اجراي روشهاي توافقي رسيدگي به اطلاعات مالي

اجراي روشهاي توافقي رسيدگي به اطلاعات مالي
استانداردهاي خدمات مرتبط

استاندارد خدمات مرتبط ۴۴۰۰
اجراي روشهاي توافقي رسيدگي به اطلاعات مالي
635
فهرست
بند
1 – كليات 3
4 – هدف از اجراي روشهاي توافقي 6
7 – اصول كلي حاكم بر اجراي روشهاي توافقي 8
9 – نكات اساسي قرارداد 12
برنامه ريزي 13
مستندسازي 14
15 – روشهاي رسيدگي و شواهد 16
17 – گزارشگري 18
تاريخ اجرا 19
پيوست 1: نمونه قرارداد اجراي روشهاي توافقي
پيوست 2: نمونه گزارش يافته هاي عيني درباره حسابهاي پرداختني
اين استاندارد بايد همراه با ”مقدمه استانداردهاي حسابرسي، ساير خدمات اطمينان بخشي و
خدمات مرتبط“ مطالعه شود.

استاندارد خدمات مرتبط ۴۴۰۰
اجراي روشهاي توافقي رسيدگي به اطلاعات مالي
637
كليات
1 . هدف اين استاندارد، ارائه استانداردها و راهنماييهاي لازم درباره مسئو ليتهاي حرفه اي
حسابرس در موارد اجرا ي روشهاي توافقي رسيدگي به اطلاعات مالي ، و شك ل و محتواي
گزارشي است كه حسابرس در اين گونه موارد صادر مي كند. منظور از حسابر س در اين
بخش ، الزاما فرد يا موسسه اي نيست كه حسابرسي صورتهاي مالي واحد مورد رسيدگ ي را
به عهده دارد.
2 . اگرچه تاكيد اين استاندارد، رسيدگي به اطلاعات مالي است ، اما مي تواند براي رسيدگي
ب ه اطلاعات غيرمالي نيز سودمند واقع شود، مشروط بر آن كه حسابرس از موضو ع و
معيارهايي منطقي براي سنجش يافته هاي خود شناخ ت كافي داشته باشد . ضوابط ارائه شده
در ساير استانداردهاي حسابرسي نيز مي تواند حسابر س را در بكارگير ي اين استاندارد
ياري رساند.
3 . اجراي روشهاي توافقي مي تواند شامل روشهاي مشخصي درباره هريك از اقلام (مانند،
حسابهاي پرداختني ، حسابهاي د ريافتني ، خريد از اشخاص وابسته و فروش و سود هريك
از اجزا ي واحد مورد رسيدگي )، يك ي از صورتها ي مال ي (براي مثال ، ترازنامه ) يا حتي
مجموعه صورتهاي مالي باشد.
هدف از اجراي روشهاي توافقي
4 . هدف از اجرا ي روشهاي توافقي ، گزارش يافته هاي عيني ناشي از اجرا ي روشهاي مشخ ص
با ماهيت حسابرسي است كه مورد تواف ق حسابرس ، واحد مورد رسيدگ ي و /يا هر
شخص ثالث ذيربطي قرار گرفته است .
5 . نظر به اين كه حسابرس تنها ب ه گزارش يافته هاي عيني ناشي از اجرا ي روشهاي توافقي
اكتفامي كند، بنابراين هيچ اطميناني نيز اظهار نمي شود؛ بلكه ، استفاده كنندگان از گزارش ،
رسيدگيها و يافته هاي گزارش شده توسط حسابرس را راسا ارزياب ي و برمبناي آن ،
نتيجه گيري مي كنند.
استاندارد خدمات مرتبط ۴۴۰۰
اجراي روشهاي توافقي رسيدگي به اطلاعات مالي
638
6 . گزارش يافته هاي عيني منحصرا به اشخاصي داده مي شود كه در مورد اجراي روشها ي
مزبور تواف ق كرده اند؛ زيرا، اشخا ص ديگر ممكن است به دليل عدم آگاهي از دلاي ل
انتخاب روشهاي توافقي ، نتايج نادرستي از آ ن گزارش بگيرند.
اصول كلي حاكم بر اجراي روشهاي توافقي
7 . حسابرس در اجرا ي روشهاي توافقي بايد “آيين رفتار حرف ه اي ” را رعاي ت كن د . اصول
آيين رفتار حرفه اي حاكم بر مسئوليتهاي حرفه اي حسابر س به شرح زير اس ت:
الف – استقلال
ب – درستكاري
پ – بيطرفي
ت – صلاحيت و مراقبت حرفه اي
ث – رازداري
ج – رفتار حرفه اي
چ – اصول و ضوابط حرفه اي مربوط
8 . حسابرس بايد روشها ي توافقي را براسا س اين استاندارد و شراي ط مندر ج در قرارداد
مربوط اجرا كند.
