محيط حسابداري مالي
حسابداري همچون هر نظام اطلاعاتي ديگري محصول محيط خود م ي باشد. محيط حسابداري مالي شامل مجموع ه اي از متغيرهاي سياسي، اقتصادي،
اجتماعي و فرهنگي به همراه قيود و محدوديت هايي است كه بر حسابداري مالي اثرگذار است و دايره اين تاثيرات مرتباً در حال تغيير است و حسابداري
مالي به عنوان يك نظام پويا همواره در حال بروز رساني خود براي پاسخگويي به اين نيازهاي در حال تكامل است.
بند 1 مباني نظري ) «. حسابداري دانشي توصيفي تحليلي است كه معاملات و رويدادهاي داراي اثر مالي بر واحدهاي اقتصادي را توصيف و تحليل مي كند »
حسابداري و گزارشگري مالي ) اين تعريف عليرغم اختصار حاوي همان اطلاعاتي است كه درونمايه اصلي تعاريف حسابداري در طي قرون اخير و پس از انتشار
كتاب پاچيولي مي باشد يعني تج زيه و تحليل و تفسير رويدادهاي ا قتصادي داراي آثار مالي براي افرادي كه در واحد تجاري نفع (ذينفع)، حق (ذيحق ) و علاقه
(ذيعلاقه) دارند. از سوي ديگر در اين تعريف مختصر از دانش حسابداري به دو هدف اصلي از تئوري حسابداري يعني بيان و پيش بيني اشاره شده است.
محصول اصلي فرآيند حسابداري مالي، ارائه اطلاعات سودمند به كاربران برون سازماني است. اين اطلاعات از طريق صورت هاي مالي اساسي به عنوان
مهم ترين برونداد سيستم اطلاعاتي حسابداري مالي در اختيار اين گروه از كاربران حسابداري قرار م ي گيرد. براي دس تيابي به مجموع ه اي از صورت هاي
مالي كه تامين كننده نيازهاي اطلاعاتي طيف گسترده اي از كاربران برون سازماني حسابداري باشد دست يابي به يك چارچوب نظري ضروري است .
چارچوب نظري گزارشگري مالي خارجي يك استاندارد حسابداري نيست و لذا براي مسائل خاص مربوط به اندازه گيري و افشا، استانداردي وضع نمي كند اما
نقطه اتكايي براي حل و فصل طيف گسترد هاي از مسائلي است كه در مورد آن ها استاندارد خاصي وضع نگرديده است.
نكته 4: در مواردي كه بين چارچوب نظري گزارشگري مالي و استانداردهاي حسابداري بنابر ملاحظات عملي سازگاري كامل وجو د نداشته باشد،
الزامات استانداردهاي حسابداري بر الزامات مباني نظري گزارشگري مالي برتري خواهد داشت.
مهم ترين اهداف حسابداري را م يتوان بشرح زير خلاصه كرد:
1 تامين نيازهاي اطلاعاتي مالي ادار ه كنندگان واحد اقتصادي
2 ارائه خدمات مالي و اطلاعاتي به مديريت اجرايي جهت اداره موثر و كارآمد واحدهاي اقتصادي
3 فراهم كردن اطلاعات مالي مورد نياز سرمايه گذاران، اعطا كنندگان وام و اعتبار، مراجع قانوني، كاركنان و ساير اشخاص ذيحق، ذينفع و ذيعلاقه به
واحدهاي اقتصادي از طريق ارائه گزار شهاي مالي.
4 فراهم كردن اطلاعات لازم جهت محاسبه انواع ماليات ها، عوارض، بيمه هاي اجتماعي و ساير حقوق دولتي.
5 مستند سازي معاملات و آثار مالي رويدادهاي موثر بر واحدهاي اقتصادي و اقامه دليل در قبال ساير اشخاص.
تامين اهداف فوق الذكر از طريق دو گرو ه اصلي گزارشات مالي يعني گزارشات درون سازمان ي و گزارشات بر ون سازماني امكان پذير مي گردد. گزارشات مالي
برون سازماني كه شامل صورت هاي مالي اساسي و ساير گزارشات مالي به مراجع ذير بط نظير بورس اوراق بهادار، وزارت امور اقتصادي و دارايي، اعطا
كنندگان وام و تسهيلات مالي و ساير مراجع مربوط كه در حيطه حسابدار ي مالي قرار مي گيرد بيانگر وضعيت مالي، انعطاف پذيري مالي و عملكرد مالي
واحدهاي تجاري م يباشند.
وضعيت مالي يك واحد تجاري در برگيرنده منابع اقتصادي تحت كنترل آن، ساختار مالي، ميزان نقدينگي و توان بازپرداخت بدهي ها و ظرفيت سازگاري آن
با تغييرات محيط عملياتي است. اطلاعات مرتبط با وضعيت مالي در ترازنامه ارائه م يشود.
عملكرد مالي واحد تجاري در برگيرنده بازده حاصل از منابع تحت كنترل واحد تجاري است . اطلاعات درباره عملكرد مالي در صورت سود و زيان و صورت
سود و زيان جامع ارائه مي شود. اطلاعات منعكس در صورت جريان وجوه ن قد از جنبه اي ديگر عملكرد مالي واحد تجاري را از طريق انعكاس مبالغ و منابع
اصلي جريا نهاي ورودي و خروجي وجه نقد به نمايش م يگذارد.
انعطاف پذيري مالي عبارت از توانايي واحد تجاري مبني بر اقدام موثرجهت تغيير ميزان و زمان جريان هاي نقدي آتي مي باشد به گونه اي ك ه واحد تجاري
بتواند در قبال رويدادها و فرصت هاي غير منتظره واكنش نشان دهد . مجموعه صورت هاي مالي، اطلاعاتي را كه جهت ارزيابي انعطاف پذيري واحد تجاري
مفيد است منعكس م يكند.
