۱0۱۱۱
صندوق/ بانک 660۹5۱0۱۱۱
تحویل کاال یا خدمات به خود یا شرکاء و سهامداران
طبق تبصره مادۀ )4 )قانون مالیات بر ارزش افزوده: کاالهای موضوع این قانون که توسط
مؤدی خریداری، تحصیل و یا تولید میشود در صورتیکه برای استفاده شغلی به عنوان
دارائی در دفاتر ثبت گردد و یا برای مصارف شخصی برداشت شود عرضه کاال به خود
محسوب و مشمول مالیات خواهد شد.
64
ماده 00 مالیات بر ارزش افزوده:مالیاتهائی که مؤدیان در موقع خرید کاال یا خدمت برای
فعالیتهای اقتصادی خود به استناد صورتحسابهای صادره موضوع این قانون پرداخت
نمودهاند، حسب مورد از مالیاتهای وصول شده توسط آنها و یا به آنها مسترد میگردد.
بدین معنی که کاالهایی که برای استفاده شغلی خریداری و تحصیل میشوند،میتوان
مالیاتهای پرداختی بابت آنها را استرداد نمود. ولی کاالهایی که برای مصارف شخصی به
عنوان مصرفکننده نهایی میباشند،مالیاتهای پرداخت شده بابت آن کاالها قابل استرداد
نمیباشد.
در جائیکه کاال یا خدمات به شرکاء برای مصارف شخصی ارائه میشود، شرکت موظف
است مالیات بر ارزش افزوده کاال یا خدمات مورد نظر را محاسبه نموده و از آنها دریافت
کند، که ثبت حسابداری آن به صورت زیر خواهد بود:
تاریخ عنوان حسابها و شرح عطف بدهکار بستانکار
صندوق/بانک ××
فروش کاال یا خدمت مشمول مالیات ×
مالیات بر ارزش افزوده ×
مثال نمونه )۲۳ )
قیمت تمام شده هر اتومبیل تولیدی شرکت ایرانخودرو مبلغ 5۱0۱۱۱0۱۱۱ ریال میباشد.
شرکت مزبور خودروهای تولیدشده را به قیمت 650۱۱۱0۱۱۱ ریال به مصرفکننده می-
فروشد و عالوه بر قیمت خودرو مالیات بر ارزش افزوده را نیز یعنی ۱0۹5۱0۱۱۱ ریال از
65
خریدار دریافت میکند. این شرکت به آقای رضا یکی از مدیران خود خودرویی را با ۱۱٪
تخفیف میفروشد. چون این شرکت خودرو مزبور را به مدیر فروخته است و در واقع این
خودرو تحت تملک مدیر میباشد لذا شرکت موظف است مالیات بر ارزش افزوده آنرا از
مدیر دریافت نموده و به حساب سازمان امور مالیاتی کشور واریز نماید. نحوۀثبت دفاتر
شرکت مزبور هنگام فروش خودرو به این مدیر به صورت زیر است:
میزان تخفیف اعطائی به مدیر )تخفیف ۱۱ ٪میباشد(605۱۱0۱۱۱=۱۱×٪ 650۱۱۱0۱۱۱
قیمت خودرو پس از کسر تخفیف 5805۱۱0۱۱۱=605۱۱0۱۱۱-650۱۱۱0۱۱۱
مالیات بر ارزش افزوده دریافتی از آقای رضا ۱07550۱۱۱=۳×٪5805۱۱0۱۱۱
دفتر روزنامه شرکت ایرانخودرو
تاریخ عنوان حسابها و شرح عطف بدهکار بستانکار
صندوق/ بانک 6۱0۲550۱۱۱
خودرو 5805۱۱0۱۱۱
مالیات بر ارزش افزوده ۱07550۱۱۱
فروشها:
در مؤسسات بازرگانی برای ثبت معامالت مربوط به فروش کاال و محاسبه فروش خالص
معموالً حسابهای زیر نگهداری میشود:
– حساب فروش
– حساب برگشت از فروش و تخفیفات
66
– حساب تخفیفات نقدی فروش
همانطور که میدانید در سیستم مالیات بر ارزش افزوده مؤدیان مالیاتی به مثابه میزان
مالیاتی میباشند و در هنگام فروش کاال و خدمات عالوه بر قیمت کاال و خدمت مورد نظر
میزان مالیات آنرا نیز از خریدار دریافت میکند. طبق ماده )۲۱)قانون مالیات بر ارزش
افزوده، مؤدیان مالیاتی مکلفند مالیات موضوع این قرارداد را محاسبه و از طرف دیگر
معامله وصول نمایند. طبق ماده ۱۲ قانون مالیات بر ارزش افزوده برخی کاالها و خدمات از
مالیات بر ارزش افزوده معاف هستند. در زیر به بررسی هر یک از حسابهای فروش و
نحوۀ وصول مالیات بر ارزش افزوده میپردازیم.
حساب فروش: مؤسسات بابت هر کاالیی که به فروش میرسانند درآمد کسب میکنند. این
درآمد در حسابی به نام فروش یا فروش کاال ثبت میشود. حساب فروش کاال مشابه
حساب درآمد در مؤسسات خدماتی است و بر اثر فروش نقد و نسیه کاال، بستانکار می-
شود و در پایان دوره مالی مانده بستانکار دارد. حساب فروش کاال فقط برای ثبت درآمد
فروش کاال مورد استفاده قرار میگیرد و فروش اقالم دیگر دارایی نظیر اثاثیه و ساختمان
در حساب فروش ثبت نمیشود.
مثال نمونه ۲۴
شرکت آرام یکصد عدد دوچرخه به قمیت واحد هر عدد 44۱0۱۱۱ ریال به شرکت صبا
فروخته است. با احتساب نرخ سه درصد مالیات بر ارزش افزوده، ثبت حسابداری فروش
فوق به صورت زیر میباشد.
67
میزان مالیات بر ارزش افزوده برای کاالی فروخته شده ۱0۳۲۱0۱۱۱=۳× ٪440۱۱۱0۱۱۱
اگر کاالی فروخته شده به صورت نقد باشد،ثبت حسابداری آن در دفتر روزنامه شرکت
آرام به صورت زیر میباشد.
دفترروزنامه شرکت آرام
تاریخ عنوان حسابها و شرح عطف بدهکار بستانکار
صندوق 450۳۲۱0۱۱
فروش کاال
)فروش نقدی ۱۱ دستگاه دوچرخه به شرکت
صبا(
440۱۱۱0۱۱۱
مالیات بر ارزش افزوده ۱0۳۲۱0۱۱۱
اگر فروش کالای فوق به صورت نسیه باشد و مالیات بر ارزش افزوده دریافتی از خریدار
به صورت نقد باشد، ثبت حسابداری آن به صورت زیر میباشد.
دفتر روزنامه شرکت آرام
تاریخ عنوان حسابها و شرح عطف بدهکار بستانکار
بدهکاران/ اسناد دریافتنی 44۱0۱۱۱0۱۱۱
صندوق ۱0۳۲۱0۱۱۱
فروش کاال )فروش نسیه ۱۱ دستگاه
دوچرخه(
440۱۱۱0۱۱۱
68
مالیات بر ارزش افزوده ۱0۳۲۱0۱۱۱
اگر کل فروش و مالیات بر ارزش افزوده آن به صورت نسیه باشد، ثبت حسابداری آن به
صورت زیر خواهد بود:
دفتر روزنامه شرکت آرام
تاریخ عنوان حسابها و شرح عطف بدهکار بستانکار
بدهکاران/ اسناد دریافتنی 450۳۲۱0۱۱۱
فروش کاال )فروش ده دستگاه دوچرخه به
شرکت صبا(
440۱۱۱0۱۱۱
مالیات بر ارزش افزوده ۱0۳۲۱0۱۱۱
در اینصورت فروشنده موظف است مالیات بر ارزش افزودهای را که بابت کاالی خریداری
شده باید دریافت میکرد،در دوره مالیاتی از خریدار دریافت کند در غیر اینصورت مالیات
را خود باید به حساب سازمان امور مالیاتی کشور پرداخت نماید.
حساب برگشت از فروش و تخفیفات:همانطور که در قسمت حساب برگشت از خرید و
تخفیفات توضیح داده شد، خریدار حق دارد تمام یا بخشی از کاالهای خریداری شده را به
فروشنده برگشت دهد و معامله را کالً یا به نسبت کاالی برگشت داده شده فسخ نماید. در
مواردی فروشنده ممکن است با اعطای تخفیفی به خریدار از برگرداندهشدن کاالی مورد
نظر توسط خریدار جلوگیری نماید. برگشت کاالی فروخته شده و تخفیف اعطایی به علت
69
عیب و نقص ماهیت یکسانی دارند و موجب کاهش درآمد فروش میشوند. این کاهش
معموالً به حسابی به نام برگشت از فروش و تخفیفات اعطایی بستانکار میشود.
مثال نمونه ).۲ )
شرکت صبا تعداد ۲ دستگاه از دوچرخههای خریداری شده را به شرکت آرام برگشت می-
دهد. قیمت هر دستگاه دوچرخه 44۱0۱۱۱ ریل میباشد. اگر خرید شرکت صبا از شرکت
آرام نقدی بوده باشد،ثبت حسابداری برگشت از خرید در دفاتر شرکت آرام به صورت زیر
خواهد بود:
میزان کل کاالی برگشت داده شده 88۱0۱۱۱=۲×44۱0۱۱۱
میزان مالیات برای کاالی برگشت داده شده ۲604۱۱=۳×٪ 88۱0۱۱۱
کل مبلغی که شرکت صبا باید از شرکت آرام پس بگیرد. ۹۱504۱۱=۲504۱۱+88۱0۱۱۱
تاریخ عنوان حسابها و شرح عطف بدهکار بستانکار
برگشت از فروش و تخفیفات 88۱0۱۱۱
مالیات بر ارزش افزوده ۲604۱۱
صندوق ۹۱604۱۱
اگر شرکت صبا کاالهای برگشت داده شده را به صورت نسیه خریداری کرده باشد و
مالیات بر ارزش افزوده کاالی برگشتی را نیز پرداخت نکرده باشد ثبت آن در دفاتر شرکت
آرام به صورت زیر خواهد بود:
70
تاریخ عنوان حسابها و شرح عطف بدهکار بستانکار
برگشت از فروش و تخفیفات 88۱0۱۱۱
مالیات ارزش افزوده ۲604۱۱
بدهکاران/ اسناد دریافتنی )برگشت دو
دستگاه دوچرخه توسط صبا(
۹۱604۱۱
اگر شرکت صبا کاالهای برگشتی را به صورت نسیه خریده باشد و مالیات بر ارزش
افزوده کاالهای خریداری شده را نقداً پرداخت کرده باشد و شرکت آرام این مبلغ را به
صورت نقد به شرکت صبا پرداخت نماید،ثبت حسابداری کاالهای برگشتی در دفاتر شرکت
آرام به صورت زیر خواهد بود:
تاریخ عنوان حسابها و شرح عطف بدهکار بستانکار
برگشت از فروش و تخفیفات 88۱0۱۱۱
مالیات ارزش افزوده ۲604۱۱
بدهکاران/ اسناد دریافتنی
)برگشت دو دستگاه دورچخه توسط صبا(
۹۱604۱۱
اگر شرکت صبا کاالهای برگشتنی را به صورت نسیه خریده باشد و مالیات بر ارزش
افزوده کاالهای خریداری شده را نقداً پرداخت کرده باشد و شرکت آرام این مبلغ را به
صورت نقد به شرکت صبا پرداخت نماید،ثبت حسابداری کاالهای برگشتنی در دفاتر
شرکت آرام به صورت زیر خواهد بود:
71
تاریخ عنوان حسابها و شرح عطف بدهکار بستانکار
برگشت از فروش و تخفیفات 88۱0۱۱۱
مالیات بر ارزش افزوده ۲604۱۱
بدهکاران/اسناد دریافتنی )برگشت دو دستگاه
دوچرخه توسط صبا(
88۱0۱۱۱
صندوق ۲604۱۱
حساب تخفیفات نقدی فروش:برخی مؤسسات برای تسریع در وصول مطالبات ناشی از
فروش نسیه کاال به مشتریانی که در موعد مقرر در فاکتور، مبلغ فاکتور را پرداخت نمایند
در صدی از مبلغ فاکتور را تخفیف میدهند. تخفیفات نقدی که مشتریان در طول دوره مالی
از آن استفاده میکنند به حساب تخفیفات نقدی فروش بدهکار میشود. حساب تخفیفات
نقدی فروش یک حساب کاهنده درآمد فروش است. که مانده بدهکار دارد و برای تعیین رقم
فروش خالص از مانده حساب فروش کم میشود.
مثال نمونه ۲۶ )
شرکت صبا یکصد عدد دوچرخه از شرکت آرام به مبلغ هر یک 44۱0۱۱۱ ریال به صورت
نسیه خریداری کرده و مالیات بر ارزش افزودههای آنرا نیز به صورت نسیه پرداخته است.
در صورتی که در فاکتور شرط فروش ن/۳۱ و ۲/۱۱ قید شده باشد و شرکت صبا در مدت
کمتر از ۱۱ روز مبلغ دوچرخهها را به شرکت آرام بدهد، ثبت حسابداری این فروش در
دفتر شکرت آرام به صورت زیر خواهد بود:
72
میزان تخفیف اعطایی شرکت آرام به شرکت صبا 88۱0۱۱۱=۲×٪440۱۱۱0۱۱۱
مالیات بر ارزش افزوده مربوط به میزان تخفیف ۲604۱۱=۳×٪88۱0۱۱۱
مبلغ کل دوچرخهها 4۳0۱۲۱0۱۱۱=88۱0۱۱۱-440۱۱۱0۱۱۱
میزان مالیات بر ارزش افزوده متعلق به کاالی فروخته شده ۱0۲۹۳06۱۱=۳×٪4۳0۱۲۱0۱۱۱
دفتر روزنامه شرکت آرام
تاریخ عنوان حسابها و شرح عطف بدهکار بستانکار
صندوق 4404۱۳06۱۱
تخفیفات نقدی فروش 88۱0۱۱۱
مالیات بر ارزش افزوده ۲604۱۱
بدهکاران 450۳۲۱0۱۱۱
ولی اگر شرکت صبا هنگام خرید نسیه یکصد عدد دوچرخه مالیات بر ارزش افزوده آنرا
بصورت نقد پرداخت کرده باشد، با توجه به شرایط قیدشده در فاکتور،ثبت حسابداری
کاالهای خریداری شده در دفاتر شرکت آرام به صورت زیر خواهد بود:
هنگام فروش
تاریخ عنوان حسابها و شرح عطف بدهکار بستانکار
بدهکاران 44۱0۱۱۱0۱۱۱
صندوق ۱0۳۲۱0۱۱۱
فروش کاال 440۱۱۱0۱۱۱
73
)فروش ده دستگاه دوچرخه به شرکت صبا(
مالیات بر ارزش افزوده ۱0۳۲۱0۱۱۱
هنگام تسویه شرکت صبا بابت خرید ده دستگاه دوچرخه و استفاده از شرط فروش نقدی:
میزان تخفیف اعطایی شرکت آرام به شرکت صبا 88۱0۱۱۱=۲×٪440۱۱۱0۱۱۱
مالیات بر ارزش افزوده مربوط به میزان تخفیف ۲604۱۱=۳×٪88۱0۱۱۱
مبلغ کل دوچرخهها 4۳0۱۲۱0۱۱۱=88۱0۱۱۱-440۱۱۱0۱۱۱
میزان مالیات بر ارزش افزوده متعلق به کاالی فروخته شده
4۳0۱۲۱0۱۱۱×٪۳=۱0۲۹۳06۱۱
چون قبالً صبا بابت خرید کاال به قیمت 440۱۱۱0۱۱۱ ریال مالیات پرداخت کرده است ولی
اکنون قیمت کاال 4۳0۱۲۱0۱۱۱ ریال میباشد، لذا شرکت آرام موظف است که به میزان
تخفیف مالیات بر ارزش افزوده آنرا را نیز به شرکت صبا برگشت دهد.
مبلغ کل پرداختی توسط شرکت صبا بابت خرید دوچرخهها
4۳0۱۲۱0۱۱۱+۱0۲۹۳06۱۱=4404۱۳06۱۱
تاریخ عنوان حسابها و شرح عطف بدهکار بستانکار
صندوق 440۱۹۳06۱۱
تخفیفات نقدی فروش 88۱0۱۱۱
مالیات بر ارزش افزوده ۲604۱۱
بدهکاران 440۱۱۱0۱۱۱
74
صادرات:فروش و یا عرضه خارجی کاالها و خدمات یک کشور به کشورهای دیگر در ازاء
دریافت کاالها،خدمات،ارزش، طال،تسویه بدهیها و یا به منظور کمکهای بالعوض، تعمیر،
تکمیل و یا شرکت در نمایشگاهها به انحاء ذیل:
صادرات قطعی، صادرات موقت، صادرات مجدد.
صادرات به دو بخش تفکیک میشود:
۱ -صادرات مرئی )کاالئی( که شامل مواد اولیه، مصنوعات، ماشینآالت و سایر کاالها می-
باشد که بطور فیزیکی از کشور صادر میگردد.
۲ -صادرات نامرئی که شامل خدمات نظیر بیمه،بانکداری،حملونقل، پرداخت بهره،سود
سهام، توریسم و خدمات اتباع شاغ کشور در خارج میباشد.
تعریف صادرات قطعی: )ماده ۲۱7 آئیننامه اجرایی قانون امور گمرکی(
صادرات قطعی کشور عبارت از کاالیی است که به منظور فروش یا مصرف در کشورهای
خارج از ایران به خارج ایران فرستاده میشود.
تعریف صادرات موقت: عبارت از کاالیی است که برای عرضه در نمایشگاهها و یا برای
تعمیر و تکمیل،بطور موقت از کشور خارج و پس از حصول هدف مورد نظر دوباره به
کشور بازگردانده میشود.
تعریف صادرات مجدد:صدور کاال از یک قلمرو گمرکی،که قبالً به آن قلمرو وارد شده
است.
کابوتاژ: )ماده ۲۳4 آئیننامه اجرایی قانون امور گمرکی(
75
کابوتاژ عبارت از حمل کاال از یک نقطه به نقطه دیگر کشور از راه دریا یا رودخانههای
مرزی است و کاالیی که از لحاظ نزدیکی راه یا رعایت صرفه تجراتی از یک نقطه به نقطه
دیگر کشور یا عبورا ز خاک کشور به خارج حمل شود نیز مشمول مقررات کابوتاژمیشود
و در این موارد هرگاه کاالی کابوتاژی یا وسائط نقلیه داخلی حمل شود وسیلۀ نقلیه نیز
تابع تشریفات کاالی کابوتاژی خواهد بود.
کاالی کابوتاژی از پرداخت حقوق گمرکی،سود بازرگانی و عوارض در موقع ورود مجدد
معاف است و لیکن مشمول پرداخت هزینههای گمرکی مذکور در آئیننامه آ.ا.ق.ا.گ می-
باشد. )ماده ۲۳6 آ.ا.ق.ا.گ(
طبق بند 4 ماده ۳7 قانون امور گمرکی مصوب ۳۱/۳/۱۳5۱ :صادرات کشور به طور کلی از
حقوق گمرکی، سود بازرگانی و عوارض معاف میباشد.
ماده ۱۳ قانون مالیات بر ارزش افزوده: صادرات کاالها و خدمات به خارج از کشور از
طریق مبادی خروجی مشمول مالیات موضوع این قانون نبوده و مالیاتهای پرداختی با ارائه
اسناد و مدارک مثبته مسترد میگردد.
تبصره- مالیات کاالهای همراه مسافران تبعه کشورهایی که از تاریخ خرید آنها تا تاریخ
خروج از کشور بیش از دو ماه نگذشته باشد به هنگام خروج افراد مذکور از کشور،تا
میزان مقرر در قوانین موضوعه در مقابل ارائه اسناد و مدارک مثبته مشمول استرداد
خواهد بود. ضوابط اجرائی این تبصره توسط سازمان امور مالیاتی کشور قانون و به تأیید
وزیر امور اقتصادی و دارائی میرسد.
76
طبق ماده ۱۳ قانون مالیات بر ارزش افزوده، کاالهایی که به خارج از کشور صادر میشوند
از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده معاف هستند. تفاوت کاالهای مشمول مالیات که به
خارج از کشور صادر میشوند با کاالهایی که از پرداخت این نوع مالیات معاف هستند در
این است که مالیات بر ارزش افزوده پرداختی بابت کاالهایی که معاف هستند را نمیتوان از
سازمان امور مالیاتی کشور استرداد نمود ولی در مورد کاالهایی که صادر میشوند، کلیه
مالیات بر ارزش افزودههای پرداختی بابت تولید آن محصوالت به صادرکننده مسترد می-
شود.
مثال نمونه )۲0)
شرکت رامپکو کاالیی به ارزش 440۱۱۱0۱۱۱ ریال فروخته است که در آن ۲۹0۱۱۱0۱۱۱
ریال کاالی مشمول مالیات با نرخ سه درصد 50۱۱۱0۱۱۱ ریال کاالی معاف از مالیات و
۱۱0۱۱۱0۱۱۱ ریال کاالی صادراتی )نرخ صفر( وجود دارد ثبت عملیات حسابداری این
فعالیت به شرح ذیل خواهد بود:
مالیات متعلق مربوط به کاالی مشمول این نوع مالیات 87۱0۱۱۱=۳×٪۲۹0۱۱۱0۱۱۱
دفتر روزنامه شرکت رامپکو
تاریخ عنوان حسابها و شرح عطف بدهکار بستانکار
صندوق 44087۱0۱۱۱
فروش کاالی مشمول مالیات ۲۹0۱۱۱0۱۱۱
مالیات بر ارزش افزوده 87۱0۱۱۱
77
فروش کاالی مشمول نرخ صفر ۱۱0۱۱۱0۱۱۱
فروش کاالی معاف از مالیات 50۱۱۱0۱۱۱
تذکر: کاالهایی که معاف از مالیات بر ارزش افزوده باشند و در داخل کشور به فروش
برسند طبق تبصره ۲ ماده ۱7 قانون مالیات بر ارزش افزوده، پرداختیها بابت آن کاال را
نمیتوان از سازمان امور مالیاتی کشور استرداد کرد. ولی اگر کاالی معاف از مالیات به
خارج از کشور صادر شده باشد میتوان تمام مالیات بر ارزش افزودههای پرداختی بابت
آن را از سازمان امور مالیاتی کشور استرداد کرد.
تخفیفات
مؤسسات بازرگانی برای افزایش حجم فروشهای نقدی تدابیر گوناگونی را بکار میگیرند
که یکی از مهمترین آنها، اعطای تخفیف تجاری است. تخفیف تجاری، کاهشی است که در
قیمت فروش کاال نسبت به قیمت رسمی مندرج در فهرست قیمتها، کاتالوگ یا برچسب قیمت
کاالی یک مؤسسه داده میشود. تخفیف تجاری معموالًبرحسب درصدی از قیمت فروش
کاال تعیین میشود و ممکن است به مشتریان مختلف با نرخهای متفاوت اعطا شود.
مؤسسات بازرگانی معموالً در موارد زیر به گروههای مختلف مشتریان تخفیف اعطا می-
کنند:
* تخفیفات تجاری شامل:
 مشتریان عمده و مشتریانی که از مقدار معینی بیشتر خریداری میکنند.
78
 مشتریانی که در زمان معین مثالًآخر پاییز یا بهار کاالهای مؤسسه را خریداری
میکنند. این کار بیشتر در فروشگاههای بزرگ متداول است و اصطالحاً حراج
نامیده میشود.
 تخفیفی که بعضی مشتریان از فروشنده دریافت میکنند و به اصطالح چانهزنی می-
باشد.
تخفیفات تجاری معموالًدر دفاتر خریدار و فروشنده ثبت نمیشود. مثالً اگر کاالیی که قیمت
آن طبق فهرست قیمتها ۱0۱۱۱ ریال است با ۱۱ ٪تخفیف یعنی به قیمت ۹۱۱ ریال خریداری
شود، این معامله به همین قیمت ۹۱۱ ریال در دفاتر خریدار و فروشنده ثبت میشود. زیرا
طبق اصل واقعیت در استانداردهای حسابداری باید کوشید تا عملیات حسابداری و
صورتحسابها و گزارشهای مالی مبتنی بر حقایق و واقعیات باشد،تا عمالً معاملهای واقع
نشده، انتقال یا معاوضهای صورت نگرفته،قرارداد و موافقتنامهای تنظیم نشده یا اقالم
دارایی و بدهی یک مؤسسه تغییر نیافته است. نباید رقمی در دفاتر ثبت شود.
تخفیف به علت نقص یا عیب کاال:اغلب اتفاق میافتد که چون خریدار میخواهد معامله را
به دلیل وجود عیب در کاال یا بیشتر بودن قیمت کاال از قیمت متعارف یا شرطی که بین
خریدار و فروشنده قرار داده شده باشد،معامله را فسخ کند. ددر بیشتر مواقع فروشنده
قبول میکند که قسمتی از بهای کاال را به عنوان تخفیف به فروشنده مسترد کند تا خریدار
از برگشت کاالی خریداری شده منصرف شود. این نوع تخفیف در حقیقت مانند برگشت از
خرید )از نظر خریدار( و برگشت از فروش )از نظر فروشنده(میباشد. به همین جهت
79
معموالًحسابداران چنین تخفیفی را با برگشت از خرید یا برگشت از فروش در حساب
واحدی ثبت میکنند و بجای برگشت از خرید حسابی به نام برگشت از خرید و تخفیفات و
بجای برگشت از فروش حسابی به نام برگشت از فروش و تخفیفات نگاهداری میکنند.
تخفیفات نقدی: در مواردی که خرید و فروش کاال بطور نسیه انجام مییابد، برخی
فروشندگان بزرگ به خریداران کاال اجازه میدهند که در ظرف مدت معینی مثالً۳۱ روزه
بهای کاالی خریداری شده را بپردازند. در اینصورت گفته میشود که شرط فروش ن/۳۱
)نسیه ۳۱ روزه(میباشد. ممکن است فروشندگان برای تشویق خریداران به پرداخت بهای
کاالی خریداری شده در مدتی کوتاهتر برای آنان نوع خاصی تخفیف بعنوان جایزه قائل
شوند، که این تخفیف را معموالًتخفیف نقدی میگویند. تخفیفات نقدی هم در دفاتر خریدار
هم در دفاتر فروشنده ثبت میشوند. این تخفیف را میتوان در مؤسسه خریدار در حساب
خاصی به نام »تخفیفات دریافتی« یا تخفیفات نقدی خریدار و در مؤسسه فروشنده در
حساب خاصی به نام »تخفیفات اعطایی« یا تخفیفات نقدی فروش ثبت کرد.
ماده 0۴ قانون مالیات بر ارزش افزوده: مأخذ محاسبه مالیات، بهای کاال یا خدمت مندرج
در صورتحساب خواهد بود در مواردی که صورتحساب موجود نباشد و یا از ارائه آن
خودداری شود و یا بموجب اسناد و مدارک مثبته احراز شود که ارزش مندرج در آنها
واقعی نیست مأخذ محاسبات مالیات بهای روز کاال یا خدمت به تاریخ روز تعلق مالیات می-
باشد.
تبصره- موارد زیر جزء مأخذ محاسبات مالیات نمیباشد:
80
الف( تخفیفات اعطائی:
ب( مالیات موضوع این قانون که قبالً توسط عرضهکننده کاال یا خدمت پرداخت شده است؛
ج(سایر مالیاتهای غیرمستقیم و عوارضی که هنگام عرضه کاال یا خدمت به آن تعلق گرفته
است.
تخفیف شرطی
برخی فروشندگان در صورتی که خریدار تا مبلغ معینی )یا تعداد معینی( خرید نماید،
تخفیفاتی را در نظر میگیرند. در این حالت فروشنده طبق موازین و محاسبات شفاف و
اعالن شده اقدام به کسر تخفیف مینماید، به شرط آنکه قیمت در فاکتور ذکر شده باشد
مالیات بر ارزش افزوده خالص محاسبه و پرداخت میگردد. این تخفیف در اسناد
حسابداری نشان داده نمیشود و از نوع تخفیفات تجاری است.
مثال نمونه )۲0)
شرکت »کیسون«ده دستگاه کامپیوتر هر یک به قیمت ۱0۲۱۱0۱۱۱ ریال )قبل از مالیات(
خریداری کرد. فروشنده نیز در ازاء این خرید عمده به ازاءهر دستگاه کامپیوتر مبلغ
5۱0۱۱۱ ریال به خریدار تخفیف داد. نحوه ثبت دفاتر و محاسبه مالیات آن به صورت زیر
میباشد:
فاکتور فروش بدین صورت خواهد بود:
قیمت کل کامپیوترها ۱۲0۱۱۱0۱۱۱=۱0۲۱۱0۱۱۱×۱۱
۱۱×5۱0۱۱۱=5۱۱0۱۱۱ تخفیف میزان
81
مبلغ مشمول مالیات ۱۱05۱۱0۱۱۱=5۱۱0۱۱۱-۱۲0۱۱۱0۱۱۱
۱۱05۱۱0۱۱۱×٪۳=۳405۱۱0۱۱۱ )٪۳( مالیات میزان
مبلغ قابل پرداخت به اضافه مالیات ۱۱08450۱۱۱=۳450۱۱۱+۱۱05۱۱0۱۱۱
ثبت خرید فوق در دفاتر حسابداری شرکت کیسون به شرح زیر است:
تاریخ عنوان حسابها و شرح عطف بدهکار بستانکار
خرید ۱۱05۱۱0۱۱۱
مالیات بر ارزش افزوده ۳450۱۱۱
صندوق ۱۱08450۱۱۱
ثبت فروش کامپیوترها در دفتر فروشنده به صورت زیر خواهد بود:
تاریخ عنوان حسابها و شرح عطف بدهکار بستانکار
صندوق ۱۱08450۱۱۱
فروش ۱۱05۱۱0۱۱۱
مالیات بر ارزش افزوده ۳450۱۱۱
تخفیف نقدی در پایان دورهای معین
برخی اوقات فروشنده بعد از اتمام عملیات فروش و پرداخت مالیات از طرف خریدار،
تخفیفاتی مربوط به خریدهای وی در یک دورۀ زمانی معین به او اعطا مینماید. ثبت
حسابداری آن در صورتیکه موازین تخفیف فروشنده شفاف و اعالن شده باشد بشکل زیر
خواهد بود:
82
مثال نمونه )۲0)
آقای »خسرو« یازده فیلم از »مرکز تئاتر ایران« به قیمت واحد ۳0۱۱۱0۱۱۱ ریال )قبل از
مالیات( خریداری نمود. در پایان سال تئاتر به مشتریانی که خرید سالیانۀ آنها از
۳۱0۱۱۱0۱۱۱ ریال فراتر رفته تخفیفی به ارزش ۲0۱۱۱0۱۱۱ ریال اعطا نمود. از آنجا که آقای
خسرو به میزان ۳۳0۱۱۱0۱۱۱ ریال خرید نموده است،مرکز تئاتر گواهی تخفیفی )برگ
استرداد( برای ۲0۱۱۱0۱۱۱ ریال بعالوۀ مالیات 6۱0۱۱۱ ریالی برای وی صادر مینماید در
اینصورت مرکز تئاتر آنرا مسترد مینماید.
ثبت دفاتر حسابداری مرکز تئاتر هنگام فروش فیلم به خسرو بدینگونه است:
هنگامی که آقای خسرو )۱۱ )فیلم را خریده است:
میزان کل کاالی فروخته شده به خسرو ۳۳0۱۱۱0۱۱۱=۳0۱۱۱0۱۱۱×۱۱
میزان مالیات متعلقه برای کاالی خریداری شده ۹۹۱0۱۱۱=۳×٪۳۳0۱۱۱0۱۱۱
تاریخ عنوان حسابها و شرح عطف بدهکار بستانکار
صندوق ۳۳0۹۹۱0۱۱۱
فروش کاال )فروش ۱۱ عدد فیلم به خسرو( ۳۳0۱۱۱0۱۱۱
مالیات بر ارزش افزوده ۹۹۱0۱۱۱
هنگامی که خسرو از تخفیف استفاده مینماید،ثبت دفاتر حسابداری مرکز تئاتر بدینگونه
است:
تاریخ عنوان حسابها و شرح عطف بدهکار بستانکار
83
تخفیفات اعطایی ۲0۱۱۱0۱۱۱
مالیات پرداختنی 6۱0۱۱۱
صندوق / بانک ۲0۱6۱0۱۱۱
ثبت دفاتر حسابداری خسرو در هنگام تخفیف به صورت زیر است:
تاریخ عنوان حسابها و شرح عطف بدهکار بستانکار
صندوق ۲0۱6۱0۱۱۱
تخفیفات اعطایی
)تخفیف مربوط به خرید فیلم از مرکز تئاتر(
۲0۱۱۱0۱۱۱
مالیات بر ارزش افزوده 6۱0۱۱۱
در صورت وجود چنین تخفیفی اگر تخفیف داده شده در دوره مالیاتی قبل اتفاق افتاده
باشد، مؤدی باید برگ استرداد )برگ اعتبار مالیاتی( در مورد مالیاتی که باید به خریدار
بازپرداخت نماید تکمیل نماید و مالیات تخفیفی را از سازمان امور مالیاتی کشور استرداد
نماید.
تخفیف در زمان پرداخت یا تخفیفات نقدی خرید
برخی اوقات اگر خریدار زودتر از موعد مقرر یا در موعد مقرر قیمت کاال یا خدمات خود را
بپردازد، فروشنده تخفیفاتی به خریدار اعطا مینماید. در این حالت مالیات پس از کسر
تخفیف مورد نظر محاسبه میگردد. در حالتی که تخفیف در آینده اعطا شود،مالیات مبلغ
تخفیفی محاسبه شده و به خریدار پس داده میشود.
84
مثال نمونه )۳۱ )
شرکت »بهادر« ده عدد دوچرخه به مبلغ هر دستگاه 404۱۱0۱۱۱ ریال از شرکت آرام
خریداری نموده است. بهادر خرید را به صورت نسیه انجام داده است. شرط فروش ن/۳۱
روزه و 4/۱۱ روزه میباشد. فاکتور نشان میدهد که تخفیفی به میزان 4٪ درصورتیکه
مبلغ ظرف مدت ده روز از تاریخ فاکتور پرداخت شود، تعلق خواهد گرفت.
مبلغ کل خرید توسط بهادر 440۱۱۱0۱۱۱=۱۱ × 404۱۱0۱۱۱
میزان مالیات بر ارزش افزوده متعلق به کاالی فروخته شده ۱0۳۲۱0۱۱۱=۳×٪440۱۱۱0۱۱۱
مبلغ قابل پرداخت توسط بهادر به شرکت آرام 450۳۲۱0۱۱۱=۱0۳۲۱0۱۱۱+440۱۱۱0۱۱۱
ثبت حسابداری دفاتر شرکت آرام هنگام فروش کاال به بهادر صورت زیر است:
تاریخ عنوان حسابها و شرح عطف بدهکار بستانکار
حسابهای دریافتنی 450۳۲۱0۱۱۱
فروش کاال
)فروش ۱۱ دستگاه دوچرخه به بهادر(
440۱۱۱0۱۱۱
مالیات بر ارزش افزوده ۱0۳۲۱0۱۱۱
در حالی که مبلغ همراه با مالیات ظرف مدت ۱۱ روز پرداخت گردد و خریدار از تخفیف 4٪
استفاده نماید،مالیات بر اساس تخفیف 4 ٪محاسبه خواهد گردید.
میزان تخفیف اعطایی به بهادر ۱076۱0۱۱۱=4×٪440۱۱۱0۱۱۱
مالیات متعلق به مبلغ کسرشده 5۲08۱۱=۳×٪۱076۱0۱۱۱
85
مبلغ قابل پرداخت توسط بهادر پس از کسر مالیات 4۲0۲4۱0۱۱۱=۱076۱0۱۱۱-440۱۱۱0۱۱۱
میزان مالیات برای کاالی خریداری شده ۱0۲670۲۱۱=۳×٪4۲0۲4۱0۱۱۱
کل مبلغ پرداختی توسط بهادر همراه با مالیات 4۳05۱70۲۱۱=۱0۲670۲۱۱+4۲0۲4۱0۱۱۱
ثبت تخفیفات فوق در دفاتر شرکت آرام به صورت زیر میباشد.
تاریخ عنوان حسابها و شرح عطف بدهکار بستانکار
صندوق 4۳05۱70۲۱۱
تخفیفات نقدی یا اعطایی ۱076۱0۱۱۱
مالیات بر ارزش افزوده 5۲08۱۱
حسابهای دریافتنی 450۳۲۱0۱۱۱
کاالهای برگشتی
گاهی اوقات اتفاق میافتد که خریدار کاالی خریداری شده را به هر دلیلی، پس از صدور
فاکتور باز میگرداند. اگر کاالیی برگشت داده شود،فروشنده اقدام به صدور صورتحساب
دیگری شامل شماره و تاریخ فاکتور صادره هنگام فروش مینماید. همچنین فروشنده، چه
خریدار جزو ثبتنامشدگان مالیات بر ارزش افزوده باشد چه نباشد، مالیات را به وی باز
میگرداند.
مثال نمونه )۳0 )
86
شرکت »پیروز« کاالیی به قیمت 440۱۱۱0۱۱۱ ریال )قبل از مالیات( با ضافه ۱0۳۲۱0۱۱۱
مالیات به آقای نادر فروخته است. سپس نادر قسمتی از آن معادل ۱۱0۱۱۱0۱۱۱ ریال )قبل
از مالیات( را برگشت داد. ثبت حسابداری آن در دفاتر فروشنده به صورت زیر است:
تاریخ عنوان حسابها و شرح عطف بدهکار بستانکار
خرید کامپیوتر ۱۱۱0۱۱۱0۱۱۱
مالیات بر ارزش افزوده ۳0۱۱۱0۱۱۱
حسابهای پرداختنی ۱۱۳0۱۱۱0۱۱۱
تاریخ عنوان حسابها و شرح عطف بدهکار بستانکار
برگشت از فروش و تخفیفات ۱۱0۱۱۱0۱۱۱
مالیات بر ارزش افزوده ۳۱۱0۱۱۱
صندوق ۱۱0۳۱۱0۱۱۱
در اینصورت فروشنده باید برگ اعتبار مالیاتی یا برگ استرداد را جهت دریافت مالیات
کاالی برگشتی از سازمان امور مالیاتی کشور تکمیل نماید تا بتواند مالیات کاالی برگشتی
را دریافت کند.
تعویض:
هنگامیکه خریدار کاالیی را خریداری کرده و مالیات بر ارزش افزودۀ آنرا نیز پرداخت
نموده است و مایل به تعویض کاالست، فروشنده با صدور صورتحساب برگشت از فروش
87
برای کاالی تعویضی، و فاکتور جدید برای کاالی دوم به این عمل اقدام مینماید. ثبتهای
حسابداری در این حالت نیز مانند ثبت کاالهای برگشتی است.
مثال نمونه )۳۲ )
آقای حیدر یک وسیلۀ برقی را که ۱05۱۱0۱۱۱ ریال از شرکت پارس خریداری )قبل از
مالیات( نموده بود بعلت وجود نقص با یک وسیلۀ مشابه دیگر به قیمت ۲0۱۱۱0۱۱۱( قبل از
مالیات( معاوضه نموده فروشنده با صدور فاکتور برگشت از خرید برای کاالی اول و
صدور فاکتور جدید برای کاالی دوم مابهالتفاوت قیمت و مالیات را از حیدر دریافت میکند.
ثبت مربوط به خریدهای فوق در دفاتر خریدار و فروشنده به صورت زیر میباشد:
ثبت در دفاتر خریدار هنگام خرید کاال:
تاریخ عنوان حسابها و شرح عطف بدهکار بستانکار
خرید کاال )خرید یک دستگاه بخاری از
شرکت پارس(
۱05۱۱0۱۱۱
مالیات بر ارزش افزوده 450۱۱۱
صندوق ۱05450۱۱۱
ثبت در دفاتر خریدار هنگام برگشت کاال
تاریخ عنوان حسابها و شرح عطف بدهکار بستانکار
صندوق ۱05450۱۱۱
برگشت از خرید و تخفیفات )برگشت یک دستگاه بخاری ۱05۱۱0۱۱۱
88
خریداری شده از شرکت پارس(
مالیات بر ارزش افزوده 450۱۱۱
ثبت در دفاتر خریدار هنگام خرید کاالی جدید
تاریخ عنوان حسابها و شرح عطف بدهکار بستانکار
خرید کاال )خرید یک دستگاه بخاری مدل ۱4۱۱ از شرکت
پارس(
۲0۱۱۱0۱۱۱
مالیات ارزش افزوده 6۱0۱۱۱
صندوق ۲0۱6۱0۱۱۱
ثبت حسابهای فوق در دفاتر فروشنده به صورت زیر میباشد:
هنگام فروش یک دستگاه بخاری به مبلغ ۱05۱۱0۱۱۱ ریال
تاریخ عنوان حسابها و شرح عطف بدهکار بستانکار
صندوق ۱05450۱۱۱
فروش کاال )فروش یک دستگاه بخاری مدل ۱۲۱۱ به
حیدر(
۱05۱۱0۱۱۱
مالیات بر ارزش افزوده 450۱۱۱
برگشت کاالی فوق توسط حیدر:
برگشت از فروش و تخفیفات
)برگشت یک دستگاه بخاری مدل ۱۲۱۱ توسط حیدر(
۱05۱۱0۱۱۱
89
مالیات بر ارزش افزوده 450۱۱۱
صندوق ۱05450۱۱۱
فروش کاالی جدید به آقای حیدر
تاریخ عنوان حسابها و شرح عطف بدهکار بستانکار
صندوق ۲0۱6۱0۱۱۱
فروش )فروش یک دستگاه بخاری مدل ۱۲۱۱ به حیدر( ۲0۱۱۱0۱۱۱
مالیات بر ارزش افزوده 6۱0۱۱۱
در صورتی که آقای حیدر وسیلهای با قیمت ۲0۱۱۱0۱۱۱ ریال را با کاالیی به قیمت
۱05۱۱0۱۱۱ ریال تعویض نموده بود، مابهالتفاوت قیمت و مالیات به حیدر پرداخت میشد.
مطالبات الوصول یا مطالبات سوختشده
در سیستم مالیات بر ارزش افزوده هنگامی که فروش،یا معاملهای اتفاق افتاد بر اساس ماده
۱۱ قانون مالیات بر ارزش افزوده تاریخ تعلق مالیات به شرح زیر است:
الف( در مورد عرضه کاال:
۱ -تاریخ صورتحساب، زمان تحویل کاال یا زمان تحقق معامله کاال، هر کدام که مقدم باشد،
حسب مورد.
۲ -در موارد مذکور در تبصره ماده ۲ این قانون، تاریخ ثبت دارائی در دفاتر یا شروع
استفاده، هر کدام که مقدم باشد یا تاریخ برداشت حسب مورد.
۳ -در مورد معامالت موضوع ماده ۹ این قانون،تاریخ معاوضه
90
ب( در مورد خدمات:
۱ -تاریخ صورتحساب، یا زمان ارائه خدمت، هر کدام که مقدم باشد.
حسب مورد
۲ -در مورد معامالت موضوع ماده ۹ این قانون،تاریخ معاوضه.
ج- در مورد صادرات و واردات هنگام صدور یا ترخیص کاال از گمرک و در خصوص
خدمت، هنگام پرداخت ما به ازاء.
تبصره- در صورت استفاده از ماشینهای صندوق،تاریخ تعلق مالیات هنگام ثبت معامله در
ماشین میباشد.
همانطور که مالحظه میشود هنگامی که معاملهای اتفاق افتاد، مالیات بر ارزش افزوده نیز
به آن تعلق میگیرد و فروشنده، سهم سازمان امور مالیاتی را باید به صورت نقد از خریدار
دریافت نماید. بنابراین اگر فروشندهای مالیاتی را که باید به صورت نقد دریافت میکرد به
صورت نسیه و اسناد دریافتنی از خریدار دریافت نماید،مسئولیت وصول آن به عهده
فروشنده است و اگر اسناد دریافتنی وصول نشد یا به هر دلیلی خریدار مبلغ کاالی
خریداری شده را به فروشنده پرداخت نکرد، فروشنده باید مالیات بر ارزش افزوده کاالی
فروخته شده را اگرچه نتوانسته است از خریدار دریافت کند به سازمان امور مالیاتی کشور
بپردازد.
مثال نمونه )۳۳ )
91
شرکت »تولیدی مبل سمرقندی« یک دست مبل را به قیمت 40۱۱۱0۱۱۱ ریال فروخت. با
توجه به نرخ مالیات سه درصدی شرکت میبایست 40۱۲۱0۱۱۱ ریال دریافت مینمود که
تنها توانست ۲05۱۱0۱۱۱ ریال آنرا وصول کند.
مبلغی که شرکت باید به حساب سازمان امور مالیاتی کشور پرداخت کند.
40۱۱۱0۱۱۱×٪۳=۱۲۱0۱۱۱
مالیات بر ارزش افزوده برای مبلغی که وصول شده است. 750۱۱۱=۳×٪۲05۱۱0۱۱۱
میزان مالیاتی که فروشنده باید خود مسئولیت آنرا تقبل کند و در واقع خود به سازمان
امور مالیاتی کشور بپردازد.
مالیات بر ارزش افزوده که به شرکت سمرقندی تحمیل میشود.450۱۱۱=750۱۱۱-۱۲۱0۱۱۱
پیشپرداخت
طبق ماده ۱۱ قانون مالیات بر ارزش افزوده،مالیات مذکور زمانی دریافت میشود که کاالیی
رد و بدل شده باشد یا صورتحسابی صادر شده باشد و یا معاملهای تحقق پیدا کرده باشد.
در مورد پیشپرداخت چون با پرداخت مبلغی فرض بر این است که معامله انجام شده است.
تمام مالیات متعلق به معامله باید توسط فروشنده از خریدار دریافت شود و به سازمان
امور مالیاتی کشور پرداخت شود. در مواردی هم که معامله بنا به دالیلی فسخ گردد،
فروشنده با صدور برگ رسید اعتبار میتواند مالیات بر ارزش افزوده دریافتی را از
سازمان امور مالیاتی کشور دریافت و به شخص خریدار بازپرداخت نماید.
اجاره
92
طبق بند )8 )ماده ۱۲ قانون مالیات بر ارزش افزوده اموال غیر منقول از پرداخت مالیات بر
ارزش افزوده معاف میباشند.
در قانون مدنی اموال غیر منقول اینگونه تعریف شده است:
ماده ۱۲ قانون مدنی: مال غیر منقول آن مالی است که از محلی به محل دیگر نتوان نقل
نمود. اعم از اینکه استقرار آن ذاتی باشد یا بواسطه عمل انسان به نحوی که نقل آن مستلزم
خرابی یا نقص خود مال یا محل آن شود.
ماده ۱8 :حق استفاده از اشیاء غیر منقوله مثل حق عمری و سکنی همچنین حق ارتفاق
نسبت به ملک غیر از قبیل حق العبور و حقالمجری و دعاوی راجعه به اموال غیر منقول
تابع اموال غیرمنقول است.
ماده 4۱ :حق انتفاع عبارت است از حقی که به موجب آن شخص میتواند از مالی که عین
آن ملک دیگری است یا مالک خاصی ندارد استفاده کند.
ماده 4۱:عمری حق انتفاعی است که به موجب عقدی از طرف مالک برای شخص به مدت
عمر خود یا عمر منتفع و یا عمر شخص ثالثی برقرار باشد.
ماده 4۲:رقبی حق انتفاعی است که از طرف مالک برای مدت معینی برقرار میگردد.
ماده 4۳:اگر حق انتفاع عبارت از سکونت در مسکنی باشد سکنی یا حق سکنی نامیده می-
شود و این حق ممکن است به طریق عمری یا به طریق رقبی برقرار شود.
اموال منقول:
93
ماده ۹۹ قانون مدنی:اشیایی که نقل آن از محلی به محل دیگر ممکن باشد بدون اینکه به
خود یا محل آن خرابی وارد آید منقول است.
ماده ۲۱ :کلیه دیون از قبیل قرض و ثمن مبیع و مالاالجاره عین مستاجره از حیث صالحیت
محاکم در حکم منقول است و لو اینکه مبیع یا عین مستاجره از اموال غیر منقوله است.
طبق ماده ۲۱ قانون مدنی مالاالجاره جزء اموال منقول است اما چون مقوله اجاره در
زمره کاال و خدمات نمیباشد ارزش افزوده به درآمد حاصل از اجاره امالک نیز تعلق
نمیگیرد.
کاالهای مستعمل
در هنگام خرید کاالیی مستعمل در برابر فروش کاالیی نو، باید مالیات کاالی خریداری شده
)مستعمل( پرداخت شده و همچنین مالیات کاالی فروخته شده دریافت شود.
مثال نمونه )۳۴ )
شرکت فریبا اقدام به فروش رایانهای نو به شرکت درسارایانه با قیمت 5۱0۱۱۱0۱۱۱ ریال
نمود. شرکت درسا رایانه نیز به فروش رایانهای مستعمل به شرکت فریبا با قیمت
۲۱0۱۱۱0۱۱۱ ریال اقدام نمود. در اینصورت دو شرکت باید فاکتورهای زیر را صادر نمایند:
فاکتور شرکت فریبا: فاکتور شرکت درسارایانه
قیمت ثبت شده در فاکتور 5۱0۱۱۱0۱۱۱ قیمت ثبت شده در فاکتور ۲۱0۱۱۱0۱۱۱
مالیات بر ارزش افزوده ۱05۱۱0۱۱۱ مالیات بر ارزش افزوده 6۱۱0۱۱۱
جمع کل 5۱05۱۱0۱۱۱ جمع کل ۲۱06۱۱0۱۱۱
94
محاسبه مالیات برای رایانه فروخته شده به شرکت درسارایانه:
میزان مالیات بر ارزش افزوده متعلق ۱05۱۱0۱۱۱=۳×٪5۱0۱۱۱0۱۱۱
مجموع مبلغ دریافتی توسط شرکت فریبا 5۱05۱۱0۱۱۱=۱05۱۱0۱۱۱+5۱0۱۱۱0۱۱۱
ثبت دفاتر حسابداری برای شرکت فریبا به صورت زیر است:
تاریخ عنوان حسابها و شرح عطف بدهکار بستانکار
صندوق 5۱05۱۱0۱۱۱
فروش کاال )فروش یک دستگاه رایانه به
شرکت درسارایانه(
5۱0۱۱۱0۱۱۱
مالیات بر ارزش افزوده ۱05۱۱0۱۱۱
ثبت در دفاتر درسارایانه:
تاریخ عنوان حسابها و شرح عطف بدهکار بستانکار
خرید کاال )خرید یک دستگاه رایانه از شرکت
فریبا(
5۱0۱۱۱0۱۱۱
مالیات بر ارزش افزوده ۱05۱۱0۱۱۱
صندوق 5۱05۱۱0۱۱۱
محاسبه مالیات برای رایانه خریداری شده از شرکت درسارایانه:
میزان مالیات بر ارزش افزوده متعلق 6۱۱0۱۱۱=۳×٪۲۱0۱۱۱0۱۱۱
مجموع مبلغ دریافتی توسط شرکت فریبا ۲۱06۱۱0۱۱۱=6۱۱0۱۱۱+۲۱0۱۱۱0۱۱۱
95
ثبت دفاتر حسابداری برای شرکت فریبا به صورت زیر است:
تاریخ عنوان حسابها و شرح عطف بدهکار بستانکار
خرید کاال )خرید یک دستگاه رایانه از شرکت
دردسا رایانه(
۲۱0۱۱۱0۱۱۱
مالیات ارزش افزوده 6۱۱0۱۱۱
صندوق ۲۱0۱6۱0۱۱۱
ثبت دفاتر حسابداری برای شرکت درسارایانه به صورت زیر است:
تاریخ عنوان حسابها و شرح عطف بدهکار بستانکار
صندوق ۲۱0۱6۱0۱۱۱
فروش کاال )فروش یک دستگاه رایانه به
شرکت فریبا(
۲۱0۱۱۱0۱۱۱
مالیات بر ارزش افزوده 6۱۱0۱۱۱
اعطای حق فروش در مکانی خاص
برخی شرکتهای تجاری بزرگ حق عرضه و فروش کاالهای خود را به برخی شرکتهای
دیگر اعطا مینمایند. این شرکتهای تجاری براساس یکی از دو روش زیر با دیگر شرکتها
تعامل مینمایند:
الف( کاالی موجود در شرکتهای کوچک به عنوان کاالی امانی محسوب میگردد لذا
هیچگونه ثبت حسابداری قبل از فروش کاال چنانچه در گذشته ذکر شد انجام نمیپذیرد.
96
ب( کاالهایی که از طرف شرکت بزرگ در اختیار شرکتهای کوچکتر قرار گرفته، تحت
مالکیت شرکتهای کوچک فروخته میشود و فاکتور فروش توسط شرکتهای کوچک صادر
میگردد. اگر شرکتهای کوچک مؤدی مالیات بر ارزش افزوده نباشند مالیات بر این کاال
تعلق نمیگیرد،حتی در صورتیکه آن شرکت تجاری بزرگ که کاال در آن محل فروخته شده
است جزو مؤدیان کاالی مذکور باشد. در این حالت بر نوع ارتباط شرکتهای تجاری بزرگ
و شرکتهای دیگر تکیه میشود.
فرض کنیم که شرکتهایی همچون مینو، گلرنگ،پارس و. … محصوالت خود را به صورت
کاالی امانی در فروشگاه شهروند میفروشند. در آنصورت مانند کاالهای امانی با آنان
برخورد میشود. حال اگر شرکتی که مؤدی مالیات بر ارزش افزوده نیست اقدام به فروش
کاالهایی مثالً چای در فروشگاه شهروند بنماید،حق ندارد از خریداران مالیاتی دریافت
نماید، مگر اینکه جزئی از شکرت شهروند باشد. یعنی این شرکت در صورتی میتواند
مالیات بر ارزش افزوده دریافت نماید که تحت مالکیت شرکت شهروند باشد.
تذکر:
اگر شما مکانی تجاری در داخل یک شرکت تجاری بزرگتر در اختیار دارید و دریافت مبالغ
در صندوق شرکت بزرگتر انجام میپذیرد الزم است که فاکتورها را در سه نسخه صادر
نماید. نسخه اول نزد صندوق،نسخه دوم نزد مشتری و نسخه سوم نزد شما خواهد بود.
همچنین میبایست به صورت شفاف مالیات بر ارزش افزوده در فاکتورهای صادره
مشخص باشد.
97
پرداخت بدهی با کاال
در صورتیکه بدهکار نتواند بدهیهای خود را پرداخت نماید شخص طلبکار اقدام به فروش
کاالی وی نموده و طلب خود را از این طریق وصول مینماید که این فروش مشمول
پرداخت مالیات خواهد بود. در صورتیکه شخص طلبکار که اقدام به فروش کاالی شخص
بدهکار مینماید،مؤدی مالیت بر ارزش افزوده باشد هنگام فروش کاال باید مالیات بر ارزش
افزوده آنرا نیز از شخص خریدار دریافت نماید و هنگامی که کاال را از شخص بدهکار می-
گیرد باید مالیات بر ارزش افزوده آنرا نیز به شخص بدهکار بپردازد.
هدایا
طبق بند 6 ماده ۱۲ قانون مالیات بر ارزش افزوده در صورتی که شخص هدیهای به
وزارتخانهها یا مؤسسات دولتی یا عمومی بدهد تا میزان مشخصی که توسط هیأت وزیران
مشخص خواهد شد از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده معاف خواهد بود:
ماده ۱۲ -عرضه کاالها و خدمات زیر و همچنین واردات آنها حسب مورد از پرداخت
مالیات معاف میباشد:
کاالهای اعطائی بصورت بالعوض به وزارتخانهها و مؤسسات دولتی و مؤسسات و
نهادهای عمومی غیردولتی و مؤسسات عامالمنفعه؛ تشخیص اهدائیبودن کاالهای یادشده
با هیات وزیران است. ولی اگر شخص مؤدی هدیه را به غیر از وزارتخانهها و مؤسسات
دولتی و نهادهای عمومی و عامالمنفعه بدهد مشمول مالیات بر ارزش افزوده خواهد بود.
98
منطقی است که سازمان امور مالیاتی کشور تا حد مشخصی از هدایا را از مشمول مالیات
بر ارزش افزوده معاف کند.
فروش غیرنقدی یا قسطی
مالیات بر ارزش افزوده بر فرآیندهای مختلف فروش غیرنقدی تعلق میگیرد. البته مالیات بر
ارزش افزوده با شرایطی که در ابتدا ذکر شد یکجا تعلق میگیرد نه در هر نوبت قسط. در
برخی حاالت قیمت کاال یا خدمات فروش رفته اقساطی از دو جزء تشکیل میشود: یک بخش
برابر با قیمت کاال یا خدمات فروش رفته است و بخش دیگر متضمن سود حاصل از فروش
است. در اینصورت طبق اصل بهای تمام شده فروشنده مکلف است از قیمت کاال و سود
دریافتی مالیات بر ارزش افزوده دریافت نماید. فرض میشود که شخصی که مؤدی مالیات
بر ارزش افزوده است کاالهای خود را به دو صورت نقدی و اقساطی میفروشد. در
صورت فروش نقدی کاال را به قیمت A ریال میفروشد و مالیات آنرا نیز از شخص خریدار
دریافت میکند. در صورت فروش قسطی،همان کاال را به قیمت 20+Aریال میفروشد، در
آنصورت باید مالیات بر ارزش افزوده را از 20+Aریال دریافت نماید. البته الزم به ذکر
است که مالیات بر ارزش افزوده را باید در ابتدا به سازمان امور مالیاتی پرداخت نماید.
کاالی تلف شده
اگر شخصی مؤدی مالیات بر ارزش افزوده باشد و کاالیی خریداری نماید و مالیات بر
ارزش افزوده کاالی فوق را به فروشنده که او نیز مؤدی مالیات بر ارزش افزوده میباشد،
پرداخت کرده باشد، در مسیر حمل کاال به انبار یا محل کارخانه یا محل مورد نظر مؤدی
99
تمام یا قسمتی از کاال تلف شود، در پایان دوره دوماهه در اظهارنامه مالیاتی شخص مؤدی
اظهار میکند که چه میزان مالیات بابت کاالی خریداری شده پرداخت نموده است. و چه
میزان مالیات بابت کاالی فروخته شده دریافت نموده است. در اینصورت مالیات پرداختی
بابت کاالی تلف شده را میتواند از سازمان امور مالیاتی کشور استرداد کند. ولی اگر
شخص خریدار مؤدی مالیات بر ارزش افزوده نباشد، کاال را به عنوان مصرفکننده نهایی
خریداری میکند و در صورت تلفشدن کاالی فوق نمیتواند هیچ گونه مالیاتی را از
سازمان امور مالیاتی کشور دریافت نماید.
