در باره ضوابط به کارگیری شناسایی درآمد حسابداری پیمانکاری بلندمدت چنین بیان می‌دارد:
«زمانی که برآورد مخارج برای تکمیل پیمان و هم‌چنین تعیین میزان پیشرفت عملیات تکمیل قرارداد بلندمدت پیمان به طور معقول و قابل اعتماد، قابل اندازه‌گیری باشد به کارگیری روش درصد پیشرفت کار نسبت به کار تکمیل شده مرجح می‌باشد و چنان‌چه در برآورد ارقام مربوط به مخارج و تعیین میزان عملیات تکمیل پیمان یا در مخاطرات ذاتی[2]، شک و تردید وجود داشته باشد، در اندازه‌گیری و شناسایی درآمد از روش کار تکمیل شده استفاده می‌شود».[3]
طبق اصول پذیرفت شده حسابداری، در صورت احراز شرایط زیر تعیین میزان درآمد و هزینه به روش درصد پیشرفت کار انجام می‌گیرد:[4]شناسایی درآمد حسابداری پیمانکاری
- حقوق، مسئولیت قابل اجرا در پیمان، شرایط و مبلغ پیمان به گونه‌ای مشخص برای طرفین (پیمانکار، کارفرما) به صراحت قابل تعیین باشد.شناسایی درآمد حسابداری پیمانکاری
- تأمین ایفای تعهدات پیمان برای کارفرما قابل انتظار باشد.
- تعهدات پیمان برای پیمانکار به طور کامل قابل اجرا باشد.
علاوه بر تأمین شرایط احراز سه‌گانه فوق در صورتی که:
– اجرای عملیات پیمانکاری کوتاه مدت و در یک چرخه عادی عملیات یا یک دوره مالی تکمیل شود.شناسایی درآمد حسابداری پیمانکاری
– شرایط دستیابی لازم برای استفاده از روش درصد پیشرفت کار برای شناسایی درآمد و هزینه امکان‌پذیر نباشد.
– مخاطرات ذاتی پیمان فراتر از مخاطرات عادی[5] (احتمال زیان واحد پیمانکاری) تجاری باشد.شناسایی درآمد حسابداری پیمانکاری
n اندازه‌گیری میزان پیشرفت کار
معیار تعیین اندازه‌گیری میزان پیشرفت کار بر مبنای روش‌های متداولی که در قراردادهای بلندمدت پیمانکاری وجود دارد، به شرح زیر است:
الف – اندازه‌گیری بر اساس ورودی‌های پیمان[6]
این گونه اندازه‌گیری‌ها در ارتباط با هزینه‌ها یا اقدامات تخصیص یافته به یک پروژه جهت تکمیل صورت می‌گیرد. در این‌گونه موارد، میزان پیشرفت کار با مقایسه هزینه‌های انجام شده به کل هزینه‌های برآوردی پیمان یا با مقایسه ساعات کار مصرف شده به کل ساعات کار مورد نیاز جهت تکمیل پیمان یا مواد مصرفی سبت به کل مواد مورد نیاز جهت تکمیل، بدست می‌آید.
برخی از هزینه‌های انجام شده به ویژه در مراحل اولیه پیمان که پرداخت آن ضروری بوده و مربوط به کل پیمان می‌باشد (مانند هزینه قراردادهای فرعی [8] برای کاری که هنوز انجام نشده یا مواد خریداری پیش ساخته اما هنوز نصب نشده …)
می‌بایست در محاسبات تعیین میزان پیشرفت کار مورد توجه قرار گرفته و نباید جزء هزینه‌های تحقق یافته منظور شود.
