اصل و ترجمه نامه سازمان حسابرسي و پاسخ بنياد استانداردهاي بين المللي گزارشگري مالي
جناب آقاي هانس هوگرورست
طبق مصوبه مجمع عمومی سازمان حسابرسی به عنوان مرجع رسمی تدوین استانداردهاي حسابداري در ایران، کلیه
شرکتهاي بزرگ پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، بانکها و شرکتهاي بیمه ملزم هستند صورتهاي مالی خود را
براي دوره مالی که از اول فروردین سال 1395 (بیستم مارس سال 2016 ) شروع می شود ، بر اساس استانداردهاي
بین المللی گزارشگري مالی تهیه کنند.
در ارتباط با تهیه صورتهاي مالی بانکها بر مبناي استانداردهاي بین المللی گزارشگري مالی ، در دو مورد بین بانک
مرکزي (نهاد ناظر بر بانکها) و سازمان حسابرسی (نهاد تدوین کننده استانداردها) اختلاف نظر وجود دارد و
تهیه کنندگان صورتهاي مالی و حسابرسان را با چالشهایی مواجه کرده است.
سابقه
در جمهوري اسلامی ایران، عملیات بانکداري بر اساس قانون بانکداري اسلامی (قانون عملیات بانکی بدون ربا) انج ام
می شود. طبق این قانون، بانک سپرده هاي سرمایه گذاري مدت دار را از سپرده گذاران دریافت می کند و این منابع را
همراه با منابع خود بانک به منظور اعطاي تسهیلات در چارچوب عقود اسلامی، مورد استفاده قرار می دهد. طی دوره
مالی به هر یک از سپرده هاي سرمایه گذاري مدت دار، بر اساس مبلغ سپرده و دوره زمانی سپري شده از قرارداد
سپرده، سود علی الحساب ثابتی پرداخت می شود. با توجه به ترکیب منابع بانک و منابع دریافتی از سپرده گذاران، سود
تسهیلات مالی اعطاشده به عنوان درآمد مشاع در نظر گرفته می شود و در صورتی که سهم سپرده گذاران از
درآمدهاي مشاع بیش از سود علی الحساب پرداختی باشد، مبلغ مازاد پس از کسر حق الوکاله بانک (بابت خدمات
ارائه شده) بین سپرده گذاران تقسیم می شود. اگر سهم سپه ر د گذاران از درآمدهاي مشاع کمتر از سود ثابت
علی الحساب باشد، سود ثابت پرداختی، قطعی تلقی می شود.
دیدگاه بانک مرکزي
از دیدگاه بانک مرکزي جمهوري اسلامی ایران به عنوان نهاد ناظر و مقررات گذار سیستم بانکی ، به دلیل نقش
سپرده گذاران و مشارکت آنها در درآمدهاي مشاع:
مبلغ اصل سپرده هاي سرمایه گذاري مدت دار و سود مربوط به آن، باید در یک طبقه جداگانه بین بدهیها و
.( حقوق مالکانه منعکس شود (مانند پیوست 1
1– ‘re.. ~· 1 s~ t h t s~ , .t r. r. r v. h– c, ~ – 1 – L C· .c- .c- 0
.t· “t 1.. ·r “‘ .t -~ l U>[‘ ~-:- £ ~ l ~
~ e ~ .c- <;. ~. c, l U> r- l
[.
t, “-~ C· u. ) ~ ~ – r c, ·(
“-•· r – b c, ‘ }:’\\ 0 V) :[ c, C • “- • C_:_ ‘ c, 1 ~, t. & l ~ ~ ‘. f ~ ,c- l “– Ci_ 0 i!. f5 ~ (· ~ .