حسابداری مؤسسات پیمانکاری
در مؤسسات تولیدی پیمانکاری برخالف سایر مؤسسات تولیدی، مبلغ قرارداد هنگام پایان
و تحویل کار، به پیمانکار پرداخت نمیشود بلکه در فواصل معینی از کارهای انجام شده
صورت وضعیت تهیه و بر طبق شرایط پیشبینی شده در قرارداد وجه آن بوسیله کارفرما
به پیمانکار پرداخت میشود.
دستگاه نظارت معموالً در فواصل معینی با کمک نماینده پیمانکار بر مبنای پیشرفت واقعی
کارها،صورت وضعیت تمام کارهایی را که پیمانکار از شروع کار تا تاریخ تنظیم صورت
وضعیت انجام داده است و همچنین وضعیت مصالح پای کار را تعیین و پس از تأیید
براساس نرخهای پیمان تقویم و تسلیم کارفرما میکند.
100
کارفرما پس از رسیدگی به صورت وضعیت و وضع مبالغ زیر که بر طبق قانون یا قرارداد
ملزم به کسر آن است تتمه قابل پرداخت را با تنظیم سند حداکثر ظرف ده روز با صدور
چک به پیمانکار پرداخت میکند.
۱ .وجوهی که بابت صورت وضعیت قبلی پرداخت شده است.
۲ .۱۱ ٪وجهالضمان یا سپرده حسن انجام کار.
۳ .اقساط پیش پرداخت
4 .5 ٪مالیات تکلیفی موضوع ماده ۱۱4 قانون مالیاتهای مستقیم.
5 .6٪حق بیمه قرارداد طرحهای عمرانی.
6 .سایر کسور بر طبق قانون یا قرارداد.
طبق بند 6 ماده ۱۱ آئیننامه معامالت دولتی دستگاه مناقصهگزار مکلف است هر گونه
مالیات یا عوارض را که بابت کار به طرف قرارداد تعلق میگیرد در موقع پرداخت مطالبات
مورد عمل قرار دهند.
طبق قانون مالیات بر ارزش افزوده چون پیمانکار به عنوان فروشنده خدمات میباشد،
لذادر هنگام صدور صورت وضعیت باید مالیات بر ارزش افزوده آنرا نیز از کارفرما
دریافت نماید و به سازمان امور مالیاتی کشور پرداخت کند.
در زیر نمونهای از صورت وضعیتی که توسط پیمانکار برای کارفرما صادر میشود آمده
است.
101
صورت وضعیت موقت شماره:
کارکرد از تاریخ: تا تاریخ
شماره پیمان:
تاریخ پیمان
کارفرما: دستگاه نظارت:
نام پروژه: پیمانکار:
محل پروژه: مدت پیمان:
فهرست بهای ضمیمه قرارداد،پایه سال: مبلغ پیمان:
ردیف شرح کارکرد و مصالح پای کار مبلغ )ریال( مالحظات
مبلغ ناخالص کارکرد تا پایان این صورت وضعیت:
کسر میشود مبلغ ناخالص کارکرد تا پایان صورت وضعیت قبل:
مبلغ ناخالص کارکرد این صورت وضحیت )با احتساب مالیات بر ارزش افزوده(
به حروف
102
پیمانکار دستگاه نظارت نماینده دستگاه اجرایی مجری
اسم اسم اسم اسم
امضاء امضاء امضاء امضاء
در شکل زیر فرآیند یک فعالیت پیمانکاری تشریح شده است:
مثال نمونه).۳ )
کل یک پیمان اجرای طرحهای دولتی ده میلیون ریال است، این مبلغ با تهیه صورت
وضعیتهای زیر به پیمانکار پرداخت میشود:
103
صورت وضعیت شماره )۱ )با مبلغ ۳0۱۱۱0۱۱۱ ریال
صورت وضعیت شماره )۲)با مبلغ 70۱۱۱0۱۱۱ ریال
ثبت هر یک از صورت وضعیتها در دفاتر پیمانکار و کارفرما به صورت زیر خواهد بود:
ثبت مبلغ کارکرد صورت وضعیت شماره )۱:)حسابداری قراردادهای بلندمدت پیمانکاری بر
مبنای تعهدی انجام میگیرد؛از این رو، صورت وضعیتهای پیشرفت کار پس از تأیید
کارفرما در دفاتر پیمانکار به حساب صورت وضعیتهای تأییدشده )کار گواهی شده( و در
دفاتر کارفرما به حساب دارایی در جریان ساخت منظور میشود:
ثبت در دفتر پیمانکار:
تاریخ عنوان حسابها و شرح عطف بدهکار بستانکار
حسابهای دریافتنی )کارفرما( ۳0۱۹۱0۱۱۱
صورت وضعیتهای تأیید شده ۳0۱۱۱0۱۱۱
مالیات بر ارزش افزوده )صورت وضعیت
شماره ۱ )
۹۱0۱۱۱
کارفرما پس از رسیدگی و تصحیحات احتمالی و وضع مبالغ زیر که بر طبق قانون یا
قرارداد ملزم به کسر آن است تتمه قابل پرداخت را با تنظیم سندی به پیمانکار پرداخت می-
کند:
ردیف شرح
۱ سپرده حسن انجام کار ۱۱٪
104
)وجهالضمان(
۲ اقساط پیش پرداخت )دو
قسط 6۱۱0۱۱۱ و ۱04۱۱0۱۱۱
ریالی(
*
۳ پیشپرداخت مالیات موضوع
ماده ۱۱4 قانون مالیاتها
٪5
4 حق بیمه قرارداد طرحهای
عمرانی
٪6
ثبت پرداخت صورت وضعیت شماره )۱ )در دفتر روزنامه پیمانکار به صورت زیر می-
باشد:
تاریخ عنوان حسابها و شرح عطف بدهکار بستانکار
بانک ۱0۹۹۲0۱۱۱
حسابهای دریافتنی )سپرده حسن انجام
کار(
۳۱۱0۱۱۱
پیشدریافت 6۱۱0۱۱۱
پیشپرداخت مالیات )5 )٪۱5۱0۱۱۱
حق بیمه پیمان در دست اجرا )6/۱ )٪480۱۱۱
حسابهای دریافتنی- کارفرما )دریافت وجه ۳0۱۹۱0۱۱۱
105
صورت وضعیت شماره ۱ )
ثبت صورت وضعیت شماره )۱)در دفاتر کارفرما:
تاریخ عنوان حسابها و شرح عطف بدهکار بستانکار
دارایی در جریان ساخت ۳0۱۱۱0۱۱۱
مالیات بر ارزش افزوده ۹۱0۱۱۱
حسابهای پرداختنی )پیمانکار- مبلغ صورت
وضعیت شماره ۱ )
۳0۱۹۱0۱۱۱
ثبت پرداخت صورت وضعیت شماره )۱ )در دفتر روزنامه کارفرما به صورت زیر میباشد:
تاریخ عنوان حسابها و شرح عطف بدهکار بستانکار
حسابهای پرداختنی- پیمانکار )پرداخت وجه
صورت وضعیت شماره ۱)
۳0۱۹۱0۱۱۱
دارایی در جریان ساخت )حق بیمه 4/4 )٪۱۳۲0۱۱۱
بانک ۱0۹۹۲0۱۱۱
حسابهای پرداختنی )سپرده حسن انجام کار( ۳۱۱0۱۱۱
پیشپرداخت 6۱۱0۱۱۱
مالیات تکلیفی 5 ٪۱5۱0۱۱۱
سازمان تأمین اجتماعی ۱8۱0۱۱۱
106
ثبت مبلغ کارکرد صورت وضعیت شماره )۲:)چون صورت وضعیتهایی که در پایان هر
ماه تهیه میشود کار انجام شده از شروع تا تاریخ تنظیم صورت وضعیت را نشان میدهد؛
بنابراین، برای تعیین مبلغ ناخالص کارکرد صورت وضعیت شماره )۲)باید مبلغ کارکرد
صورت وضعیت قبلی از آخرین صورت وضعیت کسر شود. )آخرین صورت وضعیت
معادل کل مبلغ پیمان است(.
اگر فرض شود که صورت وضعیت شماره ۲ آخرین صورت وضعیت صادرشده میباشد
ثبت آن به صورت زیر در دفاتر پیمانکار و کارفرما میباشد:
ثبت در دفاتر پیمانکار
تاریخ عنوان حسابها و شرح عطف بدهکار بستانکار
حسابهای دریافتنی )کارفرما( 70۲۱۱0۱۱۱
صورت وضعیتهای تأییدشده 70۱۱۱0۱۱۱
مالیات بر ارزش افزوده )صورت وضعیت
شماره ۲)
۲۱۱0۱۱۱
تکذر:
به موجب بخشنامه شمارۀ ۳0۲۳/۶ .مورخ 0/./00 ذیحسابان مکلفند سه درصد مالیات
و عوارض موضوع قانون مالیات بر ارزش افزوده را که توسط پیمانکاران،مشاوران در
صورتحسابها یا صورتوضعیتها لحاظ میشود پرداخت نمایند.
107
ثبت صورت وضعیت شماره ۲ در دفاتر روزنامه پیمانکار به صورت زیر میباشد:
تاریخ عنوان حسابها و شرح عطف بدهکار بستانکار
بانک 406480۱۱۱
حسابهای دریافتنی )سپرده حسن انجام کار( 7۱۱0۱۱۱
پیشدریافت ۱04۱۱0۱۱۱
پیشپرداخت مالیات مستقیم 5 ٪۳5۱0۱۱۱
حق بیمه پیمان در دست اجرا )6/۱ )٪۱۱۲0۱۱۱
حسابهای دریافتنی- کارفرما )دریافت وجه
صورت وضعیت شماره ۲ )
70۲۱۱0۱۱۱
ثبت صورت وضعیت شماره )۲)در دفاتر کارفرما:
تاریخ عنوان حسابها و شرح عطف بدهکار بستانکار
دارایی در جریان ساخت 70۱۱۱0۱۱۱
مالیات بر ارزش افزوده ۲۱۱0۱۱۱
حسابهای پرداختنی )پیمانکار- مبلغ صورت
وضعیت شماره ۲ )
70۲۱۱0۱۱۱
ثبت پرداخت صورت وضعیت شماره ۲ در دفاتر روزنامه کارفرما به صورت زیر میباشد:
تاریخ عنوان حسابها و شرح عطف بدهکار بستانکار
حسابهای پرداختنی- پیمانکار )پرداخت وجه 70۲۱۱0۱۱۱
108
صورت وضعیت شماره ۲ )
دارایی در جریان ساخت )حق بیمه 4/4 )٪۳۱80۱۱۱
بانک 406480۱۱۱
حسابهای پرداختنی )سپرده حسن انجام کار( 7۱۱0۱۱۱
پیشپرداخت ۱04۱۱0۱۱۱
مالیات تکلیفی 5 ٪۳5۱0۱۱۱
سازمان تأمین اجتماعی 4۲۱0۱۱۱
مثال نمونه)۳۶ )
شرکت تولیدی ایران خودرو جهت تولید یک دستگاه اتومبیل لوازم و متعلقات ذیل را در یک
دورۀ سه ماهه خریداری میکند.
۱ -ورق فوالدی به مبلغ ده میلیون ریال.
۲ -موتور اتومبیل به مبلغ پانزده میلیون ریال.
۳ -شاسی و بدنه بمبلغ دوازده میلیون ریال.
4 -خرید چهار عدد تایر و رینگ بمبلغ هشتصد هزار ریال.
5 -خرید یک قوطی بزرگ رنگ بملغ پانصد هزار ریال.
چنانچه در همین دورۀ سه ماهه یک دستگاه اتومبیل بملغ 7۱0۱۱۱0۱۱۱ ریال بفروش برسد.
مطلوبست محاسبۀ مالیات بر ارزش افزودهای که شرکت ایرانخودرود باید بپردازد.
109
۳۱۱0۱۱۱+45۱0۱۱۱+۳6۱0۱۱۱+۲40۱۱۱+۱50۱۱۱=۱0۱4۹0۱۱۱ پرداختنی مالیاتهای مجموع
7۱0۱۱۱0۱۱۱ ×٪۳=۲0۱۱۱0۱۱۱ دریافتی مالیات
۲0۱۱۱0۱۱۱-۱0۱4۹0۱۱۱=۹5۱0۱۱۱ مالیاتی اعتبار
مثال نمونه )۳0 )
شرکت نارگان قراردادی را با شرکت ملی گاز ایران جهت بهرهبرداری از منابع گازی
LNGبمبلغ دویست میلیون یورو به شرح ذیل در تاریخ ۱/۱/۱۳86 منعقد نموده است.
صورت وضعیت شماره )۳ )که در تاریخ ۱7/7/۱۳87 صادر و به تایید کارفرما رسیده
عبارتند از:
– ارائه خدمات مهندسی به مبلغ 4۲ میلیون یورو که شامل خرید خدمات فنی و
مهندسی )مهندسی پایه(از شرکت توتال فرانسه بمبلغ ۱5 میلیون یورو.
– خرید تعلیمات کمکهای فنی از شرکت آجیپ بملغ ده میلیون یورو در تاریخ
.۱۳87/7/۲
110
چنانچه نرخ هر یورو ۱۳0۱۱۱ ریال باشد مطلوبست محاسبه مالیات بر ارزش افزوده این
صورتحساب.
مالیات بر ارزش افزوده پرداختی نارگان
۱۱0۱۱۱0۱۱۱×۱۳0۱۱۱×٪۳=۳0۹۱۱0۱۱۱0۱۱۱ دریافتی مالیات
۱50۱۱۱0۱۱۱×۱۳0۱۱۱×٪۳=5085۱0۱۱۱0۱۱۱ دریافتی مالیات
مالیات بر ارزش افزوده که در سه ماهه منتهی به ۳۱/۹/۱۳87 باید به سازمان امور مالیاتی
پرداخت شود.
مثال نمونه )۳0 )
شرکت کیسون قراردادی را با شرکت ملی صنایع پتروشیمی بمبلغ ۱5 میلیون یور )هر
یورو معادل ۱۳0۱۱۱ریال( در تاریخ ۱/۳/۱۳87 منعقد نمودها ست. شرکت پتروپی بابت
انجام این قرارداد در تاریخ ۹/۳/۱۳87 تجهیزات فنی بمبلغ ۲ میلیون یورو از خارج و لوازم
فنی بمبلغ سه میلیارد ریال در تاریخ ۱/8/۱۳87 خریداری نموده است و در تاریخ
۱6/8/۱۳87 صورت وضعیت شمارۀ )۱)را بمبلغ ده میلیارد و پانصد میلیون ریال صادر که
مورد تایید کارفرما نیز قرار گرفته است. مطلوبست نحوه محاسبه مالیات بر ارزش افزوده
صورت وضعیت مذکور:
خرید تجهیزات از خارج قبل از الزماالجرا شدن قانون مالیات بر ارزش افزوده
۲0۱۱۱0۱۱۱×۱۳0۱۱۱=۲60۱۱۱0۱۱۱0۱۱۱
مالیات بر ارزش افزوده پرداختی باید خرید تجهیزات داخلی
111
۳0۱۱۱0۱۱۱0۱۱۱×٪۳=۹۱0۱۱۱0۱۱۱
مالیات بر ارزش افزوده خدمات ارائه شده
۱۱05۱۱0۱۱۱0۱۱۱×٪۳=۳۱50۱۱۱0۱۱۱
مالیات بر ارزش افزوده در سه ماهه منتهی به ۳۱/۹/۱۳87
۳۱50۱۱۱0۱۱۱-۹۱0۱۱۱0۱۱۱=۲۲50۱۱۱0۱۱۱
تذکر:
از آنجا که مبلغ خرید خارجی به مبلغ دو میلیون یورو )۲6 میلیارد ریال( فوق قبل از الزم-
االجرا شدن قانون مالیات بر ارزش افزوده صورت گرفته شرکت پتروپی هیچگونه وجهی از
بابت مالیات بر ارزش افزوده متحمل نشده لذا در محاسبه سه ماهه منتهی به ۳۱/۹/87 نیز
از این بابت هیچگونه کسوراتی نخواهد داشت.
مثال نمونه )۳0 )
شرکت صنعتی بوتان تولیدکننده آب گرمکن گازی میباشد. این شرکت جهت تولید آبگرمکن
مواد اولیه و ابزار به شرح ذیل خریداری نموده است:
۱ -خرید ورق گالوانیزه بمبلغ ده میلیون ریال در تاریخ ۱/۳/۱۳87.
۲ -خرید ورق فوالد روغنی بمبلغ بیست میلیون ریال در تاریخ ۳۱/6/۱۳87.
۳ -خرید شیر کنترل و پیلوت بمبلغ سی میلیون ریال در تاریخ ۳/7/۱۳87
4 -خرید رنگ کورهای بمبلغ ده میلیون ریال در تاریخ 5/7/۱۳87 بطور نسیه.
5-خرید ترموستات و لوله مسی به مبلغ بیست میلیون ریال در تاریخ ۱۱/7/۱۳87.
112
چنانچه این شرکت طی سه ماهه منتهی به ۳۱/۹/۱۳87 تعداد سی دستگاه آبگرمکن بمبلغ
یکصد و هشتاد میلیون ریال بطور نقد و نسیه بالمناصفه بفروش رسانده باشد که کلیه مواد
اولیه و ابزار فوق در آنها مصروف شده باشد مطلوبست محاسبه مالیات بر ارزش افزوده
این دورۀ مالیاتی.
توضیح:مواد اولیه و تجهیزات خریداری شده ردیفهای )۱و۲)چون قبل از الزماالجرا شدن
قانون مالیات بر ارزش افزوده بوده مشمول کسر ۳ ٪نمیباشند.
مالیات دریافتی از شرکت بوتان بابت خرید مواد اولیه و تجهیزات
)۳۱0۱۱۱0۱۱۱+۱۱0۱۱۱0۱۱۱+۲۱0۱۱۱0۱۱۱(×٪۳=۱08۱۱0۱۱۱
مالیات دریافتی از خریداران آبگرمکن بوتان
۱8۱0۱۱۱0۱۱۱×٪۳=504۱۱0۱۱۱
مالیات پرداختنی شرکت بوتان به سازمان امور مالیاتی
504۱۱0۱۱۱-۱08۱۱0۱۱۱=۳06۱۱0۱۱۱
دفتر روزنامه شرکت بوتان
ردیف شرح حساب بدهکار بستانکار
۱ مواد اولیه
صندوق بانک
۱۱0۱۱۱0۱۱۱
۱۱0۱۱۱0۱۱۱
۲ مواد اولیه
بانک
۲۱0۱۱۱0۱۱۱
۲۱0۱۱۱0۱۱۱
113
۳ مواد اولیه
مالیات بر ارزش افزوده
بانک
۳۱0۱۱۱0۱۱۱
۹۱۱0۱۱۱
۳۱0۹۱۱0۱۱۱
4 مواد اولیه
مالیات بر ارزش افزوده
بستانکاران
۱۱0۱۱۱0۱۱۱
۳۱۱0۱۱۱
۱۱0۳۱۱0۱۱۱
5 مواد اولیه
مالیات بر ارزش افزوده
بانک
۲۱0۱۱۱0۱۱۱
6۱۱0۱۱۱
۲۱06۱۱0۱۱۱
6 بانک
حسابهای دریافتنی
فروش
مالیات بر ارزش افزوده
۹۲07۱۱0۱۱۱
۹۲07۱۱0۱۱۱
۱8۱0۱۱۱0۱۱۱
504۱۱0۱۱۱
مثال نمونه )۴۱ )
شرکت مگاموتور طی دورۀ سه ماهه منتهی به ۳۱/۹/۱۳87 مواد اولیه به شرح ذیل
خریداری نموده است:
۱ -واردات مواد اولیه به مبلغ پنج میلیارد ریال از گمرک بندرعباس.
۲ -خرید قطعات اتومبیل از شرکت سازه گستر بمبلغ سه میلیارد ریال.
114
۳ -خرید قطعات از شرکت ایرانخودرو دیزل بمبلغ چهار میلیارد ریال.
4 -صادرات قطعات اتومبیل به ارمنستان بمبلغ دو میلیارد ریال.
5 -فروش قطعات خودردو به نمایندگیهای سایپا در سراسر کشور بمبلغ ده میلیارد ریال.
6 -فروش قطعات خودرو به شرکت سایپا بمبلغ دو میلیارد ریال.
مالیات پرداختی
)50۱۱۱0۱۱۱0۱۱۱+۳0۱۱۱0۱۱۱0۱۱۱+40۱۱۱0۱۱۱0۱۱۱(×٪۳=۳6۱0۱۱۱0۱۱۱
)۱۱0۱۱۱0۱۱۱0۱۱۱+۲0۱۱۱0۱۱۱0۱۱۱(×٪۳=۳6۱0۱۱۱0۱۱۱ دریافتی مالیات
در چنین حالتی شرکت در پایان سه ماهه هیچ رقمی به سازمان امور مالیاتی پرداخت
نخواهد کرد. مضافاً بر آنکه شرکت میتواند نهادههای تولیدی سهم صادرات را بعنوان
اعتبار مالیاتی از سازمان امور مالیاتی مطالبه نماید:
درصد به کل فروش
کل فروش شرکت ۱4 میلیارد ریال ۱۱۱٪
فروش صادراتی ۲ میلیارد ریال ۱5٪
فروش داخلی ۱۲ میلیارد ریال 85٪
حقالسهم هزینههای تولید در فروش صادراتی ۱08۱۱0۱۱۱0۱۱۱=۱5×٪۱۲0۱۱۱0۱۱۱0۱۱۱
اعتبار مالیاتی صادراتی که شرکت مگاموتور میتواند از سازمان امور مالیاتی مطالبه نماید:
۱08۱۱0۱۱۱0۱۱۱×٪۳=540۱۱۱0۱۱۱
مثال نمونه )۴0 )
115
عملکرد شرکت تولیدی کاشی و سرامیک دوان در سه ماهه منتهی به ۳۱/۹/۱۳87 به شرح
زیر میباشد:
– خرید خاک و لعاب به مبلغ سه میلیارد ریال.
– واردات کائولن از قزاقستان به مبلغ دو میلیارد ریال.
– خرید سیمان فله از شرکت سیمان فارس و خوزستان به مبلغ چهار میلیارد ریال.
– خرید کارتن بستهبندی به مبلغ پنج میلیارد ریال.
– صادرات کاشی به کانادا به مبلغ یک میلیارد و پانصد میلیون ریال.
– فروش کاشی به نمایندگیهای سراسر کشور به مبلغ ششصد میلیون ریال.
مطلوبست محاسبه مالیات بر ارزش افزوده شرکت طی دورۀ فوق.
مالیات پرداختی
)۳0۱۱۱0۱۱۱0۱۱۱+۲0۱۱۱0۱۱۱0۱۱۱+40۱۱۱0۱۱۱0۱۱۱+50۱۱۱0۱۱۱0۱۱۱(×٪۳=4۲۱0۱۱۱0۱۱۱
6۱۱0۱۱۱0۱۱۱×٪۳=۱80۱۱۱0۱۱۱ دریافتی مالیات
اعتبار مالیاتی شرکت 4۱۲0۱۱۱0۱۱۱ =۱80۱۱۱0۱۱۱-4۲۱0۱۱۱0۱۱۱
مثال نمونه )۴۲)
فعالیت شرکت تولیدی قند و نیشکر آبادان طی دورۀ سه ماهه منتهی به ۲۹/۱۲/۱۳87 به
شرح ذیل بوده است:
۱ -واردات تجهیزات سرمایهای )خط تولید شکر(به مبلغ دو میلیون یورو که ارزش هر یورو
۱40۱۱۱ ریال بوده است.
116
۲ -خرید یک هزار تن آهک بمبلغ هر تن چهارصد هزار ریال.
۳ -خرید دو هزار تن چغندرقند به مبلغ سه میلیارد ریال.
4 -فروش پنج تن قند و شکر به مبلغ ۱5 میلیارد ریال.
)۲0۱۱۱0۱۱۱×۱40۱۱۱×٪۳(+ )۱0۱۱۱×4۱۱0۱۱۱ ×٪۳( =85۲0۱۱۱۱0۱۱۱
توضیحات:مواد فرآوری نشده کشاورزی و قند و شکر از مالیات بر ارزش افزوده معاف
هستند.
– قند و شکر از مالیات بر ارزش افزوده معاف میباشد.
در چنین حالتی چون تولیدات شرکت قند و شکر آبادان مشمول مالیات بر ارزش افزوده
نیستند. لذا مالیات پرداختی اولیه بمبلغ 85۲ میلیون ریال قابل استرداد نخواهد بود.
مثال نمونه )۴۳ )
فعالیت موسسه حسابرسی و خدماتی مالی دایارایان طی دورۀ سه ماهه منتهی به
:از عبارتند ۱۳87/۹/۳۱
۱ -خرید کاغذ و لوازم التحریر به مبلغ بیست میلیون ریال.
۲ -خرید سه دستگاه رایانه به مبلغ پانزده میلیون ریال.
۳ -پرداخت فیش آب و برق و تلفن جمعاً به مبلغ ده میلیون ریال.
4 -پرداخت اجاره بهای سه ماهه به مبلغ نود میلیون ریال.
5 -پرداخت حقوق و مزایای کارکنان به مبلغ پانصد میلیون ریال.
6 -پرداخت حق بیمه کارکنان به مبلغ پانزده میلیون ریال.
117
7 -پرداخت حقالزحمه مشاوران مدیریت به مبغل بیست میلیون ریال.
8 -ارائه صورتحساب خدمات ارائه شده به صاحبکاران به مبلغ چهار میلیارد ریال.
)۱50۱۱۱0۱۱۱×٪۳(+)۱۱0۱۱۱0۱۱۱×٪۳(=75۱0۱۱۱ پرداختی مالیات
40۱۱۱0۱۱۱0۱۱۱×٪۳=۱۲۱0۱۱۱0۱۱۱ دریافتی مالیات
مالیات پرداختنی دورۀ سه ماهه ۱۱۹0۲5۱0۱۱۱=75۱0۱۱۱-۱۲۱0۱۱۱0۱۱۱
مثال نمونه )۴۴)
عملیات شرکت داروئی داروپخش برای دورۀ سه ماهه منتهی به ۳۱/۹/۱۳87 به شرح زیر
بوده است:
۱ -واردات مواد اولیه داروئی به مبلغ 4 میلیارد ریال.
۲ -خرید سیلیکات سدیم و سود سوزآور به مبلغ یک میلیارد ریال.
۳ -خرید 6 دستگاه رایانه به مبلغ ده میلیون ریال.
4 -خرید شیشه و جعبه به مبلغ یک میلیارد ریال.
5 -خرید کیسه پالستیکی به مبلغ هفتصد میلیون ریال.
6 -خرید خدمات نیروی انسانی از خارج از شرکت به مبلغ پانصد میلیون ریال.
7 -فروش تولیدات داروئی به شرکت پخش و توزیع داروپخش به مبلغ هفت میلیارد ریال.
مالیات پرداختی شرکت داروپخش
)40۱۱۱0۱۱۱0۱۱۱×٪۳(+)۱0۱۱۱0۱۱۱0۱۱۱×٪۳(
+)۱۱0۱۱۱0۱۱۱×٪۳(+)۱0۱۱۱0۱۱۱0۱۱۱×٪۳(+)7۱۱0۱۱۱0۱۱۱×٪۳(=۲۱۱0۳۱۱0۱۱۱
118
توضیح: با توجه به معافیت تولیدات داروئی، شرکت داروپخش نمیتواند مالیات پرداختی
مراحل تولیدی خود را از سازمان امور مالیاتی مطالبه نماید.
مثال نمونه ).۴ )
فعالیت سه ماهه منتهی به ۳۱/۹/۱۳87 شرکت خدمات رایانهای همکاران سیستم به شرح
ذیل بوده است.
۱ -واردات قطعات کامپیوتری بمبلغ چهل میلیون ریال.
۲ -خرید قعطات کامپیوتری از شرکت ایزایران بمبلغ پنجاه میلیون ریال.
۳ -ارائه خدمات مشاورهای به شرکت بهوزان به مبلغ ده میلیون ریال.
4 -ارائه خدمات آموزشی به داوطلبان آموزش نرمافزار اوراکل به مبلغ هفت میلیون ریال.
5 -ارائه خدمات اینترنتی به مبلغ 5۱ میلیون ریال.
مطلوبست محاسبه مالیات بر ارزش افزوده شرکت طی دورۀ فوق.
مالیات پرداختی
)4۱0۱۱۱0۱۱۱×٪۳ ( + )5۱0۱۱۱0۱۱۱×٪۳(+)۱۱0۱۱۱0۱۱۱×٪۳(=۳0۱۱۱0۱۱۱
5۱0۱۱۱0۱۱۱×٪۳=۱05۱۱0۱۱۱ دریافتی مالیات
طلب مالیاتی شرکت همکاران سیستم ۱05۱۱0۱۱۱=۱05۱۱0۱۱۱-۳0۱۱۱0۱۱۱
توضیح: خدمات آموزشی از شمول مالیات بر ارزش افزوده معاف میباشند.
مثال نمونه )۴۶ )
فعالیتهای شرکت فوالد خراسان طی سه ماهه منتهی به ۳۱/۹/۱۳87 به شرح ذیل بوده است:
119
۱ -خرید گندله از کشورهای آسیای میانه به مبلغ ده میلیارد ریال.
۲ -خرید گندله از بازار داخلی به مبلغ 5 میلیارد ریال.
۳ -خرید قراضه آهن خارج از کشور به مبلغ 8 میلیارد که پس از اعمال ده درصد تخفیف
معادل هفت میلیارد و دویست میلیون ریال.
4 -خرید مواد اولیه از شرکت ذوبآهن به مبلغ پانزده میلیارد ریال.
5 -خرید میلگرد آجدار از شرکت فوالد خوزستان به مبلغ سی میلیارد ریال.
6 -خرید ورق آهن مبلغ چهل میلیارد ریال.
7 -فروش ورق فوالدی به مبلغ ۳۱ میلیارد ریال به شرکت فوجی ژاپن و فروش ورقهای
فوالدی به مبلغ چهل میلیارد ریال در بازار داخل کشور.
مالیات پرداختی
۱۱0۱۱۱0۱۱۱0۱۱۱+50۱۱۱0۱۱۱0۱۱۱ +70۲۱۱0۱۱۱0۱۱۱+۱50۱۱۱0۱۱۱0۱۱۱+۳۱0۱۱۱0۱۱۱0۱۱۱
+4۱0۱۱۱0۱۱۱0۱۱۱(×٪۳= ۳0۲۱60۱۱۱0۱۱۱
4۱0۱۱۱0۱۱۱0۱۱۱×٪۳=۱0۲۱۱0۱۱۱۱0۱۱۱ دریافتی مالیات
)۳0۲۱60۱۱۱0۱۱۱-۱0۲۱۱0۱۱۱0۱۱۱(=۲0۱۱60۱۱۱0۱۱۱
چنانچه مالیات نهادههای تولید تخصیصی صادرات فوالد یک میلیارد و سیصد میلیون ریال
باشد شرکت فوالد خراسان میتواند این مبلغ را از سازمان امور مالیاتی دریافت یا به
اعتبار مالیات سنوات بعدی خود منتقل نماید.
مثال نمونه )۴0 )
120
فعالیت شرکت تولیدی سیگار جی تی آی پارس در سه ماهه منتهی به ۳۱/۹/87 عبارتند از:
– خرید مواد اولیه از خارج به مبلغ یک میلیون دالر که بهای هر دالر معادل ۱۱0۱۱۱
ریال میباشد.
– خرید مواد اولیه از داخل به مبلغ دو میلیارد ریال.
– خرید کاغذ رول به مبلغ سه میلیارد ریال.
– پرداخت مبلغ سه میلیارد ریال اصل و فرع تسهیالت دریافتی از بانک ملی ایران.
– فروش مبلغ هفت میلیارد سیگار
مطلوبست محاسبه مالیات بر ارزش افزوده.
مالیات پرداختی
[)۱0۱۱۱0۱۱۱×۱۱0۱۱۱(+)۳0۱۱۱0۱۱۱0۱۱۱+۲0۱۱۱0۱۱۱0۱۱۱(]×٪۳=48۱0۱۱۱0۱۱۱
70۱۱۱0۱۱۱0۱۱۱۱×٪۱5=۱0۱5۱0۱۱۱0۱۱۱ دریافتی مالیات
۱0۱5۱0۱۱۱0۱۱۱-48۱0۱۱۱0۱۱۱=57۱0۱۱۱0۱۱۱ پرداختی مالیات
توضیح:استفاده از خدمات بانکی مشمول مالیات نمیباشد.
مثال نمونه )۴0 )
فعالیتهای مالی شرکت مهندسی، نصب و نگهداری کارخانجات صنایع پتروشیمی )رامپکو(
در سه ماهه منتهی به ۳۱/۹/87 به شرح زیر میباشد:
۱ -خرید ۱۱۱0۱۱۱0۱۱۱ ریال مبلمان اداری.
۲ -خرید یک دستگاه اره برقی به عنوان ماشینآالت 5۱0۱۱۱0۱۱۱ ریال
121
۳ -خرید 4 دستگاه دریل مکانیکی به مبلغ ۲۱0۱۱۱0۱۱۱ ریال
4 -خرید ۲ عدد کامپیوتر به مبلغ ۱۱0۱۱۱0۱۱۱۱( جهت انجام امور حسابداری(
این شرکت در این دوره مالیاتی فاقد درآمد بوده اما بابت کاالهائی که در دوره قبل به
فروش رسانده است خدمات پس از فروش انجام داده است و از این طریق 5۱0۱۱۱0۱۱۱
ریال درآمد خدمات داشته است. مطلوب است محاسبه مالیات بر ارزش افزوده مربوط به
این دوره.
مجموع مالیاتی پرداختی
)۱۱۱0۱۱۱0۱۱۱+5۱0۱۱۱0۱۱۱+۲۱0۱۱۱0۱۱۱+۱۱0۱۱۱0۱۱۱(×٪۳ =504۱۱0۱۱۱
5۱0۱۱۱0۱۱۱×٪۳=۱05۱۱0۱۱۱
اعتبار مالیاتی شرکت ۳0۹۱۱0۱۱۱=۱05۱۱0۱۱۱-504۱۱0۱۱۱
به علت اینکه ماشینآالت و تجهیزات خریداری شده جهت فعالیتهای اقتصادی این شرکت
استفاده شده است لذا باید سازمان امور مالیاتی کشور مالیاتهای مربوط به آنها را به این
شرکت استرداد نماید. همانطور که مالحظه مینمایید مالیاتهای پرداختی این شرکت در این
دوره مالیاتی بیشتر از مالیاتهای پرداختی است لذا باید سازمان امور مالیاتی کشور این
مبلغ را به این شرکت مسترد نماید.
مثال نمونه )۴0)
شرکت داروپخش جهت دورۀ منتهی به ۳۱/۱۲/۱۳87 فعالیتهای ذیل را در دفاتر خود ثبت
کرده است:
122
خرید قوطی و بشکه 7 میلیارد ریال نقدی
خرید اسید چوب و سود افزودنی ۳ میلیون ریال نقدی
خرید کارتن و کاغذ ۲ میلیارد ریال نسیه
خرید خاک رنگ بر ۲ میلیارد ریال نسیه
مجموع فروش سه ماهه فوق شرکت مذکور معادل ۲7 میلیارد ریال بوده است. مطلوبست
محاسبه مالیات بر ارزش افزوده.
)7+۳+۲+۲(=۱40۱۱۱0۱۱۱×٪۳=4۲۱0۱۱۱
۲70۱۱۱0۱۱۱×٪۳=8۱۱0۱۱۱
8۱۱0۱۱۱-4۲۱0۱۱۱=۳۹۱0۱۱۱
مثال نمونه )۱).
موسسه حسابرسی دایارایان ده دستگاه رایانه را به مبلغ یکصد میلیون ریال از شرکت
سونیا بصورت اقساطی خریداری که مقرر شد بهای کل رایانهها را در ده قسط ده میلیون
ریالی پرداخت کند. چگونگی ثبت و محاسبه مالیات بر ارزش افزوده را محاسبه کنید.
مثال نمونه 0 ).
شرکت تولیدی داروپخش در یک دورۀ سه ماهه مواد اولیه را به مبلغ ده میلیون ریال
بصورت نقدی خریداری کرد. طی همان دورۀ سه ماهه بخشی از مواد اولیه به مبلغ دو
میلیون ریال بعلت آسیبدیدگی ضایع و تلف شده است. مطلوبست نحوه ثبت حسابداری و
محاسبۀ مالیات بر ارزش افزوده.
123
تاریخ عنوان حسابها و شرح عطف بدهکار بستانکار
خرید مواد اولیه ۱۱0۱۱۱0۱۱۱
مالیات بر ارزش افزوده ۳0۱۱۱0۱۱۱
بانک ۱۱۳0۱۱۱0۱۱۱
هزینه ضایعات ۲0۱۱۱0۱۱۱
موجودی مواد ۲0۱۱۱0۱۱۱
مثال نمونه ۲ :.
خریدهای شرکت داروسازی بهوزان طی یک دورۀ سه ماهه معادل ۱۲ میلیون ریال بوده که
شرکت طی همین دوره مبلغ ۱۳ میلیون ریال دارو به فروش رسانیده است. مطلوبست
محاسبه مالیات بر ارزش افزوده.
۱۲0۱۱۱0۱۱۱×٪۳=۳6۱0۱۱۱
و در این صورت مالیات مذکور در قیمت تمام شده داروهای تولیدی منظور نخواهد شد.
مثال نمونه )۳ ).
شرکت پتروشیمی شیراز طی یک دورۀ سه ماهه مجموعاً مبلغ ۲ میلیارد ریال بابت خرید
مواد اولیه پرداخت که طی همین دوره معادل 5 میلیارد ریال کود شیمیائی و سمووم
کشاورزی به فروش رسانیده است. مطلوبست محاسبه مالیات بر ارزش افزوده طی دوره
مذکور.
مالیات بر ارزش افزوده پرداختنی 6۱0۱۱۱0۱۱۱=۳×٪۲0۱۱۱0۱۱۱
124
چون عرضه انواع کود و سم از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده معاف میباشد لذا مالیات
بر ارزش افزوده پرداختنی باید در محاسبه قیمت تمام شده محصوالت شرکت منظور
گردید و این مبلغ قابل استرداد نخواهد بود.
مثال نمونه )۴ :).
شرکت داروپخش طی یک دورۀ سه ماهه مبلغ دو میلیارد ریال کاالی مشمول قانون مالیات
بر ارزش افزوده بفروش رسانیده و از این بابت صورتحسابی صادر نکرده است. ماموران
اداره مالیات بر ارزش افزوده طی رسیدگی سه ماهه بعد متوجه این موضوع شدند و مطالبه
مالیات نمودهاند. مبلغ مالیات و جریمه متعلقه چقدر بوده است؟
مالیات بر ارزش افزوده 6۱0۱۱۱0۱۱۱=۳×٪۲0۱۱۱0۱۱۱0۱۱۱
مالیات و جریمه متعلقه ۱۲۱0۱۱۱0۱۱۱0۱۱۱=۲×6۱0۱۱۱0۱۱۱
مثال نمونه )..(
ماموران اداره مالیات بر ارزش افزوده که بصورت نمونهای حسابهای شرکت بهوزان را
مورد رسیدگی قرار دادهاند به موارد ذیل طی 6 ماهه دوم سال ۱۳87 برخورد کردهاند.
۱ -شرکت بابت فروش 8۱۱ میلیون ریال صورتحسابی صادر نکرده است.
۲ -شرکت مبلغ یکی از فروشهای مشمول مالیات خود را یکصد میلیون ریال کمتر نمایش
داده است.
125
۳ -شرکت دو قلم از مالیاتهای ارزش افزوده مکسوره سه ماهه منتهی به ۳۱/۱۱/۱۳87 به
مبلغ ده میلیون ریال را تا ۱5/۲/۱۳88 پرداخت نکرده است. مطلوبست محاسبۀ مالیات بر
ارزش افزوده متعلقه.
مالیات بر ارزش افزوده بند )۱ )۲40۱۱۱0۱۱۱=۳×٪8۱۱0۱۱۱0۱۱۱
مالیات و جریمه بند )۱ )480۱۱۱0۱۱۱=۲×۲40۱۱۱0۱۱۱
مالیات ارزش افزوده بند )۲ )۳0۱۱۱0۱۱۱=۳×٪۱۱۱0۱۱۱0۱۱۱
مالیات و جریمه بند )۲ )60۱۱۱0۱۱۱=۲×۳0۱۱۱0۱۱۱
۱۱0۱۱۱0۱۱۱×۳×٪۲=6۱۱0۱۱۱ )۳( بند موضوع مالیات جریمه
کل مالیات و جریمه متعلقه 5406۱۱0۱۱۱=6۱۱0۱۱۱+60۱۱۱0۱۱۱+480۱۱۱0۱۱۱
مثال نمونه ۶.
عملیات مالی سه ماهه منتهی به ۳۱/۱۲/۱۳87 شرکت مهندسی، نصب و نگهداری
کارخانجات صنایع پتروشیمی )رامپکو( عبارت بود از:
خرید خارجی مواد اولیه ۲ میلیارد ریال
خرید داخلی مواد اولیه ۳ میلیارد ریال
خرید دارائی ثابت ۱ میلیارد ریال
چنانچه دورۀ مذکور مجموع فروش شرکت معادل 6 میلیارد ریال بوده، مالیات ارزش
افزوده را محاسبه کنید:
۲0۱۱۱0۱۱۱0۱۱۱+۳0۱۱۱0۱۱۱0۱۱۱+۱0۱۱۱0۱۱۱0۱۱۱=60۱۱۱0۱۱۱
126
مالیات بر ازش افزوده پرداختنی ۱8۱0۱۱۱0۱۱۱=۳×٪60۱۱۱0۱۱۱0۱۱۱
مالیات برا رزش افزوده دریافتی ۱8۱0۱۱0۱۱۱=۳×٪60۱۱۱0۱۱۱0۱۱۱
شرکت رامپکو برای دورۀ سه ماهه منتهی به ۲۹/۱۲/۱۳87 هیچ رقمی به اداره مالیات بر
ارزش افزوده پرداخت نخواهد کرد.
مثال نمونه )0 ).
علمیات مالی شرکت دامداری فکا طی دورۀ سه ماهۀ منتهی به ۳۱/۱۲/۱۳87 عبارت بوده از:
خرید علوفه و یونجه دو میلیارد ریال
خرید کود دو میلیارد ریال
خرید جو یک میلیارد ریال
خرید یک دستگاه ماشین شیردوشی به مبلغ سه میلیارد ریال
طی همین دوره شرکت تعداد یک هزار واحد تلیسه به مبلغ ۱6 میلیارد ریال به فروش
رسانیده است. مطلوبست محاسبۀ مالیات بر ارزش افزوده دورۀ مذکور.
مالیات ارزش افزوده پرداختی ۹۱0۱۱۱0۱۱۱=۳×٪۳0۱۱۱0۱۱۱0۱۱۱
چون فروش دام از پرداخت مالیات معاف میبشاد شرکت طی دورۀ مذکور مبلغ نود میلیون
ریال اعتبار مالیاتی دارد که میتواند از اداره مالیات بر ارزش افزوده وصول نماید.
مثال نمونه 0).
شرکت رامپکو طی دورۀ سه ماهه منتهی به ۳۱/۱۲/۱۳87 فعالیتهای زیر را انجام داده است:
۱ -خرید یک دستگاه ساختمان اداری به مبلغ سه میلیارد ریال.
127
۲ -خرید دارو به مبلغ هفتاد میلیارد ریال.
۳ -دریافت تسهیالت بانکی به مبلغ دو میلیارد ریال از بانک ملی ایران.
4 -خرید یکصد عدد فرش دستباف به مبلغ ۳ میلیارد ریال.
5 -استفاده از خدمات آموزشی مرکز آموزشهای کاربردی دانشگاه تهران به مبلغ دویست
میلیون ریال )این آموزشها مشمول بند ۱4 ماده ۱6 قانون مالیات بر ارزش افزوده می-
باشند(.
6 -پرداخت بهای بلیط کارکنان اعزامی به مأموریت شرکتی به مبلغ دوازده میلیون ریال.
7 -خرید یکصد جلد کتاب شاهنامه به مبلغ پنج میلیون ریال.
8 -خرید سه ماهه آبدارخانه شامل قند، شکر، پنیر و نان به مبلغ دو میلیون ریال.
۹ -فروش کاال به مبلغ دو میلیارد ریال.
مطلوبست محاسبۀ مالیات بر ارزش افزوده.
مالیات بر ارزش افزوده پرداختنی 6۱0۱۱۱0۱۱۱=۳×٪۲0۱۱۱0۱۱۱0۱۱۱
توضیح:چون کلیه خریدهای سه ماهه مذکور از جمله موارد مندرج در ماده )۱۲ )قانون
مالیات بر ارزش افزوده از پرداخت مالیات مذکور معاف میباشند لذا به آنها مالیات تعلق
نگرفته است.
مثال نمونه 0.
تولیدات شرکت داروپخش انواع دارو و لوازم بهداشتی میباشد. فعالیتهای مالی طی سه
ماهه منتهی به ۲۹/۱۲/۱۳87 عبارت بوده از:
128
۱ -خرید مواد اولیه جهت تولید محصوالت داروئی به مبلغ دو میلیارد ریال.
۲ -خرید مواد اولیه جهت تولید محصوالت بهداشتی به مبلغ سه میلیارد ریال.
۳ -خرید یک دستگاه تزریق داروئی به مبلغ هفتصد میلیون ریال.
4 -چنانچه فروش شرکت طی دورۀ مذکور معادل هفت میلیارد ریال شامل چهار میلیارد
ریال تولیدات داروئی و سه میلیارد ریال تولیدات بهداشتی باشد مالیات بر ارزش افزودۀ
شرکت هرمز طی دورۀ مالیاتی مذکور را محاسبه نمائید.
۲0۱۱۱0۱۱۱0۱۱۱+۳0۱۱۱0۱۱۱0۱۱۱+7۱۱0۱۱۱0۱۱۱=507۱۱0۱۱۱0۱۱۱ دوره خرید مجموع
مالیات بر ارزش افزوده پرداختنی ۱7۱0۱۱۱0۱۱۱=۳×٪507۱۱0۱۱۱0۱۱۱
مالیات بر ارزش افزوده دریافتنی ۹۱0۱۱۱0۱۱۱ +۳×٪۳0۱۱۱0۱۱۱0۱۱۱
توضیح: شرکت طی دورۀ مذکور باید مالیات بر خرید مواد اولیه ساخت تولیدات داروئی را
به قیمت تمام شده دارو اضافه نماید زیرا این مالیات بعلت معافبودن تولیدات داروئی قابل
استرداد نیتس.
مالیات برارزش افزوده تولیدات داروئی که قابل استرداد نیست
۲0۱۱۱0۱۱۱0۱۱۱×٪۳=6۱0۱۱۱0۱۱۱
)۱7۱0۱۱۱0۱۱۱-6۱0۱۱۱0۱۱۱(-۹۱0۱۱۱0۱۱۱=۲۱0۱۱۱0۱۱۱
مالیات بر ارزش افزوده قابل مطالبه )اعتبار مالیاتی(
مثال نمونه )۶۱ )
129
فعالیتهای مالی شرکت تولیدی داروپخش طی دورۀ سه ماهه منتهی به ۳۱/۱۲/۱۳87 عبارتند
از:
۱ -خرید مواد اولیه پنج میلیارد ریال.
۲ -خرید مواد جانبی تولید چهار میلیارد ریال.
۳ -استفاده از تسهیالت مالی از موسسه مالی- اعتباری جاوید به مبلغ سه میلیارد ریال که
موسسه مذکور فاقد مجوز فعالیت از بانک مرکزی بوده است.
4 -فروش شرکت طی دورۀ مذکور معادل نه میلیارد ریال شامل شش میلیارد ریال
صادرات به خاورمیانه و سه میلیارد ریال فروش داخلی بوده است.
مطلوبست محاسبۀ مالیات بر ارزش افزوده دورۀ مذکور.
50۱۱۱0۱۱۱0۱۱۱+40۱۱۱0۱۱۱0۱۱۱=۹0۱۱۱0۱۱۱0۱۱۱ خرید مجموع
کل خرید و تسهیالت ۱۲0۱۱۱0۱۱۱0۱۱۱=۳0۱۱۱0۱۱۱0۱۱۱+۹0۱۱۱0۱۱۱0۱۱۱
مالیات ارزش افزوده پرداختنی ۳6۱0۱۱۱0۱۱۱=۳×٪۱۲0۱۱۱0۱۱۱۱0۱۱۱
مالیات ارزش افزوده دریافتنی ۹۱0۱۱۱0۱۱۱=۳×٪۳0۱۱۱0۱۱۱0۱۱۱
سهم هزینه فروش صادراتی 60۱۱۱0۱۱۱0۱۱۱=
6
9
۹0۱۱۱0۱۱۱0۱۱۱×
مالیات مواد اولیه فروش صادراتی ۱8۱0۱۱۱0۱۱۱=۳×٪60۱۱۱0۱۱۱0۱۱۱
اعتبار مالیاتی یا مالیات ارزش افزوده قابل مطالبه دورۀ مذکور
۱8۱0۱۱۱0۱۱۱-۹۱0۱۱۱0۱۱۱=۹۱0۱۱۱0۱۱۱
مثال نمونه )۶0 )
130
فعالیتهای مالی شرکت فرش ایرانی طی دورۀ سه ماهه منتهی به ۳۱/۱۱/۱۳87 شامل موارد
ذیل است:
۱ -واردات نخ به مبلغ ده میلیون ریال.
۲ -خرید نخ از داخل کشور به مبلغ پنج میلیون ریال.
۳ -خرید رنگ به مبلغ چهار میلیون ریال.
4 -پرداخت حقوق و مزایا به مبلغ هفت میلیون ریال.
5 -پرداخت مبلغ چهار میلیون ریال بابت هزینه تبلیغات به صداوسیما.
6 -فروش صادرات فرش یازده میلیون و پانصد هزار ریال.
7 -فروش داخلی فرش سی میلیون ریال.
چنانچه هزینههای مذکور بابت فروش تولیدات طی دورۀ مذکور انجام شده باشد مطلوبست
محاسبه مالیات بر ارزش افزوده.
۱۱0۱۱۱0۱۱۱+50۱۱۱0۱۱۱+40۱۱۱0۱۱۱+40۱۱۱0۱۱۱=۲۳۱0۱۱۱0۱۱۱
مالیات ارزش افزوده پرداختی 6۹۱0۱۱۱=۳×٪۲۳0۱۱۱0۱۱۱
مالیات ارزش افزوده دریافتی ۹۱۱0۱۱۱=۳×٪۳۱0۱۱۱0۱۱۱
. .
. .

11 500 000 1
23 000 000 2
. .  
مالیات بر ارزش افزوده پرداختی سهم صادرات
1
690 000 345 000
2
مالیات بر ارزش افزوده پرداختنی 5550۱۱۱=۳450۱۱۱-۹۱۱0۱۱۱
مثال نمونه ۶۲ )
131
شرکت جیتیآی پارس تولیدکننده سیگار وینستون در ایران میباشد. فعالیتهای مالی سه
ماهه منتهی به ۳۱/۱۲/۱۳87شرکت مذکور عبارت بوده از:
۱ -خرید توتون از داخل کشور به مبلغ سه میلیارد ریال.
۲ -واردات توتون خارجی به مبلغ دو میلیارد ریال.
۳ -خرید کاغذ بستهبندی یک میلیارد ریال.
4 -خرید کارتن پانصد میلیون ریال.
فروش محصوالت تولیدی شرکت طی دورۀ مذکور مبلغ پانزده میلیارد ریال شامل ده
میلیارد ریال فروش صادراتی و پنج میلیارد ریال فروش داخلی بوده است. مطلوب است
محاسبه مالیات بر ارزش افزوده.
خرید مشمول مالیات ۱05۱۱0۱۱۱0۱۱۱=5۱۱0۱۱۱0۱۱۱+۱0۱۱۱0۱۱۱0۱۱۱
ماالیت بر ارزش افزوده پرداختنی 450۱۱۱0۱۱۱=۳×٪۱05۱۱0۱۱۱0۱۱۱
50۱۱۱0۱۱۱0۱۱۱×٪۱5=75۱0۱۱۱0۱۱۱ دریافتنی مالیات
1
10
۱05۱۱0۱۱۱0۱۱۱÷ ۱50۱۱۱0۱۱۱0۱۱۱ =
هزینه تولید سهم صادرات ۱0۱۱۱0۱۱۱0۱۱۱=
1
10
۱۱0۱۱۱0۱۱۱0۱۱۱×
مالیات پرداختنی ارزش افزوده سهم صادرات ۳۱0۱۱۱0۱۱۱=۳×٪۱0۱۱۱0۱۱۱0۱۱۱
75۱0۱۱۱0۱۱۱-)450۱۱۱0۱۱۱+۳۱0۱۱۱0۱۱۱(=6750۱۱۱0۱۱۱
مالیات پرداختنی واقعی پس از کسر مالیات مکسوره حقالسهم صادرات.
132
مثال نمونه ۶۳ )
تولید شرکت پدیده انواع محصوالت شکالت و ویفر میباشد. طی دورۀ سه ماهه منتهی به
۳۱/۱۲/۱۳87 فعالیت مالی شرکت عبارت بوده از:
خرید شکر و آرد دو میلیون ریال
خرید روغن نباتی سه میلیون ریال
خرید شیرخشک چهار میلیون ریال
سایر مواد جانبی دو میلیون ریال
فروش شرکت طی دورۀ مذکور معادل سی میلیون ریال بوده است. مطلوب است محاسبه
مالیات بر ارزش افزوده
40۱۱۱0۱۱۱+۲0۱۱۱0۱۱۱=60۱۱۱0۱۱۱
60۱۱۱0۱۱۱×٪۳=۱8۱0۱۱۱ پرداختنی مالیات
۳۱0۱۱۱0۱۱۱×٪۳=۹۱۱0۱۱۱ دریافتنی مالیات
۹۱۱0۱۱۱-۱8۱0۱۱=7۲۱0۱۱۱ پرداختنی مالیات
توضیح:شکر، آرد وروغن مشمول مالیات بر ارزش افزوده نمیگردد.
مثال نمونه ۶۴ )
شرکت تولیدی قند بیستون طی دورۀ سه ماهه منتهی به ۲۹/۱۲/۱۳87 فعالیتهای ذیل را
انجام داده است.
خرید چغندرقند به مبلغ سی میلیون ریال.
133
خرید مواد جانبی به مبلغ ده میلیون ریال.
خرید آهک به مبلغ پنج میلیون ریال.
چنانچه فروش شرکت طی دورۀ مذکور پنجاه میلیون ریال قند و شکر باشد مطلوب است
محاسبۀ مالیات بر ارزش افزوده.
خرید مشمول مالیات 4۱0۱۱۱0۱۱۱=۱۱0۱۱۱0۱۱۱+۳۱0۱۱۱0۱۱
4۱0۱۱۱0۱۱۱×٪۳=۱0۲۱۱0۱۱۱ پرداختنی مالیات
باستند بند )4)ماده )۱۲)قند و شکر از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده معاف است. لذا از
این بابت مالیاتهای پرداختی شرکت مسترد نخواهد شد.
مثال نمونه ).۶ )
فعالیت شرکت روغن نباتی گلنار برای دورۀ سه ماهه منتهی به ۳۱/۱۲/۱۳87 عبارتند از:
۱ -خرید دانه آفتابگردان پنج میلیون ریال
۲ -خرید پنبه دانه چهارمیلیون ریال
۳ -خرید کیسه و بسته دو میلیون ریال
4 -خرید تجهیزات فنی کارخانه هفت میلیون ریال
چنانچه فروش این شرکت طی دورۀ مذکور هفتاد میلیون ریال باشد. مطلوب است محاسبه
مالیات بر ارزش افزوده.
خرید مشمول مالیات ۹0۱۱۱0۱۱۱=70۱۱۱0۱۱+۲0۱۱۱0۱۱۱
۹0۱۱۱0۱۱۱×٪۳=۲7۱0۱۱۱ پرداختنی مالیات
134
باستناد بند )4 )ماده )۱۲ )روغن نباتی از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده معاف است. لذا
هیچگونه استردادی از این بابت صورت نمیگیرد و شرکت مالیات مذکور را باید روی قیمت
تمام شده محصول منظور نماید.
مثال نمونه )۶۶ )
تولیدات شرکت داروئی بهوزان عبارتند از دارو،انواع کود و سم و لوازم بهداشتی و خوراک
دام و طیور و فعالیتهای مالی سه ماهه منتهی به ۳۱/۱۲/۱۳87 عبارت بوده است:
۱ -خرید مواد اولیه دارو دو میلیون ریال
۲ -واردات مواد داروئی سه میلیون ریال
۳ -خرید مواد شیمیائی چهار میلیون ریال
4 -خرید ژل بهداشتی دو میلیون ریال
5 -خرید دانههای نباتی مصنوعی دو میلیون ریال
فروشهای دورۀ مذکور شامل:
فروش دارو چهارمیلیون ریال
فروش انواع کود دو میلیون ریال
فروش لوازم بهداشتی پنج میلیون ریال
فروش خوراک دام و طیور سه میلیون ریال
مطلوب است محاسبۀ مالیات بر ارزش افزوده
۲0۱۱۱0۱۱۱+۳0۱۱۱0۱۱۱+40۱۱۱0۱۱۱+۲0۱۱۱0۱۱۱+۲0۱۱۱0۱۱۱=۱۳0۱۱۱0۱۱۱
135
۱۳0۱۱۱0۱۱۱×٪۳=۳۹۱0۱۱۱ پرداختی مالیات
)50۱۱۱0۱۱۱+۳0۱۱۱0۱۱۱(=80۱۱۱0۱۱۱
80۱۱۱0۱۱۱×٪۳=۲4۱0۱۱۱
اعتبار مالیاتی شرکت ۹۱0۱۱۱=۱5۱0۱۱۱-۲4۱0۱۱۱
ماالیت بر ارزش افزوده مواد اولیه داروئی )ردیف ۱ و ۲ )قابل استرداد نبوده و باید به
بهای تمام شده دارو لحاظ گردد لذا در محاسبه مالیات بر ارزش افزوده این رقم باید مدنظر
قرار گیرد.