عملیات اجرایی ساخت در پایان سال 3×13 تکمیل و تحویل کارفرما گردید، هزینه‌های واقعی و برآوردی پیمان جهت تکمیل در پایان هر سال در جدول شماره (1-3) نشان داده شده، که چگونگی برآورد درصد پیشرفت کار بر اساس روش «هزینه بر هزینه» به شرح زیر نشان داده خواهد شد:
بیانیه شماره 45، بولتن تحقیقات حسابداری[1] در باره ضوابط به کارگیری شناسایی درآمد پیمانکاری بلندمدت چنین بیان می‌دارد:
– با توجه به متن بیانیه شماره 58، تغییرات انجام شده در گزارشگری جدید می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
الف- 1- عنوان گزارش حسابرسی
2- تعداد بندهای گزارش حسابرسی از 2 بند به 3 بند
3- واژه حسابرسی به جای واژه رسیدگی
ب- 1- تعداد بندهای گزارش حسابرسی از 2 بند به 3 بند
2- تعیین مسئولیت حسابرسان و تعیین مسئولیت مدیران واحدهای اقتصادی
ج- 1- عنوان گزارش حسابرسی
2- تعداد بندهای گزارش حسابرسی از 2 بند به 3 بند
3- واژه حسابرسی به جای واژه حسابرسی
4- صورت گردش وجوه نقد به جای صورت تغییرات در وضعیت مالی
5- تعیین مسئولیت حسابرسان و تعیین مسئولیت مدیران واحدهای اقصتادی
د- 1- واژه حسابرسی به جای واژه رسیدگی
2- صورت گردش وجوه نقدی به جای صورت تغییرات در وضعیت مالی
5- احتمال خطر حسابرسی در سطح یک حساب دارای اجزاء زیر می‌باشد:شناسایی درآمد حسابداری پیمانکاری
الف- 1- احتمال خطر ذاتی ب- 1- احتمال خطر ذاتی
2- احتمال خطر کنترل 2- احتمال خطر کنترل
3- احتمال خظر عدم کشف
ج- 1- احتمال خطر کنترل د- 1- احتمال خطر ذاتی
2- احتمال خطر عدم کشف 2- احتمال خطر عدم کشف
6- حسابرسی به جای استفاده از یکی از چهار اظهارنظر حرفه‌ای در گزارش‌های حسابرسی، می‌تواند یکی از حالات زیر را حسب مورد انتخاب نماید:
الف- انتخاب 2 اظهارنظر به جای 1 اظهارنظر
ب- انتخاب 3 اظهارنظر به جای 1 اظهارنظر
ج- حسابرس فقط مجاز به انتخاب یکی از انواع اظهارنظر حرفه‌ای می‌باشد.
د- هیچکدام
7- میزان شواهد حسابری با ریسک عدم کشف رابطه ……… دارد.
الف- مستقیم ب- مستقیم و معکوس ج- معکوس د- هیچکدام
8- ریسک عدم کشف ناشی از بررسی‌های تحلیلی با ریسک عدم کشف ناشی از سایر آزمونهای محتوی رابطه ……… دارد.
الف- مستقیم ب- معکوس ج- مستقیم و معکوس د- هیچکدام
9- با بالا بردن درصد آزمونهای تحلیلی ……… از سایر آزمونهای محتوی چشم‌پوشی کرد.
الف- نمی‌توان ب- می‌توان ج- تحت شرایطی می‌توان د- هیچکدام
10- وضع و استقرار سیستم کنترلهای داخلی در واحدهای اقتصادی از وظایف ……… می‌باشد.
الف- مجمع عمومی ب- واحد مالی
ج- مدیریت واحد اقتصادی د- بازرس و حسابرس
11- نتیجه آزمون رعایت روش‌ها تعیین کننده درصد میزان رسیدگی به ……… می‌باشد.
الف- آزمون شناخت کنترلها ب- آزمونهای محتوی
ج- ارزیابی کنترلها د- هیچکدام
12- با توجه به عوامل:
ریسک عدم کشف DR ریسک ذاتی IR
ریسک قابل پذیرش AAR ریسک کنترل CR
1- AAR=IR+CR+DR 2- DR´CR+IR=AAR
3- DR+CR´IR=AAR 4- DR´CR´IR=AAR
13- از چهار عامل IR, AAR, DR و CR دو عامل زیر در ید و اختیار حسابرس نمی‌باشد؟
الف- DR و CR ب- IR و AAR ج- IR و CR د- DR و AAR
14- بندهای شرط گزارش حسابرسان که موجب مشروط شدن گزارش آنها می‌گردد، معمولاً یکی از موارد زیر و یا مجموعی از آنها می‌باشد.شناسایی درآمد حسابداری پیمانکاری
الف- بندهای عدم توافق و بندهای ابهام ب- بندهای عدم توافق
ج- بندهای ابهام د- بندهای تاکید (توضیحی)
15- در گزارشگری جدید (بیانیه شماره 58) جایگاه بند تأکید (توضیحی) ……… می‌باشد.
