گزارش‌های بررسی صورت‌های مالی میان دوره‌ای شرکت‌های سهامی عام

کمیسیون اوراق بهادار و بورس طی مجموعه گزارش‌های مالی شماره 1 خود افشای پاره‌ای اطلاعات میان دوره‌ای (گزارش‌های مالی سه ماهه) را در یادداشت‌های همراه صورت‌های مالی سالانه از شرکت‌های سهامی عام خواسته است. یادداشت‌های مزبور می‌تواند با مهر «حسابرسی نشده» علامتگذاری شود، هر چند که جزئی از یادداشت‌های همراه صورت‌های مالی است. طبق مقررات کمیسیون اوراق بهادار و بورس، گزارش‌های مالی میان دوره‌ای شرکت‌های سهامی عام تحت نظارت کمیسیون باید حداکثر تا 45 روز پس از پایان هر یک از سه دوره سه ماهه اول سال و به شکل خاصی[1] به کمسیون مزبور ارائه شود. بررسی[2] این گونه صورت‌های مالی میان دوره‌ای و حسابرسی نشده را توسط حسابرسان مستقل، کمیسیون به شدت توصیه کرده است.

رهنمودهای لازم در موارد بررسی گزارش‌های مالی میان دوره‌ای را استاندارد حسابرسی[3] برای حسابرسان فراهم آورده است. هدف بررسی، فراهم آوردن اطمینان نسبی[4] از انطباق اطلاعات موجود در صورت‌های مالی دوره‌ای با اصول پذیرفته شده حسابداری است. چنین اطمینانی لزوماً محدود و نسبی است؛ زیرا، بررسی شامل تنها روش‌های محدود رسیدگی می‌شود. اجرای این روش‌های محدود نمی‌تواند تضمینی را برای یافتن تمام موارد عمده‌ای فراهم آورد که حسابرسان با انجام حسابرسی ممکن است پیدا کنند.

روش‌های مورد استفاده در بررسی گزارش‌های میان دوره‌ای اساساً شامل پرس و جو و اجرای روش‌های تحلیلی است. پرس و جو از مدیریت صاحبکار درباره عملکرد سیستم حسابداری و تغییرات رخ داده در سیستم کنترل داخلی؛ اجرای روش‌های تحلیلی درباره اطلاعات ملی میان دوره‌ای و با بهره‌گیری از اطلاعات میان دوره‌ای گذشته، بودجه‌ها و ساسیر اطلاعات؛ مطالعه صورتجلسات مجامع عمومی صاحبان سهام، هیأت مدیره و کمیته‌های آن؛ و دریافت تأییدیه مدیران نسبت به چگونگی ارائه و کامل بودن اطلاعات میان دوره‌ای، از جمله روش‌های تحلیلی است که در بررسی اطلاعات میان دوره‌ای به کار می‌رود. چنانچه حسابرسان با انحرافی از اصول پذیرفته شده حسابداری برخورد نکنند که مستلزم افشا باشد، استانداردهای حسابرسی، نمونه زیر را برای گزارشگری نتایج بررسی پیشنهاد کرده است (تأکید از مؤلفان):

بررسی، برای اظهارنظر کردن حسابرسان درباره مطلوبیت صورت‌های مالی، کافی نیست. بنابراین، بند میانی گزارش حسابرسان با ارائه عدم اظهارنظر به پایان می‌رسد. در صورت کشف هر گونه انحراف از اصول پذیرفته شده حسابداری در اثر انجام شدن بررسی، گزارش‌های حسابرسان باید تعدیل شود تا آن انحراف (یا انحراف‌ها) را توصیف کند. هر صفحه از صورت‌های مالی میان دوره‌ای باید به روشنی با مهر «حسابرسی نشده» علامتگذاری شود و تاریخ گزارش نیز باید تاریخ تکمیل بررسی باشد.

برای آن که حسابرسان بتوانند بررسی را انجام دهند باید شناخت کاملی از سیستم و نحوه عمل حسابداری و گزارشگری صاحبکار داشته باشند. چنین شناختی مبنای پرس و جوی هوشمندانه و تفسیر نتایج حاصل از اجرای روش‌های تحلیلی را برای حسابرسان فراهم می‌آورد. از آنجا که حسابرسان، صورت‌های مالی سال گذشته صاحبکار را حسابرسی کرده‌اند، معمولاً چنین شناختی را دارند. چنانچه صورت‌های مالی سال گذشته صاحبکار توسط حسابرسان فعلی حسابرسی نشده باشد، چنین شناختی باید پیش از اجرای بررسی به دست آید. حسابرسان که بررسی را انجام می‌دهند باید به گونه مقرر در آئین رفتار حرفه‌ای، مستقل از صاحبکار باشند

[1] – Fom 10-Q فرمی که گزارش‌های مالی میان دوره‌ای و حسابرسی نشده شرکت‌های سهامی عام در هر دوره سه ماهه، همراه آن به کمیسیون اوراق بهادار و بورس ارائه شود.

[2] –  Review

[3] – AICPA, Statement on Auditing Standards 36, “Review of Intrim Financial Information”, (New York, 1981), AU 722.

[4] – Limited Assurance