مثال نمونه ۶0
شرکت پتروشیمی مارون )در حال احداث( طی دورۀ سه ماهه منتهی به ۳۱/۱۲/۱۳87
فعالیتهای ذیل را در دفاتر ثبت کرده است:
۱ -خرید تجهیزات و دستگاههای فنی یک میلیون و پانصد هزار یورو
۲ -خرید مواد اولیه یک میلیون یورو
۳ -خرید گاز از شرکت ملی گاز به مبلغ یکصد میلیون ریال
4 -پرداخت مبلغ سی میلیون یورو به شکرت فوجی کاما بابت حق لیسانس که مبلغ ده
میلیون یوروی آن بابت نظارت بر نصب ماشینآالت بوده است.
5 -پرداخت مبلغ ده میلیون یورو به شرکت آجیپ بابت حق رویالتی.
6 -مجموع فروش دورهای شرکت مذکور معادل چهل میلیون دالر صادرات کاال و چهارصد
میلیارد ریال فروش داخلی بوده است. )هر یورو دوازده هزار یورو(
136
مطلوب است محاسبه مالیات بر ارزش افزوده
)۱05۱۱0۱۱۱×۱۲0۱۱۱(+)۱0۱۱۱0۱۱۱×۱۲0۱۱۱( +۱۱۱0۱۱۱0۱۱۱=۳۱0۱۱۱0۱۱۱0۱۱۱
مالیات بر ارزش افزوده پرداختنی ۹۱۳0۱۱۱0۱۱۱=۳×٪۳0۱۱۱0۱۱۱0۱۱۱
مالیات بر ارزش افزوده دریافتنی ۳6۱0۱۱۱0۱۱۱=۳(×٪۱۲0۱۱۱×۱۱0۱۱۱0۱۱۱)
مالیات بر ارزش افزوده پرداختنی 54۳0۱۱۱0۱۱۱=۳6۱0۱۱۱0۱۱۱-۹۱۳0۱۱۱0۱۱۱
مثال نمونه ۶0
مدیران شرکت داروئی بهوزان که از مقررات قانون مالیات بر ارزش افزوده بیاطالع بوده-
اند. عالوه بر عدم ثبتنام از تسلیم اظهارنامه مالیاتی دورۀ سه ماهه منتهی به ۳۱/۱۱/۱۳87
نیز خودداری و عمالً مالیاتهای متعلقه را بعلت عدم کسر پرداخت نکردهاند. چنانچه مجموع
فروشهای این دو دورۀ مالیاتی معادل یکصد میلیون ریال بوده که در صورتحسابهائی
مغایر صورتحساب نمونه اعالم شده ثبت گردیده است. ماموران ادارۀ مالیات بر ارزش
افزوده در تاریخ ۱8/۱۲/۱۳87 جهت رسیدگی به اسناد و مدارک به شرکت یادشده مراجعه
کردهاند. مطلوب است محاسبه مالیات برارزش افزوده دورۀ مذکور
۱۱۱0۱۱۱0۱۱۱×٪۳=۳0۱۱۱0۱۱۱
جریمه عدم تسلیم اظهار نامه عدم ثبت نام
)۳0۱۱۱0۱۱۱×٪75( +)۳0۱۱۱0۱۱۱×٪5۱(=۳075۱0۱۱۱
)۳0۱۱۱0۱۱۱×٪۲5(+)۳0۱۱۱0۱۱۱×٪۲×۲( =87۱0۱۱۱
مثال نمونه ۶0
137
موسسه حسابرسی دایارایان طی دورۀ مالی منتهی به ۳۱/۱۱/۱۳87 عملیات زیر را انجام
دادم است:
۱ -5 دستگاه کامپیوتر به مبلغ هشتاد میلیون ریال.
۲ -خرید یک بسته نرمافزار از شرکت همکاران سیستم به مبلغ سی میلیون ریال.
۳ -صدور صورتحساب ارائه خدمات به مشتریان هشتاد میلیون ریال.
مطلوب است نحوه ثبت و محاسبۀ مالیات بر ارزش افزوده دربارۀ دورۀ یادشده.
تاریخ عنوان حسابها و شرح عطف بدهکار بستانکار
خرید کامپیوتر 8۱0۱۱۱0۱۱۱
خرید بستۀ نرم افزاری ۳۱0۱۱۱0۱۱۱
مالیات بر ارزش افزوده ۳0۱۱۱0۱۱۱
بانک ۱۱۳0۱۱۱0۱۱۱
حسابهای دریافتی 8۲04۱۱0۱۱۱
مالیات بر ارزش افزوده ۲04۱۱0۱۱۱
درآمد حاصل از خدمات 8۱0۱۱۱0۱۱۱
مثال نمونه )0۱)
شرکت مهندسی، نصب و نگهداری کارخانجات صنایع پتروشیمی )رامپکو( در تاریخ
۱۲/۱۱/۱۳87 صورتحساب فروش خدمات به شرکت ملی نفت به مبلغ یکصد میلیون ریال
صادر کرده است که در تاریخ ۱8/۱۱/۱۳87 متوجه شده که مبلغ صورتحساب ده میلیون
138
ریال اشتباهاً زیاد درج شده است. مطلوب است محاسبۀ مالیات بر ارزش افزوده و نحوۀ
اصالح حساب مذکور.
تاریخ عنوان حسابها و شرح عطف بدهکار بستانکار
۱۱۳0۱۱۱0۱۱۱ دریافتنی حسابهای 87/۱۱/۱۲
مالیات بر ارزش افزوده ۳0۱۱۱0۱۱۱
درآمد خدمات ۱۱۱0۱۱۱0۱۱۱
۱۱0۱۱۱0۱۱۱ خدمات درآمد 87/۱۱/۱8
مالیات بر ارزش افزوده ۳۱۱0۱۱۱
حسابهای دریافتنی ۱۱0۳۱۱0۱۱۱
چنانچه شرکت مذکور در تاریخ ۱۱/۱/۱۳87 متوجه اشتباه شود باید ضمن ثبت اصالحی
فوق در اظهارنامه سه ماهه اول سال ۱۳88 مبلغ سیصد هزار ریال جزء اعتبار مالیاتی خود
منظور نماید.
مثال نمونه 00
فعالیت مالی شرکت پاالیشگاه آبادان طی دورۀ منتهی به ۳۱/۱۱/۱۳87 عبارت بوده است:
خرید نفت خام از وزارت نفت به مبلغ یکصد میلیون ریال بصورت نسیه.
خرید مواد اولیه جانبی تولید بنزین به مبلغ ده میلیون ریال بصورت نسیه.
فروش نقدی بنزین به مبلغ دویست میلیون ریال بصورت نقد.
فروش نقدی نفت سفید به مبلغ ده میلیون ریال.
139
فروش نقدی نفت سفید به مبلغ ده میلیون ریال.
فروش نقدی نفت کوره به مبلغ بیست میلیون ریال.
مطلوبست محاسبۀ مالیات بر ارزش افزوده دوره مذکور.
مالیات بر ارزش افزوده فروش بنزین 6۱0۱۱۱0۱۱۱(=۱۱+٪۲۱×)٪۲۱۱0۱۱۱0۱۱۱
مالیات بر ارزش افزوده نفت سفید ۱0۳۱۱0۱۱۱(=۱۱٪۳× )٪+۱۱0۱۱۱0۱۱۱
مالیات بر ارزش افزوده نفت کوره ۱06۱۱0۱۱۱(=5+٪۳×)٪۲۱0۱۱۱0۱۱۱
جمع مالیات بر ارزش افزوده 7406۱۱0۱۱۱=۱06۱۱0۱۱۱+۱0۳۱۱0۱۱۱+6۱0۱۱۱0۱۱۱
مثال نمونه 00
شرکت رامپکو در موعد مقرر در اداره مالیات بر ارزش افزوده ثبتنام ننموده است اما بابت
فروش محصوالت خود به مبلغ سیصد میلیون ریال بتاریخ ۱5/۱۲/۱۳87 مبلغ نهصد هزار
ریال مالیات بر ارزش فزوده دریافت و به سازمان امور مالیاتی پرداخت نموده است. ادارۀ
امور مالیات بر ارزش افزوده در هنگام رسیدگی مالیات بر ارزش افزوده در تاریخ
۱5/۱۲/۱۳87 چه اقداماتی بعمل خواهند آورد؟
مالیات بر ارزش افزوده دریافتنی واقعی ۹0۱۱۱0۱۱۱=۳×٪۳۱۱0۱۱۱0۱۱۱
۹0۱۱۱0۱۱۱-۹۱۱0۱۱۱=80۱۱۱0۱۱۱
80۱۱۱0۱۱۱+)80۱۱۱0۱۱۱ ×٪۲(=80۲6۲0۱۱۱
)۹0۱۱۱0۱۱۱×75٪(80۱۱۱0۱۱۱+)80۱۱۱0۱۱۱×٪۲(=۱50۱۱۲0۱۱۱
140
چون شرکت در موعد مقرر ثبتنام ننموده و 75 ٪ کل مالیات متعلق دورۀ مذکور از این
بابت جریمه خواهد شد. مضافاً بر آنکه به دلیل کم حساب کردن مالیات مربوط به مابه-
التفاوت مالیات به اضافۀ یک ماه دیرکرد از وی مطالبه خواهد شد.
اطالعیه مرحله اول ثبت نام مودیان مالیات بر ارزش افزوده
قابل توجه کلیه عرضه کنندگان کاالها و ارائه دهندگان خدمات و واردکنندگان و
صادرکنندگان آنها
با عنایت به تصویب و ابالغ قانون مالیات بر ارزش افزوده و از آنجا که مطابق ماده )5۳ )
قانون، تاریخ اجرای این نظام مالیاتی از اول مهرماه ۱۳87 تعیین گردیده است، با استفاده از
اختیارات حاصل از ماده )۱8 )قانون مذکور، بدینوسیله مشمولین مرحله اول ثبت نام در
نظام مالیات بر ارزش افزوده، کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی واجد حداقل یکی از شرایط
زیر اعالم میگردند:
الف( کلیه وارد کنندگان؛ ب( کلیه صادر کنندگان؛
ج( کلیه فعاالن اقتصادی که مجموع فروش کاالها و ارائه خدمات آنها در سال ۱۳86 سه
میلیارد ریال یا بیشتر بوده است؛
د( کلیه فعاالن اقتصادی که مجموع فروش کاالها و ارائه خدمات آنها در پنج ماهه آغازین
سال ۱۳87 ،یک میلیارد و دویست پنجاه میلیون ریال یا بیشتر بوده است.
تبصره: آن دسته از فعاالن اقتصادی که صرفاً به عرضه کاالها و خدمات معاف از این نظام
مالیاتی )بر اساس مفاده ماده ۱۲ قانون( اشتغال دارند، از ثبت نام در این مرحله معاف
141
میباشند، بدیهی است فعاالنی که به عرضه توأم کاالهای مشمول و معاف اشتغال داشته و
حداقل یکی از شرایط فوق را دارند مشمول این تبصره نبوده و موظف به ثبت نام در این
مرحله میباشند.
واجدین هر یک از شرایط بندهای )الف( تا )د( فوقالذکر میتوانند جهت آگاهی از قانون
مذکور، مقررات مربوطه و چگونگی اجرای آن به پایگاه اینترنتی طرح استقرار نظام مالیات
بر ارزش افزوده سازمان امور مالیاتی کشور به نشانی ir.VAT.www مراجعه نمایند.
واجدین شرایط فوق الذکر در صورتی که تاکنون دعوتنامه ثبت نام در این نظام مالیاتی
)حاوی نام کاربر و رمز عبور ثبت نام اینترنتی( را دریافت ننمودهاند، میتوانند جهت اجرای
احکام قانون مذکور و ثبت نام در این نظام مالیاتی به نشانی اینترنتی
Registration/ir.VAT.www مراجعه و فرآیند ثبت نام خود مشتمل بر اقدامات زیر به
انجام برسانند:
۱ -مراجعه به سایت اینترنتی استقرار نظام مالیات بر ارزش افزوده به نشانی
ir.VAT.www و سامانه ثبت نام اینترنتی در نظام مالیات بر ارزش افزوده به نشانی
Registration/ir.VAT.www و آگاهی از قانون، مقررات و دستورالعملهای این نظام
مالیاتی؛
۲ -در صورتی که مودی با مطالعه مستندات مربوط به این نظام مالیاتی، خود را مشمول
ثبت نام در مرحله اول این نظام مالیاتی بداند، با مراجعه به سامانه ثبت نام اینترنتی فوق
142
الذکر ، نسبت به تکمیل اطالعات اولیه در بخش ”پیش ثبت نام“ و دریافت شماره رهگیری
حداکثر تا تاریخ 87/6/۲5 اقدام نماید؛
۳ -پاکت حاوی نام کاربر و رمز عبور، جهت تکمیل مراحل ثبت نام، ظرف مدت )۱۱ )روز از
تاریخ دریافت شماره رهگیری پیش ثبت نام به مودیان تحویل خواهد گردید. در صورتی که
مودی ظرف مهلت مقرر پاکت مذکور را دریافت ننماید، ضروری است با مراجعه به قسمت
”پیگیری پیش ثبت نام“ نسبت به اعالم کد رهگیری اقدام نماید تا ترتیب پیگیری موضوع
داده شود؛
4 -با دریافت پاکت حاوی نام کاربر و رمز عبور، ضروری است مودیان با مراجعه به
پایگاه اینترنتی ثبت نام نسبت به درج کامل اطالعات بنگاه اقتصادی در بخش ”ثبت نام“
سامانه اینترنتی ثبت نام اقدام نمایند. درج اطالعات در بخشهای مختلف فرم ثبت نام
میتواند به صورت یکجا و یا در چند مرحله )و با ”ثبت موقت“ اطالعات در هر نوبت(
صورت پذیرد؛
5“ -تایید نهایی و ارسال اطالعات“ وارد شده ثبت نام و دریافت و چاپ نسخه ویژه سیستم
ثبت نام که توسط پایگاه اینترنتی ثبت نام ارائه میگردد. )توجه فرمائید پس از تایید نهایی و
ارسال اطالعات اعمال هرگونه تغییر یا اصالح در اطالعات ثبت شده در سیستم تنها با طی
فرآیند ویژه اصالح اطالعات ثبت نام پس از ثبت قطعی و ارسال میسر خواهد بود(؛
6 -ارسال نسخه چاپی فرم ثبت نام )که توسط پایگاه اینترنتی ثبت نام در اختیار کاربران
قرار خواهد گرفت(. کلیه صفحات این نسخه چاپی باید توسط کاربران مهر و امضاء مجاز
143
گردد و به همراه تصویر مدارک مورد نیاز ثبت نام به شرح مشخص شده در سامانه ثبت
نام اینترنتی توسط پست پیشتاز دو قبضه به نشانی تهران، صندوق پستی677۹/۱۹۳۹5
حداکثر تا تاریخ۱/7/۱۳87 توسط مودیان ارسال گردد. نگهداری رسید ارسال این مدارک تا
زمان دریافت گواهینامه موقت ثبت نام الزامی خواهد بود؛
7 -در صورت تکمیل صحیح اقالم اطالعاتی و ارسال کامل مدارک توسط مودیان،
گواهینامه موقت ثبت نام در نظام مالیات بر ارزش افزوده توسط سازمان امور مالیاتی
کشور برای مودیان صادر و به همراه کتب و اطالعات مورد نیاز برای اجرای این نظام
مالیاتی حداکثر تا تاریخ ۲۱/7/87 برای مودیان ثبت نام شده ارسال خواهد گردید. به هر
ترتیب این اطالعات از طریق سایت اینترنتی استقرار نظام مالیات بر ارزش افزوده به شرح
فوق نیز در اختیار مودیان قرار خواهد داشت.
مودیان محترم مشمول بندهای )الف( تا )د( این دستورالعمل عالوه بر ثبت نام به شرح
فوقالذکر، ضروری است برابر قانون اقدامات زیر را از تاریخ 0/0/00 به مورد اجرا
بگذارند:
۱ -اجرای مقررات و دستورالعملهای این نظام مالیاتی در رابطه با چگونگی صدور
صورتحساب معامالت، و همچنین محاسبه و دریافت مالیات و عوارض متعلق از تاریخ
؛ 87/7/۱
144
۲ -پس از انجام کلیه تکالیف قانونی، بویژه در رابطه با صدور صورتحساب و محاسبه و
وصول مالیات، تکمیل و تسلیم اظهارنامه و محاسبه و واریز بدهی مالیاتی برابر مقررات و
دستورالعملهای این نظام مالیاتی در هر دوره مالیاتی ضروری خواهد بود.
۳ -اولین اظهار نامه این نظام مالیاتی مربوط به عملکرد فصل پائیز سال ۱۳87 بوده و
میبایستی تا تاریخ ۱5 دی ماه سال جاری تسلیم گردد.
4 -سایر تکالیف قانون با مراجعه به قانون و مقررات مربوطه قابل شناسایی و الزم االجرا
خواهد بود.
بدیهی است مشمولین مراحل بعدی ثبت نام در این نظام مالیاتی در اطالعیههای بعدی
سازمان امور مالیاتی کشور به اطالع عموم خواهد رسید.
الزم به ذکر است برخورداری از مزایای قانونی این نظام مالیاتی و عدم مواجهه با جرائم و
سایر عواقب تخلف از این قانون به شرح مندرج در تبصره ماده )۱۹ )و مواد )۲۲ )و )۲۳ )
قانون مستلزم اجرای به موقع و کامل عملیات ثبت نام و انجام کلیه تکالیف قانونی این نظام
مالیاتی از تاریخ۱/7/87 خواهد بود.
آن دسته از مودیان که دعوتنامه ثبت نام در این نظام مالیاتی را دریافت نمودهاند، صرفاً
نسبت به ثبت نام در چارچوب دستورالعمل مندرج در دعوتنامه دریافتی اقدام نمایند و
نیازی به اجرای مفاد دستورالعمل مندرج در این فراخوان عمومی ندارند این اطالعیه در
حکم بخشنامه به ادارات کل امور مالیاتی محسوب میگردد.
145
مرحله دوم ثبت نام در نظام مالیات بر ارزش افزوده
در اجرای قانون مالیات بر ارزش افزوده و بر اساس توافقات بعمل آمده با شورای اصناف
کشور و پیرو اطالعیه مشترک صادره )درج شده در جراید کثیراالنتشار بهمن ماه ۱۳87 )
بدینوسیله فعاالن اقتصادی مشمول مرحله دوم ثبت نام و اجرای نظام مالیات بر ارزش
افزوده به شرح زیر اعالم میگردند:
مشمولین مرحله دوم ثبت نام و اجرا
کلیه اشخاص اعم از حقیقی و حقوقی، صرفنظر از میزان فعالیت، که مشمول مرحله اول ثبت
نام در نظام مالیات بر ارزش افزوده نگردیده بودهاند، شاغل به فعالیت در هر یک از
موضوعات مندرج در بند )الف( ماده )۹6 )قانون مالیاتهای مستقیم )بجز فعالیتهای معاف
موضوع ماده ۱۲ قانون مالیات بر ارزش افزوده( به شرح زیر، مشمول مرحله دوم ثبت نام
و اجرای این نظام مالیاتی میباشند:
۱-کارخانهها و واحدهای تولیدی که برای آنها جواز تأسیس و پروانهی بهرهبرداری از
وزارتخانهی ذیربط صادر شده یا میشود؛
۲-بهرهبرداران معادن؛
۳ -ارائه دهندگان خدمات حسابرسی، حسابداری و دفترداری و همچنین خدمات مالی؛
4 -حسابداران رسمی شاغل و موسسات حسابرسی عضو جامعه حسابداران رسمی ایران؛
5 -ارائه دهندگان خدمات مدیریتی و مشاورهای؛
146
6 -ارائه دهندگان انواع خدمات انفورماتیک، رایانهای اعم از سخت افزاری، نرم افزاری و
طراحی سیستم؛
7 -متلها و هتلهای سه ستاره و باالتر؛
8 -بنکداران، عمده فروشها، فروشگاههای بزرگ، واسطههای مالی، نمایندگان توزیع
کاالهای داخلی و وارداتی و صاحبان انبارها؛
۹ -نمایندگان موسسههای تجاری و صنعتی، اعم از داخلی و خارجی؛
۱۱ -مؤسسات حمل و نقل موتوری و باربری دارای مجوز از مراجع ذیربط، زمینی، دریایی
و هوایی باربری )به استثناء واحدهایی که صرفاً به امر حمل و نقل مسافر اشتغال دارند(؛
۱۱ -مؤسسات مهندسی و مهندسی مشاور؛
۱۲ -مؤسسات تبلیغاتی و بازاریابی.
بنا به اختیار حاصل از ماده )۱8 )قانون مالیات بر ارزش افزوده و با توجه به این که ثبت
نام و آموزش مودیان مشمول مرحله دوم ثبت نام و اجرای این نظام مالیاتی تاکنون در سه
مرحله به انجام رسیده است، تاریخ اجرای نظام مالیات بر ارزش افزوده در رابطه با
مودیان مشمول مرحله دوم ثبت نام به شرح زیر اعالم میگردد:
مودیان مشمول مرحله دوم ثبت نام و اجرای نظام مالیات بر ارزش افزوده، مکلف به اجرای
کلیه مقررات وتکالیف قانون مالیات بر ارزش افزوده، از جمله صدور صورتحساب،
محاسبه، درج و وصول مالیات بر ارزش افزوده و عوارض متعلقه و همچنین تسلیم
147
اظهارنامه و پرداخت مالیات و عوارض متعلقه به صورت دورهای، از تاریخ اول مهر ماه
سال هزار و سیصد و هشتاد و هشت )۱/7/۱۳88 )میباشند
با عنایت به موارد فوق، ضمن تشکر از ثبت نام و شرکت در برنامههای آموزشی مرحله
دوم اجرای این نظام مالیاتی توسط اکثر مشمولین این مرحله، موارد زیر به فعاالن
اقتصادی اعالم میگردد:
۱ -آن دسته از فعاالن اقتصادی مشمول مرحله دوم که تاکنون اقدام به تکمیل فرآیند ثبت
نام خود در این نظام مالیاتی ننمودهاند، بایستی حداکثر تا تاریخ ۳۱/6/۱۳88 با مراجعه به
سامانه اینترنتی عملیات الکترونیکی مالیات بر ارزش افزوده به نشانی ir.eVAT.www اقدام
به تکمیل عملیات پیش ثبت نام و مراحل بعدی ثبت نام خود بنمایند.
۲ -آن دسته از تشکلهای صنفی و فعاالن اقتصادی که متقاضی استفاده از دورههای
آموزشی رایگان این نظام مالیاتی میباشند، درخواست کتبی خود را با ذکر نام شرکت
کنندگان به نمابر 88۹۲۱4۱۱( ۱۲۱ )ارسال نمایند تا ترتیب شرکت ایشان در این دورهها
داده شود.
۳ -جهت کسب اطالعات بیشتر در رابطه با این نظام مالیاتی و اطالع از قانون، مقررات و
فرآیند اجرائی مربوطه، فعاالن اقتصادی و سایر ذینفعان و عالقه مندان میتوانند به پایگاه
اطالع رسانی این نظام مالیاتی به نشانی ir.VAT.www مراجعه فرمایند.
4 -سواالت و استعالمات فنی در رابطه با این نظام مالیاتی از طریق ادارات کل امور مالیاتی
استانها )که فهرست آنها از طریق نشانی VATDirs/ir.eVAT.www در دسترس میباشد(
148
و همچنین از طریق ستاد معاونت مالیات بر ارزش افزوده سازمان امور مالیاتی کشور
)۱۲۱-88۹۲۱4۱۱ )کتباً پاسخ داده میشود.
5 -واحدهای خدمات مودیان اختصاصی مالیات بر ارزش افزوده )که نام و نشانی آنها از
طریق پایگاه اطالع رسانی به نشانی VAToffices/ir.eVAT.www در دسترس میباشد(
در کلیه استانها و شهرستانهای کشور آماده ارائه کلیه خدمات مورد نیاز در رابطه با این
نظام مالیاتی میباشد.
6 -شایان ذکر است برابر اطالعیههای قبلی سازمان مشمولین مرحله اول ثبت نام و اجرای
نظام مالیات بر ارزش افزوده به شرح زیر اعالم گردیدند:
اطالعیه مرحله سوم ثبت نام مودیان مالیات برارزش افزوده
روابط عمومی سازمان امورمالیاتی طی اطالعیه ای به شرح زیر اعالم نموده است :
در اجرای قانون مالیات بر ارزش افزوده ، بدینوسیله فعاالن اقتصادی )عرضه کنندگان کاال
و ارائه دهندگان خدمات( مشمول مرحله سوم ثبت نام و اجرای نظام مالیات بر ارزش
افزوده را به شرح زیر تعیین و اعالم می نماید.
الف – مشمولین مرحله سوم ثبت نام و اجرای قانون :
کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی که براساس شرایط مراحل اول و دوم ثبت نام ، مشمول
اجرای نظام مالیات بر ارزش افزوده نگردیده اند ، در صورتی که در سال ۱۳87 یا ۱۳88
مجموع فروش کاالها و ارائه خدمات ) غیرمعاف یا معاف و غیرمعاف ( آنها سه میلیارد
ریال و باالتر می باشد ، مشمول مرحله سوم ثبت نام و اجرای قانون خواهند بود.
149
اشخاصی که شاغل به فعالیتهای صرفاً معاف موضوع ماده ) ۱۲ ) قانون مالیات بر ارزش
افزوده می باشند و همچنین اشخاص حقیقی مشمولین بندهای “ ب “ و “ ج “ ماده ) ۹6 )
قانون مالیاتهای مستقیم که به صورت صنفی فعالیت و تابع شورای اصناف کشور هستند ،
از ثبت نام در این مرحله مستثنی خواهند بود.
اشخاص مزبور مکلفند به هنگام خرید کاال و خدمات از مؤدیان مشمول و ثبت نام شده در
این نظام مالیاتی ضمن دریافت صورتحساب ، مالیات و عوارض متعلقه را به آنها پرداخت
نمایند.
ضمناً: نحوه ثبت نام و اجرای قانون توسط اشخاص حقیقی مشمول بند “ الف “ ماده ۹6
قانون مالیاتهای مستقیم در اطالعیه مرحله دوم ) تاریخ اجرای قانون از ۱/7/۱۳88 ) اعالم
شده است و در مورد مشمولین بندهای “ ب “ و “ ج “ ماده ) ۹6 ) قانون مزبور نیز در
اطالعیه های بعدی اعالم خواهد شد.
ب – تاریخ اجراء و تکالیف قانونی :
مؤدیان محترم مشمول مرحله سوم ثبت نام و اجرای نظام مالیات بر ارزش افزوده از
تاریخ اول فروردین ماه سال هزار و سیصد و هشتاد و نه )۱/۱/۱۳8۹ ، )مکلف به اجرای
کلیه مقررات و تکالیف قانون مالیات بر ارزش افزوده از جمله صدور صورتحساب ، درج و
وصول مالیات و عوارض متعلقه و همچنین تسلیم اظهارنامه مالیاتی و پرداخت مالیات و
عوارض در مهلت مقرر می باشند .
ج – مهلت ثبت نام و چگونگی ثبت نام :
150
از مؤدیان محترم مشمول مرحله سوم ثبت نام درخواست می گردد ، از تاریخ درج اطالعیه
در جراید لغایت پایان اسفندماه سال هزار و سیصد و هشتاد و هشت ) ۲۹/۱۲/۱۳88 ) با
مراجعه به سامانه اینترنتی عملیات الکترونیکی مالیات بر ارزش افزوده به نشانی w
ir.evat.ww نسبت به ثبت نام در این نظام مالیاتی اقدام نمایند. ضمناً راهنمای چگونگی
ثبت نام در سایت مزبور قابل دسترسی است .
د – ثبت نام و اجرای اختیاری )داوطلبانه( قانون مالیات بر ارزش افزوده :
اشخاص حقیقی و حقوقی که مشمول مراحل اول ، دوم و این مرحله )سوم( ثبت نام و
اجرای قانون نمی باشند ، در صورتیکه مجموع فروش کاالها و ارائه خدمات )غیرمعاف(
آنها در سال ۱۳87 یا ۱۳88 بیشتر از دو میلیارد ریال باشد، می توانند به منظور ثبت نام و
اجرای قانون به صورت اختیاری ، درخواست خود را به سازمان امور مالیاتی کشور
)معاونت مالیات بر ارزش افزوده ( تسلیم نمایند. این دسته از مؤدیان در صورت کسب
مجوز ثبت نام از تاریخی که سازمان مزبور تعیین و اعالم خواهد کرد ، به عنوان مؤدی
مشمول اجرای قانون مالیات بر ارزش افزوده محسوب خواهند شد .
تذکرمهم: فعاالن اقتصادی که واجد شرایط مراحل اول و دوم ثبت نام و اجرای قانون بوده
اند ، حتی در صورت انطباق با شرایط مشمولیت مرحله سوم ثبت نام این نظام مالیاتی ،
جزو مؤدیان مشمول مراحل قبلی ثبت نام و اجرای قانون ) برای مؤدیان مرحله اول از
۱/7/۱۳87 و مرحله دوم از ۱/7/۱۳88 ) خواهند بود .
151
۱ – مراکز خدمات مؤدیان مالیات بر ارزش افزوده در کلیه استانهای کشور آماده ارائه
اطالعات مورد نیاز و انجام عملیات ثبت نام الکترونیکی این مرحله از ثبت نام خواهند بود. )
فهرست مراکز مزبور در سامانه اینترنتی عملیات الکترونیکی ثبت نام به نشانی w
ir.evat.ww قابل دسترسی است(
۲ – در صورت نیاز به آموزش این نظام مالیاتی با مراجعه به سایت مزبور برای آموزش
نیز ثبت نام نمایند تا اقدام الزم برای آموزش آنها که به صورت رایگان خواهد بود، بعمل
آید .
۳ – پاسخگویی به سئواالت عمومی و کلی در زمینه این نظام مالیاتی عالوه بر واحدهای
خدمات مؤدیان مالیات بر ارزش افزوده مستقر در ادارات کل امور مالیاتی استانها ، از
طریق شماره تلفن های 88۹۲۱4۱5-۱7 ( ۱۲۱ ) بخش اطالع رسانی مالیات بر ارزش افزوده
قابل ارائه می باشد .
این اطالعیه در حکم بخشنامه برای ادارات کل امور مالیاتی محسوب می گردد.
اطالعیه مرحله چهارم ثبت نام مودیان مالیات برارزش افزوده
اعالم تاریخ ثبت نام،آموزش و اجرای قانون مالیات بر ارزش افزوده در رابطه با
مودیان مرحله چهارم
در اجرای قانون مالیات بر ارزش افزوده و بر اساس هماهنگی و تفاهم به عمل آمده با
وزارت بازرگانی و شورای اصناف کشور، بدینوسیله فعاالن اقتصادی) عرضه کنندگان کاال
152
و ارائه دهندگان خدمات( مشمول مرحله چهارم ثبت نام، آموزش و اجرای نظام مالیات بر
ارزش افزوده را به شرح زیر تعیین و اعالم مینماید.
الف- مشمولین مرحله چهارم ثبت نام و اجرای قانون
کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی که بر اساس شرایط مراحل اول ، دوم و سوم ثبت نام،
مشمول اجرای نظام مالیات بر ارزش افزوده نگردیدهاند، در صورتی که شاغل به فعالیتهای
موضوع بند »ب« ماده »۹6 »قانون مالیاتهای مستقیم به شرح ذیل باشند، با هر میزان فروش
یا درآمد مشمول مرحله چهارم ثبت نام، آموزش و اجرای قانون خواهند بود.
۱-صاحبان کارگاه های صنعتی )اعم از صنفی و غیر صنفی که دارای حداقل برق سه فاز
5۱ آمپر باشد(؛
۲ -فروشندگان طال و جواهرو سایر فلزات زینتی )شامل پالتین و نقره(؛
۳ -فروشندگان آهنآالت و سایر فلزات؛
4 -صاحبان تاالرهای پذیرائی و رستورانها؛
5 -صاحبان متل و هتلهای یک و دوستاره و هتل آپارتمان؛
6 -صاحبان نمایشگاهها و فروشگاههای خودرو و بنگاه معامالت امالک؛
7 -صاحبان تعمیرگاههای مجازخودرو؛
153
8 -چاپخانهداران ؛
۹ -صاحبان دفاتراسناد رسمی؛
۱۱ -صاحبان مراکز ارتباطات رایانهای، دفاتر خدمات ارتباطی )دفتر خدمات مشترکین تلفن
همراه و آژانسهای پستی( و دفاتر خدمات دولت الکترونیک )پلیس+۱۱) و دفاتر خدمات
الکترونیک شهر؛
۱۱ -صاحبان دفاترخدمات مسافرتی و جهانگردی؛
۱۲ -صاحبان سینماها، تماشاخانههاو مکانهای تفریحی و ورزشی.
اشخاصی که شاغل به فعالیتهای صرفاً معاف موضوع ماده»۱۲ »قانون مالیات بر ارزش
افزوده میباشند و همچنین اشخاص حقیقی مشمولین بند »ج« ماده »۹6 »قانون مالیاتهای
مستقیم که به صورت صنفی فعالیت و تابع شورای اصناف کشور هستند، از ثبت نام در
این مرحله مستثنی خواهند بود. اشخاص مزبور مکلفند به هنگام خرید کاال و خدمات از
مودیان مشمول و ثبتنام شده در این نظام مالیاتی ضمن دریافت صورتحساب، مالیات و
عوارض متعلقه را به آنها پرداخت نمایند.
ب- مهلت ثبت نام و چگونگی ثبت نام
از مودیان محترم مشمول مرحله چهارم ثبت نام در خواست میگردد، از تاریخ درج اطالعیه
در جراید لغایت۳۱/5/۱۳8۹ با مراجعه به سامانه اینترنتی عملیات الکترونیکی مالیات بر
154
ارزش افزوده به نشانی ir.evat.www نسبت به ثبت نام در این نظام مالیاتی اقدام
نمایند.ضمناً راهنمای چگونگی ثبت نام در سایت مزبورقابل دسترسی است.
ج- تاریخ اجراء و تکالیف قانونی
تاریخ اجرای قانون برای مودیان مشمول مرحله چهارم در مورد انجام به تکالیف و مقررات
قانون مالیات بر ارزش افزوده از جمله صدور صورتحساب، درج و وصول مالیات و
عوارض متعلقه و همچنین تسلیم اظهارنامه مالیاتی و پرداخت مالیات و عوارض، در مرداد
ماه سال جاری اعالم خواهد شد.
قابل توجه مودیان محترم
۱ -مراکز خدمات مودیان مالیات بر ارزش افزوده در کلیه استانهای کشور آماده ارائه
اطالعات مورد نیاز و انجام عملیات ثبت نام الکترونیکی این مرحله از ثبت نام خواهند
بود.)فهرست مراکز مزبور در سامانه اینترنتی عملیات الکترونیکی ثبت نام ir.evat.www
قابل دسترسی است(.
۲ -در صورت نیاز به آموزش این نظام مالیاتی مؤدیان می توانند با مراجعه به سایت
مزبور یا به ادارات کل امور مالیاتی استان و شهرستان ذیربط برای آموزش نیز ثبت نام
نمایند، تا اقدام الزم برای آموزش آنها که به صورت رایگان خواهد بود، بعمل آید.
155
۳ -اتحادیه های صنفی ذیربط نیز در صورت نیاز اعضای آنان جهت آموزش می توانند،
فهرست اعضا خود را به ادارات کل امور مالیاتی ذیربط اعالم تا ترتیبات الزم جهت آموزش
آنان فراهم گردد.
4 -پاسخگویی به سئواالت عمومی و کلی در زمینه این نظام مالیاتی عالوه بر واحدهای
خدمات مودیان مالیات بر ارزش افزوده مستقر در ادارات کل امور مالیاتی استانها، از طریق
شماره تلفنهای88۹۲۱4۱5-۱7(۱۲۱ )بخش اطالع رسانی مالیات بر ارزش افزوده قابل ارائه
می باشد.
.- تذکر مهم:
فعاالن اقتصادی که واجد شرایط مراحل اول ، دوم و سوم ثبت نام بودهاند، حتی در
صورت انطباق با شرایط مشمولیت مرحله چهارم ثبت نام این نظام مالیاتی جزء مودیان
مشمول مراحل قبلی ثبت نام و اجرای قانون)برای مودیان مرحله اول از ۱/7/۱۳87 مرحله
دوم از ۱/7/۱۳88 و مودیان مرحله سوم از۱/۱/۱۳8۹ )خواهند بود.
این اطالعیه در حکم بخشنامه برای ادارات کل امور مالیاتی محسوب میگردد.
»روابط عمومی سازمان امور مالیاتی کشور«
تکمیلی مورخ 00شهریور ما ه 00
156
اعالم تاریخ اجرای قانون مالیات بر ارزش افزوده در رابطه با مودیان مرحله چهارم
پیرو اطالعیه خرداد ماه سال جاری، در اجرای قانون مالیات بر ارزش افزوده و بر اساس
هماهنگی و تفاهم بعمل آمده با وزارت بازرگانی و شورای اصناف کشور، بدینوسیله فعاالن
اقتصادی )عرضهکنندگان کاال و ارائه دهندگان خدمات( مشمول مرحله چهارم ثبت نام و
اجرای نظام مالیات بر ارزش افزوده را به شرح زیر تعیین و اعالم مینماید.
الف- مشمولین مرحله چهارم ثبت نام و اجرای قانون
کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی که براساس شرایط مراحل اول ، دوم و سوم ثبتنام،
مشمول اجرای نظام مالیات بر ارزش افزوده نگردیدهاند، در صورتی که شاغل به فعالیتهای
ذیل )از جمله فعالیتهای موضوع بند »ب« ماده۹6 قانون مالیاتهای مستقیم( باشند، با هر
میزان فروش یا درآمد، مشمول مرحله چهارم ثبت نام و اجرای قانون خواهند بود.
۱ -صاحبان کارگاه های صنعتی )اعم از صنفی و غیر صنفی که دارای حداقل برق سه فاز
5۱ آمپر باشد(؛
۲ -فروشندگان طال و جواهر؛
۳ -فروشندگان آهنآالت ؛
4 -صاحبان تاالرهای پذیرائی و رستورانها؛
157
5 -صاحبان متل و هتلهای یک و دوستاره و هتل آپارتمان؛
6 -صاحبان نمایشگاهها و فروشگاههای خودرو و بنگاه معامالت امالک؛
7 -صاحبان تعمیرگاههای مجازخودرو؛
8 -چاپخانهداران ؛
۹ -صاحبان دفاتراسناد رسمی؛
۱۱ -صاحبان مراکز ارتباطات رایانهای، دفاتر خدمات ارتباطی )دفتر خدمات مشترکین تلفن
همراه و آژانسهای پستی( و دفاتر خدمات دولت الکترونیک )پلیس+۱۱) و دفاتر خدمات
الکترونیک شهر ؛
۱۱ -صاحبان دفاترخدمات مسافرتی و جهانگردی؛
۱۲ -صاحبان سینماها، تماشاخانههاو مکانهای تفریحی و ورزشی.
اشخاصی که شاغل به فعالیتهای صرفاً معاف موضوع ماده )۱۲ )قانون مالیات بر ارزش
افزوده میباشند و همچنین اشخاص حقیقی مشمولین بند »ج« و سایر فعالیتهای اعالم نشده
بند »ب« موضوع ماده )۹6 )قانون مالیاتهای مستقیم که به صورت صنفی فعالیت و تابع
شورای اصناف کشور هستند، از ثبتنام و اجراء در این مرحله مستثنی خواهند بود.
اشخاص مزبور مکلفند به هنگام خرید کاال و خدمات از مودیان مشمول و ثبتنام شده در
158
این نظام مالیاتی ضمن دریافت صورتحساب، مالیات و عوارض متعلقه را به آنها پرداخت
نمایند.
ب- تاریخ اجراء و تکالیف قانونی
مؤدیان محترم مشمول مرحله چهارم ثبتنام و اجرای نظام مالیات بر ارزش افزوده از
تاریخ اول مهر ماه سال هزاروسیصدوهشتادونه )۱۳8۹/7/۱ ،)مکلف به اجرای کلیه مقررات
و تکالیف قانون مالیات بر ارزش افزوده از جمله صدور صورتحساب، درج و وصول
مالیات و عوارض متعلقه و همچنین تسلیم اظهارنامه مالیاتی و پرداخت مالیات و عوارض
در مهلت مقرر میباشند.
ج- مهلت ثبتنام و چگونگی ثبتنام
پیرو اطالعیه خرداد ماه سال جاری مهلت ثبت نام فعاالن اقتصادی مرحله چهارم تا پایان
شهریور ماه سال هزاروسیصدوهشتادونه )۳۱/6/۱۳8۹ )تمدید می گردد. لذا فعاالن
اقتصادی می توانند با مراجعه به سامانه اینترنتی عملیات الکترونیکی مالیات بر ارزش
افزوده به نشانی ir.evat.www نسبت به ثبتنام در این نظام مالیاتی اقدام نمایند. ضمناً
راهنمای چگونگی ثبتنام در سایت مزبور قابل دسترسی است.
قابل توجه مودیان محترم
159
۱ -مراکز خدمات مودیان مالیات بر ارزش افزوده در کلیه استانهای کشور آماده ارائه
اطالعات مورد نیاز و انجام عملیات ثبتنام الکترونیکی این مرحله از ثبتنام خواهند بود.
)فهرست مراکز مزبور در سامانه اینترنتی عملیات الکترونیکی ثبتنام به نشانی
ir.evat.www قابل دسترسی است(
۲ -در صورت نیاز به آموزش این نظام مالیاتی مؤدیان میتوانند با مراجعه به سایت
مزبور یا به ادارات امور مالیاتی استان، شهرستان و شهر ذیربط برای آموزش نیز ثبت نام
نمایند، تا اقدام الزم برای آموزش آنها که به صورت رایگان خواهد بود، بعمل آید.
۳ -اتحادیه های صنفی ذیربط در صورت نیاز اعضای آنان جهت آموزش می توانند،
فهرست اعضاء خود را به ادارات کل امور مالیاتی ذیربط اعالم تا ترتیبات الزم جهت
آموزش آنان فراهم گردد.
4 -پاسخگویی به سئواالت عمومی و کلی در زمینه این نظام مالیاتی عالوه بر واحدهای
خدمات مؤدیان مالیات بر ارزش افزوده مستقر در ادارات کل امور مالیاتی استانها، از طریق
شماره تلفنهای88۹۲۱4۱5-۱7( ۱۲۱ )بخش اطالعرسانی مالیات بر ارزش افزوده قابل ارائه
میباشد.
5 -تـذکـر مهـم:
160
فعاالن اقتصادی که واجد شرایط مراحل اول، دوم و سوم ثبتنام و اجرای قانون بودهاند،
حتی در صورت انطباق با شرایط مشمولیت مرحله چهارم ثبتنام این نظام مالیاتی، جزو
مودیان مشمول مراحل قبلی ثبتنام و اجرای قانون )برای مودیان مرحله اول از ۱/7/۱۳87
، مرحله دوم از ۱/7/۱۳88 و مرحله سوم از ۱/۱/۱۳8۹ ) خواهند بود.
این اطالعیه در حکم بخشنامه برای ادارات کل امور مالیاتی محسوب میگردد.
اعالم تاریخ ثبتنام، آموزش و اجرای قانون مالیات بر ارزش افزوده در رابطه با مؤدیان
مرحله پنجم
در اجرای قانون مالیات بر ارزش افزوده و بنا به اختیارات حاصل از مقررات ماده »۱8 »این
قانون، بدینوسیله فعاالن اقتصادی ) عرضه کنندگان کاال و ارائه دهندگان خدمات( مشمول
مرحله پنجم ثبت نام و اجرای نظام مالیات بر ارزش افزوده را به شرح زیر تعیین و اعالم
مینماید:
0 -مشمولین مرحله پنجم ثبت نام و اجرای قانون
۱-۱ کلیه اشخاص حقوقی که تاکنون و بر اساس شرایط مراحل اول ، دوم، سوم و چهارم
ثبت نام، مشمول اجرای نظام مالیات بر ارزش افزوده نگردیدهاند، در صورتی که درهر یک
از سالهای ۱۳87 ،۱۳88 یا ۱۳8۹ مجموع فروش کاالها و ارائه خدمات )غیرمعاف یا معاف
و غیرمعاف( آنها یک میلیارد ریال و بیشتر باشد مشمول مرحله پنجم ثبت نام و اجرای
قانون خواهند بود.
161
۱-۲ کلیه اشخاص حقوقی که قبل یا بعد از سال ۱۳۹۱ ایجاد، تأسیس و به ثبت رسیده یا
میرسند و حائز شرایط مذکور نگردیدهاند، در صورتی که مجموع فروش کاال و ارائه
خدمات )غیر معاف یا معاف و غیر معاف( آنها در سال ۱۳۹۱ یا سالهای بعد، به یک
میلیارد ریال و بیشتر برسد، از اولین دوره مالیاتی بعد از رسیدن به آستانه مذکور،
مشمول مرحله پنجم ثبت نام و اجرای قانون خواهند شد.
۱-۳ اشخاص حقوقی که صرفاً به فعالیت عرضه کاال و ارائه خدمات معاف موضوع
ماده»۱۲ »قانون مالیات بر ارزش افزوده اشتغال دارند، از ثبت نام و اجرای قانون در این
مرحله مستثنی می باشند.
۲ -مهلت و چگونگی ثبت نام
۲-۱ از اشخاص حقوقی مشمول مرحله پنجم ثبت نام و اجرای قانون در خواست میگردد،
از تاریخ درج اطالعیه در جراید لغایت ۱5/۱۳۹۱/۳۱ با مراجعه به سامانه اینترنتی عملیات
الکترونیکی مالیات بر ارزش افزوده به نشانی ir.evat.www نسبت به ثبت نام جهت
آموزش و اجرای این نظام مالیاتی اقدام نمایند تا در صورت نیاز به آموزش مقدمات
آموزش آنان فراهم گردد. ضمناً راهنمای چگونگی ثبت نام در سایت مزبورقابل دسترسی
است.
۲-۲ کلیه اشخاص حقوقی که از تاریخ ۱۱/۱۱/۱۳۹۱ به بعد به حد آستانه فروش کاال و
ارائه خدمات در سال ۱۳۹۱ و یا سالهای بعد میرسند، از اولین دوره مالیاتی بعد از
رسیدن به حد آستانه مذکور در سال مورد نظر )یک میلیارد ریال و باالتر( مشمول اجرای
162
مقررات قانون مالیات بر ارزش افزوده از جمله ثبتنام، صدور صورتحساب و … خواهند
بود.
مثال )۱ :)شرکتی قبل از سال ۱۳۹۱ به ثبت رسیده و در سالهای قبل به حد آستانه فروش
کاال و ارائه خدمات )یک میلیارد ریال و باالتر( نرسیده است. اما تا تاریخ ۱5/۱6/۱۳۹۱ به
حد آستانه مزبور میرسد. بنابراین شرکت مذکور مشمول اجرای مقررات قانون مالیات بر
ارزش افزوده از تاریخ ۱۱/۱7/۱۳۹۱( اول دوره مالیاتی پائیز( خواهد بود.
مثال )۲ :)شرکتی در تاریخ ۱۱/۱7/۱۳۹۱ به ثبت می رسد و تا تاریخ ۳۱/۱۹/۱۳۹۱ به حد
آستانه فروش کاال و ارائه خدمات )یک میلیارد ریال و باالتر( خواهد رسید، بنابراین شرکت
مذکور مشمول اجرای مقررات قانون مالیات بر ارزش افزوده از تاریخ ۱۱/۱۱/۱۳۹۱( اول
دوره مالیاتی زمستان( خواهد شد.
۳ -تاریخ اجراء و تکالیف قانونی
اشخاص حقوقی مشمول مرحله پنجم ثبت نام و اجرای قانون مالیات بر ارزش افزوده از
تاریخ ۱۱/۱7/۱۳۹۱ مکلف به اجرای کلیه تکالیف و مقررات قانون مالیات بر ارزش افزوده
از جمله صدور صورتحساب، درج و وصول مالیات و عوارض متعلقه و همچنین تسلیم
اظهارنامه مالیاتی و پرداخت مالیات و عوارض در مهلت مقرر می باشند.
الزم به ذکر است مهلت مذکور برای اشخاص حقوقی که طی سال ۱۳۹۱ یا سالهای بعد،
حائز شرایط مرحله پنجم می شوند از تاریخ اولین دوره مالیاتی بعد از مشمولیت خواهد
بود.
163
قابل توجه مؤدیان محترم
۱ -مراکز خدمات مودیان مالیات بر ارزش افزوده در کلیه استانهای کشور آماده راهنمایی
و پاسخگویی به سؤاالت عمومی و همچنین ارائه اطالعات مورد نیاز و انجام عملیات ثبت
نام الکترونیکی این مرحله از ثبت نام خواهند بود. )فهرست مراکز مزبور و شماره تلفن آنها
در سامانه اینترنتی عملیات الکترونیکی ثبت نام ir.evat.www قابل دسترسی است.(
۲ -در صورت نیاز به آموزش این نظام مالیاتی مؤدیان می توانند با مراجعه به سایت
مزبور یا به ادارات کل امور مالیاتی استان و شهرستان ذیربط برای آموزش نیز ثبت نام
نمایند، تا اقدام الزم برای آموزش آنها که به صورت رایگان خواهد بود، بعمل آید.
این اطالعیه در حکم بخشنامه برای ادارات کل امور مالیاتی محسوب میگردد.
آیین نامه بند )0۴ )ماده )0۲ )قانون مالیات بر ارزش افزوده
0۳00/0۲/0۴ :تاریخ هـ۴00.0ت/۲۳.۳0۶شماره
ماده۱ـ ارائه خدمات پژوهشی )تحقیقاتی و فناوری( و آموزشی توسط مدارس، مراکز فنی
وحرفهای، دانشگاهها و مراکز آموزش عالی، مراکز و مؤسسات آموزشی و پژوهشی که
دارای مجوز از مراجع ذیصالح قانونی باشند و انجمنهای علمی که از وزارتخانههای علوم،
تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مجوز دریافت کردهاند، مشمول
معافیت ماده )۱۲ )قانون مالیات بر ارزش افزوده میباشند.
تبصره ـ ارایه خدمات غیرمرتبط با خدمات آموزشی و پژوهشی و سایر فعالیتهای خارج از
مجوز، توسط واحدهای یادشده مشمول پرداخت مالیات و عوارض میباشند.
164
ماده۲ـ ارائهدهندگان خدمات موضوع ماده)۱ )مکلفند مجوزهای اخذشده از مراجع ذیصالح
قانونی را به سازمان امور مالیاتی کشور ارائه نمایند تا پس از بررسی و تأیید بهواحدهای
مالیاتی ذیربط ابالغ گردد.
پرویز داودی
معاون اول رئیسجمهور
فهرست موضوع بند 00 ماده 0۲ قانون مالیات بر ارزش افزوده
۱۳87/۱۲/۱4 :تاریخ هـ 4۱۹58ت/۲۳5۳7۱ شماره
هیئت وزیران در جلسه مورخ ۲7/۱۱/۱۳87 بنا به پیشنهاد مشترک وزارت امور اقتصادی و
دارایی- وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح و به استناد بند )۱7 )ماده ۱۲ قانون مالیات
بر ارزش افزوده- مصوب ۱۳87 -تصویب نمود:
فهرست اقالم با مصارف صرفاً دفاعی ) نظامی و انتظامی( و امنیتی به شرح جدول پیوست
که تایید شده به مهرپیوست تصویبنامه هیئت وزیران است، تعیین میشود.
۲ -اقالم فهرست یاد شده تا زمانی که صرفاً مصارف دفاعی ) نظامی و انتظامی( و امنیتی
داشته باشند و توسط وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح و از محل بودجه دفاعی و
امنیتی کشور برای نیروهای مسلح اعم ازنظامی، انتظامی و امنیتی وارد و یا از داخل
خریداری میشود، مشمول مالیات و عوارض موضوع قانون مالیات برارزش افزوده
نمیگردند.
165
۳ -برای خودروهای مهندسی و راه سازی در ردیف ) ۱5 ) و تجهیزات زمینی شامل
کامیونهای سوخت رسان، برفروب، آتشنشانی فرودگاهی، ژنراتور )ردیف ۲۱ ) وارداتی یا
خریداری شده از داخل کشور ارائه مصوبه ستاد کلنیروهای مسلح با ذکر تعداد آن
ضرورت دارد.
4 -موارد اختالف در کارگروهی با حضور نمایندگان وزارت امور اقتصادی و دارایی و
وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح برطرف خواهد شد.
پرویز داودی
معاون اول رئیسجمهور
» آیین نامه اجرایی تبصره )۲ )ماده)۳0 )قانون مالیات بر ارزش افزوده«
شماره: ۲۱0۳۲۱/ت۴۲۳۳۳ مورخ:
0۳0۶/0/۲۱
ماده۱ -در این آیین نامه اصطالحات زیر در معانی مشروح مربوط به کار می روند:
الف- قانون: قانون مالیات بر ارزش افزوده- مصوب ۱۳87-
ب- شـاخص جـمعیت: آخـرین سـرشـماری رسـمی انـجام شـده با تـوجه بـه تأثیـر نـرخ
رشـد جمـعیت اعالمی در هر سال توسط مرکز آمار ایران.
ج- شاخص کمتر توسعه یافتگی: شاخص مبنای تعیین فهرست مناطق کمتر توسعه یافته
موضوع تبصره )۱ )ماده)۱۲۲ )قانون مالیاتهای مستقیم- مصوب ۱۳8۱ -در ابتدای هر
دوره برنامه توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسالمی ایران.
166
ماده۲ -وجوه واریزی به حساب تمرکز وجوه به نسبت بیست درصد )۲۱۲ )کالن شهرها
)شهرهای باالی یک میلیون نفر جمعیت( بر اساس شاخص جمعیت، شصت درصد)6۱۲ )
سایر شهرها بر اساس، شاخص کمتر توسعه یافتگی و جمعیت به شرح جدول پیوست که
تایید شده به مـهر “ پیـوست تـصویب نامـه هیئت وزیران“ است و بیست درصد)۲۱۲ )
دهیاری ها بر اساس شاخص جمعیت توزیع و توسط شهرداری ها و دهیاری ها هزینه می
شود.
ماده۳ -توزیع وجوه واریزی به حساب تمرکز وجوه وزارت کشور،تحت نظر کارگروهی
متشکل از نمایندگان معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی رییس جمهور و وزارتخانه
های امور اقتصادی و دارایی و کشور و یک نفر ناظر به انتخاب کمیسیون اقتصادی مجلس
شورای اسالمی خواهد بود.
ماده4 -وجـوه قیـد شـده در تبصره )۱ )ماده )۳8 )و بند )الف( ماده )۳۹ )در خارج از حـریم
شهرهـا پـس از کسر وجوهات موضوع مـاده )۳7،)تبصـره)۳ )ماده )۳8 )و تبصره )۱ )ماده
)۳۹ )قـانون در حـساب تـمرکز وجـوه بـه نـام وزارت کـشور افتـتاح می گردد، واریز می
شود و بر اساس مفاد این آیین نامه و شاخص جمعیت و کمتر توسعه یافتگی بین دهیاری
های همان شهرستان توزیع می گردد.
ماده5 -عوارض موضوع بند)ب( ماده)۳۹ )و بند )ج( ماده)46 )قانون پس از کسر وجوهات
موضوع ماده )۳7 )و تبصره )۱ )ماده )۳۹ )قانون با رعایت شاخص جمعیت بین کالن
شهرها توزیع می گردد و برای سایر شهرها با رعایت شاخص جمعیت و کمتر توسعه
167
یافتگی و برای دهیارهای ها با رعایت شاخص جمعیت طبق فهرستی که در ابتدای هر سال
توسط وزارت کشور تهیه می شود،توزیع میگردد.
تبصره- توزیع عوارض خارج از حریم شهرها موضوع بند )الف( و تبصره)۱ )ماده )۳8 )
قانون بین دهیاری ها بر اساس شاخص جمعیت و کمتر توسعه یافتگی خواهد بود.
ماده6 -هر گونه برداشت از حساب تمرکز وجوه به جز پرداخت به شهرداری ها و دهیاری-
ها و وجوه موضوع ماده )۳7 )و تبصره های)۲ )و )۳ )ماده )۳8 )و تبصره)۱ )ماده
)۳۹)ممنوع می باشد.
ماده7 -سازمان امور مالیاتی موظف است هر ماه عوارض وصولی موضوع تبصره)۲ )
ماده )۳۹ )قانون را حداکثر تا پانزدهم ماه بعد به حساب تمرکز وجوه وزارت کشور واریز
نماید.
ماده8 -وزارت کشور مکلف است ظرف یک ماه پس از وصول وجوه موضوع تبصره )۲ )
ماده )۳۹ )قانون نسبت به واریز آن به حساب شهرداری ها و دهیاری ها اقدام نماید.
ماده ۹ -وزارت کشور موظف است گزارش عملکرد وجوه دریافتی را هر سه ماه یکبار به
شورای عالی استان ها و کمیسیون اقتصادی مجلس ارائه نماید.
ماده۱۱ -چگونگی توزیع و مصرف مبالغ واریزی با توجه به سیاست های پیش بینی شده و
مصوب در فصل عمران شهری و روستایی قوانین برنامه توسعه اقتصادی و اجتماعی و
فرهنگی جمهوری اسالمی ایران و برنامه های مصوب توسعه استان و با در نظر گرفتن
168
سیاست های کلی توسعه شهری و روستایی کشور در چارچوب بودجه فصل عمران
شهری و روستایی شهرداری ها و دهیاریها خواهد بود.
تبصره۱ -نحوه تعیین و تصویب طرح ها و پروژه های عمرانی و زیر بنایی مصوب
شهرداری ها و دهیاریها و هزینه وجوه مواد )4 )و )5 )این آیین نامه مطابق مقررات مندرج
در آیین نامه های مالی و معامالتی شهرداریها و دهیاریها و سایر قوانین و مقررات مربوط
خواهد بود.
تبصره۲ -نظارت بر نحوه عملکرد هزینه اعتبارات واگذار شده بر عهده دفاتر استانی
سازمان شهرداری ها و دهیاری های کشور و تا قبل از تشکیل آن، بر عهده حوزه معاونت
امور عمرانی استانداری ها می باشد.
تبصره۳ -شهرداریها و دهیاری ها مکلفند گزارش عملکرد هزینه اعتبارات خود را از طریق
دفاتر استانی سازمان شهرداری ها و دهیاری های کشور) در صورت عدم تشکیل از طریق
حوزه معاونت امور عمرانی استانداری ها( در مقاطع سه ماهه برای سازمان یاد شده
ارسال نمایند.