نكات اساسي قرارداد
9 . حسابرس بايد اطمينا ن يابد ك ه واحد مورد رسيدگ ي و همچني ن ، هر شخ ص ثال ث
ذيربطي ك ه گزارش يافته هاي عيني را درياف ت م ي كند، شناخ ت روشن ي از روشها ي
توافقي و شرايط قرارداد دارد. نكاتي كه بايد مورد توافق قرار گيرد به شرح زير اس ت:
نوع و ماهيت كار، شامل تصريح اين واقعيت كه اجراي روشهاي توافقي ، حسابرس ي يا •
بررسي اجمالي محسوب نمي شود و بنابراين ، هيچ اطمينان ي نيز اظهار نخواهد شد.
هدف مشخص شده براي انجام كار. •
استاندارد خدمات مرتبط ۴۴۰۰
اجراي روشهاي توافقي رسيدگي به اطلاعات مالي
639
مشخص كردن هرگونه اطلاعات مالي كه روشهاي توافقي درباره آن اجرا خواهد شد. •
نوع و ماهيت ، زمان بندي اجرا و حدود روشهاي رسيدگي مورد نظر ك ه بايد اجرا شود. •
شكل مورد انتظار براي گزارش يافته هاي عيني . •
هرگونه محدوديت در توزيع گزارش يافته هاي عيني . بديهي است در صور ت مغاير •
بودن اين گونه محدوديتها با الزامات قانوني ، حسابرس نبايد كار را بپذيرد.
10 . در پاره اي شرايط (براي مثال ، در مواردي كه روشهاي رسيدگي بين مقامات ذيصلاح
قانوني ، نمايندگا ن صنايع و نمايندگا ن حرفه حسابداري توافق مي شود) حسابرس ممكن
است نتواند روشهاي توافقي را با كليه طرفهاي دريافت كننده گزارش مطرح كند . وي در
چنين شرايطي مي تواند مثلا روشها ي رسيدگي را با نمايندگا ن مناسبي از طرفهاي درگير
مطرح كند، مكاتبات انجام شده با طرفهاي مزبور را بررس ي نمايد يا نمونه اي از نوع
گزارشي را ك ه صادر خواهد شد براي ايشان بفرستد.
11 . تنظيم قراردادي كه در آن شرايط اصلي كار مستند شد ه باشد، هم به نفع صاحبكار و هم
به نفع حسابرس است . چنين قراردادي ، پذيرش كار را توس ط حسابرس مشخص و از هر
گونه برداشت نادرست درباره مواردي چون هدف و دامنه كار، ميزان مسئوليتها ي
حسابرس و شكل گزارشي كه ارائه خواهد كرد، جلوگيري مي كند.
12 . موضوعاتي كه مي تواند در قرارداد درج شود، شامل موارد زير است :
فهرست روشهاي رسيدگي توافق شده . •
تصريح اين كه گزارش يافته هاي عيني ، تنها بايد بين اشخاص ي توزيع شود كه در مورد •
روشهاي مزبور توافق كرده اند.
علاوه براين ، حسابرس مي تواند نمو نه اي از گزارش يافته هاي عيني را ك ه ارائه خواهد كرد
نيز پيوس ت قرارداد كند. نمونه چنين قراردادي در پيوست 1 ارائه شده است .
استاندارد خدمات مرتبط ۴۴۰۰
اجراي روشهاي توافقي رسيدگي به اطلاعات مالي
640
برنامه ريزي
13 . حسابرس بايد اجرا ي روشهاي توافقي را چنا ن برنامه ريزي كند ك ه از اِعما ل موثر آ ن
اطمينان يابد.
مستندسازي
14 . حسابرس بايد موضوعات ي را ك ه در فراه م كردن شواهد لاز م براي پشتيباني از گزار ش
يافته هاي عيني و شواهد مربو ط به انجا م شد ن كار طب ق اي ن استاندارد و شراي ط
قرارداد، داراي اهميت است ، مستند كند.
روشهاي رسيدگي و شواهد
15 . حسابرس بايد روشها ي توافقي رسيدگي را اجرا و از شواهد كس ب شده ، به عنوان مبناي
گزارش يافته هاي عيني استفاده كند.