نكته 5: صورت هاي مالي اساسي بيانگر وضعيت مالي، عملكرد مالي و انعطاف پذيري واحدهاي تجاري م يباشند.
كاربران (استفاده كنندگان ) صورت هاي مالي گروه هاي مختلفي را تشكيل مي دهند كه هدف هاي متفاوت، متعارض و گاه متضادي دارند . تعدد، تنوع و
هدف هاي گروه هاي استفاده كننده، به شكل حقوقي، نوع و دامن ه فعاليت هاي هر واحد انتفا عي بستگي دارد . گروه هاي عمده استفاده كننده از اطلاعات
حسابداري بشرح زير م يباشد:
الف سرمايه گذاران: سرمايه گذاران به لحاظ نوع مالكيت و هد فهاي سرمايه گذاري به دو گروه عمده بخش عمومي و بخش خصوصي طبق ه بندي
مي گردند. هر چند كه دو گروه فوق الذكر داراي اهداف كاملاً متمايزي از سرمايه گذاريهايشان مي باشند اما اموري كه قضاوت و تصمي مگيري نسبت به آن ها
بر اساس اطلاعات مالي صورت مي گيرد در كليه واحدهاي انتفاعي كما بيش يكسان است . مواردي نظير ارزيابي توان سودآوري آتي واحد انتفاعي، ارزيابي
كارآيي و نحو ه ايفاي مسئوليت هاي مباشرت مديريت و …..
حسابداري مالي 9
ب سرمايه گذاران بالقوه : موسساتي نظير شركت هاي سرمايه گذاري، صندوق هاي بازنشستگي و پ سانداز، شركت هاي بيمه و ساير اشخاص حقوقي يا
حقيقي كه به سرمايه گذاري در اوراق بهادار مي پردازند براي تصميم گيري نسبت به معاملات اوراق بهادار نيازمند به كسب اطلاعات مالي از واحدهاي انتفاعي
صادر كننده اوراق بهادار م يباشند. علائق اصلي اين گروه از گزار شهاي مالي، اطلاعاتي است كه بيانگر وضعيت جاري، سودآوري و بازده سرمايه باشد.
پ اعطا كنندگان وام، اعتبار و ساير تسهيلات مالي: بانكها و ساير موسسات اعتباردهي همچنين خريداران اوراق مشاركت واحد تجاري بسته به
چارچوب زماني اعتبار به لحاظ كوتاه مدت يا بلند مدت بودن نيازهاي اطلاعاتي متفاوتي دارند.
ت فروشندگان كالا و خدمات: فروشندگان كالا و خدمات به لحاظ اطمينان از وصول بموقع اطلاعات و تداوم فعاليت واحد تجاري به اطلاعات مالي نياز دارند.
ث مشتريان : مشتريان واحد تجاري بخصوص هنگامي كه واحد انتفاعي عرضه كننده عمده كالا به مشتري فوق الذكر باشد نيازمند اطلاعاتي در خصوص
تداوم فعاليت، سودآوري، ظرفيت توليدي و ……… مي باشند.
ج مديريت : مديريت واحد انتفاعي هر چند كه مسئوليت نهايي تهيه و ارائه صورت هاي مالي را عهده دار مي باشد ولي خود براي دريافت تصويري كلي از
وضعيت مالي و نتايج عمليات واحد تحت مديريت خود يكي از كاربران اطلاعات مالي م يباشد.
چ كاركنان : از آنجايي كه كاركنان واحد تجاري نيازهاي معيشت يشان از طريق واحد تجاري تامين مي شود نيازمند اطلاعاتي در خصوص تداوم فعالي ت ،
نحوه محاسبه پاداش و ……… مي باشند.
ح دولت : دولت با توجه به نقش حاكميتي خود براي برنام هريزي اقتصادي در سطح كلان و همچنين اخذ ماليات و اتخاذ تصميمات اقتصادي يكي از
كاربران صورت هاي مالي اساسي است.
خ جامعه : حسابداري بخصوص پس از انقلاب صنعتي در اروپا و تشكيل شركت هاي سهامي، نقشي اجتماعي يافته است . واحدهاي اقتصادي بزرگ در
اقتصاد ملي، اشتغال، توسعه و رفاه اجتماعي كاملاً تاثيرگذارند و لذا فرض بر اين است كه جامعه مي تواند از اطلاعاتي كه براي بقيه كاربران تهيه مي شود
استفاده كند.
د ساير استفاده كنندگان : علاوه بر گروه هاي فوق الذكر، اطلاعات منعكس در گزارشات مالي مورد استفاده تحلي لگران مالي، هيئت پذيرش بورس اوراق
بهادار، كارگزاران اوراق بهادار و مراكز تحقيقاتي م يباشد.
نمايشگر 6 1 استفاده كنندگان از اطلاعات حسابداري
استفاده كنندگان درو ن سازماني
مديريت
كاركنان
سرمايه گذاران
سرمايه گذاران بخش عمومي
سرمايه گذاران بخش خصوصي
استفاده كنندگان از اطلاعات حسابداري
سرمايه گذاران بالقوه
شركت هاي سرمايه گذاري
صندوق هاي بازنشستگي و پ سانداز
شركت هاي بيمه
ساير اشخاص حقوقي و حقيقي
اعطا كنندگان وام، اعتبار و ساير تسهيلات مالي
فروشندگان كالا و خدمات
مشتريان
دولت
جامعه
استفاده كنندگان برون سازماني
ساير استفاده كنندگان
تحليل گران مالي
هيئت پذيرش بورس اوراق بهادار
كارگزاران اوراق بهادار
مراكز تحقيقاتي