ماده۱۱ -وزارت کشور مسئول حسن اجرای این آیین نامه می باشد.
عوارض آالیندگی پاالیشگاهها و واحدهای پتروشیمی موضوع تبصره )0 )ماده )۳0)
»به منظور اجرای صحیح مقررات موضوع تبصره )۱ )ماده )۳8 )قانون مالیات بر ارزش
افزوده در خصوص پاالیشگاه ها و واحدهای پتروشیمی و با استناد به نظریه شماره
86۳۱7/۱۱67۱ مورخ 4/5/۱۳8۹ معاونت محترم فنی و حقوقی رئیس جمهور، پاالیشگاه
169
های نفت و واحدهای پتـروشـیمی، عـالوه بر مالیات و عوارض متعلق موضوع این قانون،
مشمول پـرداخت یـک درصد )۲۱ )از قیـمت فـروش به عـنوان عـوارض آالیـندگی می
باشند. بدیهی است پرداخت عوارض مذکور توسط آنان نیازی به درج نام آنان در فهرست
صنایع آالینده هر سال نخواهد داشت. لیکن در صورتی که پاالیشگاه ها و واحدهای
پتروشیمی در طی سال نسبت به رفع آالیندگی اقدام نمایند، با درخواست واحدهای مزبور و
تأیید سازمان حفاظت محیط زیست از شمول عوارض آالیندگی خارج می گردند. در این
صورت واحدهای یاد شده از اول دوره مالیاتی بعد از تاریخ اعالم توسط سازمان حفاظت
محیط زیست به سازمان امور مالیاتی کشور، مشمول پرداخت عوارض آالیندگی نخواهد
شد.
بنابراین در صورتی که از طرف سازمان حفاظت محیط زیست رفع آالیندگی پاالیشگاه ها و
واحدهای پتروشیمی به این سازمان اعالم گردد، مراتب از طریق این معاونت به ادارات کل
امور مالیاتی جهت اقدام الزم ابالغ خواهد شد.«
معافیت از عوارض و مالیات برای آن بخش از درآمد شرکتهای حملونقل بینالمللی
مربوط به حمل کاالهای صادراتی
0۳00/0/0۴ :تاریخ ۶.۶ :شماره
در اجرای بند ۱ تصویب نامه شماره 8۱۲86/ت۲786۲ک مورخ 86/5/۲۳ کمیسیون موضوع
اصل ۱۳8 قانون اساسی پیرامون برقراری معافیت از عوارض ومالیات برای آن بخش
ازدرآمد شرکتهای حمل ونقل بین المللی مربوط به حمل کاالهای صادراتی ونیز درآمد
170
حاصل از پذیرش گردشگران خارجی ورودی توسط دفاتر خدمات مسافرتی با استناد به
بند د ماده ۳۳ قانون برنامه چهارم وبند هـ ماده 4 تصویب نامه شماره ۲۱۱87/ت۳۱784ک
مورخ 8۳/۱4/۲۱ کمیسیون مزبور وتصویب نامه شماره 64۲۹/ت۳۲۱7۲هـ مورخ
84/۱۲/۲۱ هیأت محترم وزیران دستورالعمل زیر مورد تصویب قرار گرفته که مراتب جهت
اقدام الزم ابالغ می گردد.
ماده ۱ -حمل ونقل ترانزیت خارجی طبق ماده ۱ قانون حمل ونقل وعبور کاالهای خارجی
از قلمرو جمهوری اسالمی ایران ودرچارچوب قانون مذکور با درنظر گرفتن شرایط ذیل
معاف از مالیات وعوارض می گردد.
الف- درآمدهای ارزی تحصیلی دارای منشأ خارجی که توسط اشخاص حقیقی وحقوقی
واز طریق سیستم بانکی از خارج از کشوربه حساب شرکت حمل ونقل صاحب درآمد واریز
گردد و برای آن قرارداد یا صورتحساب صادر شده باشد.
ب- پروانه ترانزیت خارجی در چارچوب قانون حمل ونقل وعبور کاالهای خارجی از قلمرو
جمهوری اسالمی ایران برای آن صادر وعملیات ترانزیت انجام وتسویه صورت پذیرفته
باشد.
ماده ۲ -درآمد ارزی حاصل از حمل کاالهای صادراتی در صورتیکه مسئولیت حمل کاالها
از مبدأ جمهوری اسالمی ایران تا مقاصد خارجی از کشور به عهده شرکت حمل ونقل بین
المللی ایرانی واگذار شده باشد از مالیات وعوارض معاف میباشد.
171
ماده ۳ -درآمد حاصل از حمل ونقل داخلی وحمل ونقل کاالهای وارداتی مشمول معافیت
مالیاتی وعوارض فوق نمیگردد.
علیاکبر عربمازار
رئیس کل سازمان امور مالیاتی کشور
بخشنامه: ۳0.۴ مورخ ۴/۴/0۳0۱( شمول یا عدم شمول مالیات بر ارزش افزوده بر
قراردادهای حمل و نقل عمومی مسافری(
نظر به اینکه در اجرای مقررات قانون مالیات بر ارزش افزوده، توسط فعاالن اقتصادی که
به ارائه خدمات حمل و نقل مسافر از طریق انعقاد قرارداد حمل و نقل مسافر)اعم از دورن
شهری و برون شهری( اشتغال دارند،سواالتی مطرح گردیده است، لذا به منظور اجرای
صحیح قانون و همچنین اتخاذ رویه واحد برای مودیان و ادارات امور مالیاتی مقرر می
دارد:
۱ .از آنجاییکه وفق مقررات بند)۱۲ )ماده)۱۲ )قانون مالیات بر ارزش افزوده،ارائه خدمات
حمل و نقل عمومی مسافری درون شهری و برون شهری، جاده ای، ریلی، هوایی و دریایی
به صورت کلی از پرداخت مالیات و عوارض معاف می باشد;لذا ارائه خدمات حمل و نقل
عمومی مسافری از طریق انعقاد قرارداد نیز مشمول مقررات بند )۱۲ )ماده )۱۲ )قانون
خواهد بود و از پرداخت مالیات و عوارض ارزش افزوده معاف است.
۲ .حمل و نقل برون شهری مسافر در داخل کشور)اعم از اینکه با قرارداد یا بـدون قرارداد
باشد( با وسائل نقلیه زمینی) به استثناء ریلی(، دریایی و هـوایـی مـشمول عوارض
172
مـوضوع بـند»الف« ماده )4۳ )قـانون فـوق الـذکر مـی باشد، بنابراین اشخاص و موسسات
حمل و نقل مسافر مکلف به پرداخت عوارض مزبور مطابق مقررات خواهند بود.
الزم به ذکر است، در مواردی که فعاالن اقتصادی مطابق قراردادهای منعقده صرفا وظیفه
برنامه ریزی و مدیریت امور حمل و نقل را اجرا و در واقع اقدام به ارائه خدمات مدیریت و
حمل و نقل نمایند)به عبارتی درآمد تحـصیلی آنان مطابق قرارداد منعقده، ناشی از حمل و
نقل مسافر نباشد( در این صورت ارائه خدمات مزبور مشمول معافیت موضوع بند )۱۲ )
ماده )۱۲ )قانون نخواهد بود.
محمد قاسم پناهی
معاون مالیات بر ارزش افزوده
ترخیص ماشینآالت و تجهیزات خطوط تولیدی جهت تسهیل فرآیند اجرای قانون مالیات
بر ارزش افزوده
0۳00/0/0. مورخ 0۲۳0۴ :شماره
حسب درخواست وزارت صنایع و معادن و به نظور تسهیل فرآیند اجرایی مالیات برارزش
افزوده در رابطه با ترخیص ماشین آالت و تجهیزات خطوط تولیدی موضوع مصوبه ۲4 / ۲
/ 5۹ شورای انقالب اسالمی، اصالحیه مورخ ۲6 / ۱ / ۱۳8۳ قانون موسوم به تجمیع
عوارض )که در تبصره ۲ ماده 4۱ قانون مالیات بر ارزش افزوده نیز مستثنی گردیده و از
پرداخت حقوق ورودی معاف میباشند( چگونگی اخذ و واریز مالیات و عوارض موضوعه
این گونه ماشین آالت و تجهیزات بشرح ذیل جهت اجرا تا پایان سال ۱۳87 ابالغ میگردد.
173
۱ -ترخیص آن دسته از ماشین آالت و تجهیزات خطوط تولیدی، که بر اساس قوانین فوق
الذکر معاف از حقوق ورودی می باشند، در قبال اخذ چک در وجه گمرک جمهوری اسالمی
ایران معادل مجموع مالیات و عوارض متعلقه بر اساس قانون مالیات برارزش افزوده
بالمانع می باشد.
۲ _سازمان امور مالیاتی پس از رسیدگی اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده مؤدی
واردکننده در صورت رعایت ضوابط قانون ی توسط مؤدی، مطابق با ماده ۱7 قانون فوق
الذکر نسبت به ارائه تأییدیه جهت استرداد چک ارائه شده اقدام خواهد نمود و در غیر این
صورت طی نامه ای به گمرک جمهوری اسالمی ایران وصول سند مربوطه به نفع حساب
وصولی مالیات بر ارزش افزوده و عوارض توسط گمرک جمهوری اسالمی ایران را
درخواست خواهد نمود.
سیدشمسالدین حسینی
اجرای مالیات بر ارزش افزوده در رابطه با خدمات بیمه
0۳00/0/۲0 :تاریخ 0۶00۲ :شماره
در اجرای قانون مالیات بر ارزش افزوده و با عنایت به جلسات متعدد برگزار شده توسط
سازمان امور مالیاتی کشور با بیمه مرکزی جمهوری اسالمی ایران و شرکتهای بیمه، در
رابطه با تکالیف قانونی این دسته از شرکتها اعالم میدارد:
به استناد مقررات قانون موصوف، ارائه خدمات در ایران در قبال مابه ازاء، به استثنای
موارد معاف مصرح درماده ۱۲ قانون یاد شده مشمول پرداخت مالیات و عوارض
174
موضوعه می باشد و به استناد ماده قانونی مذکور هیچگونه معافیتی برای خدمات بیمه ای
تصریح نشده است.
بنابراین ارائه کلیه خدمات بیمه ای مشمول پرداخت مالیات و عوارض موضوعه می باشد،
لذا با توجه به اینکه جلسات برگزار شده با بیمه مرکزی جمهوری اسالمی ایران و شرکتهای
بیمه و توافقات به عمل آمده در چارچوب قانون صرفاً به منظور تسهیل در اجرای قانون
موصوف بوده است، بار دیگر تصمیمات متخذه به منظور اجرای قانون موصوف توسط
شرکتهای بیمه و بیمه مرکزی جمهوری اسالمی ایران به شرح زیر متذکر می گردد.
۱ -انواع خدمات بیمه و فروش بیمه نامه مأخذ شمول مالیات و عوارض موضوع قانون
صدراالشاره خواهند بود
۲ -تاریخ تعلق مالیات و عوارض بیمه ها )اعم از نقدی و تعهدی(، تاریخ صدور بیمه نامه
می باشد.
۳ -بیمه نامه صادره در حکم صورتحساب موضوع ماده ۱۹ قانون موصوف تلقی می
گردد.
4-معافیت های مناطق آزاد تجاری و ویژه اقتصادی بر اساس قوانین و مقررات مربوط
قابل اعمال خواهد بود
بدیهی است با توجه به تاریخ اجرای قانون مالیات برارزش افزوده، مقررات فوق الذکرکه در
جلسات گذشته نیز توسط این سازمان تبیین گردیده، از تاریخ ۱۳87/7/۱ الزم االجرا بوده
است.
175
علی اکبر عرب مازار
دستورالعمل اجرایی بند )۴ )بخشنامه
چگونگی و نحوه اجرای قانون مالیات برارزش افزوده توسط شرکتهای بیمه به شماره
مالیاتی امور سازمان 0۳00/۶/۲0 مورخ ۲۱۱/00۱00
0۳0۱/0/۲0 مورخ 0۴. شماره
در اجرای بند )4 )بخشنامه چگونگی و نحوه اجرای قانون مالیات بر ارزش افزوده توسط
شرکتهای بیمه، ابالغی از سوی سازمان امور مالیاتی کشور،دستورالعمل نحوه
شناسایی،ثبت و گزارشگری اقالم مربوط به بیمه های عمر و پس انداز به شرح زیر ابالغ
می گردد:
۱ -کلمات و عبارات این دستورالعمل در معانی مشروحه ذیل کاربرد دارد:
مـالیـات بـر ارزش افـزوده: منـظـور مـالیـات هـا و عـوارض مــوضـوع قـانـون مـالـیـات
بــر ارزش افــزوده، مـصـوب جـلسـه مـورخ ۱7/۲/۱۳87 کمیسیون اقتصادی مـجلس
شـورای اسالمـی کـه طـبق اصـل هشـتاد و پـنجم قـانـون اسـاسـی جمــهوری اسـالمـی
ایــران بـه تـصـویـب رسـیـده اسـت و در تـاریـخ ۲/۳/۱۳87 به تأئید شورای نگهبان
رسیده و به مدت 5 سال به صورت آزمایشی اجرا میشود.
176
بخشنامه: منظور بخشنامه»چگونگی و نحوه اجرای قانون مالیات بر ارزش افزوده توسط
شرکتهای بیمه« است که به شماره ۱۹۱87/۲۱۱ مورخ ۲8/6/۱۳8۹ از طرف رییس کل
سازمان امور مالیاتی کشور جهت اجرا به مراجع مالیاتی ابالغ شده است.
بیمه های عمر و پس انداز:منظور از بیمه های عمر و پس انداز کلیه بیمه های عمر مختلط
پس انداز به شرط حیات و بیمه عمر تامین خطر فوت از قبیل; عمر و پس انداز، عمر و
سرمایه گذاری، تامین آتیه و جامع می باشد.
شرکتهای بیمه: منظور کلیه شرکتهای بیمه اعم از دولتی یا خصوصی است که مبادرت به
صدور بیمه نامه عمر و پس انداز می کنند.
۲ -با عنایت به ماهیت بیمه های عمر و پس انداز،صرفا وجوه دریافتی شرکت های بیمه گر
مستقیم بابت حق بیمه، مشمول مالیات و عوارض موضوع قانون مالیات بر ارزش افزوده
خواهد بود و وجوه پرداختی بیمه گذاران به عنوان پس انداز که به حساب ذخیره پس انداز
منظور می گردد مشمول مالیات مذکور نمی باشد.
۳ -وجوه دریافتی در هر بیمه نامه مختلط به شرط فوت و حیات اقالم زیر تشکیل شده
است:
الف(حق بیمه عمر شامل، حق بیمه خطر فوت و هزینه های اداری، کارمزد،بیمه گری و
وصول.
ب( حق بیمه حوادث.
ج( حق بیمه امراض.
177
د( حق بیمه سایر پوشش های اضافی.
ه( سود اقساط حق بیمه)در صورتی که بیمه نامه به صورت اقساطی صادر شده باشد(.
و( وجوه سرمایه گذاری یا پس انداز)اندوخته قانونی( و سود مربوطه به آن.
از اقالم فوق، اقالم مندرج در بندهای»الف«، »ب«،»ج«،»د« و »ه« مشمول مالیات بر ارزش
افزوده است و وجوه بند »و« یعنی وجوه سرمایه گذاری یا پس انداز ) قانونی( و سود
مربوط به آن، مشمول مالیات بر ارزش افزوده نمی باشد. شرکت های بیمه مکلفند در زمان
فروش بیمه نامه سهم مالیات بر ارزش افزوده مربوط به اقالم مشمول مالیات بر ارزش
افزوده را از بیمه گذاران دریافت و به حساب سازمان امور مالیاتی کشور واریز نمایند.
تبصره: شرکت هایی که در عملیات خود از اصطالحات و مفاهیمی غیر از موارد مندرج در
بندهای فوق استفاده می کنند، موظفند،شمول یا عدم شمول مالیات بر ارزش افزوده بر
عملیات خود را قبال از بیمه مرکزی جمهوری اسالمی ایران استعالم نمایند.
4 -شرکت های بیمه مکلفند گزارش عملیات مربوط به وجوه بند »و« فوق را به تفکیک از
سایر وجوه دریافتی بابت بیمه نامه مختلط به شرط فوت و حیات، تهیه و در اختیار مراجع
مالیاتی،بیمه مرکزی جمهوری اسالمی ایران و سایر مراجع و ناظران ذیربط قرار دهند و از
ابتدای سال ۱۳۹۱ وجوه مذکور را در سر فصل یا کدینگ مستقل ثبت و نگهداری کنند، به
گونه ای که دسترسی و بررسی آن توسط مراجع مذکور به سهولت امکان پذیر باشد.
178
تبصره: بهره مندی شرکت های بیمه از امتیازات بخشنامه در خصوص بیمه های عمر و
پسانداز منوط به اجرای دقیق مفاد این بند در ثبت، نگهداری و گزارش عملیات مالی می-
باشد.
دستورالعمل صدور گواهی اخذ چک به نیابت از گمرک جمهوری اسالمی ایران در رابطه
با واردات ماشین آالت خطوط تولید
0۳00/0/0. :تاریخ 00۳۱. :شماره
در اجرای بخشنامه شماره ۱۲7۳74 مورخ ۱5/8/87 مقام محترم وزارت امور اقتصادی
ودارایی وبا عنایت به نامه شماره ۲۲۹555/۳۱4/88/8۳ مورخ ۲5/8/۱۳87 رئیس کل محترم
گمرک جمهوری اسالمی ایران، به ادارات کل امور مالیاتی ومالیات بر ارزش افزوده حوزه
عملکرد مالیات بر ارزش افزوده مودیان مأموریت داده می شود در اجرای بخشنامه فوق
الذکر، اقدامات زیر را جهت اخذ وصدور گواهی وصول چک بر اساس درخواست گمرکات
کشور به مورد اجرا بگذارند:
۱ -دریافت وبررسی درخواست گمرک ذیربط در رابطه با دریافت چک در اجرای بخشنامه
مذکور واین دستورالعمل )طبق نمونه پیوست(;
۲ -اخذ وبررسی اعتبار شماره اقتصادی مودی مراجعه کننده;
۳ -بررسی وتعلق چک تسلیمی به حسابهای مودی که در پرونده مالیات بر عملکرد مستقیم
مودی اعالم گردیده است;
179
4 -صدور گواهی دریافت چک به صورت چاپی وپرفراژ شده )بر اساس نمونه پیوست ۲ )
به عنوان گمرک متقاضی;
5 -ارسال گواهی وصول چک صادره از طریق نمابر به گمرک درخواست کننده وتحویل و
نسخه اصل به مودی جهت تحویل;
6 -ثبت ونگهداری سوابق در پرونده عملکرد مالیات بر ارزش افزوده مودی جهت اقدامات
بعدی;
7 -ارسال چک به اداره حسابداری اداره کل، جهت نگهداری به صورت امانی تا زمان
رسیدگی وتعیین تکلیف پرونده مودی .
ضروری است گزارش عملکرد آن اداره کل در ارتباط با این حکم به صورت ماهیانه به
معاونت مالیات بر ارزش افزوده منعکس گردد. ضمنا دستورالعمل استرداد چک تدوین و
متعاقبا به ادارات کل ابالغ خواهد گردید.
علی اکبر عرب مازار
نحوه واریز عوارض مالیات بر ارزش افزوده از ابتدای سال 0۳0۱
در راستای اجرای قانون برنامه پنج ساله توسعه جمهوری اسالمی ایران مقتضی است از
ابتدای سال ۱۳۹۱ کلیه مودیان محترم مشمول مالیات بر ارزش افزوده در هنگام واریز
عوارض مالیات بر ازش افزوده موارد ذیل را مورد توجه قرار دهند.
– عوارض موضوع بند ”الف“ ماده ۳8 قانون مالیات بر ارزش افزوده اعم از داخل و خارج
حریم از ابتدای سال ۱۳۹۱ به حساب عوارض ارزش افزوده داخل حریم واریز شود.
180
– عوارض آالیندگی موضوع تبصره ”۱ ”ماده ۳8 قانون مالیات بر ارزش افزوده اعم از
داخل و خارج حریم از ابتدای سال ۱۳۹۱ به حساب عوارض آالیندگی داخل حریم واریز
شود.
بخشنامه شماره ..00 مورخ 00/۲/0۳0۱ نحوه توزیع عوارض وصولی بین شهرداریها
و دهیاریها از اول سال 0۳0۱
احتراما، در راستای قانون برنامه پنج ساله پنجم توسعه جمهوری اسالمی ایران، نظر به
اینکه بر اساس حکم ماده »۱۲۳ »این قانون »عوارض وصولی ارزش افزوده و عوارض
آلودگی واحدهای تولیدی موضوع بند »الف« و تبصره »۱ »ماده »۳8 »قانون مالیات بر
ارزش افزوده درهر شهرستان به نسبت جمعیت بین شهرداریها و دهیاری های همان
شهرستان توزیع می گردد. در صورتی که آلودگی واحدهای بزرگ تولیدی)پنجاه نفر و
بیشتر( به بیش از یک شهرستان در یک استان سرایت کند، عوارض آلودگی بر اساس
سیاست های اعالمی معاونت به نسبت تأثیر گذاری، در کمیته ای مرکب ازمعاون برنامه
ریزی استان ،فرمانداران شهرستان های ذیربط، مدیر کل محیط زیست و مدیر کل امور
مالیاتی استان بین شهرستانهای متأثر توزیع می شود. در صورتی که شهرستانهای متأثر
از آلودگی در دو یا چند استان واقع شده باشند، اعضاء کمیته توزیع کننده عوارض آلودگی
واحدهای بزرگ)پنجاه نفر و بیشتر( متشکل از نماینده معاونت، معاونین برنامه ریزی
استانهای ذیربط، نماینده سازمان حفاظت محیط زیست و نماینده اداره کل مالیاتی بر اساس
سیاستهای اعالمی معاونت اقدام به توزیع عوارض آلودگی خواهند کرد.«
181
مقتضی است ادارات کل امور مالیاتی به منظور اجرای صحیح و اتخاذ رویه واحد اقدامات
اجرایی ذیل را جهت توزیع عوارض از ابتدای سال ۱۳۹۱ به مرحله اجرا درآورند:
۱ -عوارض موضوع بند»الف« ماده »۳8 »قانون مالیات بر ارزش افزوده اعم از داخل و
خارج حریم از ابتدای سال ۱۳۹۱ توسط فعاالن اقتصادی به حساب عوارض ارزش افزوده
داخل حریم واریز شود.
۲ -عوارض آالیندگی موضوع تبصره »۱ »ماده »۳8 »قانون مالیات بر ارزش افزوده اعم از
داخل و خارج حریم از ابتدای سال ۱۳۹۱ توسط فعاالن اقتصادی به حساب عوارض
آالیندگی داخل حریم واریز شود.
۳ -از ابتدای سال ۱۳۹۱ عوارض وصولی موضوع بند »الف« و تبصره»۱ »ماده »۳8 »قانون
مالیات بر ارزش افزوده از فعاالن اقتصادی محدوده جغرافیایی هر شهرستان اعم از داخل
یا خارج از حریم )بدون در نظر گرفتن دوره مالیاتی(، بر اساس ضریب جمعیتی بین
شهرداریها و دهیاریهای آن شهرستان توزیع گردد.
4 -عوارض موضوع بند »الف« ماده »۳8 »و تبصره»۱ »ماده »۳8 »قانون)واحدهای کوچک
تولیدی آالینده کمتر از پنجاه نفر( در خصوص آن دسته از فعاالن اقتصادی که در حریم
یک یا چند شهرستان در یک استان واقع شده اند پس از مشخص نمودن سهم عوارض هر
شهرستان بر اساس ضریب جمعیتی به حساب شهرداریها و دهیاریهای شهرستانهای
ذیربط واریز گردد.
182
5 -عـوارض موضوع بند »الف« ماده »۳8 »و تبصره »۱ »ماده »۳8 »قانون )واحدهای
کوچک تولیدی آالینده کمتر از پنجاه نفر(درخصوص آن دسته از فـعاالن اقتصادی که
درحریم یک یا چند شهرستان دربیش ازیک استان واقـع شـده اند پـس از مـشخص نـمودن
سهم عوارض هر شهرستان،اداره کل مسئول رسیدگی به پرونده موظف است عوارض
شهرستانهای استان حوزه مسئولیت را به حساب شهرداریها ودهیاریهای شهرستان های
حوزه مسئولیت و عوارض شهرستانهای سایر استانها را به ترتیب به حساب های عوارض
ارزش افزوده داخل حریم و آالیندگی داخل حریم اداره کل امور مالیاتی آن استان واریز
نماید.
6 -عوارض آالیندگی موضوع تبصره»۱ »ماده »۳8 »قانون در مورد واحدهای بزرگ
تولیدی آالینده)پنجاه نفر و بیشتر(که آلودگی آنها به بیش از یک شهرستان در یک استان
سرایت کند، مطابق سهم تعیین شده توسط کمیته موضوع ماده »۱۲۳ »قانون برنامه پنج
ساله پنجم توسعه جمهوری اسالمی ایران و بر اساس ضریب جمعیتی به حساب
شهرداریها و دهیاریهای شهرستانهای متأثر از آلودگی واریز گردد.
7 -عوارض آالیندگی موضوع تبصره»۱ »ماده »۳8 »در مورد واحدهای بزرگ تولیدی
آالینده )پنجاه نفر و بیشتر(که آلودگی آنها به بیش از یک شهرستان در یک یا چند استان
سرایت کند، مطابق سهم تعیین شده توسط کمیته موضوع قسمت اخیر ماده »۱۲۳ »قانون
برنامه پنج ساله پنجم توسعه جمهوری اسالمی ایران پس از مشخص نمودن سهم هر
شهرستان،اداره کل مسئول رسیدگی به پرونده موظف است که عوارض شهرستانهای
183
استان حوزه مسئولیت اداره کل را بر اساس ضریب جمعیتی به حساب شهرداریها و
دهیاریهای شهرستانهای استان حوزه مسئولیت اداره کل و عوارض شهرستانهای سایر
استانها به حساب آالیندگی داخل حریم ادارات کل امور مالیاتی سایر استانهای همجوار
واریز نماید.
8 -ادارات کل امور مالیاتی موظفند که عوارض وصولی از اشخاص حقوقی تولیدی موضوع
بند »الف« ماده »۳8 »و تبصره »۱ »ماده »۳8 »قانون)به استثناء واحدهای تولیدی پنجاه نفر
و بیشتر موضوع بند»6و 7 »دستورالعمل( و همچنین فروشگاههای زنجیره ای که دارای
چند محل فعالیت در بیش از یک یا چند استان می باشند، را پس از مشخص شدن سهم
عوارض هر شهرستان،عوارض شهرستانهای استان حوزه مسئولیت اداره کل را به حساب
شهرداریها و دهیاریهای شهرستانهای استان حوزه مسئولیت و عوارض شهرستانهای
سایر استانها را به ترتیب به حساب های عوارض ارزش افزوده داخل حریم و آالیندگی
داخل حریم اداره کل امور مالیاتی استان مربوطه واریز نمایند.
۹ -چناچه در خصوص تعیین حریم شهرها بین دو یا چند شهرستان برای توزیع عوارض
بند »الف« ماده »۳8 »و تبصره »۱ »ماده »۳8 »قانون)واحدهای کوچک تولیدی آالینده کمتر
از پنجاه نفر( اختالف وجود داشته باشد.بر اساس نظر مرجع تصویب کننده حریم)شورای
برنامه ریزی و توسعه استانها و دبیرخانه شورای عالی شهرسازی و معماری کشور(اقدام
گردد.
184
۱۱ -با توجه به اینکه در استان عوارض خدمات مخابراتی،آب و برق و گاز به صورت
متمرکز وصول می گردد،بنابراین در صورتیکه سهم هر شهرستان از عوارض مذکور
مشخص باشد، سهم مزبور بر اساس ضریب جمعیتی همان شهرستان توزیع گردد. در غیر
اینصورت بر اساس ضریب جمعیتی استان بین شهرداریها و دهیاریهای استان توزیع گردد.
۱۱ -اداره کل امور مالیاتی مودیان بزرگ موظف است عوارض وصولی بابت خدمات
مخابراتی تلفن همراه را بر اساس وصول عوارض هر استان به حساب ارزش افزوده داخل
حریم ادارات کل امور مالیاتی استانهای مربوط واریز نماید.
۱۲ -به منظور توزیع متمرکز عوارض در استان تهران، ادارات کل امور مالیاتی مودیان
بزرگ و شهر تهران عوارض مربوط به شهرستانهای استان تهران موضوع بند »الف« و
تبصره»۱ »ماده »۳8 »قانون مالیات بر ارزش افزوده را به ترتیب به حساب های ارزش
افزوده داخل حریم و آالیندگی داخل حریم اداره کل مالیات بر ارزش افزوده استان تهران
واریز نمایند.
۱۳ -دفـتر نظارت بر امور اجرایی مالیات بر ارزش افزوده و ادارات کل امور مـالـیاتی
واریز کننده عوارض)به حساب شهرداریها و دهیاریها و سایر ادارات کـل امـور
مـالـیاتی(مکلفند وجوه قانونی موضوع مواد »۳7«،»۳8»و »۳۹ »را کسر و سپس نسبت به
واریز مانده عوارض به حساب شهرداریها،دهیاریها و سایر ادارات کل امور مالیاتی اقدام
نمایند.
185
۱4 -دفتر نظارت بر امور اجرایی مالیات بر ارزش افزوده و ادارات کل امور مالیاتی واریز
کننده عوارض به حساب ارزش افزوده و آالیندگی سایر ادارات کل امور مالیاتی مکلفند در
زمان واریز عوارض،سهم هر شهرستان از عوارض واریز شده را مشخص و به اداره کل
مربوط اعالم نمایند.
۱5 -عوارض واریزی توسط دفتر نظارت بر امور اجرایی مالیات بر ارزش افزوده بابت
وصولی گمرک و ادارات کل امور مالیاتی سایر استانها بابت عوارض موضوع ماده »۳8 »
قانون مالیات بر ارزش افزوده به حساب های ارزش افزوده و آالیندگی استان ذیربط،به
لحاظ کسر وجوهات قانونی توسط اداره امور مالیاتی وصول کننده عوارض،صرفا بر
اساس ضریب جمعیتی شهرستانهای استان ذیربط، قابل واریز به حساب شهرداریها و
دهیاریهای شهرستان مربوطه خواهد بود.
۱6 -این معاونت از طریق اداره کل خزانه عناوین حسابهای ارزش افزوده داخل حریم
وعوارض آالیندگی داخل حریم را به ترتیب به عنوان عوارض ارزش افزوده کاالها وخدمات
وعوارض آالیندگی اصالح و حسابهای عوارض ارزش افزوده خارج از حریم و آالیندگی
خارج از حریم را مسدود خواهد کرد.
۱7 -ادارات کل امور مالیاتی با هماهنگی ادارات کل محیط زیست استان، نسبت به تعیین
واحدهای بزرگ تولیدی آالینده)پنجاه نفر بیشتر(، بر اساس فهرست اعالمی سازمان
حفاظت محیط زیست)در هر سال برای اجرا در سال بعد( که آلودگی آنها دو یا چند
186
شهرستان در یک یا چند استان را متأثر می سازد، اقدام و مراتب را به این معاونت اعالم
نمایند.
۱8 -در صورت وجود واحدهای تولیدی بزرگ آالینده در استان که آلودگی آنها دو یا چند
شهرستان در استان را متأثر می سازد، اداره کل امور مالیاتی مسئول پیگیری و تشکیل
کمیته موضوع ماده »۱۲۳ »در استان خواهد بود.
۱۹ -در صورت وجود واحدهای تولیدی بزرگ آالینده در استان که آلودگی آنها دو یا چند
شهرستان در بیش از یک استان را متأثر می سازد، مراتب را جهت پیگیری و تشکیل کمیته
موضوع قسمت اخیر ماده»۱۲۳ »به این معاونت اعالم نمایند.
۲۱ -فـهرست شهرستانها، شهرها و روستاهای استان با همکاری دفـاتـرامور شهری و
شوراها و دفاتر امورروستایی استانداری استان تهیه و میزان جمعیت و ضریب جمعیتی به
تفکیک برحسب استان،شهرستان، شهر و روستا تعیین می شود.
۲۱ -برای واریز عوارض به حساب شهرداریها و دهیاریها در مواعد مقرر، در اسرع وقت
نسبت به پیگیری افتتاح حساب سیبا نزد بانک ملی ایران توسط شهرداریها و دهیاریها اقدام
شود.
۲۲ -با توجه به اینکه حسابهای رابط ادارات کل امور مالیاتی نزد بانک ملی ایران مفتوح
شده است،به منظور سرعت، دقت و سهولت در پرداخت عوارض، حسابهای سیبا توسط
شهرداریها و دهیاریها صرفا در بانک ملی ایران و برای واریز عوارض ارزش افزوده افتتاح
گردد.
187
۲۳ -در راستای ماده »۳۹ »قانون مالیات بر ارزش افزوده عوارض وصولی هر ماه حداکثر
تا پانزدهم ماه بعد با رعایت مقررات یاد شده به حساب شهرداریها، دهیاریها و وزارت
کشور حسب مورد واریز گردد.
۲4 -ادارات کل امور مالیاتی موظفند تا زمان راه اندازی نرم افزار توزیع عوارض در
سامانه الکترونیکی مالیات بر ارزش افزوده نسبت به تکمیل اطالعات جدول توزیع عوارض
و ارسال آن به دفتر نظارت بر امور اجرایی مالیات بر ارزش افزوده، حداکثر تا پایان هر ماه
اقدام نمایند.
بدیهی است در صورت هر گونه ابهام در رابطه با تسهیم عوارض، موارد را از طریق دفتر
نظارت بر امور اجرایی مالیات بر ارزش افزوده پیگیری نمایند.
محمدقاسم پناهی
معاون مالیات بر ارزش افزوده
نحوه رسیدگی به پرونده شرکت فروشگاههای زنجیرهای
براساس اطالعات واصله برخی از مأموران مالیاتی واحدهای ارزش افزوده ادارات کل امور
مالیاتی در استان ها ضمن مکاتبه و مراجعه به شعبههای شرکت فروشگاه های زنجیره ای
از جمله رفاه، اتکا، سپه، شهروند اقدام به درخواست رسیدگی، مطالبه و وصول مالیات و
عوارض ارزش افزوده می نمایند. بنابراین به منظور وحدت رویه مقرر می دارد:
اشخاص مزبور که بیش از یک محل شغل یا فعالیت دارند و یا نوع فعالیت آنها ایجاد دفتر،
شعبه و یا فروشگاه در یک یا چند محل اقتضاء می نماید، مکلفند اظهارنامه مالیات و
188
عوارض ارزش افزوده خود را مطابق ضوابط و مقررات اجرائی و دستورالعمل مربوط، به
واحدهای ارزش افزوده اداره کل امور مالیاتی مسئول رسیدگی به پرونده عملکرد تسلیم
نمایند.
بدیهی است با توجه به مقررات قانون مالیات بر ارزش افزوده اداره امور مالیاتی که
رسیدگی، مطالبه و وصول مالیات و عوارض را به عمده دارد، مالیات و عوارض وصولی را
براساس حجم فعالیت هر شعبه حسب مورد به استان، شهرستان و یا شهر ذیربط
تخصیص و واریز خواهد کرد.
محمد قاسم پناهی
معاون مالیات بر ارزش افزوده
پرسش و پاسخهای قانون مالیات بر ارزش افزوده
0 -آیا فعاالن اقتصادی )اعم از کارخانجات، شرکتها و صاحبان مشاغل( این مالیات را
خواهند پرداخت؟
خیر، نظام مالیات بر ارزش افزوده نوعی نظام مالیات بر مصرف است و فعاالن اقتصادی
اعم از اشخاص حقیقی و حقوقی که مؤدی این نظام مالیاتی محسوب میشوند، صرفاً عامل
وصول و انتقالدهنده این مالیات آن به مصرفکننده تلقی میگردند و هیچگونه مالیاتی
توسط ایشان پرداخت نمیشود.
۲ -آیا با اجرای این نظام مالیاتی، هیچ یک از مالیاتهای قبلی حذف یا تعدیل خواهند
گردید؟
189
بلی، از آنجا که مالیات بر ارزش افزوده بر پایه مصرف وضع میگردد جایگزین مالیاتها و
عوارض موضوع قانون موسوم به تجمیع عوارض خواهد گردید.
۳ -آیا چند مرحلهای بودن مالیات بر ارزش افزوده و وصول آن در هر یک از مراحل
واردات ـ تولید ـ توزیع موجب اخذ مضاعف مالیات نخواهد شد؟
خیر، مکانیزم اجرایی این مالیات به گونهای است که مالیات بر ارزش افزوده پرداختی در
هنگام خرید به عنوان اعتبار )طلب( مالیاتی ایشان محسوب شده و به صورت دورهای
تسویه میگردد. به همین دلیل هیچ مالیات مضاعفی بر فعاالن اقتصادی تحمیل نمیشود.
این مهم از ویژگیهای بارز مالیات مورد بحث است که منجر به جایگزینی آن با دیگر انواع
مالیاتهای فروش در سایر کشورهای جهان شده است.
۴ -آیا ماشین آالت خطوط تولید کارخانجات و به طور کلی تجهیزات مورد استفاده در
امر کسب و کار مشمول مالیات بر ارزش افزوده میگردد؟
خیر، اساساً مالیات پرداختی توسط مؤدیان ثبتنام شده بابت انواع نهادهها از جمله ماشین
آالت خطوط تولید کارخانجات و سایر تجهیزات که برای فعالیت اقتصادی مورد استفاده
قرار گرفته اند، از مالیاتهای وصول شده توسط آنها در اولین دوره مالیاتی با تسلیم
اظهارنامه و درخواست مودیان قابل استرداد است.
190
.- آیا در این نظام مالیاتی خریدهای یکجای یک بنگاه تولیدی یا توزیعی و یا فرایند
طوالنی تولید در برخی از صنایع، موجب تحمل طوالنی مدت بار مالیاتی ناشی از این
مالیات تا زمان فروش کاالها یا خدمات تولید یا عرضه شده نخواهد گردید؟
خیر، مودیان این نظام مالیاتی حتی در صورت انجام یکجای خریدهای خود و یا فرایند
طوالنی تولید، بار مالیاتی این نوع مالیات را تا زمان تولید و فروش محصول مربوطه تحمل
نخواهند نمود، بلکه درزمان تسلیم اولین اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده )که دوره های
کوتاه فصلی برای آن تصویب گردیده است(، اضافه پرداختی مالیات بر ارزش افزوده را از
دولت بازپس خواهند گرفت.
۶ -آیا تکالیف عملیاتی نظام مالیات بر ارزش افزوده به سادگی توسط مودیان این نظام
مالیاتی قابل اجرا خواهد بود؟
بلی، مودیان این نظام مالیاتی کافی است: در زمان فروش کاالها و عرضه خدمات
صورتحساب صادر و عالوه بر بهای کاالها و خدمات عرضه شده مالیات را محاسبه و از
طرف دیگر معامله اخذ نمایند، عالوه برنگهداری اطالعات و اسناد و مدارک خرید و فروش
خود )کما فی السابق(، صورت مالیاتهای پرداختی در زمان خرید و دریافتی در زمان فروش
را نگهداری نمایند، با تکمیل اظهارنامه ساده فصلی، تسویه حساب نمایند. )طلب خود بابت
مالیاتهای پرداختی در زمان خرید را از مالیاتهای دریافتی کسر و مابهالتفاوت را به دولت
پرداخت یا از دولت دریافت نمایند(
191
0 -آیا اجرای این نظام مالیاتی باعث افزایش بهای کاالها و خدمات برای مصرف کننده
نهائی نخواهد گردید؟
خیر، در ابتدا نرخ عمومی مالیاتی 7 و ۱۱ درصدی برای اجرای این نظام مالیاتی پیش بینی
گردیده بود. لیکن با تصمیم و پیشنهاد دولت و نمایندگان محترم مجلس شورای اسالمی
مبنی بر : کاهش نرخ این مالیات )به ۱05 درصد مالیات به عالوه ۱05 درصد عوارض(؛ حذف
مالیاتها و عوارض موضوع قانون موسوم به تجمیع عوارض با اجرای مالیات بر ارزش
افزوده، اعطای معافیتهای گسترده به کاالها و خدمات مورد استفاده اقشار آسیب، و
تصویب این پیشنهادات در مجلس شورای اسالمی، به هیچ وجه شاهد تغییر قابل مالحظه
ای در قیمتها در اثر اجرای این قانون نخواهیم بود.
0 -اگر سازمان امور مالیاتی کشور استرداد ناشی از صادرات و یا ناشی از خرید
یکجای ماشینآالت، تجهیزات و یا مواد اولیه را به موقع انجام ندهد، چه روی خواهد
داد؟
بر اساس قانون مالیات بر ارزش افزوده چنانچه سازمان امور مالیاتی کشور استرداد
مالیات بر ارزش افزوده را در مهلت مقرر قانونی )سه ماه( به انجام نرساند، مبالغ مالیات بر
ارزش افزوده مشمول استرداد مشمول جریمه ای معادل ۲ درصد در ماه خواهد گردید که
بایستی توسط این سازمان به همراه مالیاتهای مشمول استرداد به مودیان پرداخت گردد.
در قانون مالیات بر ارزش افزوده نرخ جریمه تاخیر برای مودیان و سازمان امور مالیاتی
کشور به صورت یکسان در نظر گرفته شده است.
192
0 -شمول قانون مالیات بر ارزش افزوده بر فعاالن اقتصادی و فعالیتهای اقتصادی
چگونه است؟
عرضه کاالها از طریق هر نوع معامله )بیع، صلح، هبه و …( و ارائه خدمات در قبال ما به
ازاء و برای غیر در ایران و همچنین واردات آنها به استثنای موارد معاف مصرح در ماده
)۱۲ )صرفنظر از دولتی، تعاونی یا خصوصی تلقی شدن اشخاص، نحوه قیمت گذاری و
تعیین حق الزحمه، مشمول پرداخت مالیات و عوارض میباشند. در این چارچوب به استناد
بخشنامه شماره7۱554/۳8۲۳/56 مورخ۱۳/5/۱۳87 معاون هزینه و خزانه دار کل کشور
کلیه ذیحسابهای دستگاههای دولتی مکلف به برقراری تمهیدات الزم در خصوص مالیات و
عوارض موضوع این قانون میباشند.
0۱ -دستور مقام محترم ریاست جمهوری در ارتباط با توقف اجرای قانون مالیات بر
ارزش افزوده برای اصناف و نحوه اجرای آن چگونه است؟
به استناد بخشنامه 7۲۱5۹ مورخ ۲۳/7/۱۳87 سازمان امور مالیاتی کشور اجرای قانون
مالیات بر ارزش افزوده صرفاً برای اصناف تابع شورای اصناف کشور به تعویق افتاده
است. واردکنندگان، صادرکنندگان و سایر فعاالن اقتصادی مطابق دستورالعملهای صادره
کماکان مکلف به اجرای قانون مذکور بوده و در عرضه کاالها و ارائه خدمات به خریداران
)اعم از اصناف و …( میبایستی مالیات و عوارض متعلق را در صورتحسابهای صادره
درج و وصول نمایند.
193
00 -با عنایت به تاریخ الزم االجراء شدن قانون از 0/0/0۳00 تکلیف قراردادهای منعقده
قبل از تاریخ یاد شده به دلیل عدم پیش بینی در قراردادهای منعقده و همچنین اجرای
بخشی از قرارداد قبل از تاریخ الزم االجرا شدن چیست؟
قانون مالیات بر ارزش افزوده از جمله قوانین آمره میباشد که صرفنظر از تاریخ انعقاد و
پیشبینی یا عدم پیشبینی در قراردادهای منعقده نسبت به آن بخش از موضوع قرارداد که
پس از تاریخ الزم االجراء شدن قانون اجرا میگردد، شمولیت خواهد داشت. در این راستا
در صورتیکه به موجب اسناد و مدارک مثبته احراز گردد بخشی از موضوع قرارداد قبل از
تاریخ۱/7/۱۳87مورد اجرا قرار گرفته است، مطالبه مالیات و عوارض این قانون نسبت به
آن بخش موضوعیت نخواهد داشت.
0۲ -تاریخ تعلق مالیات در خصوص فعالیتهای پیمانکاری به چه ترتیبی خواهد بود؟
به استناد مفاد بند ب ماده )۱۱ )قانون، تاریخ تعلق مالیات در مورد ارائه خدمات، تاریخ
صورتحساب یا تاریخ ارائه خدمات هر کدام که مقدم باشد، )حسب مورد( خواهد بود. از
آنجایی که فعالیتهای پیمانکاری از مصادیق ارائه خدمات تلقی میشوند، لذا اینگونه مودیان
مکلفند به هنگام صدور صورت وضعیت نسبت به درج و وصول مالیات و عوارض ذیل
صورت وضعیتهای صادره اقدام نمایند. بدیهی است در صورتی که صورت وضعیتهای
صادره، توسط کارفرما تعدیل، مالیات و عوارض متعلقه نیز متناسب با تعدیل انجام شده،
تعدیل خواهد گردید.
194
0۳ -نحوهی کسر مالیات و عوارض ارزش افزوده در فعالیتهای پیمانکاری تأمین
نیروی انسانی چگونه است؟
فعالیتهای پیمانکاری تأمین نیروی انسانی از جمله ارائه خدمات مشمول مالیات و عوارض
موضوع این قانون خواهد بود. ارائهدهندگان این خدمات مکلفند مالیات و عوارض متعلقه را
به مأخذ مبلغ ناخالص مندرج در صورتحساب محاسبه و از طرف دیگر معامله وصول
نمایند. خدمات پیمان مدیریت تأمین نیروی انسانی در شرایطی موضوعیت دارد که کارفرما
حقوق و دستمزد نیروی انسانی را به صورت مستقیم و بیواسطه تخصیص یا پرداخت و
در دفاتر قانونی خود تحت عنوان هزینه حقوق و دستمزد ثبت نمایند و لیست بیمه و مالیات
حقوق به نام کارفرما به سازمانهای ذیربط ارائه گردید. بدیهی است در این صورت صرفاً
کارمزد ارائه خدمات مدیریتی مشمول مالیات و عوارض خواهد بود.
0۴ -تکلیف قراردادهای منعقده قبل از اجرای قانون که بعد از الزماالجرا شدن قانون
عملیاتی شدهاند چیست؟
ج: ان بخش از قراردادهای منعقده قبل از اجرای قانون )صرفنظر از تاریخ انعقاد قرارداد و
عدم پیشبینی مالیات و عوارض متعلقه( که بعد از تاریخ الزماالجرا شدن این قانون عمالیتی
و اجرایی میگردد. مشمول مالیات و عوارض خواهد بود. آن بخش از قراردادها که به
موجب اسناد و مدارک مثبته احراز گردد،قبل از تاریخ اجرای قانون عملیاتی و اجرایی
گردیدهاند، صرفنظر از تاریخ صدور صورتحساب، یا صورت وضعیت، حسب مورد
مشمول پرداخت مالیات و عوارض موضوع این قانون نخواهد بود.
195
.0 -تاریخ تعلق مالیات و عوارض در صورت ارائه خدمات در قالب فعالیتهای
پیمانکاری چه زمانی است؟
ج: تاریخ تعلق مالیات و عوارض در مورد ارائه خدمات در قالب فعالیتهای پیمانکاری نیز
تاریخ صورتحساب یا تاریخ ارائه خدمت هر کدام که مقدم باشد، حسب مورد خواهد بود.
پیمانکاران مکلفند مالیات و عوارض متعلقه را در تاریخ تعلق، شناسایی و در صورت
حسابهای صادره درج و از خریداران )کارفرمایان( مطالبه و وصول نمایند. در صورتی
که مبلغ صورت حسابهای صادره )صورت وضعیت( توسط کارفرما تعدیل گردد، مالیات
و عوارض متعلقه در دوره مالیاتی ثبت تعدیالت در دفاتر پیمانکار )جاری یا دوره آتی
حسب مورد( به مأخذ مابهالتفاوت ایجاد شده قابل تعدیل خواهد بود.
0۶ -آیا فعالیتهای پیمانکاران عالوه بر مالیات و عوارض موضوع این قانون مشمول
مالیات و عوارض دیگری هستند یا خیر؟
ج: با توجه به اینکه فعالیتهای پیمانکاری جزء خدمات موضوع این قانون میباشد و
مشمول پرداخت مالیات و عوارض به میزان ۳(٪ 5/۱ ٪مالیات و 5/۱ ٪عوارض( شده است،
لذا به استناد مواد )5۱ )و )5۲ )قانون، وضع هر گونه عوارض به فعالیتهای مذکور توسط
سایر مراجع و مبادی ممنوع و فاقد وجاهت قانونی میباشد.
00 -چگونگی تشخیص مودیان مشمول نظام مالیات بر ارزش افزوده توسط خریداران
کاال یا خدمت ؟
196
کلیه مودیان ثبت نام شده در نظام مالیات بر ارزش افزوده مکلف به درج و وصول مالیات
و عوارض متعلقه ذیل صورتحسابهای صادره میباشند و خریداران کاال و یا خدمت در
حال حاضر میتوانند از طریق مدارک ثبت نام اینترنتی مودی و در آینده نزدیک از طریق
گواهینامههای صادره توسط سازمان امور مالیاتی کشور از صحت و قانونی بودن پرداخت
مالیات و عوارض به فروشنده )به عنوان مودی ثبت نام شده در نظام مالیات بر ارزش
افزوده( اطمینان حاصل نمایند.
00 -نحوه عدم شمول مالیات و عوارض در خصوص کاالهای معاف به چه ترتیبی
است؟
ج: به استناد مفاد ماده )۱۲ )قانون، عرضه کاالها و ارائه خدمات مشخص شده در این ماده
و همچنین واردات، از پرداخت مالیات و عوارض معاف میباشند. این معافیت قابل تسری به
نهادهها و عوامل غیر معاف به کارگیری شده در تولید یا عرضه کاالها و خدمات معاف
نبوده و عرضه کنندگان کاال یا ارائه دهندگان خدمت معاف مکلف به پرداخت مالیات و
عوارض نهادههای تولیدی )کاال یا خدمت( خود میباشند. لیکن به موجب تبصرههای )۲ )و
)۳ )ماده )۱7 )قانون، مالیات و عوارض پرداختی بابت کاالها و خدمات معاف قابل استرداد
نمیباشد و به استناد تبصره )5 )ماده یاد شده مالیات و عوارض پرداختی توسط عرضه
کنندگان کاالی معاف یا ارائه دهندگان خدمات معاف، به عنوان هزینه قابل قبول موضوع
قانون مالیاتهای مستقیم تلقی میگردد.
197
00 -آیا معافیت روغن نباتی و شکر موضوع بند )۴ )ماده )0۲ )قابل تسری به روغن
نباتی خام و شکر تصفیه نشده میباشند؟
ج: به موجب بند )4 )ماده )۱۲ )صرفاً روغن نباتی و شکر که قابلیت مصرف خوراکی برای
مصرف کننده را دارند از پرداخت مالیات و عوارض معاف میباشند لیکن روغن نباتی خام
و شکر تصفیه نشده مشمول پرداخت مالیات و عوارض میباشند. شایان ذکر است معافیت
مذکور در رابطه با روغن نباتی خوراکی حاصل از ریشه نباتی از جمله روغن ذرت، سویا،
کلزا، کنجد، آفتابگردان، زیتون جاری میباشد.
۲۱ -آیا قراردادهای خدمات نیروی انسانی مشمول مالیات و عوارض این قانون
میگردد؟
قراردادهای تامین نیروی انسانی از مصادیق ارائه خدمت بوده و مشمول مالیات و عوارض
این قانون خواهد بود.
شایان ذکر است در خصوص قراردادهای پیمانهای مدیریت، که هزینه حقوق و دستمزد
پرسنل کالٌ توسط کارفرما به طور مستقیم پرداخت میگردد )و در دفاتر کارفرما ثبت
میشود( مالیات و عوارض این قانون صرفاً نسبت به مبلغ ریالی خدمات مدیریت ارائه شده
وضع میگردد.
۲0 -شرایط عدم شمول مالیات و عوارض در خصوص کاالها و خدمات صادراتی چگونه
است؟
198
ج: طبق مفاد ماده یک قانون مالیات بر ارزش افزوده صادرات کاالها و خدمات مشمول
مقررات قانون مالیات بر ارزش افزوده میباشد. چنانچه اینگونه مودیان نسبت به ثبت نام
در نظام مالیات بر ارزش افزوده )فارغ از حجم معامالت( اقدام و همچنین نسبت به تسلیم
اظهارنامه مالیاتی در موعد مقرر قانونی اقدام نمایند با رعایت ترتیبات مقرر در ماده )۱۳)
قانون یاد شده مالیات ها و عوارض پرداخت شده قابل استرداد خواهد بود.
۲۲ -آیا اجاره اموال غیر منقول از مصادیق معافیت بند 0 ماده 0۲ تلقی میگردد؟
ج: اموال غیر منقول و همچنین اجاره آنها از پرداخت مالیات و عوارض معاف میباشند.
۲۳ -نحوه اعمال عدم شمولیت مالیات و عوارض به صادرات خدمات حمل و نقل و
ترانزیت )موضوع ماده 0۳ )چگونه میباشد؟
ج: خدمات حمل و نقل کاالهای صادراتی و ترانزیت در صورت رعایت شرایط مصرح ذیل
)موضوع بخشنامه شماره 656 مورخ ۱4/۱/۱۳87 رئیس کل سازمان امور مالیاتی( مشمول
مالیات و عوارض این قانون نخواهد بود. الف ـ درآمدهای ارزی تحصیلی دارای منشا
خارجی که توسط اشخاص حقیقی و حقوقی و از طریق سیستم بانکی از خارج از کشور به
حساب شرکت حمل و نقل صاحب درآمد واریز گردد و برای آن قرارداد یا صورتحساب
صادر شده باشد. ب ـ پروانه ترانزیت خارجی در چارچوب قانون حمل و نقل و عبور
کاالهای خارجی از قلمرو جمهوری اسالمی ایران برای آن صادر و عملیات ترانزیت انجام و
تسویه صورت پذیرفته باشد. ج ـ درآمد ارزی حاصل از حمل کاالهای صادراتی در
199
صورتیکه مسئولیت حمل کاالها از مبدا جمهوری اسالمی ایران تا مقاصد خارجی از کشور
به عهده شرکت حمل و نقل بینالمللی ایران واگذار شده باشد.
۲۴ -آیا معافیت خدمات حمل و نقل قابل تسری به حمل و نقل بار و کاال میباشد؟
معافیت بند )۱۲ )ماده )۱۲ )خدمات حمل و نقل صرفاً در خصوص خدمات حمل و نقل
مسافری موضوعیت دارد و معافیت یاد شده قابل تسری به خدمات حمل و نقل بار و کاال
نمیباشد.
.۲ -وضعیت مبادالت در مناطق ویژه اقتصادی و مناطق آزاد تجاری ـ صنعتی چگونه
است؟
ج: شرکتهایی که در مناطق ویژه اقتصادی و مناطق آَزاد تجاری ـ صنعتی فعالیت
مینمایند، در محدوده مناطق یاد شده و همچنین از بابت انجام واردات و صادرات با خارج
از کشور مشمول پرداخت مالیات و عوارض موضوع این قانون نمیگردند. لیکن مبادالت و
نقل و انتقال کاال بین مناطق مذکور با داخل کشور مشمول پرداخت مالیات و عوارض
موضوع قانون صدر االشاره میگردد. شایان ذکر است به استناد ماده )۱۳ )قانون
موصوف مالیاتها و عوارض پرداخت شده بابت صادرات کاال و خدمت به خارج از کشور
که از طریق مبادی خروجی رسمی صورت میگیرد، با ارائه برگه خروجی صادره توسط
گمرک )در مورد کاال( و اسناد و مدارک مثبته مسترد میگردد.
۲۶ -آیا اعمال دستورالعمل صورتحساب و درج کد اقتصادی و مشخصات هویتی
خریدار در فاکتور الزامی است؟
200
ج: طبق مفاد ماده )۱۹ )قانون موصوف و همچنین مفاد راهنمای صورتحساب فروش کاال و
خدمت، مؤدیان مشمول این نظام موظفند اطالعات هویتی مشخصات متعاملین، اعم از نام،
کد اقتصادی یا کد ملی )حسب مورد(، نشانی کامل و کد پستی را در خصوص فروشندگان
و خریداران به طور کامل درج نمایند. کلیه مودیان مشمول نظام مالیات بر ارزش افزوده،
مکلف به اجرای صحیح قانون میباشند. بدیهی است ارائه اطالعات هویتی از جمله کد
اقتصادی برای اشخاص حقوقی و کد ملی برای اشخاص حقیقی از الزامات مقرر جهت
اجرای صحیح قانون میباشد. الزم به یادآوری است آن دسته از مؤدیان که بر اساس قالب
صورتحسابهای اعالم شده طی اطالعیههای قبلی سازمان امور مالیاتی کشور )در چارچوب
ماده ۱6۹ قانون مالیاتهای مستقیم( اقدام به چاپ صورتحسابها و یا تنظیم
صورتحسابهای رایانهای نمودهاند، میتوانند تا پایان سال ۱۳87 نسبت به ادامه استفاده از
صورتحسابهای خود اقدام نمایند، مشروط بر اینکه مالیات بر ارزش افزوده و عوارض
متعلقه را محاسبه و ذیل صورتحساب درج و اخذ گردد. ضمناً سازمان امور مالیاتی کشور
آمادگی خود را به منظور بررسی پیشنهادات آن دسته از مودیان مالیاتی که به دلیل
محدودیتهای موجود قادر به استفاده از صورتحساب اعالمی نمیباشند اعالم میدارد.
۲0 -مالیات ارزش افزوده و عوارض مربوط به خرید کاالها و خدمات توسط مودیان
ثبت نام شده چه موقع به عنوان اعتبار قابل کسر از مالیات ها و عوارض دریافتی و یا
استرداد )حسب مورد( می باشد؟
201
ج: مالیات بر ارزش افزوده و عوارض خرید تنها هنگامی به عنوان »اعتبار« قابل احتساب
بوده و قابل کسر از مالیاتها و عوارض دریافتی و یا استرداد میباشند که:
الف: فروشنده مشمول و ثبتنام شده در نظام مالیات بر ارزش افزوده باشد؛
ب: فروشنده در صدور صورتحساب ضوابط دستورالعمل صدور صورتحساب را رعایت
نموده باشد؛
ج: مودی )خریدار( مالیات و عوارض مربوطه را در حسابها درج و پرداخت نموده باشد؛
د: مودی )خریدار( کاالها و خدمات خریداری شده را برای فعالیتهای اقتصادی خود به کار
گرفته باشد؛
ه: کاال یا خدمات خریداری شده در تولید و یا عرضه کاالها و خدمات معاف )موضوع ماده
۱۲ قانون( بکارگیری نشده باشد.