~ \ ~t ‘”· ~· E ~ r 1: ~- .- E t ;- {. t l r ~ t ~ :r s· ~ r ,·. ~ “‘ ~ -z· 1·
._ c., ·. ,[ ‘- f-• 1. ‘t t (;., “‘ t 7;: ft e, •
-~ C'”‘ ,[ ~ t ~\ 1 ,f; G_,. “– { ~ t.. [.”” ~ C_:_
‘r . ~ { ,t u. .r “- ~· : C· c,· r C t ~ b b (.. – V\\ – V) • •
~. I….~ ~ ‘c U> \, .e- .f:- ~ l:· & I….= f. .
.e C· . l t°” f’ b ~ “- ~ J;- f;, tt .l
~ ~- ~. ~ <;. – b 1 { ~ r ~’ i ··~ ~
h ~ (. u & 0 .c- <;. I…. “– V) 1 · .~,
r”: .e- t· ~ L r. G. f [_ f:- 1 J-: ·~ t ‘c,
to, [. c, l “- r F c, i;- l ~. l·· C· c, “
. ,c- c, ~ ,e· J 1 I; ~ ·ir- ~ ~ . l•· l 1 ~ C_:_ ~ l:· 1: I…. • c, r: It Ci. ~ c, {;. [
I….- ~: t f ~ – c, =l l:· ~ ); ~ t. l•· b, Ci_
c, r ~ (· .b <;. k tn ~ l ~ – r
“– ·~ .{.. “- ,. 1…._ .c- b “-= t C_:_ Ci_ – .l> Ci_ ~
C, ,f; t ~ .f:- ~ [• : p.. I ~. b <;. e-n b (:
~ t .c- .c- r Co: h Ci. h r I…. ~ I….
V· 1….=: rr, ‘-c, & ~ _: I ..:: [ .e- V) (YI <;.
): 0 f ~ t ~ ~ __ .. ~· ‘- f :f. t f :f. 1
~ r. <;. ‘c, 1 [ .~ -r c, ~ .c, 1 G.. ~ 1 r
1- f ~ fc, f r & :~ ~. 1, 1- {‘ f ~ c. ‘t “-_, c. c, c, b ~ c_ ‘f – r “-_, ! r
I • V IC- I…._ U, • l c • r.\ V • ~ I..,.•
-“b J’ ~ ~ ~ “-• (· f:-. (• G,, ~ t U> V\i .~ “-· ~ “– t, ·•v l C· ~ “- · r: l ‘f., \ .t r.: r. o – .t c,
~\ – .c- [ I….= c, t L I….- \) r. ~ ‘{L ~ V\i ~· ,f; t
l’ .e- ts- ~· t ~ r::: ~ n l fi ~ o k ~· .c-
., f ·V [. Ci_ ~\ , ~ · · c.\’ ~ ~ ~l ~ c,. i ~\ :: c’ b c, S “‘- r- { 1f r ~ c, f – v G. te
c~ ~. · “‘ (: 1 t (/ Ci_ .f:- I….= ~ r ,r – ~ 1 “‘-: b
[i. ·c, ~ ‘-“_ 1 1 ‘-v ‘[, [ f [· ( ci;- c., l \£ f’ 1 } ~-‘-
. l & c, L 1 “- l;. € b “-· C'”‘ ~ – 1 b ·h· t
– ~~ V· ,r\ c, .c-~ [ “-‘ J· ~~ r l ‘r l. .f: ~ ~ 1 .e- v I…. ‘f ~. V) 0 ~ I…. u, C,• (;. ~ ‘°’-:- C_:_ c;”° , ~ b l!, ·• ~\ V\i O c, ~ .
“- . e,;. e: h c, ~ 1 1 l,: f; Ci C· t .{. –t L. ” • • c, (___ .c- 1…. ‘ L – ‘ o – ,-i. • • c, b – c, ,1; I…. r V· .:f:-· E .e- [ ~\ . V\ c~, . ~\ I….~ ” t ~
«In the name of God»
AUDIT ORGANIZATION
Audit Organization of the Islamic
Republic of Iran
7, Shahid Ahmadian St., Khaledslamboli
Ave., Tehran, Iran.