16 . حسابرس مي تواند در اجراي روشهاي توافقي از شيو ههاي زير استفاد ه كند:
پرس وجو و تجزيه و تحليل . •
محاسبه مجدد، مقايسه و ساير كنترلهاي محاسباتي . •
مشاهده . •
بازرسي . •
دريافت تاييديه . •
نمونه گزارش ، حاوي فهرستي از روشهايي كه مي تواند به عنوان بخشي از انجا م قرارداد
اجراي روشهاي توافقي استفاده شود، در پيوست 2 ارائه شده است .
گزارشگري
17 . گزارش اجراي روشهاي توافقي بايد هدف و روشها ي مورد توافق را با جزييا ت كافي و
به گونه اي توصيف كند ك ه استفاده كنندگان بتوانند از نوع و ماهيت و حدود كار انجا م
شده ، شناخت لازم بدست آورند.
استاندارد خدمات مرتبط ۴۴۰۰
اجراي روشهاي توافقي رسيدگي به اطلاعات مالي
641
18 . گزارش يافته هاي عيني بايد موارد زير را دربر گيرد:
الف- عنوان حسابرس مستقل .
ب – مخاطب گزارش – معمولا صاحبكار ي كه حسابرس را برا ي اجراي روشها ي توافق ي
دعوت به كار كرده است .
پ – مشخص كردن عناوين اطلاعات مالي كه روشها ي توافقي درباره آنها اجرا شد ه
است .
ت – تصريح اين كه روشهاي اجرا شد ه ، همان روشهاي توافق شده با مخاط ب گزار ش
است .
ث – تصريح اين كه كار، طب ق استاندارد حسابرس ي “اجرا ي روشهاي توافقي رسيدگي به
اطلاعات مالي ” انجام شده است .
ج – هدف از رسيدگ ي.
چ – فهرست روشهاي رسيدگي اجرا شده .
ح – توصيف يافته هاي عيني ، شامل جزييات هرگونه ايراد يا اشتباه كشف شده .
خ – تصريح اين كه روشهاي رسيدگي اجرا شد ه ، حسابرس ي يا بررس ي اجمالي نيس ت و
بنابراين ، اطميناني نيز اظهار نم يشود.
د – بيان اين كه اگر حسابر س روشهاي اضافي (يعني حسابرسي يا بررس ي اجمال ي ) را
اجرا مي كرد، ممكن بود موارد ديگر ي كشف مي شد ك ه گزار ش آنها ضرور ت
مي يافت .
ذ – تصريح اين كه گزارش بايد منحصرا ب ه اشخاص ي داده شود ك ه در مورد اجرا ي
روشهاي رسيدگي توافق كرده اند.
ر – در صور ت لزوم ، بيان اين موضوع كه گزارش ، تنها ب ه عناصر، حسابها، اقلا م يا
اطلاعات مالي مشخص شده مربوط است و صورتها ي مالي واحد مورد رسيدگ ي
را به عنوان يك مجموعه دربر نم يگيرد.
ز – تاريخ گزارش .
ژ – نشاني حسابرس .
س – امضاي حسابرس .
استاندارد خدمات مرتبط ۴۴۰۰
اجراي روشهاي توافقي رسيدگي به اطلاعات مالي
642
نمونه اي از گزارش يافته هاي عيني ناشي از اجرا ي روشهاي توافقي رسيدگي به اطلاعات
مالي ، در پيوست 2 ارائه شده است .
تاريخ اجرا
19 . اين استاندارد براي حسابرسي صورتهاي مالي كه دوره مالي آن از اول فروردين 1378 و
پس از آن مي باشد، لاز مالاجراست .
استاندارد خدمات مرتبط ۴۴۰۰
اجراي روشهاي توافقي رسيدگي به اطلاعات مالي
643
پيوست ۱
نمونه قرارداد
قرارداد اجراي روشهاي توافقي رسيدگي به اطلاعات مالي
عطف به درخواست … (نام درخواست كننده ) … از اين … (حسابرس ) … براي اجراي روشهاي
توافقي ، درباره … (موضوع مورد رسيدگي ) … كه مورد پذيرش اين … قرار گرفته است ، اين
قرارداد بين … و … كه از اي ن پس به ترتيب “حسابرس ” و “واحد مورد رسيدگ ي/ واحد
درخواست كننده ” ناميده مي شوند با شراي ط زير منعقد مي گردد.