و( مالیاتها و عوارض پرداختی بابت کاالهای خاص موضوع تبصره ماده )۱6 )و بندهای
)ب(، )ج( و )د( ماده )۳8( )شامل انواع سوخت و سیگار( صرفاً در مراحل واردات،تولید و
توزیع مجدد آنها به عنوان اعتبار مالیاتی قابل محاسبه میباشد و در مرحله مصرف نهایی
توسط مودیان حتی در صورت رعایت بندهای )الف( تا )هـ( فوق قابل محاسبه به عنوان
اعتبار مالیاتی برای مؤدیان نمیباشد.
۲0 -کدام خریداران در زمان خرید کاالها و خدمات از مودیان مشمول ثبتنام و اجرای
نظام مالیات بر ارزش افزوده، مکلف به پرداخت مالیات بر ارزش افزوده و عوارض
مربوطه میباشد؟
202
ج: مؤدیان مشمول ثبتنام و اجرای مالیات بر ارزش افزوده، در زمان عرضه کلیه کاالها و
خدمات )مگر کاالها و خدمات معاف مصرح در ماده ۱۲ قانون مالیات بر ارزش افزوده( به
کلیه خریداران اعم از:
 حقیقی یا حقوقی؛
 دولتی، عمومی، تعاونی و یا خصوصی؛
 مشمول و یا غیرمشمول ثبتنام و اجرای نظام مالیات بر ارزش افزوده؛
 مصرفکننده نهایی یا فعال اقتصادی؛
مکلف به محاسبه، درج در صورتحساب و وصول مالیات و عوارض موضوع قانون مالیات
بر ارزش افزوده میباشند.
شایان ذکر است وصول مالیات و عوارض متعلقه توسط مودیان مشمول ثبتنام در
چارچوب این قانون به صورت تکلیفی بوده و برابر قانون عدم پرداخت ماالیت و عوارض
مربوطه توسط خریداران به مؤدیان، به هیچ وجه رافع مسئولیت مؤدیان در وصول و
پرداخت مالیات و عوارض متعلقه محسوب نمیگردد.
۲0 -تسلیم اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده چگونه صورت میپذیرد؟
ج: مودیان مشمول ثبتنام و اجرای نظام مالیات بر ارزش افزوده مکلفند ظرف مدت ۱5 روز
از پایان هر دوره مالیاتی سه ماهه )مثالً تا روز ۱5 تیرماه در مورد دوره مالیاتی بهار(
نسبت به تسلیم اظهارنامه مالیاتی خود اقدام نمایند.
فرآیند اصلی تنظیم و تسلیم اظهارنامه در این نظام مالیاتی به قرار زیر میباشد:
203
الف( درج اطالعات عملیات خرید و فروش در نسخه پیشنویس اظهارنامه، که از طریق پست
برای مودیان محترم ارسال گردید و یا از طریق پایگاه اطالعرسانی این نظام مالیاتی به
نشانی ir.VAT.www در دسترس میباشد؛
ب( ثبت اطالعات اظهارنامه از طریق بخش »تسلیم اظهارنامه« در سامانه اینترنتی عملیات
الکترونیکی نظام مالیات بر ارزش افزوده به نشانی ir.eVAT.www و »ثبت نهایی«
اظهارنامه در این بخش )این امر با استفاده از نام کاربری و رمز عبور مودی که در مرحله
ثبتنام در این نظام مالیاتی در اختیار مودیان گرامی قرار داده شده است صورت می-
پذیرد(؛
ج( اخذ نسخه چاپی اظهارنامه، که پس از ثبت نهایی اظهارنامه توسط سامانه اینترنتی ارائه
میگردد،و مهر و امضای مجاز کلیه صفحات آن؛
د( تسلیم حضوری یا ارسال پستی )از طریق پست سفارشی پیشتاز دوقبضه( به نشانی
واحد خدمات مودیان ذیربط که از طریق نشانی اینترنتی VAToffices/ir.VAT.www قابل
دسترس میباشد.
شایان ذکر است واحدهای خدمات مودیان مالیات بر ارزش افزوده به شرح فوقالذکر
خدمات مورد نیاز مودیان در این ارتباط میباشند.
۳۱ -آیا در قانون مالیات بر ارزش افزوده امکان تسلیم اصالحیه اظهارنامه )یا اظهارنامه
اصالحی(توسط مودیان به سازمان امور مالیاتی کشور وجود دارد؟
204
ج: در قانون مالیات بر ارزش افزوده امکان تسلیم اصالحیه اظهارنامه )یا اظهارنامه
اصالحی( پس از مهلت قانونی تسلیم اظهارنامه پیشبینی نگردیده است. بنابراین ضروری
است مودیان گرامی برای برخورداری از تسهیالت و جلوگیری از تعلق جرائم قانونی،
حداکثر دقت را در تسلیم اظهارنامه خود به ویژه در درج صحیح اطالعات زیر بنمایند:
 مشخصات کامل مودی؛
 اداره کل امور مالیاتی ذیربط؛
 استان،شهرستان، شهر و داخل یا خارج حریم بودن محل فعالیت؛
 و نهایتاً و از همه مهمتر درج صحیح و کامل اطالعات خرید و فروش و مالیات و
عوارض قابل پرداخت.
۳0 -اداره کل امور مالیاتی/ مالیات بر ارزش افزوده ذیربط در رابطه با تسلیم
اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده کدام است؟
ج: برابر ماده )۲۱ )قانون مالیات بر ارزش افزوده مودیان بر حسب محل فعالیت خود اقدام
به تسلیم اظهارنامه مینمایند. در این چارچوب اگر محل فعالیت مودی در استان تهران قرار
داشته باشد، مودی حسب مورد مکلف به تسلیم اظهارنامه به یکی از ادارات کل ذیربط
خواهد بود:
– مودیانی که پرونده مالیاتی ایشان در اداره کل امور مالیاتی مودیان بزرگ نگهداری
و رسدیگی میگردد: اداره کل امور مالیاتی مؤدیان بزرگ؛
205
– مودیان فعال در شهر تهران که پرونده مالیاتی، مالیاتهای مستقیم ایشان با توجه
به محل فعالیت در یکی از ادارات کل امور مالیاتی شمال،جنوب، مرکز،شرق یا غرب
تهران نگهداری و رسیدگی میگردد: اداره کل مالیات بر ارزش افزوده شهر تهران؛
– مودیان فعال در شهرستانهای استان تهران )به جز شهر تهران(، شهر ری و
شمیرانات که پرونده مالیاتی مالیاتهای مستقیم ایشان در ادارات کل امور مالیاتی
استان تهران، شهرری،کرج و یا مدیریتهای شرق استان تهران، شمیرانات و یا
شهریار نگهداری و رسیدگی میگردد:
اداره کل مالیات بر ارزش افزوده استان تهران،ضمناً مودیانی که محل فعالیت آنها در سایر
استانهای کشور قرار دارد مکلف به تشکیل پرونده و تسلیم اظهارنامه به اداره کل امور
مالیاتی همان استان میباشد.
۳۲ -مالیات بر ارزش افزوده و عوارض مربوطه چگونه و به چه حسابهایی پرداخت
میگردد؟
ج: شماره حساب واریز مالیات بر ارزش افزوده و عوارض مربوطه با توجه به محل فعالیت
مودی و در نتیجه اداره کل امور مالیاتی ذیربط، که پرونده مودی در آن اداره کل
نگهداری،رسیدگی و پرداخت میگردد تعیین میشود. مودیان برای آگاهی از شماره
حسابهای بانک ملی ایران که مالیات و عوارض متعلقه باید به این حسابها پرداخت گردد
میتوانند با توجه به اداره کل ذیربط و با مراجعه به بخش »حسابهای واریز مالیات و
206
عوارض« سامانه اینترنتی عملیات الکترونیکی مالیات بر ارزش افزوده به نشانی
.نمایند مراجعه www.eVAT.ir
مودیان گرامی سپس با مراجعه به بخش حسابهای »سیبا« هر یک از شعب بانک ملی ایران
با درج دقیق شماره اقتصادی خود در قبوض پرداخت مالیات و عوارض و تکمیل قبوض
جداگانه برای پرداخت مالیات و عوارض )که هر یک باید به حساب مربوطه واریز گردد(
نسبت به پرداخت مالیات و عوارض متعلقه به حسابهای مربوطه اقدام نمایند. ضروری
است پس از پرداخت مالیات و عوارض، نسبت به ثبت واریز آن در بخش »ثبت واریز بانکی
مالیات و عوارض« سامانه اینترنتی مذکور اقدام و تصویر قبوض پرداخت مالیات و
عوارض، به همراه اظهارنامه و یا جداگانه از طریق مراجعه حضوری و یا از طریق پست، به
اداره کل امور مالیاتی ذیربط تسلیم گردد.
۳۳ -با توجه به اجرای مرحلهای نظام مالیات بر ارزش افزوده تکلیف مودیانی که در
مرحله اول مشمول بودهاند و عمالً شرایط مرحله دوم ثبتنام را نیز دارا میباشند
چیست؟
ج: مودیان گرامی مشمول مرحله اول ثبتنام از تاریخ ۱/7/۱۳87 مکلف به ثبتنام و اجرای
نظام مالیات بر ارزش افزوده میباشند. این دسته از مودیان مشمول مرحله اول، حتی در
صورت دارابودن شرایط مرحله دوم ثبتنام، در مرحله اول مکلف به ثبتنام گردیدهاند و
بنابراین مکلف به اجرای نظام مالیات بر ارزش افزوده به همراه مودیان مشمول مرحله اول
ثبتنام و از تاریخ ۱/7/87 میباشند.
207
۳۴ -آیا عرضه اموال منقول مستعمل و اسقاطی نیز مشمول قانون مالیات بر ارزش
افزوده میباشد؟
ج: عرضه اموال منقول مستعمل و اسقاطی توسط مودیان مشمول اجرای قانون مالیات بر
ارزش افزوده، نیز مشمول پرداخت مالیات و عوارض میباشد. عرضه اموال مذکور توسط
مؤدیان غیرمشمول اجرای قانون، مشمول پرداخت مالیات و عوارض نمیباشد.
.۳ -نحوهی استرداد مالیات بر ارزش افزوده پرداختی توسط مؤدیان بابت تحصیل
داراییهای ثابت چگونه میباشد؟
ج: به استناد مفاد ماده )۱7 )قانون، مالیات بر ارزش افزوده پرداختی مؤدیان مشمول اجرای
قانون بابت تحصیل داراییهای ثابت )از قبیل احداث ساختمان، خرید ماشینآالت و
تجهیزات،وسایل نقلیه، اثاثه و ملزومات اداری( که برای فعالیتهای اقتصادی خود و به
استناد صورتحسابهای صادره پرداخت مینمایند با رعایت تبصرههای ذیل ماده مذکور
از مالیات و عوارض متعلقه بابت عرضه کاالها و خدمات غیرمعاف توسط آنها قابل کسر و
یا تهاتر خواهد بود.
۳۶ -نحوهی عمل مؤدیانی که به عرضه توأم کاالها یا خدمات مشمول و معاف می-
پردازند،چگونه است؟
ج: مؤدیان مالیاتی مشمول اجرای قانون که به عرضه توأم کاالها یا خدمات مشمول و
معاف از مالیات و عوارض قانون اشتغال دارند، مکلفند مالیات و عوارض پرداختی بابت
تحصیل کاال و خرید خدمات را برای کاالها و خدمات مشمول و معاف به تفکیک مشخص
208
نمایند و نسبت به آن بخش از باقیمانده مالیات و عوارض ارزش افزوده پرداختی مشترک
که امکان تخصیص آن میسر نمیباشد، از طریق تسهیم بر مبنای میزان فروش کاال یا
درآمد خدمات )مادامی که مبنای معقول و منطقی باشد( اقدام نمایند. )مشروط بر اینکه
نتیجه تسهیم در یک سال مالی در رابطه با کل درآمد یا فروش کاالی معاف و غیرمعاف
رعایت شده باشد(
متذکر میشود که با توجه به تبصرههای )۲( ،)۳ )و )5 )ماده )۱7 )قانون، مالیات و عوارض
ارزش افزوده پرداختی مربوط به کاالها و خدمات معاف قابل استرداد نمیباشد و به عنوان
هزینههای قابل قبول موضوع قانون مالیاتهای مستقیم محسوب میشود. شایان ذکر است
صرفاً مالیات و عوارض پرداختی مربوط به کاالها یا خدمات مشمول در حساب مالیات
مؤدی منظور میگردد و قابل کسر از مالیات و عوارض متعلقه خواهد بود.
۳0 -آیا خدمات بانکی تمامی بانکها و مؤسسات اعتباری، مشمول معافیت بند 00 ماده
)0۲ )قانون میباشد؟
ج: مفاد بند )۱۱ )ماده )۱۲ )قانون مبنی بر معافیت خدمات بانکی و اعتباری از پرداخت
مالیات و عوارض، صرفاً در خصوص بانکها و مؤسسات و تعاونیهای اعتباری و صندوق
قرضالحسنه مجاز و صندوق تعاون موضوعیت داشته و قابل تسری به ارائه این گونه
خدمات توسط سایر اشخاص نخواهد بود.
۳0 -مالیات و عوارض پرداختی بابت فروشهای نسیهای که سوخت شده است، چگونه
است؟
209
ج: چنانچه به موجب اسناد و مدارک مثبته احراز گردد، بخشی از مطالبات مربوط به بهای
فروش کاال و خدمات، الوصول )سوختشده( باشد، مالیات و عوارض آن بخش از مطالبات
سوختشده در دوره مالیاتی تحقق موضوع، قابل تعدیل و از مالیات و عوارض دوره
مزبور قابل کسر خواهد بود.
۳0 -آیا مالیات و عوارض پرداختی توسط مؤدیان بابت هزینههای آب،برق، گاز و تلفن
به عنوان اعتبار مالیاتی آنها منظور میگردد؟
ج: مالیات و عوارض ارزش افزوده پرداختی توسط مؤدیان مشمول قانون بابت آب، برق،
گاز تلفن )در قالب صورتحسابهای صادره ارائهدهندگان خدمات یادشده( برای فعالیت-
های اقتصادی خود به عنوان اعتبار مالیاتی، قابل کسر از مالیات و عوارض متعلقه کاال و
خدمات ارائه شده توسط آنها خواهد بود.
۴۱ -در چه صورت مالیات و عوارض ارزش افزوده پرداختی بابت سیگار و محصوالت
دخانی، بنزین و سوخت هواپیما و عوارض ارزش افزوده پرداختی بابت نفت سفید، نفت
کوره و به عنوان اعتبار مالیاتی محسوب میشود؟
ج: مالیات و عوارض ارزش افزوده پرداختی بابت سیگار و محصوالت دخانی، بنزین و
سوخت هواپیما موضوع تبصره ماده )۱6 )بندهای )ب( و )ج( ماده )۳8 )و عوارض ازش
افزوده پرداختی بابت نفت سفید،نفت گاز و نفت کوره موضوع بند )د( ماده )۳8 )صرفاً در
مراحل واردات، تولید و توزیع مجدد آن کاالها توسط واردکنندگان،تولیدکنندگان و توزیع-
کنندگان آن به عنوان اعتبار مالیاتی محسوب نمیگردد و مالیات و عوارض ارزش افزوده
210
پرداختی این قبیل مؤدیان بابت وارد مذکور جزء هزینههای قابل قبول مالیاتهای مستقیم
محسوب میشود.
۴0 -خریداران کاال و خدمات، مالیات و عوارض متعلقه را به کدام دسته از مؤدیان می-
بایست پرداخت کنند؟
ج: خریداران کاال و خدمات، اعم از شخص حقیقی یا حقوقی، مکلفند صرفنظر از نوع
فعالیت آنها به صورت صنفی،دولتی یا غیرصنفی، خصوصی و تعاونی مادامی که کاالها و
خدمات غیرمعاف را از مؤدیان مشمول اجرای قانون تحصیل مینمایند، نسبت به پرداخت
مالیات و عوارض متعلقه وفق مقررات موضوعه اقدام نمایند.
۴۲-در زمان عرضه خدمات،نحوهی کسر مالیات تکلیفی و عوارض ارزش افزوده چگونه
و به عهده کیست؟
ج:مالیات تکلیفی موضوع ماده )۱۱4 )قانون مالیاتهای مستقیم قبل از احتساب مالیات
عوارض موضوع قانون مالیات بر ارزش افزوده قابل اعتماد میباشد و تکلیف کسر آن بر
عهده کارفرما )گیرندگان خدمات( میباشد. در حالیکه مطالبه و وصول مالیات و عوارض
ارزش افزوده از مأخذ کل صورتحساب یا صورت وضعیت،قبل از کسر پنج درصد مالیات
تکلیفی ماده )۱۱4 )قانون صدرالذکر بر عهده پیمانکار )ارائهدهندگان خدمات( خواهد بود که
از طرف کارفرما باید به پیمانکار پرداخت گردد.
۴۳ -چنانچه مؤدیان، مالیات و عوارض موضوع این قانون را به طور صحیح در
صورتحساب درج و از خریداران وصول نکرده باشند، تکلیف آنها چیست؟
211
ج: چنانچه مؤدیان مشمول ثبتنام و اجرای قانون، مالیات و عوارض موضوع قانون مالیات
بر ارزش افزوده دورههای قبلی )از تاریخ شمولیت( در تاریخ صورتحساب یا صورت
وضعیت اصالحی )حسب مورد( خواهند بود. مالیات و عوارض ارزش افزوده پرداختی در
قالب صورتحسابها یا صورت وضعیتهای مذکور با رعایت ترتیبات قانونی و
دستورالعملهای صادره برای خریدار به عنوان اعتبار دوره پرداخت محسوب میگردد.
۴۴ -آیا معافیت ذکرشده در ماده 0۲ قانون قابل تسری به نهاده های غیرمعاف به
کارگیری شده در عرضه کاالها و خدمات معاف میباشد؟
ج: آیا معافیت ذکرشده در ماده 0۲ قانون قابل تسری به نهاده های غیرمعاف به
کارگیری شده در عرضه کاالها و خدمات معاف میباشد؟
ج: به استناد مفاد ماده )۱۲ )قانون، صرفاً عرضه کاالها و ارائه خدمات و همچنین واردات
آنها که در بند )۱7 )ماده مذکور به صراحت مشخص گردیدهاند، از پرداخت مالیات و
عوارض معاف میباشند. این معافیت قابل تسری به نهادهها و عوامل غیرمعاف به کارگیری
شده )نظیر مواد اولیه، کاالهای معاف و خدمات حمل و نقل باری، بیمهای، توزیع و
بازاریابی، مهندسی و مشاورهای، سردخانهای و .. ( در عرصه کاالها و ارائه خدمات معاف
نمیباشد.
.۴-آیا معافیت ذکرشده در بند )0 )ماده )0۲ )قابل تسری به اجاره اموال منقول نیز می-
باشد؟
212
ج:به استناد بند )8 )ماده )۱۲ )عرضه اموال غیرمنقول اعم از عین و منفعت از پرداخت
مالیات و عوارض معاف میباشد. این معافیت قابل تسری به ارائه خدمات هتلداری،
انبارداری، غرفههای نمایشگاهی و امثالهم و همچنین ارائه خدمات اجاره اموال منقول از
قبیل ماشینآالت منصوبه در آنها و تأسیسات شهربازیها نخواهد بود.
۴۶ -آیا درآمد حاصل از خسارت دریافتی از بیمه و تسعیر دارایهای ارزی نیز مشمول
این قانون میباشد؟
ج:درآمد حاصل از خسارت دریافتی از بیمه، تسعیر داراییهای ارزش، جوایز و سود
سپرده بانکی، سود دریافتی اوراق مشارکت،سود حاصل از سرمایهگذاری از پرداخت
مالیات و عوارض معاف میباشد. لیکن ما به ازای حاصل از ارائه خدمات کارشناسی،
مشاورهای، ارزیابی،توزیع و بازاریابی، بستهبندی، انبارداری،حق توقف کانتینر )دوموراژ(،
تخلیه و بارگیری، خسارت و غرامت به کرایه اضافه بار، نمایشگاهی و دستمزد آسیابانی با
رعایت ترتیبات قانونی و دستورالعملهای صادره،مشمول پرداخت مالیات و عوارض متعلقه
خواهد بود.
۴0 -با توجه به معافیت صادرات از شمولیت این قانون، نحوهی استرداد مالیات و
عوارض پرداختی بابت کاالها و خدمات صادرشده چگونه است؟
ج: صادرات کاالها و خدمات اعم از معاف به خارج از کشور از طریق مبادی خروجی
رسمی مشمول مالیات و عوارض موضوع این قانون نمیباشد. مالیات و عوارض پرداخت
213
شده بابت آنها با ارائه برگه خروجی صادره توسط گمرک )در مورد کاال( و اسناد و مدارک
مثبته به اداره کل امور مالیاتی ذیربط مسترد میگردد.
۴0 -مأخذ عوارض آالیندگی در خصوص اخذ مالیات بر ارزش افزوده چگونه بوده و از
چه کسانی قابل دریافت خواهد بود؟
ج:مأخذ عوارض آالیندگی موضوع تبصره )۱)ماده )۳8 )قیمت فروش خواهد بود. عوارض
مزبور از خریداران قابل دریافت نخواهد بود و به عهده واحد تولیدی آالینده میباشد که
مکلفند صرفنظر از نوع فروش )اعم از داخلی و صادراتی( و در قالب دورههای مالیاتی و
با تسلیم اظهارنامه مالیاتی نسبت به واریز آن به حسابهای تعیین شده اقدام نمایند.
۴0 -چگونگی اجرای ماده ۲0 قانون مالیات بر ارزش افزوده و مدت زمان الزم برای رفع
اختالفات پروندههای مالیاتی با ادارات مالیاتی را شرح دهید؟
ج: در مواردی که اوراق مطالبه یا استرداد مالیات و عوارض به مؤدی ابالغ میگردد،
مادامی که مؤدیان مالیاتی ظرف مهلت بیست روز از تاریخ ابالغ،اعتراض کتبی خود را
نسبت به اوراق مذکور را به اداره امور مالیاتی تسلیم نمایند، مسئول )رئیس امور مالیاتی(
ذیربط مکلف است با انجام رسیدگی مجدد و عنداللزوم صدور قرار رسیدگی ظرف بیست
روزا ز تاریخ دریافت اعتراض، نسبت به رفع اختالف با مؤدی اقدام نمایند. در هر صورت
)رفع اختالف یا عدم اختالف( مسئول مربوط موظف است اظهارنظر خود را به طور مستدل
در اوراق مربوطه منعکس نماید. چنانچه وراق مزبور ابالغ قانونی شده و مؤدی مالیاتی به
اداره امور مالیاتی مربوط اعتراض تسلیم ننموده باشد و همچنین در مواردی که با مؤدی
214
رفع اختالف نشده باشد،پرونده ظرف مهلت بیست روز از تاریخ دریافت اعتراض مؤدی یا
تاریخ انقضاء مهلت اعتراض در موارد ابالغ قانونی حسب مورد به هیأت حل اختالف
مالیاتی احاله میگردد.
۱ -.نحوهی طرح پروندههای مالیاتی در هیأتهای حل اختالف مالیاتی تجدیدنظر
چگونه است؟
ج: با توجه به قانون الحاق ماده )۲47 )به قانون مالیاتهای مستقیم مصوب ۲۱/۲/۱۳88 ،
پروندههای مالیاتی موضوع قانون مالیات بر ارزش افزوده با رعایت مفاد بخشنامه شماره
5۱۱76 مورخ ۲7/4/۱۳88 قابلیت طرح در هیأتهای حل اختالف مالیاتی تجدیدنظر را خواهد
داشت.
0 -.چگونگی تشخیص مؤدیان مشمول نظام مالیات بر ارزش افزوده توسط خریداران
کاالها یا ارائهدهندگان خدمات چگونه است؟
ج:کلیه مؤدیان ثبتنام شده در نظام مالیات بر ارزش افزوده مکلف به درک و وصول
مالیات و عوارض متعلقه ذیل به صورتحسابهای صادره میباشند و خریداران کاال و یا
خدمت در حال حاضر میتوانند از طریق مدارک ثبتنام اینترنتی مؤدی و در آینده نزدیک
از طریق گواهینامههای صادره توسط سازمان امور مالیاتی کشور،از صحت و قانونیبودن
پرداخت مالیات و عوارض به فروشنده )به عنوان مؤدی ثبتنام شده در نظام مالیات بر
ارزش افزوده( اطمینان حاصل نماید.
215
۲ -.نحوهی عدم شمول مالیات و عوارض در خصوص کاالهای معاف به چه ترتیبی
است؟
ج: به استناد مفاد ماده )۱۲ )قانون، عرضه کاالها و ارائه خدمات مشخصشده در این ماده
و همچنین واردات،از پرداخت مالیات و عوارض معاف میباشند. این معافیت قابل تسری به
نهادهها و عوامل غیرمعاف به کارگیری شده در تولید یا عرضه کاالها و خدمات معاف
نبوده و عرضهکنندگان کاال یا ارائهدهندگان خدمت معاف، مکلف به پرداخت مالیات و
عوارض نهادههای تولیدی )کاال یا خدمت( خود میباشند. لیکن به موجب تبصرههای )۲ )و
)۳ )ماده )۱7 )قانون،مالیات و عوارض پرداختی بابت کاالها و خدمات معاف قابل استرداد
نمیباشد و به استناد تبصره )5)ماده یادشده مالیات و عوارض پرداختی توسط عرضه-
کنندگان کاالی معاف یا ارائهدهندگان خدمات معاف به عنوان هزینه قابل قبول موضوع
قانون مالیاتهای مستقیم تلقی میگردد.
5۳ -آیا اعمال دستورالعمل صدور صورت حساب و درج کد اقتصادی و مشخصات هویتی
خریدار در فاکتور الزامی است؟
ج: طبق مفاد ماده)۱۹ )قانون موصوف و همچنین مفاد راهنمای صورتحساب فروش کاال و
خدمت، مؤدیان مشمول این نظام موظفند اطالعات هویتی مشخصات متعاملین، اعم از نام،کد
اقتصادی یا کد ملی)حسب مورد( نشانی کامل و کدپستی را در خصوص فروشندگان و
خریداران به طور کامل درج نمایند. کلیه مؤدیان مشمول نظام مالیات بر ارزش افزوده
مکلف به اجرای صحیح قانون میباشند. بدیهی است ارائه اطالعات هویتی از جمله کد
216
اقتصادی برای اشخاص حقوقی و کد ملی برای اشخاص حقیقی از الزامات مقرر جهت
اجرای صحیح قانون میباشد.
الزم به یادآوری است آن دسته از مؤدیان که بر اساس قالب صورتحسابهای اعالم شده
طی اعالمیههای قبلی سازمان امور مالیاتی کشور )در چارچوب ماده ۱6۹ قانون مالیاتهای
مستقیم( اقدام به چاپ صورتحسابها و یا تنظیم صورتحسابهای رایانهای نمودهاند،می-
توانند تا پایان سال ۱۳87 نسبت به ادامه استفاده از صورتحسابهای خود اقدام نمایند،
مشروط بر اینکه مالیات بر ارزش افزوده و عوارض متعلقه را محاسبه و ذیل صورت-
حساب درج و اخذ نمایند.
۴ -.آیا خرید و فروش و مبادله سهام، مشمول مالیات و عوارض میباشد؟
ج:خریدوفروش سهام در بورس و یا خارج از بورس از مصادیق عرضه کاال و ارائه
خدمات تلقی نمیگردد و مشمول مقررات و همچنین مالیات و عوارض موضوع این قانون
نمیگردد. لیکن کارمزد دریافتی بابت نقل و انتقال سهام توسط کارگزاریها و سایر
اشخاص مشمول مالیات و عوارض میباشد.
..- آیا ارائهی خدمات کاالهای معاف،مشمول مالیات عوارض میباشد؟
ج: ارائهی خدمات به غیر و در قبال مابهازا، صرفنظر از نوع کاالها اعم از معاف و
غیرمعاف از جمله خدمات انبارداری،خدمات تخلیه، بارگیری،خدمات بازرگانی فنی، خدمات
بیمهای، خدمات بستهبندی، خدمات توزیع و خدمات بازاریابی، مشمول مالیات و عوارض
میباشند.
217
۶ -.نحوهی وصول مالیات و عوارض از فروش کاالهای امانی چگونه است؟
ج: عرضه کاالها )به استثنای موارد معاف( فارغ از نحوهی توزیع )انتقال کاال از طریق هر
نوع معامله( مشمول مالیات و عوارض میباشد و مؤدیان مکلفند در قبال عرضه کاال توسط
شعبه، نمایندگیها و واحدهای حقالعمل کاری نسبت به مطالبه و وصول مالیات و عوارض
متعلقه اقدام نمایند.
0 -.در خصوص فعالیتهای خاص نظیر ارائه خدمات در قالب مشارکت یا کنسرسیوم،
نحوهی ثبت و شناسایی مالیات و عوارض قانون مالیات بر ارزش افزوده چگونه است؟
ج: تاریخ تعلق مالیات و نحوهی ثبت ارائهی خدمات در قبال مابهازاء برای غیر، فارغ از
نحوهی ارائه و همچنین عرضهی کاال، فارغ از نحوهی انتقال، وفق مفاد ماده )۱۱ )قانون می-
باشد. مقررات قانون مالیات بر ارزش افزوده به عنوان قوانین آمره و همچنین
استانداردهای حسابداری مربوطه مادامی که با قانون آمره تناقض نداشته باشد، مبنای عمل
در این رابطه خواهد بود.
0 -.آیا عرضهی کاال )و محصوالت تولیدی( در اجرای قراردادهای ارفاقی موضوع
قانون تجارت که بین تجار ورشکسته و طلبکاران اعم از کارمند و یا سایر ذینفعان
صورت میگیرد، مشمول مالیات و عوارض میباشد؟
ج: به استناد مفاد ماده)4 )قانون و با استفاده از مقررات ماده )۹)قانون، عرضهی کاال به
طریق یادشده و با رعایت ترتیبات قانونی، مشمول پرداخت مالیات و عوارض میباشد.
0 -.چه کسانی در قانون مالیات بر ارزش افزوده مؤدی مالیاتی تلقی میگردند؟
218
ج: اشخاصی که به عرضهی کاال و ارائهی خدمات و واردات و صادرات مبادرت میورزند.
به عنوان مؤدی شناخته میشوند و مشمول مقررات قانون خواهند بود که از میان آنها
عرضهکنندگان و واردکنندگان کاالها و خدمات )به استثنای موارد مطرح در ماده ۱۲ )با
رعایت ترتیبات قانونی و دستورالعملهای صادره،مشمول مالیات و عوارض میباشند.
شایان ذکر است مفهوم مؤدیان در قانون مالیات بر ارزش افزوده با قانون مالیاتهای
مستقیم متفاوت میباشد،به گونهای که مفهوم مؤدی در قانون مالیاتهای مستقیم )با رعایت
مالحظات مربوط به ماده ۱8۲ )به اشخاص اطالق میگردد که مالیات متعلقه را از محل
درآمد و یا دارایی خود پرداخت مینماید. لیکن مفهوم مؤدی در قانون مالیات بر ارزش
افزوده به اشخاصی اطالق میگردد که وظیفه انتقال بار مالی مالیات و عوارض، در طول
زنجیره ارزش افزوده مصرف کننده نهایی را دارد و از محل فروش، درآمد و دارایی خود
وجهی را پرداخت نمینماید.
۶۱ -وضعیت کاالهای مرجوعی از سوی خریدار در ارتباط با مالیات و عوارض
پرداختی چگونه است؟
ج: در صورتی که برگشت کاال در همان دوره اتفاق افتد، حساب مالیات و عوارض در دفاتر
طرفین )خریدار و فروشنده( اصالح میگردد و چنانچه فروش در یک دوره و برگشت از
فروش در دورهی بعد اتفاق افتد، مالیات و عوارض پرداختی به عنوان اعتبار مالیاتی لحاظ
میگردد.
219
۶0 -آیا مالیات و عوارض این قانون بخشی از بهای فروش / درآمد عرضهکنندگان کاال و
ارائهدهندگان خدمات میباشد؟
ج: مؤدیان مالیاتی )عرضهکنندگان کاال، ارائهدهندگان خدمات و واردکنندگان( صرفاً انتقال
بار مالی مالیات و عوارض به مصرفکننده نهایی میباشد و وجهی را به عنوان مالیات و
عوارض از محل فروش یا درآمد خود پرداخت نمینمایند.
۶۲ -آیا مالیات و عوارض قانون مالیات بر ارزش افزوده شامل کاالها و خدماتی که
قیمت یا حقالزحمه مصوب دارند، میگردد؟
ج: به استناد قانون، عرضه کلیه کاالها و ارائه خدمات )برای غیر در قبال مابهازاء(در ایران
صرفنظر از نحوهی قیمتگذاری و یا تعیین حقالزحمه مشمول مالیات و عوارض میباشد.
۶۳ -تاریخ تعلق مالیات و عوارض خدمات بیمهای چگونه است؟
ج: بیمهنامه صادره در حکم صورت حساب موضوع ماده )۱۹ )قانون میباشد و تاریخ
مالیات و عوارض به خدمات بیمهای )اعم از نقدی و تعهدی( تاریخ صدور بیمهنامه میباشد.
۶۴ -آیا معافیت بند )00 )ماده )0۲ )خدمات بانکی و اعتباری بانکها، مؤسسات و
تعاونیهای اعتباری و … قابل تسری به فعالیت شرکتهای لیزینگ میباشد؟
ج: معافیت یادشده صرفاً در خصوص خدمات بانکی و اعتباری بانکها، موسسات و
تعاونیهای اعتباری و صندوقهای قرضالحسنه مجاز و صندوق تعاون موضوعیت دارد و
قابل تسری به فعالیت شرکتهای لیزینگ )به دلیل عدم تصریح قانونی( نمیباشد و شرکت-
220
های یادشده مکلف به مطالبه و وصول مالیات و عوارض متعلقه وفق ترتیبات قانونی و
سدتورالعمل صادره میباشند.
.۶ -آیا معافیتهای مالیاتی قانون مالیاتهای مستقیم قابل تسری به قانون ماالیت بر
ارزش افزوده میباشد؟
ج: احکام قانون مالیاتهای مستقیم از جمله احکام مرتبط با معافیت مالیاتی، مستقل از
احکام قانون مالیات بر ارزش افزوده میباشد و اساساً مفهوم معافیت مالیاتی در قانون
مالیات بر ارزش افزوده با قانون مالیاتهای مستقیم متفاوت است به گونهای که معافیت-
های قانون مالیات بر ارزش افزوده بر کاالها و خدمات و با هدف حمایت از مصرفکننده
نهایی وضع میگردد در حالی که هدف معافیتها در قانون مالیاتهای مستقیم حمایت از
فعاالن اقتصادی )صحبان درآمد و ثروت(میباشد.
۶۶ -آیا خوراک آبزیان مشمول معافیت میباشد؟
ج: به استناد بند )۱5 )ماده ۱۲ قانون، صرفاً خوراک دام و طیور از پرداخت مالیات و
عوارض معاف میباشد و با استفاده از مفاد بند )۲ )ماده مذکور،معافیت یادشده تسری به
خوراک مخصوص آبزیان نمیباشد.
67 -آیا تجهیزات و لوازم درمانی غیرمصرفی پزشکی و همچنین تعمیر و نگهداری آنها
مشمول معافیت بند )۹ )ماده )۱۲ )میگردد؟
221
ج: به موجب بند )۹ )ماده ۱۲ قانون صرفاً لوازم مصرفی درمانی از پرداخت مالیات و
عوارض معاف میباشد. لیکن واردات و عرضه تجهیزات و لوازم مصرفی درمانی و
همچنین ارائه خدمات تعمیر و نگهداری به آنها مشمول مالیات و عوارض میباشد.
68 -آیا عرضه انواع اقالم سرمایهای و داراییهای ثابت مشمول مالیات و عوارض
است؟
ج:عرضه و واردات انواع اقالم سرمایهای شامل داراییهای ثابت )به استثنای عرضه اموال
غیرمنقول موضوع بند 8 ماده ۱۲ )مشمول مالیات و عوارض میباشد.
۶0 -آیا پنیرپیتزا مشمول مالیات و عوارض است؟
ج: به استناد بند )4 )ماده )۱۲ )قانون پنیر از جمله پنیر پیتزا از پرداخت مالیات و عوارض
معاف است.
0۱ -آیا ارائه خدمات توسط آژانسهای فروش بلیط مسافر و بار به شرکت هواپیمایی
مشمول مالیات و عوارض است؟
ج: ارائه خدمات توسط آژانسهای فروش بلیط مسافر و بار به شرکت هواپیمایی با رعایت
ترتیبات قانونی و دستورالعملهای صادره مشمول مالیات و عوارض میباشد.
00 -آیا خدمات چاپ مطبوعات از پرداخت مالیات و عوارض معاف میباشد؟
ج: معافیت موضوع بند )5)ماده )۱۲ )قانون صرفاً در خوص کتاب، مطبوعات دفاتر تحریر و
انواع کاغذ چاپ، تحریر و مطبوعات مصداق داشته و قابل تسری به خدمات چاپ برای غیر
222
و در قبال مابه ازاء نمیباشد. لذا ارائه خدمات چاپ برای غیر و در قبال مابهازاء با رعایت
ترتیبات قانونی و دستورالعملهای صادره مشمول مالیات و عوارض میباشد.
0۲ -آیا شرکتهایی که فعالیت آنها عمدتاً نظامی میباشد از پرداخت مالیات و عوارض
موضوع این قانون معاف میباشند؟
ج: به استناد بند )۱7 )قانون اقالم با مصارف صرفاً دفاعی )نظامی و انتظامی( و امنیتی بر
اساس فهرست موضوع تصویبنامه ۲۳5۳7۱/ت4۱۹58 هـ. مورخ ۱4/۱۲/۱۳87 هیأت
محترم وزیران، از ابتدای سال ۱۳88 از پرداخت مالیات و عوارض معاف میباشد. لیکن
عرضه سایر کاالها و خدمات نظامی در قبال مابهازاء مشمول مالیات و عوارض میباشد.
0۳ -آیا واگذاری هواپیما به سایر ایرالینها که به صورت اجاره ساعتی صورت می-
گیرد، مشمول مالیات و عوارض میباشد؟
ج: واگذاری هواپیما به سایر ایرالینها از طریق قراردادهای اجاره،از مصادیق اجاره اموال
منقول محسوب و مشمول مالیات و عوارض میباشد.
0۴ -آیا پروازهای چارتر که طرف قرارداد با اشخاص مقیم خارج از کشور میباشد،
مشمول مالیات و عوارض میباشند؟
ج: قراردادهای چارتر که با اشخاص مقیم خارج از کشور )که در ایران فاقدشعبه ، نماینده و
کارگزار باشند( مادامی که در خارج از کشور و به صورت دربست منعقد میگردد از
مصادیق صادرات خدمت به خارج کشور محسوب و مشمول مالیات و عوارض نمیباشند.
223
.0 -آیا کنجاله و دانههای خوراکی )کنجاله، سویا، آفتابگردان، کنجد و زیتون( مشمول
پرداخت مالیات و عوارض میباشند؟
ج: کنجاله دانههای خوراکی )کنجاله سویا، آفتابگردان،کنجد و زیتون( به عنوان خوراک دام
و طیور موضوع بند )۱5 )ماده )۲۱ )قانون مذکور تلقی میگردد لذا عرضه و واردات آنها از
پرداخت مالیات و عوارض معاف میباشد.
0۶ -آیا ما به ازاء دریافتی بابت حق توقف کانتینر، دو موراژ، تخلیه و بارگیری،
خسارت و غرامت، کرایه اضافه بار، انبارداری و هزینه ارزیابی،مشمول مالیات و
عوارض میباشد؟
ج: حق توقف کانتینر، موموراژ، تخلیه و بارگیری،خسارت و غرامت، کرایه اضافه بار،
انبارداری و هزینه ارزیابی، مادامی که برای غیر و در قابل مابهازاءصورت پذیرد، مشمول
مالیات و عوارض میباشد.
00 -آیا معافیت بند )0 )ماده )0۲)در خصوص لوازم مصرفی درمانی، قابل تسری به
لنزهای زیبایی میباشد؟
ج:معافیت لوازم مصرفی درمانی در خصوص لنزهای چشم )طبی( موضوعیت داشته و قابل
تسری به لنز زیبایی )تزئینی( نمیباشد.
00 -نحوهی اعمال معافیت اقالم با مصارف صرفاً دفاعی )نظامی و انتظامی( و امنیتی
موضوع بند )00 )ماده )0۲ )چگونه است؟
224
ج: مطابق تصویبنامه شماره ۲۳5۳7۱/ت4۱۹58هـ اقالم یادشده در قالب فهرست تصویب-
نامه مذکور مشخص گردیدهاند و مستند به بند ۲ تصویبنامه یادشده اقالم مذکور مادامی
که مصارف دفاعی )نظامی و انتظامی( و امنیتی داشته باشند و توسط وزارت دفاع و
پشتیبانی نیروهای مسلح و از محل بودجه دفاعی و امنیتی کشور برای نیروهای مسلح اعم
از نظامی، انتظامی و امنیتی وارد و یا از داخل خریداری شوند،از ابتدای اولین دوره مالیاتی
پس از تصویب )۱/۱/۱۳88 )مشمول مالیات و عوارض موضوع قانون مالیات بر ارزش
افزوده نمیگردند.
00 -آیا افزایش قیمت منظورشده )عوارض خاص واریزی به وزارت بهداشت و درمان(
به نرخ وارداتی و همچنین تولید داخل که به استناد قانون بودجه ساالنه وصول می-
گردد،به عنوان مأخذ محاسبه مالیات و عوارض قانون مالیات بر ارزش افزوده میباشد؟
ج: به استناد تبصرههای ذیل ماده ۱4،تخفیفات اعطایی )به شرط درج در ذیل صورت-
حساب( مالیات و عوارض موضوع همین قانون که قبالً توسط عرضهکنند کاال یا خدمت
پرداخت شده باشد و همچنین سایر مالیاتها و عوارض غیرمستقیم که هنگام عرضه کاال یا
خدمت پرداخت گردیده است،قابل کسر از مأخذ محاسبه مالیات و عوارض میباشند. در این
چارچوب افزایش قیمت منظورشده )عوارض خاص( از جمله سایر مالیات و عوارض تعلق
گرفته و به کاالها و خدمات میباشند و لذا به عنوان مأخذ محاسبه مالیات و عوارض منظور
نمیگردند.
225
0۱ -در چه شرایطی تخفیفات اعطایی جزء مأخذ محاسبه مالیات و عوارض منظور می-
گردند؟
ج: صرفاً تخفیفات اعطایی مندرج در ذیل صورتحساب )به گونهای که در صورت تنوع
اقالم در صورتحساب قابل ردیابی به هر قلم باشند( جزء مأخذ محاسبه مالیات و عوارض
منظور میگردند لیکن سایر تخفیفات نقدی )که بستگی به هر قلم باشند( جزءمأخذ محاسبه
مالیات و عوارض منظورم یگردند لیکن سایر تخفیفات نقدی )که بستگی به عملکرد
خریداران دارند( و همچنین سود مشارکت قابل کسر از مأخذ محاسبه مالیات و عوارض
نمیباشند.
00 -نحوهی شمول مالیات و عوارض بر هزینه حمل کاالهای وارداتی چگونه است؟
ج: از آنجایی که مأخذ محاسبه واردات کاال عبارت از ارزش گمرکی کاال )قیمت خرید، هزینه
حملونقل و بیمه به عالوه حقوق ورودی( میباشد،لذا چنانچه هزینه حمل کاال به موجب
اسناد و مدارک گمرکی به عنوان بخشی از بهای تمام شده کاالی وارداتی در مالیات منظور
گردد مطالبه مالیات و عوارض از مأخذ هزینه حمل توسط شرکت حملونقل از صاحبان بار
و کاالی وارداتی منتفی میباشد.
0۲ -آیا مأخذ محاسبه مالیات و عوارض قانون مالیات بر ارزش افزوده،صورت حساب-
های صادره )صورت وضعیت حسب مورد( مشمول پرداخت مالیات علیالحساب
)تکلیفی(موضوع ماده 0۱۴ ق.م.م پس از کسر پرداختی بابت مالیات تکلیفی میباشد؟
226
ج: کسر 5 ٪موضوع ماده ۱۱4 ق.م.م توسط کارفرما، به عنوان مالیات علیالحساب عملکرد
پیمانکاران لحاظ میگردد. در حالی که مطالبه ۳٪مالیات و عوارض توسط پیمانکاران به
مأخذ کل خدمات ارائه شده و از کارفرمایان دریافت میگردد. بنابراین مالیات و عورض از
کل مبلغ صورتحساب و با رعایت تبصرههای ذیل ماده )۱۱4 )و قبل از کسر 5 ٪مالیات
تکلیفی محاسبه و مطالبه میگردد.
0۳ -آیا دستورالعمل اخذ چک )معادل مابه ازاء ۳٪مالیات و عوارض( در قبال ترخیص
ماشینآالت و تجهیزات خطوط تولید به کلیه ماشینآالت و تجهیزات وارداتی قابل
تسری میباشد؟
ج:خیر، دستورالعمل مذکور در راستای تفاهم و توافقات به عمل آمده با وزارت صنایع و
معادن و با تأیید وزیر محترم امور اقتصادی صرفاً در خصوص ترخیص ماشینآالت و
تجهیزات خطوط تولیدی موضوع الیحهی قانونی مصوب ۲4/۲/۱۳5۹ شورای انقالب
اسالمی ایران که در قانون مرسوم به تجمیع عوارض و تبصره )۲ )ماده )4۱ )قانون مالیات
بر ارزش افزوده تنفیذ گردیده و از پرداخت حقوق ورودی معاف میباشد، موضوعیت
داشته و قابل تسری به واردات سایر ماشینآالت نمیباشد.
0۴ -نحوهی اعمال معافیت انواع خدمات پژوهشی و آموزشی موضوع بند )0۴ )ماده
)0۲ )چگونه میباشد؟
ج: مطابق آییننامه بند مذکور موضوع تصویبنامه شماره ۲۳5۳76/ت4۱۹58 هـ مورخ
۱4/۱۲/۱۳87 ،ارائه خدمات پژوهشی و آموزشی توسط مدارس، مراکز فنی و حرفهای،
227
دانشگاهها و مراکز آموزش عالی، مراکز و مؤسسات آموزشی و پژوهشی دارای مجوز از
مراجع ذیصالح قانونی و همچنین انجمنهای علمی دارای مجوز از وزارتخانههای علوم،
تحقیقات و فناوری و بهداشت،درمان و آموزش پزشکی،از پرداخت مالیات و عوارض معاف
میباشد.
شایان ذکر است ارائه خدمات غیرمرتبط با خدمات آموزشی و پژوهشی و سایر فعالیتهای
خارج از مجوز، با رعایت ترتیبات قانونی و دستورالعملهای صادره مشمول پرداخت
مالیات و عوارض میباشد.
بدیهی است کلیه خریداران اعم از مشمول و معاف از پرداخت مالیات و عوارض، از جمله
واحدهای آموزشی و پژوهشی به هنگام خرید کاال و خدمات از مؤدیان مشمول نظام
مالیات بر ارزش افزوده، مکلف به پرداخت مالیات و عوارض میباشند و معافیت یادشده
)خدمات آموزشی و پژوهشی( صرفاًدر مقطع عرضه به دریافتکنندگان این قبیل خدمات
موضوعیت دارد.
.0 -آیا مواد اولیه سیگار و محصوالت دخانی و همچنین ارائه خدمات نظیر حمل،
ترخیص و انباردرای به این قبیل محصوالت،مشمول نرخ خاص )0۲ ٪مالیات و ۳٪
عوارض( میگردند؟
ج: به استناد مفاد تبصره ماده )۱6 )و بند ب ماده )۳8 )قانون موصوف، نرخ مالیات و
عوارض انواع سیگار و محصوالت دخانی ۱5( ٪۱۲ ٪مالیات و ۳ ٪عوارض( میباشد. لیکن
عرضه و همچنین واردات مواد اولیه به منظور تولید سیگار و سایر محصوالت دخانی از
228
جمله توتون خام فرآوری نشده )غیرقابل استفاده به عنوان محصول دخانی( کاغذ سیگار،
نوار چوب پنبه و الیاف و همچنین ارائه خدمات به انواع سیگار و محصوالت دخانی نظیر
خدمات انبارداری، ترخیص و حملونقل مشمول نرخ عمومی )5/۱ ٪مالیات و 5/۱٪
عوارض( میباشند.
0۶ -نرخهای قانون مالیات بر ارزش افزوده را توضیح دهید؟
ج:نرخهای قانون مذکور در قالب نرخ عمومی و نرخهای خاص طبقهبندی میگردند:
نرخ عمومی عبارت است از نرخ برابر ۳(٪5/۱ ٪مالیت و 5/۱ ٪عوارض( که طیف وسیعی از
کاالها و خدمات را در بر میگیرد. الزم به یادآوری است که از ۱/۱/۱۳۹۱ نرخ مالیات بر
ارزش افزوده به 4(٪۲۲ ٪مالیات و ۱8٪ عوارض( تغییر یافته است.
نرخهای خاص:شامل نرخ ۱5 ٪مالیات و عوارض )۱۲ ٪مالیات ۱۱ ٪عوارض( نرخ ۱۱ ٪به
عنوان عوارض بر نفت سفید و نفت گاز و نرخ 5 ٪به عنوان عوارض بر نفت کوره شایان
ذکر است نرخ مالیات نفت سفید، نفت گاز و نفت کوره معادل 5/۱ ٪میباشد.
00 -آیا معافیت روغننباتی موضوع بند )۴ )ماده )0۲ )قابل تسری به روغن زیتون نیز
میباشد؟
ج: نظر به اینکه به استناد بند )4 )ماده )۱۲ )قانون مالیات بر ارزش افزوده،انواع روغن پایه-
نباتی از پرداخت مالیات و عوارض معاف میباشد. لذا روغنهای نبایت قابل عرضه به
مصرفکننده نهایی از جمله روغن زیتون مشمول معافیت مذکور میباشد. در خصوص
229
چگونگی استرداد مالیات و عوارضی که اشتباهاً پرداخت شده است، با توجه به
دستورالعمل صادره میبایستی به اداره مور مالیاتی مربوط مراجعه شود.
00 -آیا فروش مالس به دست آمده در کارخانجات قند، مشمول مالیات و عوارض می-
باشند؟
ج: طبق بند )۱5 )ماده )۱۲ )قانون، مالس جزء خوراک دام و طیور بوده و معاف از مالیات و
عوارض موضوع این قانون میباشد.
00 -چگونگی اجرای قانون مالیات بر ارزش افزوده در محدوده مناطق آزاد تجاری-
صنعتی ویژه اقتصادی به استناد مفاد مواد )۶( ،)0( ،)0۳( ،)۲ ).قانون مذکور را شرح
دهید.
۱ .مبادالت کاالهاو خدمات فیمابین اشخاص و فعاالن اقتصادی مقیم در مناطق آزاد
تجاری- صنعتی و ویژه اقتصادی در داخل محدوده مناطق یادشده، مشمول مالیات و
عوارض موضوع قانون یادشده نمیباشند.
۲ .صادرات کاالها و خدمات از مناطق مذکور به خارج از کشور و همچنین واردات کاال و
خدمات از خارج از کشور به مناطق یادشده مشمول مالیات و عوارض موضوع قانون نمی-
باشد.
۳ .واردات کاال و خدمات از مناطق یادشده به قلمرو گمرکی کشور مشمول پرداخت مالیات
و عوارض میباشد.
230
شایان ذکر است به استناد مفاد ماده )۱۳ )قانون مالیات بر ارزش افزوده، صادرات کاالها و
خدمات،صرفاً به خارج از کشور از طریق مبادی خروجی رسمی،مشمول مالیات و عوارض
موضوع این قانون نمیباشد و مالیاتهای پرداخت شده بابت آنها با ارائه برگه خروجی
صادره توسط گمرکی )در مورد کاال( و اسناد و مدارک مشبّه، مسترد میگردد.
بخشنامه سازمان امور مالیاتی در خصوص پاسخ به سئواالت در مورد قانون مالیات
بر ارزش افزوده
0۳00/00/0۲ مورخ ۲0۱۱۴ شماره
نظر به سواالت مطروحه ادارات کل امور مالیاتی و به منظور اتخاذ رویه واحد در فرآیند
رسیدگی، مطالبه و وصول مالیات و عوارض موضوع قانون مالیات بر ارزش افزوده مقرر
میدارد:
۱ -ارائه خدمات در ایران برای غیر و در قبال مابه ازاء و عرضه کاالها از طریق هر نوع
معامله) اعم از عقد بیع،صلح،هبه و…(به استثنای موارد معاف مصرح در ماده)۱۲ )قانون و
همچنین واردات آن ها با رعایت ترتیبات قانونی و دستورالعمل های صادره مشمول مالیات
و عوارض ارزش افزوده می باشد.
۲ .عرضه اموال منقول مستعمل و اسقاطی توسط مودیان مشمول اجرای قانون مالیات بر
ارزش افزوده، نیز مشمول پرداخت مالیات و عوارض می باشد. عرضه اموال مذکور توسط
مودیان غیر مشمول اجرای قانون مشمول پرداخت مالیات و عوارض نمی باشد.
231
۳ .به استناد مفاد ماده)۱7)قانون،مالیات و عوارض ارزش افزوده پرداختی مودیان مشمول
اجرای قانون بابت تحصیل دارایی های ثابت)از قبیل احداث ساختمان،خرید ماشین آالت و
تجهیزات، وسائط نقلیه،اثاثه و ملزومات اداری( که برای فعالیت های اقـتصادی خـود و بـه
اسـتناد صـورتحـسابهـای صـادره پرداخت می نمایند،با رعایت تبصره های ذیل ماده
مذکور از مالیات و عوارض متعلقه بابت عرضه کاالها و خدمات غیر معاف توسط آن ها
قابل کسر و یا تهاتر خواهد بود.
4 .مودیان مالیاتی مشمول اجرای قانون که به عرضه توأم کاالها یا خدمات مشمول و
معاف از مالیات و عوارض قانون اشتغال دارند،مکلفند مالیات و عوارض پرداختی بابت
تحصیل کاال و خرید خدمت را برای کاالها و خدمات مشمول و معاف به تفکیک تخصیص
نمایند و نسبت به آن بخش از باقیمانده مالیات و عوارض ارزش افزوده پرداختی مشترک
که امکان تخصیص آن میسر نمی باشد،از طریق تسهیم بر مبنای میزان فروش کاال یا
درآمد خدمات)مادامی که مبنای معقول و منطقی باشد(اقدام نمایند)مشروط بر اینکه نتیجه
تسهیم در یک سال مالی در رابطه با کل درآمد یا فروش کاالی معاف و غیر معاف رعایت
شده باشد(.
متذکر می شود با توجه به تبصره های)۲(،)۳ )و )5)ماده )۱7)قانون،مالیات و عوارض
ارزش افزوده پرداختی مربوط به کاالها و خدمات معاف قابل استرداد نمی باشد و به عنوان
هزینه های قابل قبول موضوع قانون مالیات های مستقیم محسوب می شود.
232
شایان ذکر است صرفا مالیات و عوارض پرداختی مربوط به کاالها یا خدمات مشمول در
حساب مالیات مودی منظور می گردد و قابل کسر از مالیات و عوارض متعلقه خواهد بود.
5 .مفاد بند)۱۱)ماده )۱۲ )قانون مبنی بر معافیت خدمات بانکی و اعتباری از پرداخت مالیات
و عوارض صرفادر خصوص بانک ها و موسسات و تعاونی های اعتباری و صندوق قرض
الحسنه مجاز و صندوق تعاون موضوعیت داشته و قابل تسری به ارائه این گونه خدمات
توسط سایر اشخاص نخواهد بود.
6 .چنانچه به موجب اسناد و مدارک مثبته احراز گردد،بخشی از مطالبات بهای فروش کاال و
خدمات الوصول)سوخت شده(باشد.مالیات و عوارض آن بخش از مطالبات سوخت شده در
دوره مالیاتی تحقق موضوع،قابل تعدیل و از مالیات و عوارض دوره مزبور قابل کسر
خواهد بود.
7 .مالیات و عوارض ارزش افزوده پرداختی توسط مودیان مشمول قانون بابت آب، برق،
گاز، تلفن )در قـالب صـورتحساب های صادره ارائه دهندگان خدمات یاد شده(برای
فعالیتهای اقتصادی خود به عنوان اعتبار مالیاتی قابل کسر از مالیات و عوارض متعلقه
کاال و خدمات ارائه شده توسط آن ها خواهد بود.
8 .مالیات و عوارض ارزش افزوده پرداختی بابت سیگار و محصوالت دخانی،بنزین و
سوخت هواپیما موضوع تبصره ماده )۱6)و بندهای )ب( و )ج( ماده )۳8 )و عوارض ارزش
افزوده پرداختی بابت نفت سفید،نفت گاز و نفت کوره موضوع بند)د( ماده)۳8 )صرفا در
مراحل واردات،تولید و توزیع مجدد آن کاالها توسط واردکنندگان،تولید کنندگان و توزیع
233
کنندگان آن به عنوان اعتبار مالیاتی محسوب و قابل کسر از کل مالیات و عوارض متعلقه
می باشد. در خصوص سایر مودیان به عنوان اعتبار مالیاتی محسوب نمی گردد و مالیات و
عـوارض ارزش افـزوده پـرداخـتی ایـن قـبیل مودیان بابت موارد مذکور جزء هزینه های
قابل قبول قانون مالیات های مستقیم محسوب می شود.
۹ .خریداران کاال و خدمات اعم از اشخاص حقیقی یا حقوقی،مکلفند صرفنظر از نوع فعالیت
آن ها به صورت صنفی یا غیر صنفی،دولتی،خصوصی و تعاونی مادامی که کاالها و
خدمات غیر معاف را از مودیان مشمول اجرای قانون تحصیل می نمایند،نسبت به پرداخت
مالیات و عوارض متعلقه وفق مقررات موضوعه اقدام نمایند.