Tel: +98-82182100
Fax: +98-88722435
www.audit.org.irgdom
30 Cannon Street,
London, EC4M 6XH,
United Kingdom
Dear Hans Hoogervorst
3 Cannon Street
London, EC4M 6XH According to the approval of the Board of Directors of Audit Organization (the authorized body for developing
accounting standards in Iran), and thereafter, all large companies listed in Tehran Stock Exchange (TSE), Banks
and Insurance Companies are required to prepare their financial statements for fiscal year beginning from
1395/01/01 (20th March, 2016) in accordance with International Financial Reporting Standards.
With respect to preparation of bank’s financial statements in accordance with IFRSs, two cases of disagreement
exist between Central Bank of Islamic Republic of Iran (as banks’ supervisory body) and Audit Organization (as
the standards setting body) which consequently brings many challenges to auditors and preparers of financial
statements.
Background
In Islamic Republic of Iran, banking operations are performed based on Islamic banking law (non-interest
banking). According to this law, a bank receives termed investment deposits from its depositors and utilizes
these resources, together with its own genuine resources, in order to provide facilities to its customers based on
defined Islamic contracts. Throughout financial period, a fixed provisional interest is paid to each termed
investment deposits based on the amount of the deposit and the duration of time passed from the deposit
contract. Regarding the composition of banks’ genuine resources and resources received from depositors,
interest from financial facilities provided is considered as joint income and if the amount exceeds provisional
interest, the excess is shared between depositors, less any costs related to bank’s agency fees (for services
provided). When depositors’ share from joint interest is less than fixed provisional interest, the fixed interest
paid is considered as certain.
Central Bank’s point of view
According to CBI’s point of view as a supervisory and statutory body of banking system of Iran, due to
depositors’ role and their participation in joint income:
First, the principal amount of termed investment deposits and the related interest should be reflected in a
separate classification, between liabilities and equity (as per appendix 1).
Second, apart from income statement, another basic financial statement,” statement of termed investment
deposits performance” should be added to the set of financial statements (as per appendix 2) in which bank’s
share as well as depositors’ share from joint income are presented respectively.
It should be noted that in CBI’s opinion, depositors are the chief resource providers for banks and hence, main
users of financial statements. Moreover, joint income is presented in income statement as Revenue from
facilities provided and deposits interest is reported as expense.
Audit Organization’s point of view
According to Audit Organization’s point of view, as the authorized body for setting accounting standards in
Iran, in execution of International Financial Reporting Standards, assets, liabilities, and equity should be
presented in the statement of financial position and presenting another element, a fourth element, between
liabilities and equity is not admitted. The nature of termed investment deposit and the method applied in paying
the related interest are both in alignment with the definition presented for liability; and consequently, these
items should be reported under bank’s liabilities. In addition, complete set of financial statements are defined in
IAS 1 and no more statement should be added to this set. Presenting statement of termed investment deposits
will result in double presentation of joint income and depositors’ share from joint income (once income
statement and the other in statement of termed investment deposits performance). Accordingly, the Organization
believes that depositors’ share from joint income should be presented as a note to income statement, rather
than a basic financial statement.
Please inform us about your opinion regarding the issues discussed, as your opinion is regarded as the final
solution by both sides.
We appreciate your swift response due to the urgency of the matter and thank you in advance for your kind
cooperation.
Yours sincerely
28 اکتبر سال 2017
جناب آقاي اکبر سهیلی پور
از شما بابت نامه ارسالی به هانس هوگرورست در تاریخ 24 ژوئن سال 2017 سپاسگزاري می کنم.