موضوع قرارداد
1 . اجراي روشهاي توافقي و گزارش يافته هاي عيني حاصل از اجرا ي آنها با هد ف … (براي
مثال ، ارائه به مراجع ذيصلاح ) …
تبصره : اين روشها تنها براي كمك در رسيدن به هد ف مزبور اجرا مي شود.
تعهدات حسابرس
2 . اجراي روشهاي توافقي به شرح زير، براساس استاندارد حسابرسي “اجراي روشهاي
توافقي رسيدگي به اطلاعات مالي “:
سربرگ موسسه حسابرسي(حاوينشاني)
نمونه زير برا ي قرارداد اجراي روشهاي
توافقي در ارتبا ط با مطالب اين استاندارد ارائه
شده اس ت كه مي تواند برحسب شرايط و
نيازهاي هر مورد و در صورت ضرورت ، با
كسب نظر مشاور حقوقي تعديل شود .
استاندارد خدمات مرتبط ۴۴۰۰
اجراي روشهاي توافقي رسيدگي به اطلاعات مالي
644
(توصيف نوع و ماهيت ، زمان بندي اجرا و حدود روشهاي ي كه بايد اجرا شود، شامل اشاره
روشن به مدارك و مستنداتي كه مشخصا بايد مورد رسيدگي قرار گيرد، افرادي كه بايد
با آنان تماس گرفته شود و اشخاص ي كه بايد از آنا ن تاييديه دريافت گردد).
3 . اجراي روشهاي ياد شده در بند 2 بالا، به منزله حسابرسي يا بررسي اجمالي نيست و
بنابراين ، هيچ اطميناني نيز اظهار نخواهد شد.
4 . گزارش يافته هاي عيني ، تنها به رسيدگيهاي مندرج در بند 1 قرارداد مربوط مي شود و
صورتهاي مالي شركت را به عنوان يك مجموعه واحد دربر نم يگيرد.
تعهدات واحد مورد رسيدگي
5 . ارائه كليه اطلاعات ، اسناد، مدارك و دفاتر (دستي و يا كامپيوتر ي) مورد نياز برا ي اجراي
روشهاي توافقي .
6 . عدم استفاده از گزارش (يافته هاي عيني ) براي مقاصدي غير از هد ف ياد شده در بند 1
بالا، و توزيع گزارش مزبور منحصرا بين اشخاص ي كه در مورد روشهاي بالا تواف ق
كرده اند.
7 . تامين محل كار، امكانات و تسهيلات مناسب و همچنين ، همكاري كاركنان واحد مورد
رسيدگي در تهيه وارائه صورت ريز و جداو ل تفصيلي مورد نياز برا ي انجام هر چ ه بهتر
موضوع قرارداد.
8 . پرداخت بموقع صورتحسابهاي حق الزحمه .
حق الزحمه
9 . مبناي تعيين حق الزحمه ، مدت كاركرد حسابرسانِ مامور انجام كار است كه متناسب با
پيشرفت كار، صورتحساب مي شود. حق الزحمه ساعتي هر يك از حسابرسان برحسب
تجربه و مهارت و در نتيجه ، ميزان مسئوليتي كه به عهده دارند، متفاو ت است . طبق
استاندارد خدمات مرتبط ۴۴۰۰
اجراي روشهاي توافقي رسيدگي به اطلاعات مالي
645
بررسيهاي به عمل آمده ، حق الزحمه ، شامل حق الزحمه ساعات كار مستقيم ، ساير هزين ههاي
مستقيم (ازقبيل هزينه هاي فوق العاده ماموريت خارج از مركز، اياب و ذهاب ) و سربار
قابل تخصيص ، در مجموع به ميزان … ريال براورد مي شود.
ساير موارد
10 . اين قرارداد از تاريخ مبادله تا … اعتبار دارد.
11 . هرگونه اختلاف طرفين قرارداد در اجراي مفاد آن ، از طريق هياتي سه نفره متشكل از
نماينده واحد مورد رسيدگي / واحد درخواست كنند ه، نماينده حسابرس و يك شخص
مورد قبو ل دو طرف ، حل و فصل خواهد شد.
12 . اين قرارداد در 12 ماده و ي ك تبصره و در 2 نسخه كه هر دو نسخه در حك م واحد است ،
تنظيم و در تاريخ … به امضاي طرفين قرارداد رسيده است .