۱۱ .مالیات تکلیفی موضوع ماده )۱۱4 )قانون مالیات های مستقیم قبل از احتساب مالیات و
عوارض موضوع قانون مالیات بر ارزش افزوده قابل اعمال می باشد و تکلیف کسر آن بر
عهده کارفرما)گیرندگان خدمات(می باشد.در حالیکه تکلیف مطالبه و وصول مالیات و
عوارض ارزش افزوده از مأخذ کل صورتحساب یا صورت وضعیت قبل از کسر پنج
درصد)۲5 )مالیات تکلیفی موضوع ماده )۱۱4 )قانون صدرالذکر بر عهده پیمانکار)ارائه
دهندگان خدمات(خواهد بود که از طرف کارفرما باید به پیمانکار پرداخت گردد.
۱۱ .فعالیت های پیمانکاری تأمین نیروی انسانی از جمله ارائه خدمات مشمول مالیات و
عوارض موضوع این قانون خواهند بود.ارائه دهندگان این خدمات مکلفند مالیات و عوارض
متعلقه را به مأخذ مبلغ ناخالص مندرج در صورتحساب محاسبه و از طرف دیگر معامله
وصول نمایند.خدمات پیمان مدیریت تأمین نیروی انسانی در شرایطی موضوعیت دارد که
234
کارفرما حقوق و دستمزد نیروی انسانی را به صورت مستقیم و بی واسطه تخصیص یا
پرداخت و در دفاتر قانونی خود تحت هزینه حقوق و دستمزد ثبت نمایند و لیست بیمه و
مالیات حقوق به نام کارفرما به سازمان های ذیربط ارائه گردد. بدیهی است در این صورت
صرفا کارمزد ارائه خدمات مدیریتی مشمول مالیات و عوارض خواهد بود.
۱۲ .آن بخش از قراردادهای منعقده قبل از اجرای قانون)صرفنظر از تاریخ انعقاد قرارداد و
عدم پیش بینی مالیات و عوارض متعلقه( که بعد از تاریخ الزم االجرا شدن این قانون
عملیاتی و اجرایی می گردد،مشمول مالیات و عوارض خواهد بود.آن بخش از قراردادها که
به موجب اسناد و مدارک مثبته احراز گردد،قبل از تاریخ اجرای قانون عملیاتی و اجرایی
گردیده اند،صرفنظر از تاریخ صدور صورتحساب یا صورت وضعیت حسب مورد مشمول
پرداخت مالیات و عوارض موضوع این قانون نخواهد بود.
۱۳ .تاریخ تعلق مالیات و عوارض در مورد ارائه خدمات در قالب فعالیت های پیمانکاری نیز
تاریخ صورتحساب یا تاریخ ارائه خدمت هر کدام که مقدم باشد،حسب مورد خواهد بود.
پیـمـانـکاران مـکـلفـند مالیات و عوارض متعلقه را در تاریخ تعلق شناسایی و در
صورتحساب های صادره درج و از خریداران)کارفرمایان(مطالبه و وصول نمایند.در
صورتیکه مبلغ صورتحساب های صادره)صورت وضعیت(توسط کارفرما تعدیل
گردد،مالیات و عوارض متعلقه در دوره مالیاتی ثبت تعدیالت در دفاتر پیمانکار)جاری یا
دوره آتی حسب مورد(به مأخذ مابه التفاوت ایجاد شده قابل تعدیل خواهد بود.
235
۱4 .با توجه به اینکه فعالیت های پیمانکاری جزء خدمات موضوع این قانون می باشد و
مشمول پرداخت مالیات و عوارض به میزان ۲۳(5/۲۱ مالیات و 5/۲۱ عوارض( شده
است.لذا به استناد مواد)5۱)و )5۲ )قانون وضع هر گونه عوارض به فعالیت های مذکور
توسط سایر مراجع ممنوع و فاقد وجاهت قانونی می باشد.
۱5 .چنانچه مودیان مشمول ثبت نام و اجرای قانون،مالیات و عوارض موضوع قانون
مالیات بر ارزش افزوده را به طور صحیح در صورتحساب درج و از خریداران وصول
ننموده باشند،مجاز به وصول مالیات ها و عوارض دوره های قبلی)از تاریخ شمولیت(در
قالب صورتحساب یا صورت وضعیت اصالحی)حسب مورد(خواهند بود. مالیات و عوارض
ارزش افزوده پرداختی در قالب صورتحساب ها یا صورت وضعیت های مذکور با رعایت
ترتیبات قانونی و دستورالعمل های صادره برای خریدار به عنوان اعتبار دوره پرداخت
محسوب می گردد.
۱6 .به استناد مفاد ماده )۱۲ )قانون صرفا عرضه کاالها و ارائه خدمات و همچنین واردات
آن ها که در )۱7 )بند ماده مذکور به صراحت مشخص گردیده اند از پرداخت مالیات و
عوارض معاف می باشند.این معافیت قابل تسری به نهادها و عوامل غیر معاف به کارگیری
شده)نظیر مواد اولیه کاالهای معاف و خدمات حمل و نقل باری،بیمه ای،توزیع و
بازاریابی،مهندسی و مشاوره ای،سردخانه ای و …(در عرضه کاالها و ارائه خدمات معاف
نمی باشد.
236
۱7 .به استناد بند)8 )ماده )۱۲ )عرضه اموال غیر منقول اعم از عین و منفعت از پرداخت
مالیات و عوارض معاف می باشد.این معافیت قابل تسری به ارائه خدمات
هتلداری،انبارداری،غرفه های نمایشگاهی و امثالهم و همچنین ارائه خدمات اجاره اموال
منقول از قبیل ماشین آالت منصوبه در آن ها و تأسیسات شهر بازی هانخواهد بود.
۱8 .درآمد حاصل از خسارت دریافتی بیمه،تسعیر دارایی های ارزی،جوایز و سود سپرده
بانکی،سود دریافتی اوراق مشارکت،سود حاصل از سرمایه گذاری از پرداخت مالیات و
عوارض معاف می باشد.لیکن مابه ازای حاصل از ارائه خدمات کارشناسی،مشاوره ای،
ارزیابی،توزیع و بازاریابی،بسته بندی،انبارداری،حق توقف کانتینر)دوموراژ(،تخلیه و
بارگیری، خسارت و غرامت به کرایه اضافه بار،نمایشگاهی و دستمزد آسیابانی با رعایت
ترتیبات قانونی و دستورالعمل های صادره مشمول پرداخت مالیات و عوارض متعلقه
خواهد بود.
۱۹ .صادرات کاالها و خدمات اعم از معاف و غیر معاف به خارج از کشور از طریق مبادی
خروجی رسمی مشمول مالیات و عوارض موضوع این قانون نمی باشد.مالیات و عوارض
پرداخت شده بابت آن ها با ارائه برگه خروجی صادره توسط گمرک)در مـورد کاال(و
اسـناد و مـدارک مـثبته بـه اداره کـل امور مالیاتی ذیربط مسترد می گردد.
۲۱ .مأخذ عوارض آالیندگی موضوع تبصره)۱ )ماده)۳8 )قیمت فروش خواهد بود. عوارض
مـزبور از خـریداران قـابل دریـافت نـخواهد بود و به عهده واحد تولیدی آالینده مـی باشـد
237
که مکلفند صرفنظر از نوع فروش)اعم از داخلی و صادراتی( و در قالب دوره های مالیاتی و
با تسلیم اظهارنامه مالیاتی نسبت به واریز آن به حساب های تعیین شده اقدام نمایند.
۲۱ .به استناد روزنامه شماره 86 مورخ 4/۱۲/۹۲ ایران عدالت اداری، حکم ماده )۱۳ )قانون
مالیات بر ارزش افزوده به عوارض آالیندگی موضوع تبصره )۱ )ماده ۳8 قانون مذکور
تسری ندارد. )بخشنامه شماره ۳88/۲6۱/د مورخ ۱۱/۲/۹۳ .)
۲۲ -به استناد بخشنامه شماره ۳۳76/۲6۱/د مورخ 6/8/۹۲ معاونت ارزش افزوده تولید و
واردات ویتامینها و مکملهای غذائی بنا به فهرستی که وزارت بهداشت، درمان و آموزش
پزشکی به عنوان دارو تأیید و اعالم مینماید مشمول بند )۹ )ماده )۱۲ )مالیات بر ارزش
افزوده بوده و لذا مشمول این مالیات نخواهد بود.
دستورالعمل ضوابط اجرایی قسمت اخیر تبصره )۴ )ماده ۴۲ قانون مالیات بر ارزش
افزوده
ضوابط اجرایی قسمت اخیر تبصره )4 )ماده 4۲ قانون مالیات بر ارزش افزوده به شرح زیر
تعیین و جهت اجراء ابالغ می گردد .
۱ – معانی واژه ها و اصطالحات بکار رفته در این ضوابط به شرح زیر می باشد .
قانون : قانون مالیات بر ارزش افزوده.
استرداد : منظور استرداد مالیات نقل و انتقال خودرو ،موضوع قسمت اخیر تبصره 4 ماده
4۲ قانون می باشد .
متقاضی : معامل یا موکل اعم از اشخاص حقیقی یا حقوقی .
238
۲ – متقاضی مکلف است در صورت پرداخت مالیات نقل و انتقال و عدم انجام معامله ،
مراتب را به موجب فرم پیوست به دفتر اسناد رسمی جهت دریافت گواهی انجام معامله
اعالم نماید.
.۳ – دفتر اسناد رسمی می بایست ضمن تایید عدم انجام معامله به موجب فرم پیوست ،با
ضمیمه نمودن اصل رسید )قبض بانکی (نسخ دفتر اسناد رسمی و پرداخت کننده ممهور به
مهر و امضاء دفتر اسناد رسمی ،مراتب را از طریق متقاضی به اداره امور مالیاتی ارزش
افزوده ذیربط اعالم نماید
4 – در مواردی که هریک از نسخ رسید پرداخت )قبض بانکی (مخصوص پرداخت کننده یا
دفتر اسناد رسمی مفقود شده باشد ،حسب مورد دفتر اسناد رسمی یا متقاضی می بایست
نسبت به ارائه تعهد نامه طبق فرم نمونه پیوست این ضوابط اقدام نماید . در اینگونه موارد
،استرداد سی روز پس از تاریخ اخذ تعهد نامه طبق مقررات امکان پذیر خواهد بود .
5 – ادارات امور مالیاتی ارزش افزوده ذیربط مکلفند پس از اخذ مدارک موضوع بندهای ۲
،۳ و 4 و با احراز هویت اشخاص موصوف ،حسب مورد طبق مقررات نسبت به استرداد از
محل وصولی های جاری اقدام الزم را بعمل آورند .
6 – از آنجاییکه مالیات نقل و انتقال موضوع تبصره 4 ماده 4۲ قانون ،اضافه پرداختی
مالیات تلقی نمی گردد بنابراین استرداددر اینگونه موارد ،مشمول تبصره 6 ماده ۱7 قانون
نخواهد بود.
239
7 – اضافه پرداختی مالیات نقل و انتقال به هر دلیلی مشمول این ضوابط نبوده و وفق
مقررات ماده ۱۲ آیین نامه اجرایی فصل نهم قانون ،موضوع تصویب نامه شماره
۱6۳47۲/ت 4۳886 ک مورخ ۱۳8۹/۱7/۲۲ وزیران محترم عضو کمیسیون اقتصاد مبنی بر
اضافه پرداختی مالیات موضوع ماده 4۲ قانون حسب درخواست مودی و پس از رسیدگی
ماموران مالیاتی ذیربط و احراز آن با گواهی دفاتر اسناد رسمی و با توجه به تبصره 6
ماده ۱7 قانون از محل وصولی جاری و یا درآمد عمومی برابر مقررات قانون مالیات های
مستقیم مستردد خواهد شد قابل استرداد خواهد بود
علی عسکری
درصد درآمدهای مالیاتی به تولید ناخالص داخلی کشورهای جهان سال ۲۱۱۱
ردیف نام کشور درصد مالیات به تولید
ناخالص داخلی
ردیف نام کشور درصد مالیات به تولید
ناخالص داخلی
۲۱/۱ اردن ۲۱ 6/4 افغانستان ۱
۲6/8 جنوبی کره ۲۱ 7/7 الجزایر ۲
۱4/4 لبنان ۲۲ ۲۲/۹ آرژانتین ۳
۳6/5 لوگزامبورگ ۲۳ ۳۱/8 استرالیا 4
۱5/5 مالزی ۲4 4۳/4 اطریش 5
۹/7 مکزیک ۲5 ۱7/8 آذربایجان 6
۱۱/۲ پاکستان ۲6 46/8 بلژیک 7
240
۱4/4 فیلیپین ۲7 ۳8/6 برزیل 8
۳۳/8 لهستان ۲8 ۳۲/۲ کانادا ۹
۳7 پرتغال ۲۹ ۱7 چین ۱۱
۲8/۱ رومانی ۳۱ ۱8/6 شیلی ۱۱
۳6/۹ روسیه ۳۱ 44/8 کوبا ۱۲
۱4/۲ سنگاپور ۳۲ 4۹ دانمارک ۱۳
۲6/۹ جنوبی افریقای ۳۳ ۱5/۹ مصر ۱4
۳7/۳ اسپانیا ۳4 4۳/6 فنالند ۱5
۲۹/4 سوئیس ۳5 46/۱ فرانسه ۱6
۱7 تایلند ۳6 ۱۳ هنگکنگ ۱7
۳۲/5 ترکیه ۳7 ۱7/7 هندوستان ۱8
۳۹ انگلستان ۳8 ۱۱ اندونزی ۱۹
۲6/۹ آمریکا ۳۹ ۳۱/8 ایرلند ۲۱
۲5 ونزوئال 4۱ 4۲/6 ایتالیا ۲۱
۲7/4 ژاپن ۲۲
نسبت مالیات به هزینههای جاری طی سالهای ۹۱-۱۳84(ارقام به درصد(
سال نسبت مالیات به هزینه جاری رشد هزینههای جاری دولت
4۲/7 4۱/7 ۱۳84
241
۲5/7 ۳6/5 ۱۳85
۱/۳ 45/5 ۱۳86
۳8/۳ 4۱/۱ ۱۳87
۱/۹ 5۱/5 ۱۳88
۱۱/۱ 4۳/۲ ۱۳8۹
۲5 4۱/8 ۱۳۹۱
۹۱/۲ 4۳/7 ۱۳۹۱
نمایه نرخهای مالیات کشورهای مختلف جهان در سال ۲۱۱۱
ردیف نام کشور مالیات بر درآمد مالیات بر
ارزش
افزوده
ردیف نام کشور مالیات بر درآمد مالیات بر
ارزش
افزوده
اشخاص
حقیقی٪
اشخاص
حقوقی٪
اشخاص
حقیقی٪
اشخاص
حقوقی٪
۱۹/6 ۳۳/۳۳ — موناکو ۳۱ 4 ۲5 ۱-۳5 ایران ۱
مونته ۳۲ ۲۱ ۳5 ۹-۳5 آرژانتین ۲
نگرو
۱7 ۹ ۱5
۱۹ ۲۱-۲5 ۱-5۲ هلند ۳۳ ۱۱ ۱-45 ۳۱ استرالیا ۳
۱5 ۲8 ۱۱-۳۳ نیوزیلند ۳4 ۲۱ ۲5 ۲۱-5۱ اتریش 4
۲5-۱4 ۲8 ۱-47 نروژ ۳5 ۲۱ ۲5/5 ۳۳/۹۹ بلژیک 5
۱7 ۳5 7/5-۳5 پاکستان ۳6 ۱7-۲5 ۳4 ۱-۲7 برزیل 6
242
۱۲-7 ۳۱ 5-۳۲ فیلیپین ۳7 ۲۱ ۱۱ ۱۱ بلغارستان 7
۲۳ ۱۹ ۱8-۳۲ لهستان ۳8 ۱۳ ۱۱-۱6 ۱-۲۹ کانادا 8
۲۳-۱۳ ۲5 ۱۱/5-4۱ پرتغال ۳۹ ۱7 ۲5 5-45 چین ۹
۲4 ۱6 ۱6 رومانی 4۱ ۱5 ۱۱ 5-۳۱ قبرس ۱۱
۱۱ جمهوری
چک
۱8 ۱۳-۲۱ ۱۳ روسیه 4۱ ۱۱-۲۱ ۲۱ ۱5
عربستان 4۲ ۲5 ۲5 ۳6-57 دانمارک ۱۲
سعودی
— ۳۱ ۲۱
۱8 ۱۱ ۱۲-۲۱ صربستان 4۳ ۱۱ ۲۱ ۱۱-۲۱ مصر ۱۳
7 ۱7 ۳/5-۲۱ سنگاپور 44 ۱۳ ۲۱ ۲۱ استونی ۱4
۲۱ ۱۹ ۱۹ اسلواکی 45 ۲۳ ۲6 6۱-5-۳۱ فنالند ۱5
۲۱ ۲۱ ۱6-4۱ اسلوونی 46 ۱۹/6 ۳۳ ۱-4۱ فرانسه ۱6
آفریقای 47 7 ۲۹-8 ۱-45 آلمان ۱7
جنوبی
۱4 ۲4-4۳ ۲4-4۳
۱8 ۲5-۳۱ ۱-47 اسپانیا 48 ۲۳ ۲4 ۱-45 یونان ۱8
-5۹ سوئد 4۹ — ۲-۱7 ۱7/5 هنگکنگ ۱۹
۲8/8
۲5 ۲6/۳
5 ۱7 6-4۱ تایوان 5۱ ۲۱ ۱8و۳6 ۱6 مجارستان ۲۱
243
7 ۳۱ 5-۳7 تایلند 5۱ ۱۲/5 ۱۱-۳۱ ۳۱-4۱ هندوستان ۲۱
۱8 ۲۱ ۱5-۳5 ترکیه 5۲ ۱۱ ۲5 5-۳۱ اندونزی ۲۲
۲۱ ۲۱-۲6 ۱-5۱ انگلستان 5۳ ۲۱-۱۳/5 ۱۲/5 ۱-4۱ ایرلند ۲۳
۲۱ ۲5 ۱5 اکراین 54 ۲۱-۱۱-4 ۳۱/4 ۲۳-4۳ ایتالیا ۲4
۱۱-۲5 ۱۲-۳5 ۱۱-۳5 آمریکا 55 5 4۱-6۹ 5-5۱ ژاپن ۲5
۱۱ ۲5 5-۳5 ویتنام 56 ۱8 ۲5 ۱5 لتونی ۲6
۱7/5 ۳5 ۱۱-۳۱ زامبیا 57 ۱8 ۱5-۲4 ۱5 لیتوانی ۲7
7/6 ۱۳-۲5 ۱-۱۳-۲ سوئیس 58 ۱5 ۲۹-۳ 6-۳8 لوگزامبورگ ۲8
۱8 ۳5 5-۳5 مالتا ۲۹
۱6 ۲8 ۳-۲۹ مکزیک ۳۱
Source: wikipedia
سهم مالیاتها در تولید ناخالص داخلی
سال مالیاتهای مستقیم مالیاتهای غیرمستقیم کل درآمدهای
مالیات بر مالیات بر مالیات بر کل مالیات بر مالیات بر مصرف کل مالیاتی
244
شرکتها درآمد ثروت واردات و فروش
۹/۳4 ۳/۹4 ۱/۱6 ۲/88 5/4۱ ۱/۲۲ ۱/۱7 4/۱۱ ۱۳57
6/۱7 ۲/۳۱ ۱/65 ۱/66 ۳/76 ۱/۲۱ ۱/۱۹ ۲/۳6 ۱۳58
5/4۱ ۳/۳5 ۱/7۹ ۲/56 ۲/۱5 ۱/۲8 ۱/۱5 ۱/7۳ ۱۳5۹
7/۲4 ۳/۱۳ ۱/8۲ ۲/۲۲ 4/۲۱ ۱/۲۱ ۱/۱۲ ۲/۹7 ۱۳6۱
6/۱۹ ۳/۱6 ۱/۱۱ ۲/۱6 ۲/۹۳ ۱/۲5 ۱/۹6 ۱/7۳ ۱۳6۱
6/4۱ ۳/7۳ ۱/۹5 ۲/78 ۲/67 ۱/۲7 ۱/7۳ ۱/67 ۱۳6۲
6/6۳ ۳/64 ۱/۱۹ ۲/55 ۲/۹8 ۱/۳۱ ۱/78 ۱/۹۱ ۱۳6۳
7/۱7 ۳/4۹ ۱/6۱ ۱/۹۱ ۳/67 ۱/۲5 ۱/۹4 ۲/48 ۱۳64
6/۹۹ ۳/۱۳ ۱/5۱ ۱/5۳ ۳/۹5 ۱/۲۹ ۱/۱۲ ۲/55 ۱۳65
5/75 ۲/۳۳ ۱/۲۱ ۱/۱۲ ۳/4۲ ۱/4۱ ۱/۹۳ ۲/۱۹ ۱۳66
4/88 ۱/6۹ ۱/۹6 ۱/7۲ ۳/۲۱ ۱/4۱ ۱/85 ۱/۹4 ۱۳67
4/75 ۲/۱۱ ۱/7۱ ۱/۳۹ ۲/65 ۱/۳۹ ۱/۹۱ ۱/۳6 ۱۳68
4/۹۳ ۲/۲4 ۱/78 ۱/46 ۲/7۱ ۱/۳5 ۱/۹۱ ۱/45 ۱۳6۹
5/7۳ ۲/8۳ ۱/86 ۱/۹7 ۲/۹۱ ۱/۲۹ ۱/۱۱ ۱/6۱ ۱۳7۱
5/87 ۲/77 ۱/84 ۱/۹۳ ۳/۱۱ ۱/۲۳ ۱/86 ۲/۱۲ ۱۳7۱
4/۱8 ۱/44 ۱/۳۲ ۱/۱۲ ۲/6۳ ۱/۲5 ۱/77 ۱/6۱ ۱۳7۲
4/۱۹ ۱/۲4 ۱/۲7 ۱/۹7 ۲/۹4 ۱/۲5 ۱/86 ۱/8۳ ۱۳7۳
245
۳/۹۱ ۱/88 ۱/۲۲ ۱/66 ۳/۱۲ ۱/۲6 ۱/۱۱ ۱/76 ۱۳74
5/۱6 ۱/44 ۱/۲6 ۱/۱8 ۳/6۲ ۱/۲4 ۱/۲۱ ۲/۱7 ۱۳75
5/۹7 ۲/۱6 ۱/6۹ ۱/47 ۳/8۱ ۱/۲5 ۱/۲۱ ۲/۳6 ۱۳76
5/7۱ ۱/8۳ ۱/48 ۱/۳5 ۳/88 ۱/۲6 ۱/۲۱ ۲/4۲ ۱۳77
5/۹8 ۲/۱۳ ۱/8۱ ۱/۳4 ۳/84 ۱/۲7 ۱/۲5 ۲/۳۳ ۱۳78
6/۳8 ۲/۹6 ۱/55 ۱/4۱ ۳/4۲ ۱/۲5 ۱/۲۱ ۱/۹7 ۱۳7۹
6/۳8 ۲/۹۱ ۱/۱۱ ۱/7۹ ۳/4۹ ۱/۲۹ ۱/۳۲ ۱/87 ۱۳8۱
5/5۲ ۲/46 ۱/67 ۱/7۹ ۳/۱6 ۱/۲۹ ۱/۹۱ ۱/87 ۱۳8۱
5/۹4 ۳/۱۲ ۱/۹7 ۲/۱5 ۲/۹۲ ۱/۲4 ۱/8۲ ۱/86 ۱۳8۲
6/۱۱ ۳/۱7 ۱/68 ۲/۳۹ ۳/۱۳ ۱/۳۱ ۱/85 ۱/88 ۱۳8۳
7/۹5 ۲/۹۹ ۱/86 ۲/۱۳ 4/۹7 ۱/۲6 ۱/۹۱ ۳/8۱ ۱۳84
8/8۱ ۳/6۱ ۱/78 ۲/8۳ 4/84 ۱/۲7 ۱/۹6 ۳/6۱ ۱۳85
7/5۲ ۲/76 ۱/6۱ ۲/۱5 4/76 ۱/۲5 ۱/۹6 ۳/55 ۱۳86
دستورالعمل حسابرسی مالیات بر ارزش افزوده برای سازمان حسابرسی و مؤسسات
حسابرسی عضو جامعه حسابداران رسمی ایران
در اجرای ماده ۲7 قانون مالیات بر ارزش افزوده
مخصوص رسیدگی به دوره مالیاتی زمستان 7837
246
نسخه دوم اسفندماه 7837
دستورالعمل حسابرسی مالیاتی برای سازمان حسابرسی و موسسات حسابرسی عضو
جامعه حسابداران رسمی ایران در اجرای مقررات ماده ۲0 قانون مالیات بر ارزش افزوده
مخصوص رسیدگی به دوره مالیاتی زمستان 0۳00
منظور از حسابرس مالیاتی در این دستورالعمل،سازمان حسابرسی، موسسات حسابرسی،
عضو جامعه حسابداران رسمی ایران میباشد. نمونه گزارش حسابرسی مالیاتی موضوع
ماده ۲7 قانون مالیات بر ارزش افزوده توسط سازمان امور مالیاتی کشور تنظیم و جهت
استفاده حسابرسان مالیاتی منتشر شده است،لذا حسابرسان مالیاتی ملزم میبشاند در
تهیه گزارش مالیاتی اشخاص حقیقی و حقوقی مورد حسابرسی دقیقاً وفق نمونه گزارش
مذکور عمل نمایند، به نحوی که تمامی قسمتا دقیقاً پاسخ داده شود. عالوه بر لزوم توجه به
مندرجات گزارش یادشده و پاسخگوئی به هر یک از موارد، حسابرسان مزبور در رسیدگی
و تنظیم گزارش ملزم به رعایت قانون مالیات بر ارازش افزوده و مقررات مالیاتی و
استانداردها و دستورالعمل حسابرسی میباشند، مفاد دستورالعمل حسابرسی به شرح ذیل
میباشد:
۱ -مبنای تعیین ماخذ ومالیات وعوارض، قانون مالیات بر ارزش افزوده ومقررات مربوط
به آن است که با در نظر گرفتن سایر قوانین واستانداردهای حسابداری ) تا آن حد که
مغایرت با قانون نداشته باشد( اعمال می شود.
247
۲ -در تعیین ماخذ محاسبه ومالیات وعوارض ، چنانچه در قانون مالیات بر ارزش افزوده
صراحتی نسبت به موضوع نداشته باشد ولی سایر قوانین مرتبط دارای حکم معین در آن
مورد باشند، حکم مزبور مالک عمل قرار خواهد گرفت ، بدیهی است در موارد سکوت
وابهام، به ترتیب دستورالعمل ها وبخشنامه های سازمان امور مالیاتی کشورو نیز
استانداردهای حسابداری عمل خواهد شد.
۳ -اشخاصی که انجام حسابرسی مالیاتی را به حسابرسان مالیاتی ارجاع می نمایند،
مکلفند یک نسخه از قراداد حسابرسی مالیاتی را همراه با اظهارنامه به اداره امور مالیاتی
مربوط تسلیم نمایند، در غر این صورت گزارش ارائه شده در اجرای ماده ۲7 قانون مورد
قبول نخواهد بود.
4 -هرگاه حسابرس مالیاتی در اجرای بند الف ماده ۲7 قانون مالیات بر ارزش افزوده به
موارد ایرادی برخورد نماید که به اعتبار دفاتر واسناد ومدارک خللی وارد ننماید وتعیین
ماخذ واقعی مشمول مالیات امکان پذیر باشد، ضمن درج مواد ایراد در گزارش خود ، ماخذ
ومالیات وعوارض را تعیین خواهد کرد ودر صورتی که دفاتر واسناد و مدار مزبور برای
محاسبه ماخذ و مالیات وعوارض غیر قابل رسیدگی تشخیص داده شود یا به علت عدم
رعایت موازین قانونی مورد قبول واقع نشود ، باید اظهار نظر خود مبنی بر عدم کفایت
استناد ومدارک ودفاتر برای امر حسابرسی مالیاتی را بطور کتبی با ذکر دالیل به اداره
امور مالیاتی ذیربط اعالم نماید ، در این صورت اداره امور مالیاتی مکلف است نسبت به
رسیدگی وتعیین ماخذ ومالیات وعوارض اقدام نماید.
248
5 -چنانچه قبل یا بعد از صدور برگ مطالبه مالیات ، اطالعات و مدارکی در مورد فعالیت-
های مودی به دست آید که در نتیجه نیاز به بررسی دفاتر واسناد ومدارک مودی ذیربط و
توضیحات تکمیلی حسابرس باشد ، رئیس اداره امورمالیاتی موضوع را به طور کتبی از
حسابرس مربوطه استعالم خواهد نمود که به ترتیب زیر عمل خواهد شد:
الف- حسابرس مالیاتی ملکف است ظرف پانزده روز از تاریخ دریافت استعالم، دفاتر
واسناد ومدارک مربوط را بررسی و در صورتی که ثبت ومرتبط بودن فعالیت مذکور طبق
مستندات احراز نگردد ، موضوع عدم احراز فعالیتهای مذکور را بطور کتبی به اطالع رئیس
اداره امور مالیاتی برساند ، در این صورت اداره امور مالیاتی بر اساس پاسخ دریافتی
مطابق قانون ومقررات اقدام خواهد نمود.
ب- در صورتی که حسابرس مالیاتی ظرف پانزده روز از تاریخ دریافت استعالم و یا
مراجعه به مودی طبق قانون ومقررات موضوعه اقدام خواهد نمود.
ج- در صورت ثبت فعالیت مورد استعالم در دفاتر مودی ، حسابرس مکلف است ظرف
پانزده روز از تاریخ دریافت استعالم ، توضیحات تکمیلی در خصوص مالیات وعوارض
موضوعه با ذکرشماره سند حسابداری همراه با تصویر اسناد حسابداری و مدارک ضمیمه
آن ، بطور کتبی به اطالع رئیس اداره امور مالیاتی برساند .در صورتی که پاسخ حسابرس
با توجه به مقررات مالیات بر ارزش افزوده واسناد ومدارک ارسالی وتوضیحات تکمیلی
ارائه شده ، به نظر رئیس اداره امور مالیاتی با قانون ومقررات مربوط تطبیق ننماید، اداره
امور مالیاتی موضوع را با شرح استدالل عدم پذیرش به هیئت سه نفره موضوع بند )ب(
249
تبصره یک ماده )6 )اصالحیه آیین نامه اجرایی موضوع تبصره)4 )ماده واحده قانون
استفاده از خدمات تخصصی حسابداران ذیصالح بعنوان حسابداران رسمی ، ارجاع می
گردد ، هیئت با حضور کلیه اعضا رسمیت یافته ورای اکثریت اعضای هیئت مذکور، مورد
قبول سازمان امور مالیاتی کشور، جامعه حسابداران رسمی وسازمان حسابرسی بوده
ومبنای حل وفصل پرونده ذیربط قرار خواهد شد.
6 -چنانچه قبل از صدور برگ مطالبه مالیات و عوارض نسبت به ارائه گزارش حسابرسی
مالیاتی در خصوص بند ب ماده ۲7 قانون مالیات بر ارزش افزوده ) تعیین ماخذ مشمول
مالیات ومالیات و عوارض متعلق ( ومعافیتهای مالیاتی نیاز به توضیحات تکمیلی حسابرس
مالیاتی باشد، رئیس اداره امور مالیاتی موضوع را به طور کتبی از حسابرس مالیاتی
استعالم خواهد نمود که به ترتیب زیر عمل خواهد شد :
الف– حسابرس مالیاتی مکلف است ظرف پانزده روز از تاریخ دریافت استعالم ، توضیحات
تکمیلی را به رئیس اداره امور مالیاتی ارائه نمایند ، در غیر این صورت ویا اعالم عدم
دسترسی به دفاتر واسناد ومدارک مودی از سوی حسابرس مالیاتی ، اداره امور مالیاتی با
استعالم و یا مراجعه به مودی مطابق مقررات جهت رسیدگی وتعیین ماخذ مشمول مالیات
ومالیات وعوارض اقدام خواهد نمود.
ب- در صورتی که نظر حسابرس مالیاتی از لحاظ انطباق با قانون ومقررات مالیاتی حسب
نظر رئیس اداره امور مالیاتی کافی به مقصود نباشد ، موضوع به هیات مذکور در بند ج
ردیف 5 فوق ارجاع می گردد.
250
7 -اداره امور مالیاتی گزارش حسابرسی مالیاتی را بدون رسیدگی قبول ومطابق مقررات
برگ مطالبه صادر می نماید. قبول گزارش حسابرسی مالیاتی موکول به آن است که مودی
گزارش حسابرسی مالیاتی را همراه با اظهارنامه مالیاتی یا حداکثر ظرف یک ماه از تاریخ
انقضای مهلت تسلیم اظهارنامه به اداره امور مالیاتی مربوط تسلیم نموده باشد.
8 -چنانچه در موعد مقرر اظهارنامه مالیاتی تسلیم اداه امور مالیاتی ذیربط نشده باشد،
رسیدگی و تعیین ماخذ ومالیات وعوارض به عهده اداره امور مالیاتی خواهد بود.
۹ -استعالم وارسال پاسخ در مهلت های تعیین شده ومکاتبات بین اداره امور مالیاتی
وحسابرسان مالیاتی وبالعکس باید با ابالغ کتبی یا از طریق کتبی یا از طریق پست
سفارشی صورت پذیرد.
۱۱ -در مورد تعدیالت بایستی کلیه اقالم بدهکار وبستانکار حساب های مربوط از نظر
شمول یا عدم شمول مالیات وعوارض موضوع قانون مالیات بر ارزش افزوده بررسی و
آثار آن در گزارش حسابرسی مالیاتی درج گردد.
۱۱ -حسابرس مالیاتی ممکن است روش های رسیدگی اعم از مشاهده ، تاییدیه ، استعالم
نسبت به مالیات و عوارض پرداختی مودی در نهاده ها را اجرا نماید.
۱۲ -حسابرس مالیاتی مکلف است نسبت به موارد ذیل به صورت جداگانه بررسی واظهار
نظر نماید :
الف( مالیات وعوارض غیر قابل تهاتر یا استرداد موضوع تبصره چهار ماده هفده قانون
ب( مالیات وعوارض غیر قابل تهاتر یا استرداد موضوع تبصره دو ماده هفده
251
ج ( مالیات وعوارض غیر قابل تهاتر یا استرداد موضوع تبصره سه ماده هفده قانون
برمبنای تخصیص وتسهیم عوامل عرضه کاال یا ارائه خدمت
د ( عوارض آالیندگی موضوع تبصره یک ماده سی وهشت قانون
۱۳ -کاربرگهای حسابرسی مالیاتی باید در پرونده جداگانه ای به نام پرونده مالیاتی
بایگانی وخالصه ای از وضعیت مالیاتی هر سال به ترتیب در پرونده های جاری ودائمی در
قسمتهای مربوط نگهداری شود. درصورت استعالم اداره امور مالیاتی در خصوص
مستندات حسابرسی از جمله کاربرگ ها ، چک لیستها ، تاییدیه از اشخاص ثالث ، و…
حسابرس مکلف به ارائه تصاویرآن می باشد.
۱4 -چنانچه حسابرس مالیاتی در رسیدگی های خود به مواردی برخورد نماید که تشریح
آنها در قسمتهای منظور شده در گزارش میسر نیست ، بایستی طی یادداشتهای جداگانه
ضمیمه گزارش ، توضیحات الزم را بدهد.
۱5 -گزارش حسابرسی مالیاتی تنظیمی طبق نمونه فوق االشاره همراه با مستندات مربوط
باید به مودی تسلیم و از طریق مودث در اختیار اداره امور مالیاتی قرار گیرد.
۱6 -از آنجا که برای امر حسابرسی مالیاتی دسترسی به اطالعات وسوابق مالیاتی ) مالیات
برارزش افزوده یا عملکرد( ضروری است، ادارات امور مالیاتی ذیربط در صورت مراجعه
حسابرس مالیاتی ، همکاری های الزم را معمول و پرونده مالیاتی واسناد ومدارک مربوط
را در اختیار آنها قرار دهند و ضمنا در صورت بروز اشکال در این خصوص حسابرسان
می توانند حسب مورد به معاونت مالیات بر ارزش افزوده جهت رفع اشکال مراجعه نمایند.
252
۱7 -سازمان امور مالیاتی کشور می تواند برخی از گزارشات حسابرسی مالیاتی در اجرای
ماده ۲7 قانون را به صورت نمونه انتخاب و مورد رسیدگی قرار دهد.
۱8 -در صورتی که مالیات وعوارض تعیین شده توسط حسابرس با مالیات و عوارض
تعیین وقطعی شده توسط اداره امور مالیاتی اختالف داشته باشد موضوع بررسی تخلفات
احتمالی حسابرس مالیاتی به تشخیص هیات مذکور در بند ج ردیف 5 ،از طرف سازمان
امور مالیاتی کشور جهت طرح در هیات های انتظامی جامعه حسابداران رسمی ایران یا
کمیته انتظامی سازمان حسابرسی حسب مورد اعالم خواهد شد ، جامعه حسابداران رسمی
ایران وسازمان حسابرسی مکلفند یک نسخه از رای را جهت اطالع به سازمان امور مالیاتی
کشور ارسال نمایند.
۱۹ -حسابداران رسمی ، در صورت قبول حسابرسی مالیاتی بر ارزش افزوده اشخاص
حقیقی و حقوقی ارجاعی توسط سازمان امور مالیاتی کشور مکلف به اجرای حسابرسی
مالیاتی مطابق این دستورالعمل می باشد.
۲۱ -در صورت وجود هزینه موضوع تبصره دو ماده ۳8 قانون مالیات بر ارزش افزوده
برای واحدهای تولیدی ، حسابرسان مالیاتی مکلفند با توجه به اعالم وزارت کار وامور
اجتماعی وضوابط اجرایی تعیین شده توسط سازمان امور مالیاتی کشور در خصوص مبلغ
قابل تهاتر یا استرداد به میزان ده درصد عوارض موضوع بند الف ماده ۳8 قانون مالیات
بر ارزش افزوده تا سقف هزینه مذکور اظهار نظر نمایند.
253
۲۱ -حسابرسان مکلفند در اجرای بندهای 5و6 دامنه رسیدگی نمونه گزارش مزبور ،
فهرست خرید و فروش مواد وکاال/ دارایی های ثابت / خدمات دریافتی یا ارائه شده را به
طور کامل با در نظر گرفتن مفاد قانون مالیات بر ارزش افزوده وسایر مقررات مربوط
مورد بررسی قرار داده وتطبیق آن را تایید وموارد اختالف را مشخص نمایند ، همچنین در
اجرای موضوع بند یک و دو دامنه رسیدگی نمونه گزارش مزبور حسابرسان می توانند به
جای فهرست معامالت، لوح فشرده اطالعات فوق را از مودی اخذ و تحویل اداره امور
مالیاتی نمایند، مشروط بر اینکه فهرست خالصه لوح فشرده ) شامل جمع خرید، جمع
فروش به تفکیک معاف وغیر معاف ( به مهر وامضای مودی رسیده وضمیمه گردد.
۲۲ -گزارش تنظیمی توسط سازمان حسابرسی وموسسات حاسبرسی می بایست به
امضای حداقل دو نفر از حسابداران رسمی برسد.
گزارش حسابرسی مالیاتی اشخاص حقوقی موضوع ماده ۲7 قانون مالیات بر ارزش
افزوده
)مخصوص رسیدگی به دوره مالیاتی زمستان 7837)
سازمان/ شرکت/ مؤسسه)اصلی  واحد مستقل……………. 🙂
برای دوره مالیاتی از ……../…………/…..0۳ لغایت …………./………../……..0۳
اداره کل: شماره پرونده
254
گواهینامه ثبتنام: شماره تاریخ
نسخه ۲ -اسفندماه 0۳00
مقدمه و حدود رسیدگی
۱ .اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده مربوط به سازمان/ شرکت/ مؤسسه )اصلی  واحد
مستقل ……….. )برای دوره مالیاتی …………….. ماهه منتهی به ………./………/………۱۳ که
توسط این سازمان/ شرکت/ مؤسسه تهیه و تایید شده است، مورد حسابرسی مالیاتی این
سازمان/ مؤ،سسه قرار گرفته است. مسئولیت این سازمان/ مؤسسه اظهارنظر نسبت به
کفایت اسناد و مدارک حسابداری سازمان/ شرکت/ موسسه )اصلی  واحدمستقل )
برای امر حسابرسی مالیاتی، تعیین مأخذ مالیات بر ارزش افزوده مطابق مفاد قانون مالیات
بر ارزش افزوده و قوانین و مقررات مرتبط و استانداردهای حسابداری به اتکای رسیدگی-
های انجام شده نسبت به اسناد و مدارک و دفاتر قانونی مؤدی، جهت تهیه گزارش
حسابرسی مالیاتی )در اجرای قرارداد به شماره …………… مورخ …………( میباشد.
۲ .حسابرسی این سازمان/ مؤسسه بر اساس مفاد قانون مالیات بر ارزش افزوده و مفاد
ارجاع شده به قانون مالیاتهای مستقیم و اصالحیههای بعدی آن و همچنین رویهها و
مقررات مربوط، بخشنامهها و دستورالعملهای سازمان امور مالیاتی کشور و دستورالعمل
حسابرسی مالیات بر ارزش افزوده و استانداردهای حسابرسی انجام شده است.
مبانی رسیدگی مزبور ایجاب میکند که این سازمان/ مؤسسه، حسابرسی را چنان برنامه-
ریزی و اجرا کند که اطمینان معقولی در نیل به اهداف حسابرسی مالیاتی در اجرای ماده
255
۲7 قانون مالیات بر ارزش افزوده به شرح بند یک فوق به دست آید. این حسابرسی ازج مله
شامل رسیدگی به شواهد و مدارک پشتوانه مبالغ و اطالعات مندرج در مستندات مزبور و
در انطباق با مفاد قانون فوقالذکر است، به گونهای که همراه با سایر رسیدگیها، مبنای
معقول برای اظهارنظر فراهم آورد.
قسمت اول= مشخصات شخص حقوقی )اصلی( با توجه به آخرین تغییرات
نام شماره ثبت محل ثبت تاریخ ثبت شماره
0۳ اقتصادی
نوع شخصیت حقوقی نوع مالکیت تابعیت
موضوع فعالیت
نشانی )اقامتگاه قانونی(:
کدپستی تلفن: نمابر
نشانی محل فعالیت اصلی یا کارخانه:
کدپستی تلفن: نمابر
اسامی صاحبان امضای مجاز شخص حقوقی
نام و نام خانوادگی سمت شماره ملی نشانی محل سکونت و تلفن
256
مجوزها:
شرح کارت بازرگانی پروانه تأسیس پروانه بهرهبرداری سایر مجوزها
شماره
تاریخ
مرجع صدور
تعداد شعب، نمایندگی و فروشگاه:*
ردیف نام شعبه/نمایندگی/
فروشگاه
محل فعالیت تسلیم اظهارنامه به
صورت مستقل
محل تسلیم
اظهارنامه
257
* شخص حقوقی بیش از چهار شعبه/ نمایندگی/ فروشگاه دارد. فهرست مربوط به آن اخذ
و طی پیوست شماره …………….. ضمیمه شد.
مشخصات شعبه یا واحد مستقل تسلیم کننده اظهارنامه
)این قسمت در صورتی تکمیل میشود که گزارش رسیدگی مربوط به شعبه یا واحد مستقل
از شرکت/ موسسه اصلی یا تمام فعالیت شرکت/ مؤسسه میباشد(
نام شعبه/ نمایندگی/ فروشگاه شماره ثبت محل ثبت تاریخ ثبت/ ایجاد موضوع مجوز شماره مجوز
نشانی:
کدپستی تلفن: نمابر
مشخصات حسابهای بانکی:
ردیف شماره حساب بانکی نوع حساب نام بانک نام شعبه کد شعبه
258
قسمت دوم- مشخصات اظهارنامه:
مؤدی اظهارنامه مالیاتی موضوع ماده ۲۱ قانون مالیات بر ارزش افزوده را برای دوره
مالیاتی فوقالذکر را به واحد خدمات مؤدیان در مهلت مقرر با مراجعه به اداره امور مالیاتی
 یا از طریق پست  تسلیم نموده است که تحت شماره ………………… مورخ ……………..
ثبت شده و حاوی جمع بدهی )اعتبار( مالیات و عوارض به مبلغ …………………………………….
ریال میباشد. مبالغ به ریال
خرید خالص کاالها و خدمات
شرح خرید مشمول خرید معاف واردات مشمول واردات معاف جمع خرید واردات
عمومی
خاص
جمع
فروش خالص کاالها و ارائه خدمات
فروش
مشمول
فروش معاف صادرات جمع فروش و صادرات
عمومی
خاص
جمع
مالیات و عوارض قابل پرداخت / )استرداد(
مالیات عوارض جمع مالیات و عوارض قابل
پرداخت
جمع مالیات و عوارض
پرداختشده
قابل پرداخت/
استرداد
عمومی
خاص
259
جمع
مشخصات اظهارنامه نمونه چهار آالیندگی
کل فروش خالص کاال عوارض
ضمائم اظهارنامه به شرح زیر است:
.۱
.۲
.۳
اظهارنامه مربوط به  شعبه/ قسمتی از فعالیت )فروشگا(
 واحد مرکزی
 شرکت اصلی )تمام فعالیت(
بود که از طرف خانم/ آقای ……………….. مدیر/ نماینده شرکت/ مؤسسه،اعضاء مهر و امضاء شده است.
260
قسمت سوم: سوابق مالیاتی
0 -اطالعات مالیاتی ارزش افزوده برای دورههای مالیاتی گذشته: مبلغ به ریال
دوره مالیاتی
ارزش افزوده
مبلغ خالص خرید کاال و خدمات مبلغ خالص فروش کاال و خدمات مالیات
متعلق
عوارض
متعلق
جمع مالیات
و عوارض
پرداخت شده
نحوه رسیدگی
اعتبار استرداد
خرید/ واردات
مشمول
خرید/ واردات
معاف
جمع خرید
و واردات
فروش
مشمول
فروش معاف/
صادرات
جمع فروش
و صادرات
اول از ………….. تا
……….
دوم از ………….. تا
………….
سوم از ………….
تا …………………
)۱ )منظور از نحوه ریسدگی یکی از چهارموضوع:
الف( ارائه اطالعات اظهارنامه رسیدگی نشده.
ب( قبول اظهارنامه از طریق: ۱ -ب( در اجرایی ماده ۲7 قانون ۲-ب( در اجرای ماده ۲6 قانون
ج( تعیین مالیات و عوارض مورد مطالبه/ اعتبار مالیاتی )استرداد( از طریق رسیدگی:۱-ج( در اجرای ماده ۲7 قانون ۲-ج( در اجرای ماده ۲6 قانون
261
د( تعیین مالیات و عوارض مورد مطالبه / اعتبار مالیاتی )استرداد( از طریق علی الرأس
262
۲ -توضیحات ضروری
قسمت چهارم- دامنه رسیدگی:
۱ -فهرست خرید مواد و کاال/ دارایی ثابت/ خدمات دریافتی معاف و غیرمعاف طی دوره
اخذ و پس از بررسی طی پیوست مشاره ……………….. ضمیمه گردید.
۲ -فهرست فروش مواد و کاال/ دارایی ثابت/ خدمات ارائه شده معاف و غیرمعاف طی دوره
اخذ و پس از بررسی طی پیوست شماره ……………………… ضمیمه گردید.
۳ -مشخصات دفاتر قانونی و نرمافزاری که عملیات دوره مورد رسیدگی در آن ثبت می-
شود. شامل:
الف: فهرست دفاتر مأخوذه از اداره ثبت شرکتها برای سال مالی و دوره مورد رسیدگی
دفتر روزنامه پلمپ شده شماره تاریخ محل ثبت تعداد
دفتر کل پلمپشده شماره تاریخ محل ثبت تعداد
ب: تعداد دفاتر ارائه شده و سایر دفاتر معین و غیره با ذکر نام و مشخصات دفتر و تعداد آن
ج: عملیات مالی دوره مورد رسیدگی از سند شماره …………. لغایت شماره ……….. در دفتر روزنامه از
صفحه شماره …………. لغایت شماره ………….. ثبت و تحریر گردیده است.
د:مشخصات نرمافزار مورد استفاده و نام شرکت پشتیبانیکننده:
263
4 -توضیح در خصوص تغییرات نرمافزاری مورد استفاده نسبت به دورههای قبل و
اطمینان از انتقال صحیح اطالعات.
5 -صورتحسابهای فروش مواد یا کاال/ ارائه خدمات مربوط به دوره مالیاتی مورد
رسیدگی از شماره …………… مورخ …………….. لغایت شماره ………….. مورخ …………… از
طرف مؤدی ارائه گردید.
توضیحات الزم:
6 -صورتحسابهای خرید مواد/ کاال/ خدمات مربوط به دوره مالیاتی مورد رسیدگی از
طرف مؤدی ارائه گردید.
توضیحات الزم:
7 -توضیح در خصوص ارائه اسناد و مدارک از جمله فهرست صادرات و واردات/ پروانه-
های واردات/ صادرات/ قراردادها/ مستندات دریافت و پرداخت مالیات و عوارض/ صورت
محاسبات قیمت تمام شده محصوالت و …. و محاسبات مربوط به سم قابل قبول از مالیات
و عوارض پرداختی حسب مورد:
قسمت پنجم- نتایج رسیدگی:
۱ -اظهارنظر نسبت به انطباق صورتحسابهای صادره فروش کاال و ارائه خدمات با
صورتحساب نمونه اعالم شده سازمان امور مالیاتی کشور )موضوع ماده ۱۹ قانون مالیات
بر ارزش افزوده( و رعایت دستورالعمل و ضوابط اجرای مربوط به استثنای موارد خاصی
264
که از سوی سازمان امور مالیاتی کشور اعالم میشود )موارد عدم رعایت ضوابط به شرح
پیوست درج شود( همچنین انطباق با فهرست ارائه شده )مضوع جز دو قسمت چهارم، دامنه
رسیدگی( با صورتحسابهای صادره و اظهارنظر نسبت به مالیات و عوارض متعلقه و
دریافتی.
۲ -اظهارنظر نسبت به انطباق صورتحسابهای خرید کاالها و خدمات با صورتحساب
نمونه شماره یک اعالم شده سازمان امور مالیاتی کشور )صورتحسابهای نمونه شماره
یک اعالم شده سازمان امور مالیاتی کشور ) صورتحسابهای نمونه شماره دو مربوط به
ماشینهای فروش posبه عنوان اعتبار مالیاتی قابل قبول نخواهد بود( و همچنین انطباق
فهرست ارائه شده )موضوع جز یک قسمت چهارم، دامنه رسیدگی( با صورتحسابهای
خرید کاالها و خدمات و اظهارنظر در خصوص مالیات و عوارض پرداختی.
۳ -اظهارنظر نسبت به قراردادهای مربوط به فروش مواد یا کاال/ ارائه خدمات با مدارک و
مستندات بدست آمده و فهرست ارائه شده.
4 -اظهارنظر نسبت به قراردادهای مربوط به خرید مواد یا کاال/ دریافت خدمات با مدارک و
مستندات بدست آمده و فهرست ارائه شده.
5 -اظهارنظر نسبت به بررسی نمونهای:
۱-5 )صورتحسابهای فروش و اطمینان از صحت جریان معالمات و دریافت و پرداخت
مالیات و عوارض )کاربرگ رسیدگی ضمیمه شود(
265
۲-5 -صورتحسابهای خرید و اطمینان از صحت جریان معامالت و دریافت و پرداخت
مالیات و عوارض )کاربرگ رسیدگی ضمیمه شود(
6 -اظهارنظر در خصوص استعالمها و مدارک و مستندات بدستآمده از اشخاص ثالث )از
جمله گزارشات اجرای ماده ۱8۱ ق.م.م( و انطباق با دفاتر و اسناد و مدارک ارائه شده و
تاثیر آن بر مالیات و عوارض دوره مورد رسیدگی
7 -بررسی و اظهارنظر راجع به تغییرات ایجاد شده در اقالم داراییهای ثابت )به استثنای
امالک( نسبت به دوره مالیاتی قبل و ذکر اثرات آن بر مالیات بر ارزش افزوده و عوارض
دوره مالیاتی )اظهارنظر در خصوص واردات ماشینآالت و تجهیزات خطوط تولید(
8 -بررسی و اظهارنظر نسبت به حسابهای برگشت از خرید و تخفیفات و برگشت از فروش
و تخفیفات
۹ -اظهارنظر نسبت به صحت تخصیص و یا تسهیم نهادهای کاالهای صادرشده و اثرات
آن بر مالیات بر ارزش افزوده و عوارض مربوط
۱۱ -اظهارنظر نسبت به فهرست واردات و صادرات کاالها و خدمات و انطباق آن با
اطالعات دریافتی از گمرک. ج.ا.ا
۱۱ -بررسی و اظهارنظر در رابطه با صورت محاسبات قیمت تمام شده کاالی ساخته شده
و تعیین آثار مترتب آن بر مالیات بر ارزش افزوده و عوارض محیط.
266
۱۲ -اظهارنظر در خصوص عرضه کاالها و ارائه خدمات معاف از مالیات و عرضه توأم
کاالها و ارائه خدمات معاف و مشمول و نحوه تخصیص یا تسهیم سهم قابل قبول مالیات و
عوارض پرداخت شده بابت خرید کاالها و خدمات.
۱۳ -اظهارنظر در رابطه با مالیات بر ارزش افزوده و عوارض پرداختی مؤدیان بابت
کاالهای خاص موضوع تبصره ماده ۱6 و بندهای ب،ج،د ماده ۳8 که قابل کسر از مالیات-
های وصول شده یا قابل استرداد نمیباشد.
۱4 -اظهارنظر در خصوص عوارض آالیندگی و هزینههای ایجاد مراکز آموزشی و ورزشی
واحدهای تولیدی موضوع تبصهر یک و دو ماده ۳8
مؤدی طبق ردیف ………….صفحه………………… فهرست اعالمی سازمان حفاظت محیط زیست
جزء صنایع آالینده محسوب شده یا طبق مجوز/ نامه شماره ……….. مورخ ………….. از
فهرست مزبور خارج شده است. 
۱5 -اظهارنظر در خصوص نحوه واریز عوارض و جرائم موضوع ماده ۳8 براساس
بندهای الف و ب ماده ۳۹
۱6 -بررسی و اعالم و مواردی که مالیات و عوارض پرداختی مؤدیان که طبق مقررات
قانون مالیات بر ارزش افزوده قابل کسر از مالیاتهای وصول شده یا قابل استرداد نیست
و جزءهزینههای قابل قبول ق.م.م میباشد، )عوارض آالیندگی پرداختی جز هزینههای قابل
قبول ق.م.م نمیباشد(
۱7 -ذکر آثار ناشی از تعدیالت سود و زیان سنواتی وسایر اصالحات حسابداری
267
۱8 -نتایج حاصل از تبادل اطالعات یا اداره امور مالیاتی علمکرد شرکت/ مؤسسه و آثار
آن بر مالیات برارزش فازایی افسردگی
۱۹ -سایر توضیحات الزم که به نظر رسیدگی کننده در تعیین و ماخذ محاسبه مالیات و
عوارض مربوط مؤثر بوده یا خواهد بود.
۲۱ -جمعبندی نتایج و محاسبات ردیف های یک لغایت نوزده:
268
۲۱ -اظهارنظر راجع به مالیات بر ارزش افزوده و عوارض متعلقه )تکمیل جدول با توجه به ردیف بیست( مبلع به ریال
الف( کاالها و خدمات عمومی
شرح مبلغ ابرازی
ماخذ محاسبه
تعدیالت تشخیصی
)افزاینده/کاهنده(
مبلغ تشخیصی ماخذ مالیات بر ارزش افزوده عوارض
عرضه کاال و ارائه خدمات مشمول
کاهش یا معاوضه داراییهای ثابت )به استثنای امالک(
صادرات
عرضه کاال و ارائه خدمات معاف
آثار تعدیالت )موضوع ردیف ۱7 قسمت پنجم(
جمع کل فروش و صادرات/ جمع مالیات و عوارض دریافتی
خرید کاالها و خدمات مشمول
افزایش یا معاوضه داراییهای ثابت )به استثنای امالک(
واردات کاالها و خدمات مشمول
خرید و واردات کاالها و خدمات معاف
آثار تعدیالت )موضوع ردیف ۱7 قسمت پنجم(
جمع کل خرید و واردات/ جمع مالیات و عوارض پرداختی
کسر میشود مالیات و عوارض پرداختی غیرقابل
استرداد و یا تهاتر
جمع کل مالیات و عوارض پرداختی قابل قبول
269
جمع کل بدهی اعتبار دوره:
شرح مبلغ ابرازی ماخذ
محاسبه
تعدیالت تشخیصی
)افزاینده/کاهنده(
مبلغ تشخیصی ماخذ مالیات بر ارزش افزوده عوارض
عرضه کاالهای خاص )موضوع تبصره ماده ۱6وماده۳8)
صادرات کاالهای خاص )موضوع تبصره ماده ۱6 وماده ۳8 )
آثار تعدیالت )موضوع ردیف ۱7 قسمت پنجم(
جمع کل فروش و صادرات کاالهای خاص/ جمع مالیات عوارض
دریافتی
خرید کاالهای خاص )موضوع تبصره ماده ۱6 و ماده ۳8 )
واردات کاالهای خاص )موضوع تبصره ماده ۱6 و ماده ۳8 )
آثار تعدیالت )موضوع ردیف ۱7 قسمت پنجم(
جمع کل خرید وواردات کاالهای خاص/ جمع مالیات و عوارض
پرداختی
کسر میشود مالیات و عوارض پرداختی غیرقابل استرداد و یا تهاتر
جمع کل مالیات و عوارض پرداختی قابل قبول
جمع کل بدهی/ اعتبار دوره
حاصل جمع جداول الف و ب: مالیات بر ارزش افزوده عوارض
مانده اعتبار از دورههای قبل
جمع کل بدهی/ اعتبار دوره جدول الف )کاالها و خدمات عمومی(:
جمع کل بدهی/ اعتبار دوره جدول ب )کاالهای خاص(:
جمع کل بدهی/ اعتبار با احتساب اعتبار دوره قبل:
ج- عوارض آالیندگی موضوع تبصره یک ماده سیوهشت
جمع فروش کاال نرخ عوارض جریمه جمع کل
یک درصد
270
271
قسمت ششم – اظهارنظر حسابرس:
به نظر این …………………………………………………………………….