عذرخواهی مرا بابت تأخیر در پاسخ به نامه بپذیرید. ما چندین بار تلاش کردیم تا درباره موضوع طرح شد،ه از
طریق تماس تلفنی یا پست الکترونیکی با همکاران شما ارتباط برقرار کنیم. اما موفق نشدیم . خوشبختانه این
شانس را داشتیم که آقاي بزرگ اصل و همکار ایشان را در سمینار خود در دبی در اکتبر سال 2017 ملاقا ت
کنیم و ایشان به ما اطلاع دادند بهتر است که به نامه شما پاسخ مکتوب بدهیم .
لازم به ذکر است که ما همواره تمایل داریم درباره موضوعات فنی بحث و گفتگو داشته باشیم، اما درباره مسائلی
که بین اشخاص در ارتباط با معاملات خاص پیش می آید، دخالت نمی کنیم. ام ا درباره موضوع مطرح شده م ا
متوجه شدیم که سؤال شما کاملا به درك بهتر برخی الزامات استانداردهاي بین المللی گزارشگري مالی مربوط
است و به معاملاتی خاص اشاره ندارد. بر این اساس، ما الزامات مربوط در استانداردهاي خود را در خصوص سؤال
شما به صورتی شفاف بیان می کنیم .
در ارتباط با طبقه بندي اقلام در صورت وضعیت مالی، به پاراگراف 11 استاندارد بین المللی حسابداري 32 ابزارهاي
مالی: ارائه اشاره می شود که در آن ابزار مالکانه به عنوان قراردادي تعریف شده است که شواهدي از منافع
باقیمانده در داراییهاي واحد تجاري پس از کسر بدهیهاي آن فراهم می کند. در نتیجه، صورت وضعیت مالی که
طبق استانداردهاي بین المللی گزارشگري مالی تهیه می شود شامل داراییها، بدهیها و حقوق مالکانه است و
اقلامی غیر از این سه طبقه را در بر نمی گیرد .
در ارتباط با صورتهاي مالی، بند 10 استاندارد بین المللی حسابداري 1 ارائه صورتهاي مالی تصریح می کند ک ه
مجموعه کامل صورتهاي مالی شامل موارد زیر است:
الف. چهار صورت مالی اصلی صورت وضعیت مالی به تاریخ پایان دوره، صورت سود یا زیان و سایر اقلام
سود و زیان جامع براي دوره، صورت تغییرات در حقوق مالکانه و صورت جریانهاي نقدي براي دوره؛
ب. یادداشتهاي توضیحی؛
پ. اطلاعات مقایسه اي؛
ت. صورت وضعیت مالی به تاریخ ابتداي دوره قبل در شرایطی خاص.
1
بند 11 استاندارد بین المللی حسابداري 1، واحد تجاري را ملزم می کند که تمام صورتهاي مالی در مجموعه کامل
صورتهاي مالی را با اهمیت یکسان ارائه کند .
از دیدگاه من، مجموعه صورتهاي مالی طبق استانداردهاي بین المللی گزارشگري مالی، نمی تواند شامل صورتی
بیش از موارد فهرست شده در بند 10 استاندارد بین المللی حسابداري 1باشد. با وجود این، در بند 112 استاندارد
بین المللی حسابداري 1 تصریح می شود که اطلاعاتی که باید به موجب استانداردها افشا شود و در جاي دیگري از
صورتهاي مالی ارائه نشده است، در یادداشتهاي توضیحی ارائه می شود. همچنین اطلاعاتی که واحد تجاري در
جاي دیگري از صورتهاي مالی ارائه نکرده است اما براي درك هر یک از صورتهاي مالی ضروري به نظر می رسد
در یادداشتهاي توضیحی افشا می گردد. بر این اساس، واحد تجاري ممکن تا س در یادداشتهاي توضیحی
اطلاعاتی ارائه کند که به موجب استانداردهاي بین المللی گزارشگري مالی الزامی نشده است اما این اطلاعات به
درك صورتهاي مالی کمک می کند.
امید است پاسخ ارائه شده سودمند باشد.
با احترام
هنري ریس
مدیر فعالیتهاي پذیرش و پیاده سازي
2