واحد مورد رسيدگي / واحد درخواست كننده حسابرس

استاندارد خدمات مرتبط ۴۴۰۰
اجراي روشهاي توافقي رسيدگي به اطلاعات مالي
647
پيوست ۲
نمونه گزارش يافته هاي عيني درباره حسابهاي پرداختني
گزارش يافته هاي عيني
به : …(اشخاصي كه حسابرس را دعوت بكار كرده اند)…اين موسسه روشهاي توافق شده زير را در مورد حسابهاي پرداختني شركت نمونه در13 ، به شرح صورت ريز پيوس ت، اجرا كرده است . روشهاي زير ك ه براساس ×× تاريخ 30 مهراستاندارد حسابرسي اجراي روشهاي توافقي رسيدگي ب ه اطلاعات مالي انجام شده است ، تنها بهمنظور كمك به شما در ارزيابي اعتبار حسابهاي پرداختني صورت گرفته است :13 تهيه شد ه توسط شركت نمونه ، درياف ت و ××

1 . تراز حسابهاي پرداختني در تاريخ 30 مهردرستي جمعهاي آن آزمون و مانده آن با حساب مربوط در دفتر كل ، مطابقت شد.،13×× 2 . فهرست تامين كنندگان عمده مواد و كالا و مبالغ بستانكاري آنان در تاريخ 30 مهربه شرح پيوست ، با اسامي و مبال غ مندرج در تراز حسابها ي پرداختني مقايسه شد.13×× 3 . صورت وضعيت مربوط به تامين كنندگان عمده مواد و كالا به تاريخ 30 مهردريافت يا از تامي نكنندگان مزبور درخواس ت شد ماند ه طلب خود را در تاري خ يادشده
تاييد كنند.
4 . صورت وضعيتها يا تاييديه هاي مزبور با مبالغ مندرج در فهرس ت موضوع بند 2 بالا مقايسه
شد. براي اقلامي كه مغايرت داشت ، از شركت نمونه صورت تطبيق دريافت شد.
صورتحسابها، برگه هاي بستانكار و چكهاي در راه با مبالغ بيش از ………. ريال مندرج در
صورتهاي تطبيق ، شناسايي و فهرست شد. دريافت اين صورتحسابها و برگ ههاي بستانكار
سربرگ موسسه حسابرسي (حاوي نشاني )
استاندارد خدمات مرتبط ۴۴۰۰
اجراي روشهاي توافقي رسيدگي به اطلاعات مالي
648
13 و تحوي ل چكهاي در را ه مزبور پس از آ ن تاريخ ، مشخص و ×× پس از تاريخ 30 مهررسيدگي ، و از ضرورت درج آنها در صورتهاي تطبي ق اطمينان حاصل شد.يافته هاي اين موسسه به شرح زير اعلا م مي شود:الف- در مورد بند 1، جمعهاي تراز، درست بود و مانده آن با دفتر كل مطابقت داشت .ب – در مورد بند 2، مبالغ مورد مقايس ه مطابقت داشت .
پ – در مورد بند 3، صور ت وضعيت كليه تامين كنندگان عمده مواد و كالا در تاري خ 30
13 موجود بود. ×× مهر
ت – در مورد بند 4، مبالغ موضوع اين بند مطابقت داشت يا براي مبالغ مورد اختلاف ،
شركت نمونه ، صورتهاي تطبيق تهيه كرده بود كه در آن برگه هاي بستانكار،
صورتحسابها و چكهاي در راه با مبالغ بيش از … ريال ، به استثناي موارد زير، به
گونه اي مناسب منظور شده بود:
(مشخص كردن موارد استثنا)
از آنجا ك ه روشهاي رسيدگي بالا، حسابرس ي يا بررس ي اجمالي نيست ، اي ن موسسه نيز اطميناني
13 اظهار نمي كند. ×× درباره حسابهاي پرداختني به تاريخ 30 مهر
چنانچه اين موسسه روشهاي رسيدگي بيشتري را اجرا م يكرد يا حسابرسي يا بررس ي اجمالي
منطبق با استانداردهاي حسابرسي را انجا م مي داد، احتمالا با موارد ديگري برخورد مي كرد كه
گزارش آنها ضرورت مي يافت .
اين گزارش منحصرا براي دستيابي به هدف مندرج در ابتداي گزارش و به منظور اطلا ع شما
تهيه شده است و نبايد برا ي هدف ديگر يا ارائ ه به سايرين استفاده شود. اين گزارش ، تنها به
حسابها و اقلام مشخص شده در بالا مربوط مي شود و صورتهاي مالي شركت را به عنوان يك
مجموعه واحد، دربر نمي گيرد.
تاريخ موسسه حسابرسي …__