الف( اسناد و مدارک حسابداری برای امر حسابرسی مالیات بر ارزش افزوده طبق مفاد قوانین و مقررات
مربوط و با رعایت استانداردهای حسابداری کفایت دارد؛
۱ -ماخذ محاسبه فروش و خرید مشمول مالیات و عوارض مندرج در اظهارنامه برای دوره مالیاتی منتهی
به………………………سازمان / شرکت/ موسسه/ واحد مستقل ………………………… به مبلغ )فروش
مشمول(………………………………. ریال و )خرید مشمول( ………………………..ریال و مالیات بر ارزش افزوده و
عوارض قابل پرداخت ابرازی/ مازاد پرداختی به مبالغ )مالیات( ………………………………………….. ریال و
)عوارض( ………………………………………….. ریال صحیح بوده و مورد تائید میباشد.
۲ -به موجب بند ۲۱ قسمت پنجم گزارش، مأخذ محاسبه فروش و خرید مشمول مالیات و عوارض برای
دوره مالیاتی منتهی به ……………………سازمان / شرکت/ موسسه/ واحد مستقل …………………………………………..
به مبالغ )فروش مشمول( …………………………… ریال و )خرید مشمول( ……………………………… ریال میباشد و
در نتیجه مبالغ مالیات و عوارض قابل پرداخت/ مازاد پرداختی معادل )مالیات( ………………………………. ریال و
)عوارض(…………………………….. ریال تعیین میگردد.
ب( سازمان/ شرکت/ مؤسسه/ واحد مستقل ………………………………………….. مشمول عوارض آالیندگی موضوع
تبصره یک ماده ۳8 میباشد.  نمیباشد که از مأخذ فروش ………………………………………….. ریال معادل
………………………………………….. ریال بوده که مبلغ ………………………………………….. ریال طی قبض شماره
…………… مورخ …………./…………/…….۱۳ پرداخت گردیده است.
قسمت هفتم- سایر توضیحات
سازمان حسابرسی/ موسسه حسابرسی
مهر و امضا
تاریخ
نام و نام خانوادگی حسابدار رسمی: نام و نام خانوادگی حسابدار رسمی:
شماره عضویت: شماره عضویت
امضاء امضاء
272
مأخذ و محاسبه جرائم مالیاتی قانون مالیات بر ارزش افزوده
0۳00/./۲ مورخ-00۲0 :شماره
نظر به طرح سواالتی در خصوص چگونگی محاسبه جرائم مالیاتی موضوع مواد)۲۲ )و
)۲۳ )قانون مالیات بر ارزش افزوده به منظور اتخاذ رویه واحد مقرر می دارد:
۱ .ماخذ محاسبه جرائم موضوع ماده)۲۲ )قانون در موارد بندهای شش گانه ماده مزبور،
مالیات و عوارض متعلق به عرضه کاالها یا ارائه خدمات طی دوره، قبل از کسر مالیات و
عوارض پرداختی برای تحصیل کاالها یا خدمات در همان دوره خواهد بود.
۲ .مأخذ محاسبه جرائم تاخیر موضوع ماده)۲۳ )قانون،مالیات و عوارض متعلق به دوره
پس از کسر مالیات و عوارض پرداختی و قابل کسر)اعتبار مالیاتی( می باشد،که به میزان
دو درصد)۲۲ )در ماه،نسبت به مالیات و عوارض پرداخت نشده و مدت تأخیر محاسبه و
مطالبه می گردد. در صورتی که مدت تأخیر کمتر از یک ماه باشد،به میزان مدت تأخیر
کمتر از یک ماه نیز جریمه قابل محاسبه و مطالبه است.
۳ .چنانچه مودی مشمول جریمه عدم ثبت نام موضوع بند)۱ )ماده)۲۲ )قانون گردد، مطالبه
جریمه عدم تسلیم اظهارنامه تا تاریخ ثبت نام یا شناسایی حسب مورد منتفی می باشد و
مطالبه جریمه عدم تسلیم اظهارنامه صرفا از تاریخ ثبت نام یا شناسایی حسب مورد
موضوعیت دارد،بنابراین مطالبه توأم جرایم بندهای)۱ )و )5 )ماده مذکور در یک محدوده
زمانی معین موضوعیت نخواهد داشت.
273
4 .در صـورت عـدم صدور صورتحساب موضوع بند)۲ )ماده)۲۲ )قانون، مـعادل یـک
بـرابـر مـالیـات و عـوارض مـتـعلق، جریمه محاسبه و مطالبه می گردد. بنابراین مطالبه
جرایم بندهای )۳ )و )4 )در مورد همان صورتحساب موضوعیت نخواهد داشت.
5 .مهلت مقرر برای ثبت نام مودیان،پایان انقضای مهلت تسلیم اظهارنامه اولین دوره
مالیاتی که مودی مشمول ثبت نام و اجرای قانون خواهد شد،می باشد. در صورت عدم ثبت
نام مودیان در مهلت مزبور،جریمه عدم ثبت نام از تاریخ اولین دوره شمول اجرای قانون تا
تاریخ ثبت نام یا شناسایی حسب مورد قابل محاسبه و مطالبه خواهد بود.
6 .در صورتی که مودی در صورتحساب های صادره مالیات و عوارض متعلق که جزء
اقالم اطالعاتی صورتحساب طبق نمونه اعالمی سازمان امور مالیاتی کشور است، را درج
ننماید، در این صورت نیر مشمول جریمه ای معادل بیست و پنج درصد)۲۲5 )مالیات و
عوارض متعلق موضوع بند)4 )ماده)۲۲ )قانون خواهد بود.
7 .مبدأ احتساب جریمه تأخیر موضوع ماده)۲۳ )قانون در مورد مالیات و عوارض پرداخت
نشده)اعم از ابرازی مودی یا مطالبه شده( هر دوره مالیاتی،تاریخ انقضای مهلت تسلیم
اظهارنامه مالیاتی و سر رسید پرداخت مالیات و عوارض دوره مزبور خواهد بود.
8 .مبدأ احتساب جریمه موضوع بند)الف( تبصره)۳ )ماده)4۲ )این قانون در مورد مالیات
نقل و انتقال انواع خودرو،تاریخ تکمیل و صدور اسناد تنظیمی)اعـم از بـیـع قـطعـی،
صـلـح، هبه و وکـالـت فروش(در دفاتر اسناد رسمی مـی باشـد.مأخذ محاسبه جریمه
مزبور،مالیات متعلق یا مـابه التفـاوت)در مـواردی که مالیات کمتر از میزان مقرر پرداخت
274
شده( پرداخت نشده می باشد که به میزان دو درصد)۲۲ )در ماه نسبت به مدت تأخیر
محاسبه و مطالبه خواهد شد، برای مدت کمتر از یک ماه نیز جریمه قابل محاسبه و مطالبه
می باشد. شایان ذکر است که جریمه مذکور غیر قابل بخشودگی است.
۹ .دو درصد)۲۲ )خسارت)جریمه( تأخیر در پرداخت مبالغ اضافه دریافتی از مودیان
موضوع تبصره)6 )ماده )۱7 ،)چنانچه ظرف مهلت سه ماه از تاریخ درخواست مودی مطابق
ضوابط اجرایی استرداد مسترد نگردد به مأخذ مبلغ اضافه دریافتی احراز شده و نسبت به
مدت تأخیر)از تاریخ انقضای مهلت مذکور لغایت تاریخ استرداد مبالغ اضافه دریافتی(
محاسبه و پرداخت می گردد.در صورتی که مدت تأخیر کمتر از یک ماه باشد،به میزان مدت
تأخیر کمتر از یک ماه نیز خسارت)جریمه( قابل محاسبه و پرداخت می باشد.
۱۱ .به استناد بند)6 )ماده)۲۲،)جریمه عدم ارائه دفاتر معادل)۲۲5 )مالیات متعلق و جریمه
عدم ارائه اسناد و مدارک نیز معادل )۲۲5 )مالیات متعلق خواهد بود.بنابراین در صورتی که
مودیان از ارائه دفاتر و اسناد و مدارک خودداری نمایند، مشمول پرداخت جریمه جمعا
معادل)۲5۱ )مالیات متعلق میباشند. بدیهی است عدم ارائه صورتحساب،در حکم عدم
صدور آن بوده و در صورتی که مودیان از ارائه صورتحساب خودداری،لیکن دفاتر و
دیگر اسناد و مدارک درخواستی مأمورین مالیاتی را ارائه نمایند وصول جریمه موضوع
بند)۲ )ماده)۲۲ )کفایت داشته و در این حالت وصول جریمه بند)6 )موضوعیت نخواهد
داشت.
محمد قاسم پناهی
معاون مالیات بر ارزش افزوده
275
چگونگی اجرای قانون مالیات بر ارزش افزوده در خصوص خدمات حملونقل دریایی بار
0۳0۲/0/۲0 :تاریخ ص/۲۱/0.۳۳۲:شماره
نظر به اینکه در خصوص شمول قانون مالیات بر ارزش افزوده، نسبت به خدمات حملونقل
بینالملل دریایی با سئواالت و ابهاماتی مطرح گردیده، با توجه به مجوز اخذ شده از مراجع
قانونی ذیصالح برای سال ۱۳۹4 و احکام مقرر در مواد »۱ »و »۱5 »قانون مالیات بر ارزش
افزوده و نیز تعریف مذکوردر بند )الف( ماده » ۱ »آیین نامه تأسیس و فعالیت شرکت-های
حمل و نقل بین المللی کاال مبنی بر » حمل و نقل بین المللی کاال عبارت از جا به جایی و
حمل کاال از نقطه ای در داخل یک کشور به نقطه ای در داخل کشور دیگر با رعایت قوانین
و مقررات حاکم بر آن است.« ارائه خدمات حمل و نقل دریایی بار بین بنادر ایران و خارج
از کشور و بالعکس به صاحبان کاال ، به عنوان حمل و نقل بین المللی محسوب شده
ومشمول مالیات و عوارض ارزش افزوده نمی باشد .
بدیهی است معافیت مزبور قابل تسری به خدمات ارائه شده از سوی کارگزاری-ها و
نمایندگی-ها به نسبت کارمزد دریافتی آنها بابت خدمات جانبی حمل و نقل از قبیل
تخلیه،بارگیری ، یدک کشی ، سوخت رسانی و … در داخل ایران نخواهد بود .
سیدکامل تقوی نژاد
رئیس کل سازمان امور مالیاتی کشور
ابالغ دادنامه شماره ۶0۲-۶00 مورخ ۴/0/0۳0۲ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در
رابطه یا بخشنامه شماره ۴۴۱0 .مورخ ۲۶/./0۳00
276
0۳0۱/۳/. تاریخ- ۲۱۱/0۳/۲0 شماره
به پیوست تصویر دادنامه شماره 6۱۲-6۱۹ مورخ ۱4/۱۹/۱۳۹۲ هیأت عمومی دیوان عدالت
اداری مبنی بر عدم مغایرت بخشنامه شماره 544۱۹ مورخ ۲6/۱5/۱۳88 سازمان امور
مالیاتی کشور با قوانین و مقررات،جهت اطالع و اقدام الزم ارسال می گردد.
ضمناً با توجه به مفاد رأی صادره در خصوص بند یک بخشنامه مزبور و به منظور وحدت
رویه نکات ذیل را یادآور می شود:
۱- نظر به اینکه به موجب رأی مذکور فعالیت در محدوده مناطق آزاد و ویژه تجاری-
صنعتی با اقامت اشخاص در مناطق مذکور مالزمه داشته و این اقامت منصرف از اقامت
موضوع ماده 5۹۱ قانون تجارت اعالم شده است، بنابراین کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی
که در مناطق یاد شده با اخذ مجوز از مراجع ذی صالح به فعالیت مبادرت می نمایند،مقیم
محسوب می گردند و بنا به مراتب مذکور و مطابق با ماده ۱۳ قانون چگونگی اداره مناطق
آزاد تجاری- صنعتی جمهوری اسالمی ایران مصوب 7/6/۱۳7۲ و اصالحات بعدی آن و
فراز پایانی ماده»4 »قانون تشکیل و اداره مناطق ویژه اقتصادی جمهوری اسالمی ایران
مصوب ۱۱/۱۳/۱۳84 و حکم ماده 5۲ قانون مالیات بر ارزش افزوده، فعالیت های دارای
مجوز از مراجع ذی صالح در مناطق یاد شده،مشمول پرداخت مالیات و عوارض موضوع
قانون مالیات بر ارزش افزوده نخواهند بود.
۲- با توجه به قوانین و مقررات مناطق آزاد تجاری-صنعتی و مناطق ویژه اقتصادی، مرجع
ذی صالح صدور مجوز فعالیت برای فعاالن اقتصادی حسب مورد،سازمان مسئول مناطق
277
ذیربط خواهد بود. بنابراین شرط عدم شمول مالیات و عوارض ارزش افزوده نسبت به
عرضه کاال و ارائه خدمات توسط فعاالن اقتصادی در مناطق مذکور داشتن مجوز فعالیت از
مراجع ذی صالح [طبق نمونه پیوست]، متضمن درج نوع فعالیت در آن بوده و تاریخ
صدور مجوز مالک عمل خواهد بود .لکن در مواردی که مجوز فعالیت قبالً صادر گردیده،
مجوز صادره از تاریخ الزم االجرا شدن این بخشنامه)تاریخ صدور رأی هیأت عمومی
دیوان عدالت اداری(مبنای عدم شمول مالیات و عوارض خواهد بود.
۳- عدم شمول مالیات و عوارض مستلزم دریافت»مجوز فعالیت«،تحت همین عنوان خواهد
بود و شامل عناوین تأییدیه و یا گواهی انجام فعالیت و سایر عناوین مشابه نمی باشد.
4- از آنجائیکه به موجب ماده 8 قانون مالیات بر ارزش افزوده، اشخاصی که به عرضه کاال
و ارائه خدمات و واردات و صادرات آنها مبادرت می نمایند به عنوان مؤدی شناخته شده و
مشمول مقررات قانون مالیات بر ارزش افزوده می باشند، لذا مادامی که اشخاص مقیم
مناطق مذکور، کاال یا خدمت مشمول مالیات و عوارض را از مؤدیان مشمول و ثبت نام
شده واقع در قلمرو گمرکی)خارج از مناطق یاد شده( خریداری نمایند، مکلف به پرداخت
مالیات و عوارض مطالبه شده از سوی آنان خواهند بود.
مسئولیت حسن اجرای این بخشنامه بر عهده مدیران کل محترم امور مالیاتی خواهد بود.
علی عسکری
رییس کل سازمان امور مالیاتی کشور
تاریخ اجرای بخشنامه شماره ۲0-0۳-۲۱۱ مورخ .-۳-0۳0۳
278
0۳0۴-0-۲۶ تاریخ ۲۱۱-0۴-۶ :شماره
پیرو بخشنامه شماره ۲۹/۹۳/۲۱۱ مورخ ۱5/۱۳/۱۳۹۳ و به موجب پاسخ استعالم شماره
۲۱۱/۱۳8۱۱۹/۲۳۱/5۱۱۱ مورخ ۲7/۱۱/۱۳۹۳ از دیوان عدالت اداری مبنی بر این که حکم
ماده )۱۳ )قانون تشکیالت و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری در خصوص بخشنامه
شماره 544۱۹ مورخ ۲6/5/۱۳88 که از سوی دیوان ابطال نگردیده است، مجری نخواهد
بود، بنابراین بند)۲ )بخشنامه مذکور به شرح ذیل اصالح میگردد:
با توجه به قوانین و مقررات مناطق آزاد تجاری-صنعتی و مناطق ویژه اقتصادی حسب
مورد، سازمان مسئول مناطق ذیربط خواهد بود ، بنابراین شرط عدم شمول مالیات و
عوارض ارزش افزوده نسبت به عرضه کاال و ارائه خدمات توسط فعاالن اقتصادی در
مناطق مذکور داشتن مجوز فعالیت از سازمان مسئول مناطق آزاد و ویژه حسب مورد
خواهد بود، بنابراین کلیه مجوزهای صادره توسط سازمان مناطق از تاریخ صدور با
رعایت تاریخ الزماالجرا شدن قانون مالیات بر ارزش افزوده )۱۱/۱7/۱۳87 )مناط اعتبار
خواهد بود.بدهی است مجوز های صادره پس از تاریخ بخشنامه صدراالشاره
)۱5/۱۳/۱۳۹۳ )می بایست مطابق نمونه پیوست بخشنامه صدراالشاره اعالم شده از سوی
سازمان امور مالیاتی کشور باشد.
خاطر نشان میسازد در مورد پروندههایی که به موجب مقررات قانونی، قابل طرح در
مراجع دادرسی از جمله هیاتهای حل اختالف مالیاتی موضوع قانون مالیات بر ارزش
279
افزوده میباشد، نمایندگان هیات های مذکور موظفند با رعایت مفاد این بخشنامه و لحاظ
نمودن واقعیت امر اصدار رای نمایند.
علی عسکری
رئیس کل سازمان امور مالیاتی کشور
رفع ابهامات نحوه اجرای مقررات بخشنامه ۴۴۱0 .مورخ ۲۶./۱/0۳00
0۳0۴/./0۱ :تاریخ ۲۱۱-0۴-۴0 شماره
رفع ابهامات نحوه اجرای مقررات بخشنامه ۴۴۱0 .مورخ ۲۶/./0۳00
نظربه اینکه در خصوص نحوه اجرای بند )۱ )بخشنامه شماره 544۱۹ مورخ ۲6-۱5-۱۳88 ،
مبنی بر اینکه »مبادالت کاالها و خدمات فیمابین اشخاص و فعاالن اقتصادی مقیم در
مناطق آزاد تجاری ـ صنعتی و ویژه اقتصادی در داخل محدوده مناطق یاد شده مشمول
مالیات و عوارض موضوع این قانون نمیباشد« ابهاماتی بروز نموده، لذا به منظور رفع
ابهام و اتخاذ رویه واحد مقرر میدارد:
از آنجایی که اشخاص مقیم مناطق مذکور که به عرضه کاال یا ارائه خدمت موضوع این
قانون در محدوده مناطق مزبور مبادرت می-نمایند، در زمره مودیان مشمول ثبت نام و
اجرای این قانون محسوب نشده و در خصوص اجرای مقررات این قانون، از جمله مطالبه و
وصول مالیات و عوارض از خریداران در محدوده مناطق آزاد تجاری ـ صنعتی و ویژه
اقتصادی، تکلیفی برای آنان پیش بینی نگردیده، بنابراین فعاالن اقتصادی مقیم مناطق
مزبور، در مواقع عرضه کاال یا ارائه خدمت در داخل محدوده مناطق، صرفنظر از محل
280
اقامت خریدار، تکلیفی در خصوص مطالبه و وصول مالیات و عوارض نخواهند داشت.
ضمنا کاالهای تولید و پردازش شده در مناطق آزاد تجاری- صنعتی و ویژه اقتصادی که
حسب مقررات مربوط تولید داخل محسوب میگردد، در صورت ورود به قلمرو گمرکی
کشور مشمول مالیات و عوارض ارزش افزوده خواهد بود.
خاطر نشان میگردد گمرک جمهوری اسالمی ایران در رابطه با واردات کاال از مناطق فوق
الذکر به قلمروگمرکی کشور، اعم از اینکه کاال توسط خریدار یا فروشنده وارد شود و فارغ
از شمول یا عدم شمول حقوق ورودی، مکلف است در اجرای تبصره )۱ )ماده )۲۱ )قانون
مالیات بر ارزش افزوده و با رعایت ماده )۱5 )قانون مذکور، مالیات و عوارض ارزش
افزوده متعلقه را با توجه به نرخ قانونی وصول نماید.
علی عسکری
رییس کل سازمان امور مالیاتی کشور
معافیت وجوه ارز دریافتی و ارائه خدمات دفاتر نمایندگی
بانکهای خارجی در ایران
۱۳۹۱/۱۱/۱۹ :تاریخ- ۲۱۱/۲۲۱۱۹ :شماره
نظر به اینکه درخصوص چگونگی اجرای مقررات قانون مالیات بر ارزش افزوده، توسط
دفاتر نمایندگی بانکهای خارجی سواالتی مطرح گردیده، به منظور اجرای صحیح قانون و
همچنین اتخاذ رویه واحد برای مودیان و ادارات امور مالیاتی، مصوبه صادره توسط
مراجع ذیصالح مبنی بر اینکه »دفاتر نمـایـندگـی بانکـهـای خارجـی در ایـران که با مـجوز
281
بانک مرکزی فعالیت می نمایند بابت وجوه ارزی دریافتی توسط دفاتر مذکور از بانکها و
ادارات مرکزی متبوع خود در خارج از کشور و ارائه خدمات آنها در ایران جزء فعالیتهای
بانکی بند )۱۱ )ماده )۱۲ )قانون مالیات بر ارزش افزوده محسوب می گردند.« جهت اطالع و
اقدام الزم حسب مفاد مصوبه ارسال می گردد.
علی عسکری
رئیس کل سازمان امور مالیاتی کشور
لغو دستورالعمل استرداد موقت اضافه پرداختی
مالیات و عوارض ارزش افزوده مؤدیان
۱۳۹۲/۲/۲4 تاریخ- د/۲6۱/6۹۱ :شماره
در اجرای بخشنامههای شماره ۱6۲۱8/۲۱۱ مورخ ۱۱/۱8/۹۱ و ۲۱۱۱6/۲۱۱ مورخ
۲5/۱۱/۹۱ رئیس کل محترم سازمان امور مالیاتی کشور موضوع موکول نمودن اعمال
معافیت صادرات مرتبط با قانون مالیاتهای مستقیم وهمچنین عدم شمول مالیات موضوع
ماده ۱۳ قانون مالیات بر ارزش افزوده ، به ورود ارز حاصل از صادرات به چرخه تجاری
کشور به یکی از طرق تعیین شده و ارائه اسنادو مدارک مثبته، و نیز استرداد اضافه
پرداختی مودیان برابر احکام مقرر در قانون مالیات بر ارزش افزوده نکات ذیل را متذکر
میگردد:
282
)پاراگراف صدر بخشنامه و عبارت” ومواد مندرج در بخشنامه های فوق الذکر”مندرج در
۲6۱/۹4/۱7 شماره بخشنامه بموجب ۱۳۹۲/۱۲/۲4مورخ ۲6۱/6۹۱ شماره بخشنامه( ۱( بند
مورخ۲4/۱۲/۱۳۹4کان لم یکن میگردد(
۱ -مستندات ارائه شده توسط مودیان با مقررات و موارد مندرج در بخشنامههای فوقالذکر
تطبیق و شرایط الزم جهت استرداد از جمله صحت انجام معامله و پرداخت مالیات و
عوارض)توسط خریداران کاال و خدمات( به مودیان معتبر در نظام مالیات برارزش افزوده
احراز گردد.
۲-هرگونه استرداد مستلزم رسیدگی به پرونده مودیان توسط ادارات امور مالیاتی بر
اساس مفاد ماده ۲6قانون یاد شده و در قالب دستورالعمل رسیدگی به عملکرد مودیان
مالیات بر ارزش افزوده و قطعیت اضافه پرداختی مودی بابت مالیات و عوارض مربوط به
دوره یا دورههای مالیاتی مورد درخواست خواهد بود.
بنابراین از تاریخ صدور این بخشنامه، استرداد مالیات و عوارض ارزش افزوده منوط به
رسیدگی و احراز کلیه شرایط برابر قانون و مقررات خواهد بود و ادارات امور مالیاتی
مجاز به استرداد موقت اضافه پرداختی مالیات و عوارض ارزش افزوده مودیان نمیباشند
،ضمنا کلیه ضوابط ودستورالعمل ها و مقررات مربوط به استرداد موقت لغو میگردد.
علیرضا طاری بخش
معاون مالیات برارزش افزوده
شمول یا عدم شمول قانون مالیات بر ارزش افزوده
283
بر یارانه پرداختی دولت بابت برق
0۳0۱/0/۲0 تاریخ- ۲۱۱/0۳0۳ :شماره
با توجه به نظریه شماره ۲۲8655/7۲۲ مورخ ۱۲/۱۱/۱۳8۹ معاونت محترم حقوقی رئیس
جمهور )تصویر پیوست( از آنجاییکه به موجب فراز سوم جزء)ج( بند)4 )قانون بودجه سال
۱۳8۹ شرکتهای توزیع برق مکلف اند نسبت به فروش و عرضه برق به مشترکین با قیمت
تعیینشده اقدام نمایند و مابه التفاوت آن را در دفاتر شرکت به حساب بستانکار دولت
منظور نمایند. بنابراین مبلغی که در صورتحساب برق برای مشترک درج میشود مصداق
ماده )۱4 )قانون مالیات بر ارزش افزوده بوده و یارانه پرداختی دولت بابت برق موضوعا
از شمول قانون مالیات بر ارزش افزوده خارج میباشد.
علی عسکری
رئیس کل سازمان امور مالیاتی کشور
اخذ مالیات بر ارزش افزوده از خدمات دفع فاضالب
۱۳۹۳/۲/۱۱ تاریخ- د/۲6۱/۳77 :شماره
پیرو بخشنامه شماره ۱۳6۹6 مورخ ۹/8/۱۳8۹ موضوع نظریه شمراه ۱476۹۹/۹۲58 مورخ
-رئیس حقوقی محترم معاونت ۱۳۹۲/۳/۱۲ مورخ ۹۲58/5۹۳۱۹ شماره نظریه، ۱۳8۹/7/۳
جمهور که ممقرر میدارد »در مواردی که وجوه در قبال ارائه خدمات اخذ میشود )مانند
کارمزد دفع فاضالب( مشمول عمومات قانون مالیات بر ارزش افزوده میباشد« جهت اطالع
و اقدام الزم ابالغ میگردد.
284
علیرضا طاریبخش
معاونت مالیات بر ارزش افزوده
نحوه محاسبه مالیات و عوارض ارزش افزوده ارائه خدمات آب
۱۳8۹/8/۹ :تاریخ- ۱۳6۹6 :شماره
با توجه به نظریه شماره ۱476۹۹/۹۲58 مورخ ۳/7/۱۳8۹ معاونت محترم حقوقی رئیس-
جمهور و به منظور وحدت رویه در مورد نحوه محاسبه مالیات بر ارزش افزوده و عوارض
متعلق به آببها و ارائه خدمات آب مقرر میدارد:
وجوه دریافتی از مشترکین تحت عناوین ضریب تعدیل و تبصرههای )۲ )و )۳ )قانون ایجاد
تسهیالت برای توسعه طرحهای فاضالب و بازسازی شبکههای آب شهری مصوب سال
۱۳77 و همچنین وجوه حق انشعاب در مواردی که به عنوان حقوق عمومی در حسابها
ثبت گردد، جزء بهای آب یا خدمت ارائه شده تلقی نمیگردد. بنابراین به عنوان مأخذ
محاسبه مالیات و عوارض ارزش افزوده محسوب نخواهد شد.
از آنجاییکه به استناد ماده )۱4 )قانون مالیات بر ارزش افزوده، مأخذ محاسبه مالیات و
عوارض بهای کاال یا خدمت مندرج در صورتحساب خواهد بود، بنابراین سایر مبالغ مندرج
در قبوض از قبیل آببها و آبونمان و جریمه مازاد بر الگوی مصرف که ماهیت آن نرخ آب-
بها میباشد، مشمول مالیات و عوارض موضوع قانون مالیات بر ارزش افزوده میباشد.
محمدقاسم پناهی
معاون ارزش افزوده
285
۱۳8۹/7/۳ تاریخ-۹۲58/۱476۹۹ :شماره
جناب آقای غضنفری
وزیر محترم بازرگانی
سالم علیکم
با احترام، بازگشت به نامه شماره ۲۱7۲۱/۱ مورخ ۲۳/7/۱۳88 در خصوص نحوه محاسبه
مالیات بر ارزش افزوده خدمات آب، موضوع در جلسه مورخ ۲7/4/۱۳8۹ با حضور
نمایندگان وزارت نیرو و امور اقتصاد و دارایی مورد بررسی قرار گرفت و به شرح ذیل
نظریه این معاونت اعالم می گردد:
با التفات به اظهارات نمایندگان وزارت بازرگانی و سازمان حمایت از مصرف کنندگان و
تولیدکنندگان و وزارت نیرو و سازمان امور مالیاتی کشور و مستندات ارائه شده از سوی
دستگاههای یاد شده و با عنایت به اینکه در قبوض)صورتحساب مشترکین آب( عالوه بر
آب بهاء آبونمان آب و جریمه مازاد بر الگوی مصرف، مبالغ دیگری نیز تحت عنوان تبصره
های )۲ )و )۳ )و ضریب تعدیل درج می گردد و نهایتا ۲۳ کل صورتحساب مذکور به عنوان
مالیات بر ارزش افزوده محاسبه و از مشترکین اخذ می گردد در حالیکه مطابق تبصره)7 )
قانون ایجاد تسهیالت برای توسعه طرحهای فاضالب و بــازسـازی شـبکه هـای آب
شــهری مـصوب ۱۳77 به شـرکتهای آب و فاضالب استانی اجازه داده شده به میزان
متوسط ۲۱عالوه بر نرخهای مـصــوب حــق انـشـعاب آب و آب بـها را جــهت طــرحهای
فــاضالب در دست اجـرا دریـافـت نمـایند. بنـابراین وجـه مـوضوع تبصـره مـرقـوم مازاد
286
بر نرخ مصوب آب بها می باشد. ایضا در تبصره )۳)قانون ماراالذکر وجوهی اخذ می شود
که )صرف نظر از موقعیت قانونی آن که به صورت علیحده در دست بررسی می باشد(
برابر اعالم نمایندگان وزارت نیرو جنبه مشارکت مالی مردم داشته و خارج از تعرفه آب بها
تلقی میگردد، همچنین مطابق بند »۲ »مصوبه شورای اقتصاد)به شماره 5۱۱88/8/۳۱۹
مورخ 8/۹/۱۳85 )به وزارت نیرو اجازه داده شده است تحت عنوان ضریب تعدیل شهری
بـخــشی از مـنابع درآمد شهرهای باالی ۲5۱ هزار نفر را برای کمک به شهرهای کمتر از
۲5۱ هزار نفر اختصاص دهد،علیهذا وجوه دریافتی از مشـترکین تحـت عـناوین ضـریب
تعـدیل و تبصره های )۲ )و )۳ )یاد شده جزء بهای آب یا خدمت ارائه شده تلقی نمی گردد
نهایتا با التفات به ماده )۱4 )قانون مالیات بر ارزش افزوده مصوب ۱۳87 که اشعار میدارد
مأخذ محاسبه مالیات بهای کاال یا خدمت مندرج در صورتحساب خواهد بود. بنابراین صرفا
آب بها و آبونمان و جریمه مازاد بر الگوی مصرف که ماهیت آن نرخ آب بها در مصارف
باال میباشد مشمول مالیات بر ارزش افزوده موضوع مواد)۱6 )و )۳8 )قانون فوقالذکر
میباشد.
سید عیسی حسینی
معاونت حقوقی ریاست جمهوری
چگونگی محاسبه و وصول مالیات و عوارض ارزش افزوده جایگاههای عرضه گاز
CNG
۱۳۹۱/۱۱/7 تاریخ- ۱۳۳۲8 :شماره
287
ظر به اینکه در رابطه با نحوه اجرای قانون مالیات بر ارزش افزوده توسط جایگاه های
عرضه گاز CNG سؤاالتی مطرح می باشد. لذا با توجه به نامه های شماره ۱۳465 مورخ
۲7 / 8 / ۱۳۹۱ و 7۳۹55 مورخ 8 / 4 / ۱۳۹۱ دبیر محترم کارگروه تحول اقتصادی و با
عنایت به هماهنگی صورت گرفته با مراجع ذیربط در خصوص عرضه و قیمت گذاری
تکلیفی گازCNG( صورتجلسه مورخ ۹ / 8 / ۱۳۹۱ معاونت مالیات بر ارزش افزوده( و به
منظور وحدت رویه در رسیدگی به پرونده مالیاتی ارزش افزوده شرکت ملی گاز ایران و
جایگاه های عرضه گاز CNG مقرر می دارد:
۱ _با توجه به اینکه مالیات و عوارض ارزش افزوده در قیمت فروش تکلیفی گاز CNG
لحاظ شده است بنابراین ماخذ محاسبه مالیات و عوارض ارزش افزوده، قیمت فروش
تکلیفی پس از کسر مالیات و عوارض ارزش افزوده متعلق خواهد بود.
مثال: فروش تکلیفی گاز CNG توسط شرکت ملی گاز در سال ۱۳۹۱ به جایگاهها مبلغ
۲6۱۱ ریال تعیین شده،و همچنین قیمت فروش گاز مزبور توسط جایگاه به مصرف کننده
۳۱۱۱ ریال تعیین شده است بنابراین مالیات و عوارض ارزش افزوده به شرح زیر محاسبه
میگردد:
الف- مالیات و عوارض ارزش افزوده شرکت ملی گاز
)۲6۱۱ ÷ ۱۱4 × 4( = ۱۱۱ ریال
ب-مالیات و عوارض ارزش افزوده جایگاه ها
)۳۱۱۱ ÷ ۱۱4 × 4( = ۱۱5 / 4 ریال
288
مالیات و عوارض ارزش افزوده منظور شده در قیمت فروش تکلیفی شرکت ملی گاز به
عنوان اعتبار مالیاتی جایگاه های عرضه سوخت CNG قابل احتساب خواهد بود.
۲ _مالیات و عوارض ارزش افزوده از جمله مالیات و عوارض ارزش افزوده اعمال شده
توسط شرکت ملی گاز ایران در قیمت فروش تکلیفی گازCNG به جایگاه های عرضه گاز
CNG که طبق مقررات این قانون توسط اشخاص مذکور از جایگاه ها دریافت و به سازمان
امور مالیاتی کشور پرداخت می گردد قابل کسر از مالیات و عوارض ارزش افزوده متعلق
به فروش می باشد.
۳ _جایگاه های عرضه گاز CNG در صورت احراز شرایط هر ی از فراخوانهای نظام
مالیات بر ارزش افزوده از تاریخ مشمولیت موظف به انجام تکالیف قانون ی از جمله ثبت
نام و تسلیم اظهارنامه مالیاتی و پرداخت مالیات و عوارض خواهند بود.
4 _ادارات کل امور مالیاتی در رابطه با آن دسته از جایگاه هایی که مشمول اجرای قانون
می باشند و تا پایان سال ۱۳۹۱ اقدام به ثبت نام و تسلیم اظهارنامه مالیاتی دوره مالیاتی
گذشته و نیز پرداخت مالیات و عوارض متعلق می نمایند، بنابر اختیار حاصل از ماده ۳۳
قانون مالیات بر ارزش افزوده در خصوص بخشودگی جرائم مساعدت نمایند.
محمد قاسم پناهی
معاون مالیات بر ارزش افزوده
دستورالعمل رسیدگی موضوع تبصره 0 ماده 00 قانون مالیات بر ارزش افزوده
۱۳۹۱/۱۱/۱5 تاریخ- ۲۱۱/۲۲477 :شماره
289
برابر مفاد تبصره »7 »ماده )۱7 )و ماده )4۱ )قانون مالیات بر ارزش افزوده، مالیات و
عوارضهایی که در موقع خرید کاالها و خدمات توسط شهرداریها و دهیاریها برای انجام
وظایف و خدمات قانونی پرداخت می گردد، طبق مقررات قانونی یاد شده، قابل تهاتر و یا
استرداد خواهد بود.
۱ -معانی واژه ها و اصطالحات بکار رفته در این دستورالعمل به شرح زیر میباشد:
قانون: قانون مالیات بر ارزش افزوده میباشد.
مالیات: عـوارض مـوضـوع فصـل هفـتم قـانـون مـالیـات بـر ارزش افـزوده میباشد.
دفاتر: منظور دفاتری است که براساس آئین نامه مالی شهرداریها و دهیـاریها و بـراسـاس
دـستـورالعمـل ابـالغی وزارت کشور تهیه و تنظیم می گردد.
اسناد و مدارک: عبارتست از کلیه اسناد و مدارک مندرج در فرم »دعوت ارائه دفاتر، اسناد
و مدارک رسیدگی مالیات و عوارض ارزش افزوده« حسب درخواست اداره امور مالیاتی
ذیربط.
اعتبار مالیاتی:مالیات و عوارض هایی است که شهرداریها و دهیاریها در موقع خرید کاال و
خدمت مشمول مالیات بر ارزش افزوده براساس نرخ قانونی به مؤدیان نظام مالیات بر
ارزشافزوده و به استناد صورتحسابهای صادره به صورت نقدی یا غیرنقدی پرداخت
نمودهاند.
290
وظایف و خدمات قانونی: منظور وظایف و خدماتی است که طبق قوانین و مقررات
موضوعه و مصوبات مراجع ذیصالح تعیین و فهرست آنها توسط سازمان شهرداریها و
دهیاریهای کشور به سازمان امور مالیاتی کشور اعالم می گردد.
الزم به ذکر است عالوه بر فهرست فوق الذکر، فهرست کاالها و خدمات )درآمدهای(
مشمول و غیرمشمول مالیات بر ارزش افزوده مربوط به شهرداریها و دهیاریها )اعالمی
توسط سازمان شهرداریها و دهیاریهای کشور( نیز مالک عمل خواهد بود.
ضمناً فهرست های مذکور ضمیمه این دستورالعمل شامل وظایف و خدمات قانونی
شهرداریها در 84 ردیف و دهیاریها در 6۱ ردیف و فهرست کاالها و خدمات )درآمدهای(
مشمول در ۱8 ردیف )حسب اعالم سازمان شهرداریها و دهیاریهای کشور به ترتیب طی
نامه های شماره ۱78۳4 مورخ ۱۳۹۱/۱6/۲۹ و ۲5578 مورخ ۱۳۹۱/۱۹/۱8 )از تاریخ الزم
االجراءشدن قانون قابل اجراء میباشد.
۲ -تکالیف مؤدیان:
۲-۱ -شهرداریها و دهیاریهای متقاضی استرداد که قبالً مشمول فراخوانهای پنج گانه
نبوده اند بایستی به استناد ماده )۱8 )قانون، در نظام مالیات بر ارزش افزوده ثبت نام
نموده باشند.
۲-۲ -آن دسته از شهرداریها و دهیاریها که براساس شرایط فراخوانهای پنج گانه ثبت
نام، مشمول اجرای نظام مالیات بر ارزش افزوده نگردیده اند،از تاریخ ۱۳۹۱/۱۱/۱۱ مشمول
ثبت نام در نظام مالیات بر ارزش افزوده بوده و از تاریخ ۱۳۹۲/۱۱/۱۱ ملزم به انجام سایر
291
تکالیف پیش بینی شده در قانون از جمله صدور صورتحساب، محاسبه و درج مالیات و
عوارض ارزش افزوده در صورتحساب، تسلیم اظهارنامه و پرداخت مالیات و عوارض
متعلق هر دوره در موعد مقرر قانونی و… می باشند.
۲-۳ -شهرداریها و دهیاریهای متقاضی استرداد مکلفند اظهارنامه دوره مالیاتی مربوط را
مطابق مفاد ماده )۲۱ )قانون و در صورت تمدید مهلت، در زمان تمدید شده و همچنین
اظهارنامههای مربوط به دوره های قبل را )در صورت عدم تسلیم اظهارنامه( با انتخاب
روش ۲ بخش )ج( مندرج در اظهارنامه، تکمیل و حداکثر تا تاریخ ۱۳۹۱/۱۲/۳۱ تسلیم نمایند.
۲-4 -چنانچه شهرداریها و دهیاریهای متقاضی استرداد با توجه به اظهارنامه تسلیمی، هیچ
یک از روشهای ۱ یا ۲ بخش )ج( مندرج در اظهارنامه را انتخاب ننموده باشند، مکلف به
تسلیم فرم درخواست استرداد ظرف مدت ۳۱ روز از تاریخ انقضای مهلت تسلیم اظهارنامه
و یا زمـان تمـدید شـده )در صـورت تمـدید مهلت و همـچنین مهلت مندرج در بند ۲-۳ )به
اداره امور مالیاتی ذیربط می باشند. بدیهی است در صورت عدم رعایت این بند و بند ۲-۳ ،
اضافه پرداختی با رعایت سایر مقررات مربوط از جمله رسیدگی و احراز توسط اداره امور
مالیاتی ذیربط، به حساب مالیات و عوارض دوره بعد منظور خواهد شد.
الزم به ذکر است منظور از روش ۱ ،درخواست انتقال اضافه پرداختی به دوره بعدی و
منظور از روش ۲ ،درخواست استرداد اضافه پرداختی می باشد.
۲-5 -شهرداریها و دهیاریها مکلفند کلیه دفاتر و اسناد و مدارک مربوط به معامالت خود را
نگهداری و حسب درخواست، به اداره امور مالیاتی ذیربط ارائه نمایند.
292
۲-6 -شهرداریها و دهیاریها مکلفند فهرست خالصه معامالت مربوط به خرید کاال و خدمت
اعم از واردات، داخلی، دارایی و هزینه ها، صرفاً درخصوص انجام وظایف و خدمات قانونی
را در قالب جدول شماره )۱ )پیوست تهیه و حداکثر ظرف مهلت تعیین شده و حسب ترتیب
مقرر در دعوتنامه ارائه دفاتر، اسناد و مدارک، به صورت فیزیکی، لوح فشرده یا از طریق
اینترنت به اداره امور مالیاتی ذیربط تسلیم نمایند، در غیر این صورت طبق مفاد بند ۳-4
این دستورالعمل اقدام خواهد شد.
۳ -تکالیف ادارات امور مالیاتی:
۳-۱ -ادارات امور مالیاتی مکلفند در رسیدگی به موضوع تبصره 7 ماده ۱7 قانون و
همچنین سایر موارد در هر دوره مالیاتی، براساس مفاد این دستورالعمل رسیدگی به
عملکرد مؤدیان مالیات بر ارزش افزوده، با توجه به مهلت مقرر در تبصره 6 ماده فوق
الذکر نسبت به تهیه گزارش رسیدگی مالیاتی موضوع ماده ۲6 قانون اقدام و پس از تأئید
گزارش توسط رئیس گروه مالیاتی مربوط، حسب مورد نسبت به صدور برگ مطالبه یا
استرداد مالیات و عوارض اقدام الزم را به عمل آورند.
۳-۲ -به طور کلی هرگونه استرداد منوط به وجود اضافه پرداختی )مازاد مالیات و عوارض
پرداختی نسبت به مالیات و عوارض دریافتی( و رسیدگی به هر دوره مالیاتی می باشد.
۳-۳ -رسیدگی مطابق این دستورالعمل منوط و موکول به تسلیم اظهارنامه مالیاتی توسط
شهرداریها و دهیاریها برای دوره یا دوره های مربوط اعم از ماضی و آتی خواهد بود.
293
۳-4 -در صورت عدم ارائه اسناد و مدارک مربوط به انجام خدمات و وظایف قانونی و
دفاتر توسط شهرداریها و دهیاریها، ادارات امور مالیاتی رأساً اقدام نموده و رسیدگی و
تشخیص مالیات و عوارض، براساس اطالعات اخذ شده از خریداران و فروشندگان کاالها و
خدمات حسب مورد خواهد بود. بدیهی است که پذیرش هرگونه اعتبار مالیاتی با توجه به
گزارش رسیدگی تنظیم شده صرفاً براساس اسناد و مدارک مثبته امکان پذیر میباشد.
۳-5 -اجرای تبصره 7 ماده ۱7 قانون برای شهرداریها و دهیاریهای بدون رعایت مفاد
تبصره )۲ )و )۳ )ماده مذکور صورت خواهد گرفت.
۳-6 -کلیه صورتحساب های خرید شهرداریها و دهیاریها )به استثنای موارد خاصی که از
سوی سازمان امور مالیاتی کشور مورد پذیرش قرار گرفته یا تعیین و اعالم شده( می-
بایست در چارچوب مفاد ماده ۱۹ قانون باشد.
بدیهی است آن دسته از صورتحساب های قبل از سال ۱۳۹۱ ،مغایر با نمونه سازمان امور
مالیاتی کشور که دارای اطالعات اصلی خریدار و فروشنده باشد، در صورت احراز
پرداخت مالیات و عوارض موضوع قانون، به عنوان اعتبار مالیاتی قابل قبول خواهد بود.
۳-7 -کلیه اسناد و مدارک تسلیمی، میبایست به نام یا به موجب اسناد مثبته متعلق به
شهرداریها و دهیاریهای مورد رسیدگی باشد.
۳-8 -ادارات امور مالیاتی موظفند ظرف مهلت مقرر قانونی در رابطه با استرداد و در
مواردی که بخشی یا کل اسناد و مدارک شهرداریها و دهیاریها نیازمند بررسی بیشتر
294
باشد، برای احراز صحت اظهارات شهرداریها و دهیاریهای متقاضی استرداد، از اطالعات
اشخاص ثالث استفاده نمایند.
۳-۹ -چنانچه شهرداریها و دهیاریها در اجرای ماده ۲7 قانون، تنظیم گزارشهای حسابرسی
مالیات بر ارزش افزوده خود را به سازمان حسابرسی جمهوری اسالمی ایران یا مؤسسات
حسابرسی عضو جامه حسابداران رسمی ارجاع نمایند، سازمان حسابرسی و مؤسسات
مذکور مکلف به رعایت مفاد این دستورالعمل نیز خواهند بود. ادارات امور مالیاتی مکلفند با
رعایت کلیه مقررات مربوط، حسب مورد براساس گزارش مذکور نسبت به تنظیم و صدور
برگ مطالبه یا استرداد مالیات و عوارض اقدام نمایند.
۳-۱۱ -ادارات امور مالیاتی مکلف به کنترل اعتبار مالیاتی خرید و هزینه ها، بررسی صحت
اطالعات مندرج در صورت حساب ها و مبالغ مالیات و عوارض پرداختی مندرج در جدول
شماره )۱ )بوده و در صورت عدم پذیرش اعتبار مالیاتی هریک از اقالم، اطالعات آن می-
بایست در جدول شماره )۲ )درج گردد.
الزم به ذکر است اعتبار مالیاتی تبصره 7 ماده ۱7 قانون، پس از کسر مجموع اعتبارات غیر
قابل پذیرش مندرج در جدول شماره )۲ )از جمع کل اعتبار مندرج در جدول شماره )۱ )قابل
پذیرش خواهد بود و اعتبار مالیاتی پذیرفته شده مذکور به بند 7-5 گزارش رسیدگی به
عملکرد مؤدیان نظام مالیات بر ارزش افزوده نقل و در جمع کل بدهی/ اعتبار قسمت ۲-6
گزارش مزبور اعمال می گردد.
295
۳-۱۱ -چنانچه تمام یا بخشی از کاالها یا خدمات خریداری شده توسط شهرداریها و
دهیاریها که به موجب اسناد و مدارک مربوط، مالیات و عوارض متعلق توسط آنان پرداخت
گردیده را به صورت بالعوض با سایر اشخاص از جمله مؤسسات، شرکتها یا سازمانهای
وابسته که دارای شخصیت حقوقی مستقل می باشد،واگذار نمایند، به طور کلی در اینگونه
موارد )فارغ از اینکه جزء وظایف و خدمات قانونی مؤدیان بوده( در فرآیند رسیدگی، اعتبار
مالیاتی کاالها یا خدمات موصوف )با رعایت سایر شرایط( مورد پذیرش بوده و در
صورتی که اشخاص مذکور از مصادیق بند 6 ماده ۱۲ قانون نباشند، مأخذ مالیات و
عوارض کاال و خدمات عرضه شده )واگذاری( طبق مقررات ماده ۱4 قانون محاسبه و
نسبت به مطالبه مالیات و عوارض متعلق اقدام خواهد شد.
۳-۱۲ -در مواردی که که مأموران مالیاتی در تطبیق وظایف و خدمات قانونی شهرداریها و
دهیاریها در مرحله رسیدگی دارای ابهام می باشند، مراتب از طریق رئیس گروه ذیربط با
استعالم کتبی از رئیس امور مالیاتی مربوط و براساس اظهارنظر کتبی ایشان بر مبنای
فهرست اعالمی ضمیمه این دستورالعمل اقدام خواهد شد.
۳-۱۳ -در مواردی که ادارات امور مالیاتی و هیأت های حل اختالف مالیاتی در تطبیق و
خدمات قانونی دارای ابهام می باشند می بایست مراتب از طریق اداره کل امور مالیاتی
مربوط از دفتر رسیدگی و استرداد معاونت مالیات بر ارزش افزوده استعالم و موضوع در
کارگروه هماهنگی، متشکل از نمایندگان سازمان امور مالیاتی کشور و سازمان شهرداریها
296
و دهیاریهای کشور مطرح و براساس اظهارنظر کارگروه مذکور پاسخ اداره کل برای اقدام
الزم اعالم خواهد شد.
۳-۱4 -در مواردی که حسب اعالم سازمان شهرداریها و دهیاریهای کشور تغییراتی در
وظایف و خدمات قانونی شهرداریها و دهیاریها ایجاد شده باشد ادارات امور مالیاتی مکلفند
صرفاً پس از اعالم موضوع به موجب بخشنامه سازمان امور مالیاتی کشور، اقدام قانونی
الزم را به عمل آورند.
۳-۱5 -مرجع رسیدگی به هرگونه اختالف بین مؤدیان و مأموران مالیاتی، ادارات امور
مالیاتی و هیأتهای حل اختالف مالیاتی حسب مورد خواهد بود.
۳-۱6 -سازمان امور مالیاتی کشور نسبت به بررسی و رسیدگی مالیاتهای پرداختی به
شهرداریها و دهیاریها از زمان اجرای قانون اقدام خواهد نمود.
4 -نحوه کنترل و رسیدگی اسناد و مدارک:
4-۱ -کنترل اطالعات مندرج در اظهارنامه مالیات و عوارض ارزش افزوده تسلیمی با دفاتر
و مدارک ارائهشده توسط شهرداریها و دهیاریها از جمله صورتهای مالی، صورت
وضعیتهای ارسالی و غیره؛
4-۲ -کنترل اقالم مندرج در جدول شماره ۱( موضوع بند ۲-6 این دستورالعمل( با
اظهارنامه، دفاتر و اسناد و مدارک؛
297
4-۳ -کنترل اعتبار مالیاتی اقالم مندرج در جدول شماره )۱ )از لحاظ پذیرش یا عدم پذیرش
اعتبار مالیاتی از طریق رسیدگی به دفاتر و اسناد و مدارک ارائه شده توسط شهرداریها و
دهیاریها؛
4-4 -موارد عدم پذیرش اعتبار مالیاتی با توجه به موارد مندرج در بند 4-5 این
دستورالعمل با ذکر دلیل، شماره سند حسابداری و غیره می بایست در جدول شماره ۲
)موارد عدم پذیرش اعتبار مالیاتی موضوع تبصره 7 ماده ۱7 قانون( درج گردد.
بدیهی است آن بخش از اعتبار مالیاتی که در اجرای تبصره 7 ماده ۱7 قانون، صرفاً به دلیل
اینکه در راستای انجام وظایف و خدمات قانونی شهرداریها و دهیاریها نبوده و غیرقابل
پذیرش تشخیص داده شده اند لیکن دارای سایر شرایط پذیرش اعتبار باشند، در انطباق با
مقررات ماده ۱7 قانون، می باست مورد رسیدگی مجدد قرار گرفته و در صورت پذیرش،
اعتبار مزبور از جمع ارقام عدم پذیرش اعتبار مالیاتی قابل کسر می باشد.
4-5 -عدم پذیرش اعتبار شامل مواردی به شرح ذیل خواهد بود:
4-5-۱ -مالیات و عوارض موضوع بندهای الف، ب، ج ماده 4۳ قانون با توجه به حکم
قسمت اخیر بند ”ج“ ماده مذکور؛
4-5-۲ -اعتبار مالیاتی منظور شده در صورتحساب کاالها و خدمات خریداری شده توسط
واحد مورد رسیدگی از اشخاص غیرمشمول در نظام مالیات بر ارزش افزوده؛
4-5-۳ -اعتبار مالیاتی منظور شده مربوط به کاالها و خدمات خریداری شده که از
مصادیق بندهای موضوع ماده ۱۲ قانون باشد؛
298
4-5-4 -اضافه اعتبار مالیاتی منظور شده در صورتحساب کاالها و خدمات خریداری شده
ناشی از اشتباه در محاسبه؛
4-5-5 -اضافه اعتبار مالیاتی منظور شده در صورتحساب کاالها و خدمات خریداری شده
بیش از نرخ مقرر در قانون و سایر قوانین موضوعه؛
4-5-6 -اضافه اعتبار مالیاتی منظور شده در صورتحساب کاالها و خدمات خریداری شده
به لحاظ غیر واقعی بودن مأخذ محاسبه مالیات و عوارض، به موجب اسناد و مدارک مثبته
)ماده ۱4 ق.م.ب.ا.ا(؛
4-5-7 -اعتبار مالیاتی منظور شده غیرمرتبط با انجام وظایف و خدمات قانونی مؤدیان؛
4-5-8 -اعتبار مالیاتی منظور شده بابت صورتحساب های تکراری،
4-5-۹ -اضافه اعتبار مالیاتی ناشی از عدم ثبت اقالم برگشت از خرید و تخفیفات و
تخفیفات نقدی؛
4-5-۱۱ -اعتبار مالیاتی منظور شده بابت پیش پرداخت خرید؛
4-5-۱۱ -در صورتی که مستندات مربوط به پرداخت مالیات و عوارض اعم از
صورتحساب خرید یا قبوض پرداخت مالیات و عوارض ضمیمه اسناد و مدارک حسابداری
نباشد؛
4-5-۱۲ -اعتبار مالیاتی موضوع تبصره 4 ماده ۱7 قانون در صورتی که در مراحل
واردات، تولید و توزیع مجدد آن نباشد؛
299
4-5-۱۳ -اعتبار مالیاتی منظور شده بابت خرید کاالها یا خدماتی که جهت استفاده شخصی
باشد؛
4-5-۱4 -اعتبار مالیاتی منظور شده بابت آن دسته از کاالهای خریداری شده که هنگام
فروش از جمله کاالهای معاف موضوع بندهای ماده ۱۲ قانونی میباشند )به استثنای
مواردی که مربوط به انجام وظایف و خدمات قانونی شهرداریها و دهیاریها میباشد(؛
4-5-۱5 -اعتبار مالیاتی منظور شده در مواردی که اطالعات فروشنده و خریدار در
صورتحساب کاالها و خدمات دریافتی براساس صورتحساب نمونه اعالم شده سازمان
امور مالیاتی نباشد؛
4-5-۱6 -مواردی که صورتحساب خرید کاالها و خدمات مربوط به دوره مورد رسیدگی
نباشد اعتبار مالیاتی قابل پذیرش نیست مگر آنکه اطمینان حاصل شود صورتحساب مذکور
در دوره مربوط مورد رسیدگی قرار نگرفته و از اعتبار مالیاتی آن نیز استفاده نشده است؛
4-5-۱7 -اضافه اعتبار مالیاتی منظور شده بابت معاوضه کاالها و خدمات توسط مؤدیان
مشمول مالیات که به شکل نامتعارف ارزیابی گردیده است؛
4-5-۱8 -مالیات ها و عوارض مندرج در صورتحساب های نمونه )۲ )و همچنین
صورتحساب های صادر شده توسط ماشین های فروش که در آن نام خریدار قید نشده
باشد؛
4-5-۱۹ -سایـر مـوارد مغـایر با قانون، مقررات، دستورالعمل ها و بخشنامه های صادره
توسط سازمان امور مالیاتی کشور.
300
علی عسکری
رئیس کل سازمان امور مالیاتی کشور
ابالغ قرار قبول دستور موقت شعبه 0۴ دیوان عدالت اداری
مبنی بر جلوگیری از اجرای بند )0۱ )بخشنامه شماره 0۳۱۱0-۲۱۱
مورخ ۲0/۶/0۳00 سازمان امور مالیاتی کشور
۱۳۹4/۲/۱۳ تاریخ- ۲۱۱/۹4/۱6 :شماره
به پیوست قرار صادره قبول دستور موقت به شماره دادنامه ۹۳۱۹۹7۱۹۱۱4۱۲۲4۹ مورخ
۱۳/۱۲/۱۳۹۳ شعبه ۱4 دیوان عدالت اداری که مقرر میدارد:
»نظر به اینکه بند)۱۱ )بخشنامه مورد شکایت مشعر بر ملزم نمودن داروخانهها به نصب و
استفاده از سامانه صندوق فروش»pos مکانیزه فروشگاهی« می باشد. به لحاظ اینکه مغایر
ماده)۱۲۱ )قانون برنامه پنجساله پنجم توسعه جمهوری اسالمی ایران و خارج از حدود
اختیارات قانونی مربوطه بوده که در صورت اجرای آن موجبات ورود خسارت فراهم می-
گردد. با احراز فوریت و ضرورت امر مستنداً به مواد)۳4 )و)۳5 )قانون تشکیالت و آیین
دادرسی دیوان عدالت اداری دستور موقت مبنی بر توقف عملیات اجرایی تا تعیین تکلیف
قطعی شکایت مطروحه صادر و اعالم می گردد.« جهت اقدام الزم، ابالغ می گردد.
الزم به یادآوری است با توجه به اینکه تنظیم الیحه دفاعیه، عنوان رییس محترم دیوان، در
دستور کار سازمان قرار دارد، لذا مقرر می گردد پس از تعیین تکلیف قطعی در این
301
خصوص، که قبل از انقضای مهلت قانونی توسط سازمان اعالم خواهد شد؛ نسبت به
رسیدگی پروندهها اقدام گردد.
علی عسکری
رییس کل سازمان امور مالیاتی کشور
مالیات بر ارزش افزوده صنف صنعت سنگ
۱۳۹۳/۲/۳۱ تاریخ- ۲۱۱/۹۳/۲5 :شماره
به منظور حل مشکالت مطروحه توسط صنف صنعت سنگ جلسه ای در تاریخ ۲7/۲/۱۳۹۳
در دفتر وزیر محترم امور اقتصادی و دارایی با حضور آقایان دکتر فوالدگر و صرامی
نمایندگان محترم اصفهان، آقای دکتر عسکری رئیس کل سازمان امور مالیاتی کشور، آقای
پناهی قائممقام سازمان، آقای طاری بخش معاون مالیات بر ارزش افزوده سازمان و آقایان
اکبر دفاعی، رضا احمدی، محمد تقی عمو تقی نمایندگان صنف سنگبری و اتحادیه ها سنگ-
بریها تشکیل و مفاد صورتجلسه تنظیم شده به شرح ذیل جهت اطالع و اقدام ابالغ میگردد.
۱ -صنف سنگ حداکثر تا پایان خردادماه ۱۳۹۳ نسبت به ثبت نام در سامانه مالیات بر
ارزش افزوده و ارائه کلیه اظهارنامه های خود تا پایان سال ۱۳۹۲ بر اساس فروش قطعی-
شده پرونده مالیاتی عملکرد پس از کسر اعتبارات خرید که دارای صورتحساب موضوع
قانون مربوطه می باشد اقدام و مالیات و عوارض متعلقه را پرداخت و یا ترتیب پرداخت
دهد.