الف- قبل از بند اظهارنظر ب- بعد از بند اظهارنظر
ج- قبل و یا بعد از بند اظهارنظر د- هیچکدام
16- گزارش حسابرسان می‌تواند به صورت ……… تهیه و ارائه گردد.
الف- کوتاه ب- تفصیلی ج- کوتاه و یا تفصیلی د- هیچکدام
17- حسابرس می‌تواند به صورت حسابرسی ……… و حسابرسی ……… مطرح باشد.
الف- مالی و مالیاتی ب- مالیاتی و عملکرد مدیریت
ج- کوتاه و تفصیلی د- مالی و عملکرد مدیریت
18- در مواقعی که هم شرایط مردود نمودن گزارش حسابرسی و هم شرایط عدم اظهارنظر در مورد گزارش حسابرسی وجود داشته باشد، حسابرس ……… ارائه می‌نماید.
الف- گزارش خود را با انتخاب عدم اظهارنظر
ب- گزارش خود را با انتخاب اظهارنظر مردود
ج- در مورد انتخاب اظهارنظر مردود و عدم اظهار نظر متخیر بوده، پس بنابراین به میل خود یکی از آنها را انتخاب می‌کند.شناسایی درآمد حسابداری پیمانکاری
د- هیچکدام
19- ابهام در حسابرسی به ……… و ……… تقسیم می‌شود.
الف- ابهام ذاتی و محدودیت در رسیدگی ب- ابهام ذاتی و خطر ذاتی
ج- ابهام ذاتی و خطر کنترل د- هیچکدام
20- حسابرس با عدم دریافت پاسخ تاییدیه‌های ارسالی به صورت ……… برخورد می‌نماید.
الف- عدم توافق
ب- محدودیت در رسیدگی و عدم توافق به صورت توأم
ج- محدودیت در رسیدگی
د- هیچکدام
21- در گزارش حسابرس در بند اظهارنظر معمولاً ابتداء بندهای ……… و بعداً بندهای ……… درج می‌گردد.
الف- ابهام، عدم توافق ب- عدم توافق، ابهام
ج- عدم توافق، تاکید د- هیچکدام
22- در حسابرسی ضمنی کنترلهای داخلی واحد مورد رسیدگی مورد …… و …… قرار گرفته و سپس نتیجه کار به صورت …… ارائه می‌گردد.شناسایی درآمد حسابداری پیمانکاری
الف- شناسایی، ثبت، نامه مدیریت ب- ثبت، ارزیابی، گزارش حسابی
ج- شاسایی، ثبت، ارزیابی، نامه مدیریت د- هیچکدام
23- در حسابرسی ……… موضوع ……… مطمح نظر می‌باشد.
الف- نهایی، اثبات اقلام
ب- مالیاتی، مالیات
ج- ضمنی، بررسی کنترلهای داخلی واحد مورد رسیدگی
د- هیچکدام
24- در نحوه کلی در حسابرس مبنی بر ریسک (خطر) موارد زیر مطمح نظر می‌باشد.
الف- اهمیت، ریسک حسابرسی، خطر کنترل، خطر ذاتی
ب- اهمیت، ریسک حسابرسی، خطر کنترل، خطر ذاتی، خطر عدم کشف
ج- اهمیت، ریسک حسابرسی، خطر کنترل
د- اهمیت، ریسک حسابرسی، خطر عدم کشف
25- امروزه حسابرسان به عوامل زیر توجه خاصی دارند:
الف- به دست آوردن کاملترین شواهد فارغ از تحمیل هر گونه هزینه سنگین حسابرسی و یا به عبارتی به دست آوردن شواهد مورد نیاز با صرف هر میزان هزینه و وقت
ب- به دست آوردن شواهد با استفاده از کامپیوتر
ج- پایین آوردن هزینه حسابرسی، کوتاه نمودن زمان حسابرسی، به دست آوردن کاملترین شواهد
د- هیچکدام