302
۲ -فعاالن سنگ فراخوان شده مکلفند از ابتدای سال ۱۳۹۳ کلیه احکام مقرر در قانون
مالیات بر ارزش افزوده را از جمله صدور صورتحساب،اخذ مالیات از خریداران، ارائه
اظهارنامه مالیاتی و تسویه با سازمان امور مالیاتی را به طور دقیق و صحیح انجام دهند.
۳ -ادارات کل امور مالیاتی، اداره امور مالیاتی رسیدگی به پرونده های سنگبریهای استان
ها را تشکیل دهند و فعاالن فراخوان شده صنف سنگ همزمان با تسلیم اظهارنامه نسبت به
پرداخت مالیات اقدام نمایند.
4 -در خصوص جرائم مودیانی که به تکالیف خود عمل نموده اند حداکثر مساعدت قانونی
تا سقف صد درصد بخشودگی اعمال گردد.
5 -مالیات های مطالبه شده و قطعی نشده به هیأت حل اختالف مالیاتی ارجاع و حداکثر
مساعدت در جهت حل و فصل اختالفات مطابق قانون انجام پذیرد.
6 -پرونده های قعطی شده سنگبری ها جهت طرح شکایت در هیأت موضوع ماده ۲5۱
مکرر راهنمایی گردند و ادارات کل امور مالیاتی حسب درخواست مودیان، موضوع را جهت
دستور مقتضی به رئیس کل سازمان امور مالیاتی و نهایتا به وزیر محترم امور اقتصادی
و دارایی در خصوص مودیانی که به تکالیف قانونی خود عمل نموده اند پیشنهاد و گزارش
نمایند.
بدیهی است مودیانی که تا پایان خرداد ماه نسبت به ثبت نام و تسلیم اظهارنامه و پرداخت
مالیات اقدام ننمایند; ادارات امور مالیاتی مکلف هستند برابر مقررات و موازین قانونی و با
رعایت ترتیبات مقرر نسبت به رسیدگی و مطالبه مالیات اقدام نمایند.
303
علی عسکری
رییس کل سازمان امور مالیاتی کشور
مشخصات و نحوه دریافت اطالعات از سامانههای فروشگاهی
۱۳۹۳/۲/۲7 تاریخ- ۲۱۱/۹۳/5۱۳ شماره
در اجرای مفاد ماده)۱۲۱ )قانون برنامه پنجم توسعه جمهوری اسالمی ایران و بخشنامه
شماره ۲۱۱/۱۱7۱4 مورخ ۱۳۹۲/6/۱6 سازمان امور مالیاتی کشور، همچنین دستورالعمل
مواد)۱6۹ و ۱6۹ مکرر( قانون مالیاتهای مستقیم و ماده)۱۹)قانون مالیات بر ارزش افزوده
و آییننامه اجرایی ماده)7۱ )قانون نظام صنفی،مشخصات و نحوه دریافت اطالعات از
سامانه های فروشگاهی مورد نظر سازمان تعیین و اعالم می گردد.
۱ -هدف: ثبت و مستند سازی فعالیتهای اقتصادی در اجرای قوانین و مقررات ذیربط
۲ -دامنه کاربرد: صاحبان مشاغل تعیین شده مشمول اجرای ماده)۱۲۱ )قانون برنامه
پنجساله پنجم توسعه جمهوری اسالمی ایران در سراسر کشور
۳ -عبارات و اصطالحات مورد استفاده در این دستورالعمل در معانی مشروحه ذیل به کار
میرود:
۳-۱ -سازمان: سازمان امور مالیاتی کشور می باشد.
۳-۲ -سامانه فروشگاهی: به صندوق فروش)pos )یا رایانه ای که دارای نرم افزار
فروشگاهی میباشند و جهت ثبت اطالعات حداقل خرید و فروش روزانه و هزینه و نگهداری
موجودی در یک واحد شغلی مورد استفاده قرار می گیرند، اطالق میگردد.
304
۳-۳ -فایل الکترونیکی: شامل فیلدهای الکترونیکی می باشد که مشخصات آن بر اساس
دستورالعمل ماده )۱6۹ مکرر( قانون مالیاتهای مستقیم و ماده)۱۹ )قانون مالیات بر ارزش
افزوده در بند)6 )این دستورالعمل اعالم گردیده است.
4 -مؤدیان ملزم به استفاده از سامانه فروشگاهی و نحوه ارسال اطالعات توسط آنان:
اولویت های اعالم شده برای الزام به استفاده از سامانه های فروشگاهی از ابتدای سال
۱۳۹۳ به شرح جدول ذیل می باشد:
صاحبان مشاغل مشمول نوع فعالیت نگهداری و ارسال اطالعات به سازمان
فروشندگان لوازم یدکی عمده فروشی ارسال فایل الکترونیک اطالعاتی
خودروهای سبک و سنگین
و ماشینآالت راهسازی،
کشاورزی و ساختمانی
خردهفروشی نگهداری خالصه وضعیت درآمد،هزینه
با توجه به اطالعات سامانه فروشگاهی
صاحبان تعمیرگاههای مجاز
خودرو و انواع وسائط نقلیه
سنگین و ماشینآالت راه-
سازی، کشاورزی و
ساختمانی
ارسال فایل الکترونیک اطالعات
فروشندگان تجهیزات و
تأسیسات
عمدهفروشی ارسال فایل الکترونیک اطالعات
305
حرارتی و برودتی، شوفاژ و
تهویه مطبوع و لوازم مربوط
نمایندگی خرده-
فروشی
نگهداری خالصه وضعیت درآمد،هزینه
با توجه به اطالعات سامانه فروشگاهی
فروشندگان تزئینات عمدهفروشی ارسال فایل الکترونیک اطالعات
ساختمان )موکت،کف-
پوش،انواع پرده، کاغذ
دیواری،شومینه و کارهای
تزیینی چوبی و فلزی(
عمده فروشی
نمایندگی خرده
فروشی
ارسال فایل الکترونیکی اطالعات
ارسال فایل الکترونیکی اطالعات
نگهداری خالصه وضعیت درآمد،هزینه
با توجه به اطالعات سامانه فروشگاهی
فروشندگان انواع تلفن )ثابت
و بیسیم( همراه و تجهیزات
جانبی
عمدهفروشی
نمایندگی
خردهفروشی
ارسال فایل الکترونیکی اطالعات
ارسال فایل الکترونیکی اطالعات
نگهداری خالصه وضعیت درآمد، هزینه
با توجه به اطالعات سامانه فروشگاهی
تولیدکنندگان و فروشندگان
مبل، مصنوعات چوبی و
فلزی و غیرفلزی اعم از
اداری و خانگی
عمدهفروشی
نمایندگی
خردهفروشی
ارسال فایل الکترونیکی اطالعات
ارسال فایل الکترونیکی اطالعات
نگهداری خالصه وضعیت درآمد، هزینه
با توجه به اطالعات سامانه فروشگاهی
فروشندگان فرش ماشینی،
تابلو فرش،موکت و قالیچه
ماشینی
عمدهفروشی
نمایندگی
خردهفروشی
ارسال فایل الکترونیکی اطالعات
ارسال فایل الکترونیکی اطالعات
نگهداری خالصه وضعیت درآمد، هزینه
306
با توجه به اطالعات سامانه فروشگاهی
فروشندگان لوازم آرایشی و
بهداشتی
عمدهفروشی
نمایندگی
خردهفروشی
ارسال فایل الکترونیکی اطالعات
ارسال فایل الکترونیکی اطالعات
نگهداری خالصه وضعیت درآمد، هزینه
با توجه به اطالعات سامانه فروشگاهی
فروشندگان لوازم طبی
بیمارستانی، آزمایشگاهی و
دندانپزشکی و دندانسازی
و انواع لوازم و تجهیزات
پزشکی
عمدهفروشی
نمایندگی
خردهفروشی
ارسال فایل الکترونیکی اطالعات
ارسال فایل الکترونیکی اطالعات
نگهداری خالصه وضعیت درآمد، هزینه
با توجه به اطالعات سامانه فروشگاهی
5 -وظایف مؤدیان:
5-۱ -با توجه به الزام صاحبان مشاغل به نصب و استفاده از سامانه فـروشگاهـی از
ابتــدای سال ۱۳۹۳،مؤدیان مشمول مکلفند سخت افزار و نرم افزار متناسب با نیاز واحد
کسبی خود را انتخاب، نصب و راه اندازی نموده و مراتب استفاده از سامانه فروشگاهی را
به منظور استفاده از تسهیالت مقرر پیش بینی شده،با تکمیل فرم پیوست)شماره ۱)که در
برگیرنده اطالعات هویتی آنان، مشخصات سخت افزار و نرم افزار و همچنین مشخصات
فروشنده سامانه فروشگاهی می باشد به اداره امور مالیاتی )عملکرد( ذیربط حداکثر تا
پایان خردادماه سال ۱۳۹۳اعالم نمایند. شایان ذکر است مشخصات سخت افزار و نرم
307
افزار مورد استفاده برابر آیین نامه اجرایی ماده)7۱)قانون نظام صنفی اعالم شده توسط
وزارت صنعت و معدن و تجارت خواهد بود.
بدیهی است نرم افزار مورد استفاده حداقل امکان ثبت خریدو فروش کاال، نگهداری
موجودی کاال و ثبت هزینه ها و تولید فایل الکترونیکی بند)6 )این دستورالعمل را داشته
باشد.
5-۲ -مؤدیان مشمول نصب و استفاده از سامانه های فروشگاهی که طی سال ۱۳۹۳
شروع به فعالیت می نمایند،حداکثر ظرف سه ماه از تاریخ شروع فعالیت، نسبت به نصب و
استفاده از سامانه های فروشگاهی اقدام و مراتب را به شرح بند ۱ -5 به ادارات امور
مالیاتی مربوط در بخش مالیاتهای مستقیم اعالم نمایند.
۳ -5 -مؤدیانی که پس از موعد مقرر قانونی نسبت به نصب و استفاده از سامانه
فروشگاهی اقدام می نمایند مکلفند مراتب را به شرح بند ۱ -5 به اداره امور مالیاتی ذیربط
اعالم نمایند. بدیهی است این دسته از مؤدیان مشمول استفاده از مشوق ها و تسهیالت
مقرر در قانون در آن سال نخواهند بود.
5-4-مؤدیان ملزم به استفاده از سامانه فروشگاهی، مکلف هستند از ابتدای سال ۱۳۹۳ کلیه
خریدها و فروش های خود را در سامانه فروشگاهی ثبت و نسبت به صدور الکترونیکی
صورتحساب فروش مطابق فرم نمونه موضوع ماده ۱6۹ قانون مالیاتهای مستقیم و ماده
۱۹ قانون مالیات بر ارزش افزوده )پیوست شماره ۲و ۳ )از طریق سامانه مذکور اقدام
نمایند.
308
شایان ذکر است ثبت اطالعات هویتی خریداران)شماره ملی/ شناسه ملی/ شماره اقتصادی
و …( در پیوست های مذکور الزامی است و ارائه فاکتور بدون این اطالعات قابل قبول نمی-
باشد.
5-5 -مؤدیان ملزم به نصب و استفاده از سامانه فروشگاهی از نظر انجام تکالیف به دو
گروه به شرح ذیل تقسیم می گردند:
الف( مؤدیان موضوع بند)ج( ماده)۹5 )قانون مالیاتهای مستقیم،مکلفند اطالعات داده شده به
سامانه های فروشگاهی را در فرم خالصه وضعیت درآمد و هزینه موضوع ضوابط اجرایی
بند)ج( ماده)۹5 )قانون مالیاتهای مستقیم)طبق فرم پیوست شماره 4 )ثبت و نگهداری نمایند
و همراه اظهارنامه مالیاتی ساالنه تحویل واحدهای مالیاتی نمایند.
ب(مؤدیان مشمول بندهای)الف( و )ب( ماده )۹5 )قانون مالیاتهای مستقیم مکلفند فابل
الکترونیکی اطالعات خرید و فروش خود را در دوره زمانی تعیین شده به شرح بند)6 )این
دستورالعمل از طریق سایت ir.gov.tax.www برای سازمان ارسال و یا لوح فشرده آن
را به اداره امور مالیاتی محل فعالیت خود تحویل نمایند.)دوره های زمانی ارائه اطالعات
خرید و فروش به صورت فصلی)بهار،تابستان،پاییز و زمستان( و از ابتدای سال ۱۳۹۳
حداکثر تا یک ماه بعد از پایان هر فصل می باشد.(
5-6 -در مواردی که بنا به علل از جمله نقص فنی دستگاه امکان ثبت اطالعات خرید و
فروش از طریق سامانه فروشگاهی میسر نباشد،مؤدی مکلف است حداکثر ظرف مدت
309
پانزده روز نسبت به رفع نقص اقدام و بالفاصله رویدادهای مالی مدت مذکور را در سامانه
فروشگاهی ثبت نماید.
7 -5 -مؤدیان مشمول استفاده از سامانه های فروشگاهی، کماکان مکلف به رعایت سایر
تکالیف قانونی از جمله نگهداری دفاتر روزنامه و کل و یا دفتر درآمد و هزینه می باشند و
موظفند حداقل ماهی یکبار خالصه عملیات داده شده به سامانه های فروشگاهی را در دفاتر
قانونی حسب مورد ثبت نمایند.
مؤدیان استفاده کننده از سامانه فروشگاهی به منظور تسهیل رسیدگی موظفند آیین نامه ها
یا دستورالعمل های سامانه فروشگاهی و برنامه های آن و نحوه کار با نرم افزارهای مالی
مورد استفاده را حسب درخواست مأموران مالیاتی در اختیار آنان قرار دهند.
6 -ویژگی های فایل الکترونیکی)اطالعات خرید و فروش(ارسالی به سازمان امور مالیاتی:
مشخصات فایل الکترونیکی)اطالعات خرید و فروش(سازمان و راهنمای اجرایی مربوط به
تسلیم و ارسال الکترونیکی آن و همچنین مستندات، ضوابط فنی و ریز فیلدهای مورد نیاز
اطالعات سه ماهه خرید و فروش از طریق بخش ”صورت معامالت فصلی“ در سامانه
عملیات الکترونیکی مؤدیان مالیاتی به نشانیir.gov.tax.www در دسترس می باشد.
ضروری است مؤدیان محترم مالیاتی فایل مورد نظر را در اجرای دستورالعمل
ماده)۱6۹)مکرر را از طریق سامانه الکترونیکی برای سازمان امور مالیاتی ارسال و یا لوح
فشرده آن را به اداره امور مالیاتی محل فعالیت خود تحویل نمایند.
310
ضـمناً مـشخصات فـایل مورد نظـر قبالً در اجـرای ماده )۱6۹ مکرر( قانون مالیات مستقیم
اعالم گردیده و اغلب شرکتهای تولیدکننده نرم افزار در سیستم های نرم افزاری خود تعبیه
نموده اند. لذا مؤدیان مشمول در هنگام خرید نرم افزار فروشگاهی باید از شرکت
تولیدکننده نرم افزار بخواهند که الزامات و ضوابط فنی فایل الکترونیکی را رعایت نموده
باشند.
ادارات کل امور مالیاتی مکلف هستند مفاد این دستورالعمل را به نحو مقتضی به مجامع
امور صنفی، اتحادیه های صنفی مشمول و انجمن داروسازان استانی اطالع رسانی نمایند.
علی عسکری
رییس کل سازمان امور مالیاتی کشور
دستورالعمل رسیدگی به عملکرد مالیات بر ارزش افزوده صرافیها
۱۳۹۳/7/5 تاریخ- ۲۱۱/۹۳/5۲6 :شماره
با توجه به سواالت و ابهامات مطروحه از سوی ادارات کل امور مالیاتی در خصوص
چگونگی رسیدگی به عملکرد مالیات بر ارزش افزوده صرافیها و همچنین تعیین مأخذ
مشمول مالیات و عوارض ارزش افزوده آنان، به منظور وحدت رویه و در راستای اجرای
صحیح مقررات و کنترل و نظارت موثر ادارات کل امور مالیاتی، موارد ذیل را مقرر
میدارد:
311
۱ -در رسیدگی به پرونده مالیات بر ارزش افزوده صرافیها، ادارات کل امور مالیاتی مکلفند
رسیدگی به پروندههای مذکور را به صورت متمرکز در مراکز استانها )بدون در نظر گرفتن
محل فعالیت( به گروهی از مأموران مالیاتی مجرب، متخصص، آشنا به چگونگی عملکرد
صرافیها و همچنین آگاه به مسائل حسابداری، مالی و ارزی، محول نمایند. ضمنا اقدامات
انجام شده، نتایج و پیشرفت حاصله را در پایان هر ماه به شرح فرم پیوست و در قالب فایل
الکترونیکی اکسل به معاونت مالیات بر ارزش افزوده اعالم دارند.
۲ – مشمولین ثبت نام:
الف-صرافیهای مشمول فراخوان مرحله اول:
کلیه صرافیهایی که مجموع فروش کاال و ارائه خدمات آنها در سال ۱۳86 سه میلیارد ریال
یا بیشتر و یا در پنج ماهه آغازین سال ۱۳87 یک میلیارد و دویست و پنجاه میلیون ریال یا
بیشتر بوده است )به جز اشخاص حقیقی تابع شورای اصناف( حائز شرایط فراخوان
مرحله اول هستند و مکلف به اجرای مقررات موضوع قانون مالیات بر ارزش افزوده از
.میباشند ۱۳87/۱7/۱۱ تاریخ
ب- صرافیهای مشمول فراخوان مرحله دوم:
سایر صرافیهایی که حائز شرایط فراخوان مرحله اول نبودهاند، مشمول فراخوان مرحله
دوم هستند و مکلف به اجرای مقررات قانون فوقالذکر از تاریخ ۱۱/۱7/۱۳88 میباشند.
۳ – نحوۀ تعیین مأخذ محاسبه مالیات و عوارض ارزش افزوده:
312
ازآنجائیکه صرافیها به هنگام فروش ارز به مشتریان، ارائهدهنده خدمات تبدیل ارز
میباشند بنابراین تفاوت دو قیمت خرید و فروش ارز مندرج در تابلو در زمان انجام معامله،
مابهازاء ارائه خدمت بابت تبدیل هر واحد ارز بوده و مشمول مالیات و عوارض ارزش
افزوده میباشد. لذا مأخذ محاسبه مالیات و عوارض ارزش افزوده )مابهازاء ارائهخدمات
توسط صرافیها( فارغ از قیمت تاریخ خرید ارز و سود و زیان مکتسبه در زمان فروش آن،
از مابهالتفاوت قیمت خرید و فروش ارز )قیمتهای مندرج در تابلوی صرافی( در زمان انجام
معامله با مشتریانمحاسبه میگردد.
مثال: صرافی» بهراد« در تاریخ ۳۱/۱۹/۱۳۹۲ اقدام به فروش ۲۱۱۱ دالر و 5۱۱۱ یورو
مینماید، با توجه به جدول ذیل که نمایانگر قیمت خرید، فروش و مابهالتفاوت قیمت خرید و
فروش ارز در زمان انجام معامله میباشد، مأخذ محاسبه مالیات و عوارض ارزش افزوده
در خصوص ارائه خدمت مذکور، به شرح زیر تعیین میگردد:
الزم است در ابتدای امر، مابه ازاء ارائه خدمت بابت تبدیل هر واحد ارز )مابهالتفاوت قیمت
خرید و فروش ارز در زمان انجام معامله( را حسب مورد محاسبه و سپس از مجموع
حاصلضرب مابهازاء مزبور در هر یک از ارزهای فروشرفته در تاریخ مذکور، مأخذ
مشمول مالیات و عوارض ارزش افزوده تعیین گردد:
جدول قیمت خرید و فروش ارز ) مندرج در تابلوهای صرافی( در تاریخ ۳۱/۱۹/۱۳۹۲
ردیف نوع ارز قیمت خرید قیمت فروش مابهالتفاوت قیمت خرید و
فروش
313
۳۱۱ ۳۱0۳۱۱ ۳۱0۱۱۱ دالرآمریکا ۱
4۱۱ 4۱04۱۱ 4۱0۱۱۱ یورو ۲
)ریال( ما به ازاء خدمت ارائه شده بابت فروش هر واحد دالر
۳۱،۳۱۱ – ۳۱ ، ۱۱۱ = ۳۱۱
)ریال( مابه ازاء ارائه خدمت بابت فروش ۲۱۱۱ دالر
۲۱۱۱ * ۳۱۱ = 6۱۱ ، ۱۱۱
)ریال( ما به ازاء خدمت ارائه شده بابت فروش هر واحد یورو
4۱،4۱۱ – 4۱ ، ۱۱۱ = 4۱۱
)ریال( ( مابه ازاء ارائه خدمت بابت فروش 5۱۱۱ یورو
5۱۱۱ * 4۱۱= ۲ ، ۱۱۱ ، ۱۱۱
)ریال( جمع کل مأخذ مشمول مالیات و عوارض ارزش افزوده
۲ ، ۱۱۱ ، ۱۱۱ + 6۱۱ ، ۱۱۱ = ۲ ،6۱۱ ، ۱۱۱
4 -نحوۀ تعیین مابه ازاء دریافتی صرافیها بابت خدمت تبدیل یک ارز به ارز دیگر:
در موارد تبدیل یک ارز به ارز دیگر )مثال تبدیل دالر به یورو( صراف از یک سو خریدار
ارز از مشتری و از سوی دیگر فروشنده ارز به همان مشتری خواهد بود بنابراین در
اینگونه موارد مأخذ محاسبه مالیات و عوارض ارزش افزوده حسب مورد طبق مراتب
فوقالذکر تعیین میگردد.
314
5 -نحوه تعیین مأخذ مشمول مالیات و عوارض ارزش افزوده )مابه ازاء ارائه خدمات( از
طریق رسیدگی به دفاتر و اسناد و مدارک:
برای تعیین مأخذ مشمول مالیات و عوارض ارزش افزوده آندسته ازصرافیهایی که نسبت
به ارائه دفاتر و اسناد و مدارک درخواستی، حسب مورد در موعد مقرر در» دستورالعمل
رسیدگی به عملکرد مودیان نظام مالیات بر ارزش افزوده« اقدام مینمایند، ادارات امور
مالیاتی میبایست مقدار فروش ارز طی دورۀ مالیاتی و به تفکیک هر روز را از دفاتر و
اسناد و مدارک استخراج نمایند و سپس حسب قیمت خرید و فروش ثبتشده در دفاتر و یا
از طریق محاسبۀ آن با توجه به اسناد و مدارک مثبته مبلغ مابهالتفاوت قیمت فروش ارز هر
روز را مشخص و طبق مراتب یاد شده از جمله مثال بند ۳ این دستورالعمل نسبت به تعیین
مأخذ و مالیات و عوارض ارزش افزودۀ هر دورۀ مالیاتی اقدام نمایند.
6 -نحوه تعیین مأخذ مشمول مالیات و عوارض ارزش افزوده )مابه ازاء ارائه خدمات( از
طریق علیالرأس:
در خصوص تعیین مأخذ مشمول مالیات و عوارض ارزش افزوده از طریق علیالرأس،
ضمن رعایت مفاد دستورالعمل تشخیص مالیات و عوارض از طریق علیالرأس موضوع
ماده )۲6 )قانون مالیات بر ارزش افزوده، به شماره ۱۲۱6۹/۲۱۱/ص مورخ ۱8/۱6/۱۳۹۱ در
مواردی که اطالعات واصله، صرفا مربوط به خرید یا فروش ارز اعم از نقدی یا حوالهای
در هر دوره مالیاتی باشد، ادارات امور مالیاتی میبایست میانگین قیمت خرید و فروش هر
315
واحد ارز را در هر دوره مالیاتی )حسب مورد برای هر روز، هر هفته، هر ماه( تعیین و
سپس به شرح ذیل اقدام نمایند:
6-۱ -چنانچه اطالعات واصله مربوط به مبلغ ریالی خرید ارزدر هر دوره مالیاتی باشد،
مبلغ ریالی خرید ارز مزبور را تقسیم بر میانگین قیمت خرید ارز همان دوره نموده تا مقدار
ارز خریداری شده بدست آید که میبایست با توجه به کمیت بدست آمده به همان مقدار،
فروش ارز برای صرافی مورد نظر لحاظ شود، سپس از حاصلضرب مقدار ارز فروشرفته
در مابهالتفاوت میانگین قیمت خرید و فروش هر واحد ارز در دوره مالیاتی مربوط، مأخذ
مشمول مالیات و عوارض ارزش افزوده )مابهازاء ارائه خدمات( تعیین، مالیات و عوارض
متعلق محاسبه و مطالبه گردد.
6-۲ -چنانچه اطالعات واصله مربوط به مبلغ ریالی فروش ارز در هر دوره مالیاتی باشد
مبلغ ریالی فروش ارز مزبور را تقسیم بر میانگین قیمت فروش ارز همان دوره نموده تا
مقدار ارز فروش رفته بدست آید، سپس از حاصلضرب مقدار ارز فروش رفته در
مابهالتفاوت میانگین قیمت خرید و فروش هر واحد ارز در دوره مالیاتی مربوط، مأخذ
مشمول مالیات و عوارض ارزش افزوده )مابهازاء ارائه خدمات( تعیین، مالیات و عوارض
متعلق محاسبه و مطالبه گردد.
7 -چنانچه اطالعات واصله اعم از خرید و فروش ارز به شکل ساالنه و قابل تفکیک به
دورههای مالیاتی موضوع ماده ۱۱ قانون مالیات بر ارزش افزوده باشد، تعیین مأخذ
مشمول مالیات و عوارض ارزش افزوده و همچنین مالیات و عوارض متعلق، طبق بندهای
316
6-۱ و یا 6-۲ این دستورالعمل حسب مورد صورت خواهد پذیرفت. در صورتی که اطالعات
مذکور قابل تفکیک به دورههای مالیاتی نباشد میبایست اطالعات یادشده به نسبت
دورههای فعال ساالنه تقسیم و متناسب با دورههایی که مودی مشمول نظام مالیات بر
ارزش افزوده میباشد حسب مورد طبق بندهای فوقالذکر، مالیات و عوارض ارزش افزوده
تشخیص و مطالبه شود.
8 -در مواردی که دفاتر و هیچگونه اسناد و مدارکی جهت رسیدگی به پرونده مالیات بر
ارزش افزوده بدست نیامده باشد میبایست وفق بند ۱4 دستورالعمل علیالرأس، موضوع
ماده )۲6 )قانون مالیات بر ارزش افزوده اقدام شود.
۹ -در خصوص سایر خدمات )سایر درآمدها( مشمول مالیات و عوارض ارزش افزوده از
جمله کارمزد ارسال حوالهارزی، کل کارمزد دریافتی به صورت ناخالص، مأخذ مشمول
مالیات و عوارض ارزش افزوده خواهد بود.
۱۱ -چنانچه احراز شود مودی در موقع خرید کاال و خدمات مشمول برای فعالیتهای
اقتصادی خود و به استناد صورتحسابهای صادره موضوع قانون مالیات بر ارزش افزوده
توسط مودیان مشمول نظام مالیات بر ارزش افزوده، مالیات و عوارض ارزش افزوده
پرداخت نموده است، مالیات و عوارض مذکور با رعایت سایر شرایط به عنوان اعتبار
مالیاتی قابل پذیرش خواهد بود.
۱۱ -به موجب بند ۱4 تفاهمنامه مورخ ۱۲/۱۲/۱۳۹۱ فیمابین سازمان متبوع و اتحادیه طال
و جواهر، نقره و سکه تهران »خرید و فروش سکه طال که توسط بانک مرکزی جمهوری
317
اسالمی ایران ضرب شده باشد، بعد از اولین فروش توسط بانک مزبور تا اعالم بعدی
مشمول مالیات و عوارض ارزش افزوده نخواهد بود.«
۱۲ -ادارات کل امور مالیاتی میبایست، نسبت به شناسائی و ثبتنام آن دسته از صرافیها
که تاکنون از ثبتنام در نظام مالیات بر ارزش افزوده خودداری نمودهاند، در چارچوب
مقررات و با رعایت ترتیبات مقرر، اقدام و مراتب را کتبا به مودی اعالم نمایند.
علی عسکری
وصول یا استرداد چکهای دریافتی در رابطه با واردات ماشینآالت و تجهیزات خطوط
تولید معاف از حقوق ورودی
0۳00/۶/0. :تاریخ د/۲۶۱/۴000 :شماره
در اجرای قسمت اخیر بخشنامه شماره 87۳۱5 مورخ ۲۹/۱8/۱۳87 سازمان امور مالیاتی
کشور مبنی بر تهیه دستورالعمل وصول یا استرداد چکهای دریافتی بابت واردات آن
دسته از ماشینآالت و تجهیزات خطوط تولید که براساس قوانین موضوعه معاف از حقوق
ورودی میباشند، مقرر میدارد:
۱ -ادارات امور مالیاتی مکلفند پرونده مالیات بر ارزش افزوده مربوط به دوره یا دورههای
مالیاتی که به موجب بخشنامه فوقالذکر و بخشنامه شماره 4۳۱7 مورخ ۲۳/۱۱/۱۳88 ،
جهت ترخیص ماشینآالت فوقاالشاره، براساس درخواست گمرکات کشور گواهی دریافت
چک صادر گردیده و همچنین دوره یا دورههای مالیاتی بعد از آنرا، در اولویت رسیدگی
قرار داده و نتیجه اقدامات انجام شده را به صورت ماهانه در قالب جدول فرم شماره ) ۱ )
318
از طریق اداره کل امور مالیاتی ذیربط، به دفتر رسیدگی و استرداد معاونت مالیات بر ارزش
افزوده اعالم نمایند.
۲ -از آنجائیکه به موجب بند 7 بخشنامه صدراالشاره چکهای دریافتی بابت ترخیص
ماشینآالت و تجهیزات خطوط تولید معاف از حقوق ورودی میبایست تا زمان رسیدگی و
تعیین تکلیف پرونده مودی، جهت نگهداری به حسابداری اداره کل ارسال شود، بنابراین
مادامیکه وجه چکهای مذکور وصول و به حسابهای تعیینشده از سوی سازمان امور
مالیاتی کشور واریز نگردد، اعتبار مالیاتی محسوب نخواهد شد.
۳ -چنانچه ماشینآالت و تجهیزات خطوط تولید مذکورصرفا در راستای تولید کاالو
خدمات معاف از مالیات و عوارض ارزش افزوده به کار گرفته شود، دراینصورت الزم
است نسبت به وصول وجوه چک یا چکهای مذکور و واریز به حسابهای تعیین شده اقدام
گردد. ضمنا وجوه مذکور به عنوان اعتبار مالیاتی مودی محسوب نخواهد شد.
4 -آن دسته از مودیان که در طول دوره مالیاتی با پرداخت مالیات و عوارض ارزش
افزوده، اقدام به ترخیص ماشینآالت و تجهیزات مورد بحث می نمایند، چنانچه قبل از پایان
دوره مالیاتی مربوط ضمن رعایت بخشنامههای صدراالشاره، فرم درخواست استرداد
مربوط به واردکنندگان ماشینآالت و تجهیزات خطوط تولید )پیوست شماره »۲ »ضوابط
اجرایی استرداد مالیات و عوارض پرداختی( را تکمیل و تسلیم اداره امور مالیاتی ذیربط
نمایند، استرداد وجوه مذکور در دوره یاد شده پس از تهیه گزارش مربوط طبق فرم شماره
)۲ )و اخذ چک امکانپذیر خواهد بود.
319
چنانچه مودیان فوق، مالیات و عوارض ارزش افزوده پرداختی را به عنوان اعتبار مالیاتی
در اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده لحاظ نموده و با انتخاب روش »۲ »بخش »ج« مندرج
در اظهارنامه تسلیمی و یا با تسلیم برگ درخواست استرداد مربوط به واردکنندگان ماشین
آالت موصوف )پیوست شماره »۲ »ضوابط اجرایی استرداد مالیات و عوارض پرداختی(،
درخواست استرداد مالیات و عوارض را نمایند، ادارات امور مالیاتی مکلفند، پروندههای
مالیات بر ارزش افزوده اینگونه مودیان را در اولویت رسیدگی قرار داده و حسب مورد
طبق مقررات قانونی نسبت به مطالبه یا استرداد، اقدام الزم را بعمل آورند.
5 -مودیانی که بابت واردات ماشینآالت موصوف، مالیات و عوارض ارزش افزوده
پرداخت نکردهاند لیکن وجوه مندرج در چک یا چکهای تسلیمی را به عنوان اعتبار مالیاتی
در اظهارنامه لحاظ نمودهاند، چنانچه بعضا تمام یا بخشی از اعتبار مالیاتی مزبور را از
مالیات و عوارض ارزش افزوده متعلق کسر کرده باشند، وجوه مکسوره به عنوان اعتبار
مالیاتی قابل پذیرش نبوده و ادارات امور مالیاتی مکلفند ضمن مطالبه مالیات و عوارض،
جرائم متعلق را نیز محاسبه و به حیطه وصول درآورند.
6 -مودیانی که بابت واردات ماشینآالت موصوف، مالیات و عوارض ارزش افزوده
پرداخت نکردهاند لیکن وجوه مندرج در چکهای تسلیمی رابه عنوان اعتبار مالیاتی در
اظهارنامه منظور نمودهاند، چنانچه اعتبار مزبور در دورههای مالیاتی مربوط و یا دورههای
بعد، از مالیات و عوارض ارزش افزوده متعلق، کسر نشده باشد، در صورتی که با توجه به
مفاد این دستورالعمل و پس از رسیدگی ، مودی تا آخرین دوره مالیاتی مورد رسیدگی،
320
فاقد بدهی مالیات و عوارض ارزش افزوده باشد، استرداد چک یا چکهای دریافتی بالمانع
خواهد بود. در غیر این صورت استرداد چکهای مورد بحث، موکول به پرداخت یا ترتیب
پرداخت بدهیها اعم از مالیات و عوارض ارزش افزوده و جرائم متعلق خواهد بود.
7 -مودیانی که براساس مقررات صرفا با تسلیم چک و بدون پرداخت مالیات و عوارض
ارزش افزوده نسبت به ترخیص ماشینآالت و تجهیزات خطـوط تولیـد مـورد بحث اقدام
نمـوده و وجوه منـدرج در چک یـاچکهای تسلیمی را نیز به عنوان اعتبار مالیاتی در
اظهارنامه تسلیمی لحاظ نکردهاند، چنانچه حسب رسیدگیهای معمول و با توجه به مفاد این
دستورالعمل )احراز تولیدات معاف، غیر معاف و …( مودی موصوف تا آخرین دوره مالیاتی
مورد رسیدگی، فاقد بدهی مالیات و عوارض ارزش افزوده باشد استرداد چک یا چکهای
دریافتی بالمانع خواهد بود. در غیر اینصورت استرداد چکهای مورد بحث، منوط به
پرداخت یا ترتیب پرداخت بدهیها اعم از مالیات و عوارض ارزش افزوده و جرائم متعلق
خواهد بود.
8 -در صورتی که پس از بررسی و رسیدگی به دفاتر و اسناد و مدارک و همچنین بازدید
از محل احراز گردد که ماشینآالت موصوف، نصب و مورد بهرهبرداری قرار گرفته است،
چنانچه عرضه تولیدات مربوط به ماشینآالت و تجهیزات خطوط تولید یاد شده، صرفا
کاالی مشمول مالیات و عوارض ارزش افزوده بوده و مودی نیز فاقد بدهی مالیات و
عوارض ارزش افزوده باشد، استرداد چک یا چکهای دریافتی بالمانع خواهد بود.
321
۹ -در صورتی که پس از بررسی و رسیدگی به دفاتر و اسناد و مدارک و همچنین بازدید
از محل احراز گردد که ماشینآالت موصوف، نصب و مورد بهرهبرداری برای تولید و
عرضه کاالهای معاف و مشمول مالیات و عوارض ارزش افزوده به صورت توأمقرارگرفته
است در اینصورت ادارات امور مالیاتی مکلفند براساس ظرفیت اسمی مندرج در پروانه
بهرهبرداری یا مجوزهای قانونی و یا سایر مستندات از جمله موافقت اصولی، طرح توجیهی
و …، نسبت به تخصیص یا تسهیم مالیات و عوارض ارزش افزوده، حسب مورد برای
کاالهای مشمول و معاف در دوره مالیاتی مورد رسیدگی اقدام نمایند. بدیهی است مالیات و
عوارض ارزش افزوده مربوط به کاالهای معاف قابل استرداد نبوده و میبایست براساس
مقررات نسبت به مطالبه آن اقدام و با در نظر گرفتن تمهیدات الزم، وجوه چک یا چکهای
دریافتی به میزان مالیات و عوارض ارزش افزوده متعلق مودی به حیطه وصول درآید.
۱۱ -در صورتی که پس از بررسی و رسیدگی به دفاتر و اسناد و مدارک و همچنین بازدید
از محل احراز گردد که ماشینآالت موصوف، نصب و مورد بهرهبرداری قرار گرفته است،
چنانچه عرضه تولیدات مربوط به ماشینآالت و تجهیزات خطوط تولید یاد شده، صرفا
کاالی معاف از مالیات و عوارض ارزش افزوده باشد با توجه به مفاد تبصرههای ۲ و ۳
ماده ۱7 قانون مالیات بر ارزش افزوده، چک یا چکهای دریافتی قابل استرداد نبوده و
میبایست براساس مقررات نسبت به مطالبه مالیات و عوارض ارزش افزوده اقدام شود.
322
استرداد چک یا چک های فوقالذکر با در نظر گرفتن تمهیدات الزم و پس از وصول مالیات
و عوارض ارزش افزوده متعلق مودی، بالمانع خواهد بود.
۱۱ -در مواردی که ماشینآالت و تجهیزات تولید مورد بحث به فروش رفته و یا موجود
نمیباشد حسب مورد اقدامات زیر انجام پذیرد:
۱-۱۱ -بر اساس رسیدگی به دفاتر و اسناد و مدارک ازجمله واردات ماشینآالت و
تجهیزات تولید موصوف، به موجب بند )الف( ماده )4 )ضوابط اجرایی استرداد، در صورت
عدم مشاهده عینی تمام یا بخشی از ماشینآالت یاد شده، چنانچه بابت عدم وجود
ماشینآالت مذکور، ثبتی در دفاتر انجام نشده و همچنین مالیات و عوارض فروش نیز طبق
اظهارنامه تسلیمی ابراز نگردیده باشد، ادارات امور مالیاتی مکلفند طبق مقررات اقدام به
رسیدگی پرونده، تعیین مأخذ مشمول مالیات و عوارض ارزش افزوده، مطالبه و حسب
مورد با در نظر گرفتن تمهیدات الزم اقدام به وصول چک یا چکهای دریافتشده از مودی
تا میزان بدهی مالیات و عوارض ارزش افزوده متعلق نمایند.
۲-۱۱-چنانچه براساس رسیدگی به دفاتر و اسناد و مدارک مودی، فروش تمام یا بخشی از
ماشینآالت و تجهیزات خطوط تولید احراز شود، استرداد چکهای دریافتی صرفا در
صورت مطالبه و وصول مالیات و عوارض ارزش افزوده متعلق دوره یا دورههای مورد
رسیدگی امکانپذیر خواهد بود.
۳-۱۱-در مواردی که مودی فاقد هرگونه دفاتر و اسناد و مدارک باشد و یا از ارائه آنها
خودداری نماید، ادارات امور مالیاتی مکلفند پس از بازدید از محل در صورت وجود یا عدم
323
وجود ماشینآالت مورد بحث، با رعایت قوانین و مقررات نسبت به رسیدگی و مطالبه
مالیات و عوارض ارزش افزوده اقدام و با در نظر گرفتن تمهیدات الزم، نسبت به وصول
چک یا چکهای دریافت شده از مودی تا میزان کل بدهی مالیات و عوارض ارزش افزوده
متعلق دوره یا دورههای مورد رسیدگی یا استرداد آنها حسب مورد اقدام نمایند.
۱۲ -چنانچه مطابق و یا بر خالف قراردادهای منعقده از جمله قراردادهای EPC ،واردات و
ترخیص ماشینآالت و تجهیزات خطوط تولید، توسط کارفرما و یا پیما نکار حسب مورد
براساس مقررات صرفا با تسلیم چک و بدون پرداخت مالیات و عوارض ارزش افزوده
انجام شده باشد در صورتی که پیمانکار)فارغ از اینکه ماشینآالت مزبور برای فعالیتهای
معاف یا مشمول بهکارگرفته شود( در صورتوضعیتهای تنظیمی، دفاتر و اظهارنامه
مالیات بر ارزش افزوده تسلیمی، بهای ماشینآالت موصوف به همراه مالیات و عوارض
ارزش افزوده متعلق به آن را لحاظ و درصورت وجود بدهی نسبت به پرداخت یا ترتیب
پرداخت آن اقدام نموده باشد، استرداد چک یا چکهای دریافتی بالمانع خواهد بود.
۱۳ -چنانچه مطابق قرارداد منعقده فیمابین کارفرما و پیمانکار، کارفرما متعهد به واردات
ماشین آالت و …. باشد و ماشینآالت مورد بحث را صرفا با تسلیم چک و بدون پرداخت
مالیات و عوارض ارزش افزوده وارد نماید و پیمانکار در صورتوضعیتهای تنظیمی،
بهای ماشینآالت موصوف به همراه مالیات و عوارض ارزش افزوده متعلق به آن را لحاظ
324
نکرده باشد، موضوع از مصادیق بند ۱۲ این دستورالعمل نبوده و الزم است وفق مقررات
سایر بندهای دستورالعمل حسب مورد اقدام الزم بعمل آید.
۱4 -در مواردی که نتیجه رسیدگیهای معمول منجر به استرداد چک یا چکهای دریافتی
میگردد، ادارات امور مالیاتی مکلفند با اخذ رسید مطابق ذیل نسخ دوم و سوم فرم شماره
)۳( )اعالم وضعیت چکهای دریافتی پیوست این دستورالعمل( نسبت به استرداد چکهای
موصوف اقدام نمایند.
علیرضا طاریبخش
معاون مالیات بر ارزش افزوده
اعالم بهای فروش انواع خودروهای تولید داخل و مجموع ارزش گمرکی و
حقوق ورودی انواع خودروهای وارداتی موضوع مواد ۴۲ و ۴۳
۱۳۹۳/۱۱/8 :تاریخ- ۲۱۱/۹۳/۱۱6 :شماره
در اجرای مواد 4۲ و 4۳ قانون مالیات بر ارزش افزوده مصوب ۱۳87/۱۲/۱7 ، بدینوسیله
لوح فشرده )CD )حاوی بهای فروش انواع خودروهای تولید داخل و مجموع ارزش گمرکی
و حقوق ورودی انواع خودروهای وارداتی که مبنای محاسبه مالیات و عوارض موضوع
مواد ذکرشده و همچنین حق -الثبت موضوع ماده ۱۲۳ اصالحی قانون ثبت قرار می- گیرد،
به شرح جداول؛
۱-بهای فروش مبنای محاسبه مالیات نقل و انتقال خودروهای تولید داخل
325
۲-مجموع ارزش گمرکی و حقوق ورودی مبنای محاسبه مالیات نقل و انتقال خودروهای
وارداتی
۳-بهای فروش مبنای محاسبه مالیات و عوارض شماره- گذاری و عوارض سالیانه
خودروهای تولید داخل
4-مجموع ارزش گمرکی و حقوق ورودی مبنای محاسبه مالیات و عوارض شماره- گذاری
و عوارض سالیانه خودروهای وارداتی، با رعایت نکات ذیل)جهت اجرا در سال ۱۳۹6 برای
خودروهای تولید و مونتاژ داخل و سال ۲۱۱7 میالدی برای خودروهای وارداتی( ارسال
می- گردد:
الف(باتوجه به تبصره)۱ )ماده۱۲۳ اصالحی قانون ثبت ) موضوع ماده ۱۱ قانون الحاق
موادی به قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت مصوب ۱۳84/۱8/۱5 )مبنای وصول
حق- الثبت درمورد انواع خودروهای سبک و سنگین اعم از سواری و غیرسواری تولید
داخل یا وارداتی حسب مورد مأخذ محاسبه مالیات نقل و انتقال با در نظرگرفتن تقلیل
مصرح در ماده 4۲ قانون مالیات بر ارزش افزوده خواهد بود.
ب(مالیات، عوارض و حق- الثبت سایر انواع خودروهای خاص و خدماتی که لوازم و
تجهیزاتی از قبیل جرثقیل،باالبر،بونکرمیکسر و … بر روی آنها نصب شده است، بر اساس
بهای فروش و یا مجموع ارزش گمرکی و حقوق ورودی تعیین -شده برای خودروهای
مربوط، با توجه به نوع، تیپ، مدل و شاسی آن، از ردیف- های مندرج در جداول مذکور
قابل محاسبه و وصول خواهد بود.
326
ج( در اجرای تبصره 6 ماده 4۲ قانون صدراالشاره، قیمت فروش انواع خودروهای تولید یا
مونتاژ داخل و مجموع ارزش گمرکی و حقوق ورودی انواع خودروهای وارداتی که حسب
مورد بعد از تاریخ مقرر در تبصره مذکور تولید و یا به کشور وارد میشوند توسط
دفترفنی و اعتراضات مؤدیان مالیات بر ارزش افزوده این سازمان اعالم می- گردد.
همچنین از آنجائیکه ارزش و مدل سال اعالم شده در جداول ۳ و 4 ( مربوط به مالیات و
عوارض شماره- گذاری انواع خودرو سواری و وانت دوکابین( مطابق ارزش -های مندرج
در جداول ۱ و ۲( مربوط به مالیات نقل و انتقال انواع خودرو( می- باشد مقتضی است برای
اخذ مالیات و عوارض شماره- گذاری خودروهایی که مدل سال آنها در جداول ۱ و ۲ فاقد
ارزش می- باشد مراتب از دفتر مذکور استعالم گردد.
علی عسکری
رئیس کل سازمان امور مالیاتی کشور
تصویبنامه وزیران کمیسیون موضوع اصل 0۳0 قانون اساسی راجع به شمول
معافیت ماده ۶0 قانون مالیاتهای مستقیم به قراردادهای منعقده طرح مسکن مهر
0۳0۱/0۱/00 تاریخ- ۲۱۱/۳۳۱۱۳ :شماره
ـه پـیوسـت تـصویـر تصـویب نـامـه شـمـاره ۱6۹467/ت47۲67هـ مـورخ ۱۳۹۱/8/۲8
کمیسیون موضوع اصل ۱۳8 قانون اساسی در ارتباط با قراردادهای مسکن مهر مبنی بر:
۱ -قراردادهای منعقده طرح مسکن مهر اعم از تفاهم نامه های سه جانبه،چهارجانبه)تعاونیهای مسکن(، مسکن مهر ملکی و بافت فرسوده تا تاریخ ۲7/۱۱/۱۳۹۱( ده327
سال پس از اصالحیه قانون مالیاتهای مستقیم(مشمول موضوع ماده )6۹ )قانون مالیاتهای
مستقیم بوده و از پرداخت مالیات موضوع ماده)5۹ )قانون یاد شده معاف میباشند.
۲ -قراردادهای مزبور مطابق ماده)77 )قانون مالیاتهای مستقیم تنها مشمول مالیات مقطوع
به نرخ ده درصد به مأخذ ارزش معامالتی اعیانی مورد انتقال بوده و از هر گونه مالیات بر
درآمد و مالیات علی الحساب موضوع ماده )۱۱4 )قانون مالیاتهای مستقیم معاف می باشند.
۳ -قراردادهای فوق از مالیات بر ارزش افزوده به استثنای مالیات بر ارزش افزوده
پرداختی بابت نهادهای ساخت)مواد، مصالح و سایر( معاف میباشند.
جهت اطالع و بهره برداری الزم ارسال و ابالغ میگردد.
بدیهـی اسـت سازندگانی که خارج از چهارچوب تفاهم نامه مسکن مهر به عـنوان پـیمانکار
با وزارت راه و شهرسازی)مسکن و شهرسازی( یا تعاونی های مسکن یا سایر اشخاص
در قبال دریافت حق الزحمه نسبت به احداث ساختمان اقدام می نمایند مشمول این مصوبه
نبوده و حسب مقررات مشمول مالیات عملکرد و مالیات تکلیفی موضوع ماده ۱۱4 اصالحی
قانون مالیاتهای مستقیم مصوب ۲7/۱۱/۱۳۹۱ و همچنین مالیات بر ارزش افزوده بابت
خدمات ارائه شده خواهند بود.
.علی عسکری
رییس کل سازمان امور مالیاتی کشور
دستورالعمل اجرایی موضوع تبصره ۲ ماده ۳0 قانون مالیات بر ارزش افزوده
۱۳۹۱/8/4 تاریخ- ۲۱۱/۱8۳84 :شماره
328
در راستای تصمیم جلسه مورخ ۱۳8۹/۱4/۱7کمیسیون تخصصی امور اجتماعی و دولت
الکترونیک دفتر هیأت دولت ، موضـوع نامه شـماره 8/44۱۳۳/7۹64۱ مورخ ۱4/۱۲ /۱۳8۹
دبیر محترم کمیسیون مذکور و به منظوراتخاذ رویه واحد برای اجرای تبصره )۲ )
ماده»۳8 »قانون مالیات بر ارزش افزوده، مقرر می دارد:
۱ -معانی واژه ها و اصطالحات بکار رفته در این دستورالعمل به شرح زیر می باشد.
قانـون : قانون مالیات بر ارزش افزوده
اداره امور مالیاتی صالحیتدار : اداره امور مالیاتی که رسیدگی، مطالبه و وصول مالیات و
عوارض ارزش افزوده را به عهده دارد.
اداره صالحیتدار وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی )کار و امور اجتماعی سابق( : در
زمینه ارتقاء مهارت )آموزش( کارکنان، ادارات کل آموزش فنی و حرفه ای هر استان و در
خصوص ارتقاء سالمت کارکنان، سازمانهای کار و امور اجتماعی هر استان خواهد بود.
واحد تولیدی : واحدهای دارای مجوز فعالیت از قبیل پروانه بهره برداری، گواهی فعالیت
صنعتی، کارت شناسایی و یا …. از مراجع ذیصالح در امر فن آوری اطالعات، صنعت،
معدن و مونتاژ محصوالت گوناگون.
عـــوارض : عوارض موضوع بند »الف« ماده ۳8 قانون مالیات بر ارزش افزوده که بابت
فروش کاالی تولیدی یا ارائه خدمات در طول یکسال شمسی که به چهار دوره مالیاتی سه
ماهه تقسیم می شود، دریافت گردیده است.
329
مـــؤدی : صاحبان واحدهای تولیدی اعم از اشخاص حقیقی و حقوقی که در نظام مالیات
بر ارزش افزوده ثبت نام نموده و دارای گواهی ثبت نام معتبر می باشند.
۲ -عوارض فروش کاالهای موضوع بندهای »ب«، »ج« و »د« ماده »۳8 »قانون و عوارض
خاص موضوع فصل نهم مشمول مقررات تبصره )۲ )ماده »۳8 »قانون نخواهد بود.
۳ -واحدهای تولیدی که به منظور ارتقاء مهارت و سالمت کارکنان خود بابت ایجاد، تکمیل،
تجهیز، توسعه و نگهداری مراکز آموزشی و ورزشی و یا استفاده از امکانات سایر مراکز
آموزشی و ورزشی و همچنین اجرای آموزش و ورزش )از قبیل حقالتدریس مربی( هزینه
نمایند با رعایت مفاد این دستورالعمل می توانند نسبت به ده درصد عوارض تا سقف
هزینههای انجام شده، درخواست تهاتر یا استرداد نمایند.
4 -اسناد و مدارک هزینه های مذکور واحدهای تولیدی در قالب شخصیت حقوقی و حقیقی
موضوع بندهای »الف« و »ب« ماده »۹6 »اصالحیه ق.م.م مصوب۲7/۱۱/۱۳8۱ حسب مورد
میبایست در دفاتر روزنامه و کل، درآمد و هزینه ثبت شده باشد.
5 -واحدهای تولیدی میتوانند تا سقف ده درصد عوارض فروش ابرازی در اظهارنامه
مالیاتی مربوط به کاالی تولیدی یا ارائه خدمات مشمول بند »الف« ماده »۳8 »قانون،
درخواست تهاتر یا استرداد نمایند.
6 -استرداد عوارض منوط به عدم وجود هرگونه بدهی عوارض قطعی شده موضوع
بندهای »الف«، »ب«، »ج« و »د« ماده »۳8 »قانون برای واحدهای تولیدی خواهد بود.
330
7 -هزینههای هر سال شمسی که به چهار دوره سه ماهه تقسیم شده صرفا تا سقف ۱۱۲
عوارض فروش ابرازی همان سال قابل استرداد یا تهاتر خواهد بود. چنانچه مؤدیان
هزینههای انجام شده در هر دوره مالیاتی را در جدول پیوست فرم اعالم هزینه، درج و
اعالم نکرده باشند در صورت رعایت مفاد این دستورالعمل، صرفاً تا پایان اولین دوره
مالیاتی بعد از سال مالیاتی قابل رسیدگی، تهاتر یا استرداد خواهد بود.
8 -در صورت تهاتر یا استرداد عوارض، آن بخش از هزینههای انجام شده تا سقف پیش
بینی شده در تبصره )۲ )ماده »۳8 »قانون به حساب سود و زیان عملکرد سال تهاتر یا
استرداد واحد تولیدی منظور خواهد شد.
۹ -واحدهای تولیدی متقاضی تهاتر یا استرداد عوارض، مکلف به رعایت کلیه مقررات
قانون از جمله تسلیم اظهارنامه مالیاتی می باشند.
۱۱ -مؤدیان مکلفند هزینههای انجام شده در هر دوره مالیاتی را به شرح جدول پیوست
فرم اعالم هزینه، به همراه اصل صورتحسابهای مربوط، حداکثر ظرف مدت ۱5 روز پس
از پایان هر دوره مالیاتی به اداره صالحیتدار وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی ارائه
نمایند.
۱۱ -ادارات صالحیتدار وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی مکلفند حداکثر ظرف مدت ۱5
روز پس از دریافت فهرست هزینهها، مراتب را به اداره کل امور مالیاتی صالحیتدار اعالم
نمایند.
331
۱۲ -به منظور رسیدگی و اظهارنظر درخصوص هزینهها، تهاتر یا استرداد عوارض، ارائه
اصل صورتحسابها اعم از هزینهها و فروش کاالی تولیدی و ارائه خدمات، به همراه فرم
تکمیل شده درخواست استرداد به اداره امور مالیاتی صالحیتدار ضروری است، در صورت
تأیید هزینهها توسط ادارات امور مالیاتی صالحیتدار، اصل صورتحسابهای مذکور با
ممهور نمودن به مهر با عبارت “ از مشوق تبصره)۲ )ماده »۳8 »برخوردار گردیده است “
به مؤدیان برگشت داده می شود.
۱۳ -اداره امور مالیاتی صالحیتدار مکلف است حداکثر ظرف مدت یکماه از تاریخ دریافت
اعالم اداره صالحیتدار وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، اسناد و مدارک تسلیم شده را
بررسی و در صورت تائید هزینه ها، با رعایت مفاد این دستورالعمل و با توجه به
درخواست مؤدی مبنی بر تهاتر یا استرداد، حسب مورد اقدام و مراتب را از طریق اداره کل
امور مالیاتی ذیربط به اداره کل امور مالیاتی مسئول رسیدگی به پرونده مالیاتی عملکرد
مالیاتهای مستقیم به منظور رعایت بند )8 )و اداره صالحیتدار وزارت تعاون، کار و رفاه
اجتماعی، اعالم نماید.
۱4 -عوارض قابل استرداد بابت هزینههای ارتقاء مهارت و سالمت کارکنان به واحدهای
تولیدی، مشمول تبصره 6 ماده ۱7 قانون نخواهد بود.
۱5 -مؤدیان متقاضی تهاتر یا استرداد عوارض مربوط به دورههای سنوات 87 ، 88 ، 8۹ و
همچنین بهار و تابستان سال ۱۳۹۱ که به لحاظ عدم درخواست و یا عدم رسیدگی توسط
ادارات امور مالیاتی، قبالً از مشوق مورد بحث برخوردار نگردیدهاند میتوانند هزینههای
332
انجام شده موضوع بند )۳ )در هر یک از دورههای فوقالذکر را به تفکیک و به شرح جدول
پیوست فرم اعالم هزینه به همراه اصل صورتحسابهای مربوط، حداکثر ظرف مهلت ۱5
روز پس از پایان دوره مالیاتی پاییز سال ۱۳۹۱ به اداره صالحیتدار وزارت تعاون، کار و
رفاه اجتماعی ارائه و براساس این دستورالعمل اقدام نمایند.
الزم به ذکر است مهلت پیش بینی شده برای مؤدیان مذکور مانع از رعایت بند )7 )
دستورالعمل نخواهد شد.
۱6-درخصوص آندسته از مؤدیانی که پرونده مالیات بر ارزش افزوده آنها درخصوص
استفاده از مشوق موصوف برای دورههای مالیاتی سنوات مذکور در بند ۱5 ، در هیأتهای
حل اختالف مالیاتی مطرح می باشد به شرح زیر اقدام شود:
مؤدیان می بایست هزینههای موضوع بند)۳ ، )مربوط به هر دوره را به تفکیک به شرح
جدول پیوست فرم اعالم هزینه به اداره صالحیتدار وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی
ارائه نمایند.
– هیأتهای حل اختالف مالیاتی میبایست پس از اعالم هزینههای مزبور توسط اداره
صالحیتدار وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و انجام رسیدگیهای الزم درخصوص
هزینههای مورد بحث، اقدام به صدور رأی نمایند.
– ادارات امور مالیاتی براساس رأی صادره توسط هیأتهای حل اختالف مالیاتی، هیأت
موضوع ماده »۲5۱»مکرر و دیوان عدالت اداری، مکلف به رعایت بند )۱۳ )می باشند.
333
۱7-مؤدیان مکلفند در صورت تأیید هزینههای انجام شده بابت ارتقاء مهارت و سالمت
کارکنان واحد تولیدی خود، از سوی ادارات امور مالیاتی یا هیأتهای حل اختالف، مبالغ
قابل تهاتر یا استرداد مربوط به سنوات گذشته را به حساب سود و زیان سنواتی منظور
نمایند که از حیث مالیاتی در زمان رسیدگی به درآمد مشمول مالیات سال مورد رسیدگی
اضافه خواهد شد.
علی عسکری
رئیس کل سازمان امور مالیاتی کشور.