هدف‌های حسابرسان از حسابرسی استهلاک
همان گونه که پیشتر آمد، استهلاک، بیشترین رابطه را با هدف‌های حسابرسی ارزشیابی یا تخصیص دارد. حسابرسان برای دستیابی به این هدف، مبالغ و روش‌های استهلاک مورد استفاده را رسیدگی می‌کنند تا (الف) پذیرفته شده بودن روش‌های مورد استفاده، (ب) یکنواختی کاربرد روش‌های مزبور و (پ) درستی و دقت محاسبات لازم تحت هر روش را تعیین نمایند. برنامه حسابرسی استهلاک که در زیر می‌آید، تصویر روشنتری از هدف‌های حسابرسان را به دست می‌دهد.حسابرسی استهلاک
برنامه حسابرسی- هزینه استهلاک و استهلاک انباشته
رئوس آزمون‌های محتوای مربوط به بررسی استهلاک که در زیر می‌آید، به اندازه کافی به تفصیل بیان شده است که گویا باشد؛ در نتیجه، هر نکته آن دیگر به تفصیل تشریح نمی‌شود. در هر حال تکنیک‌های لازم برای آزمون ذخیره استهلاک منظور شده برای سال مورد رسیدگی و تجزیه و تحلیل حساب استهلاک انباشته، بیدرنگ پس از هر مورد برنامه حسابرسی ارائه می‌گردد.
- سیاست استهلاک شرکت را در دستورالعمل‌های آن یا هر دو دستورالعمل دیگر مدیریتی شرکت بررسی کنید. متناسب بودن روش‌های مورد استفاده برای تخصیص بهای تمام شده دارایی‌های ثابت را در طول عمر مفید آنها، تعیین کنید.
الف- درباره نوبت‌های کار اضافی یا سایر شرایط مربوط به لزوم تولید بیش از حد عادی که ممکن است تعدیل نرخ‌های عادی استهلاک را سبب شود، پرس و جو کنید.
ب- احتمال ضرورت شناسایی نابابی ناشی از نوآوری یا پیشرفت‌های اقتصادی را با مدیریت شرکت مطرح کنید؛ برای مثال، فرض کنید یک کامپیوتر جدید و پیشرفته به بازار عرضه شده است که نیازهای شرکت را به مراتب بهتر از کامپیوتر موجود برآورده می‌کند. آیا باقی‌مانده عمر مفید برآوردی کامپیوتر موجود باید با توجّه به این پیشرفت فنی، مورد تجدید ارزیابی قرار گیرد؟
صورت تجزیه و تحلیل استهلاک انباشته مربوط به هر گونه عمده دارایی‌ها (طبق حساب‌های کنترل در دفتر کل) را که حاوی مانده ابتدای دوره، استهلاک طی سال، برکناری‌ها و مانده آخر دوره باشد، از صاحبکار دریافت یا خود، تهیه کنید.حسابرسی استهلاک
الف- مانده‌های ابتدای دوره را با کاربرگ‌های حسابرسی سال قبل مقایسه کنید.حسابرسی استهلاک
ب- از مطابقت مجموع استهلاک انباشته ثبت شده در حساب‌های معین دارایی‌های ثابت با حساب‌های کنترل مربوط در دفتر کل اطمینان حاصل کنید.
ذخیره استهلاک را اثبات کنید.
الف- نرخ‌های استهلاک به کار گرفته شده در سال جاری را با نرخ‌های سال قبل مقایسه و هر گونه اختلاف را پی‌جویی کنید.
کاهش استهلاک انباشته بابت دارای‌های کنار گذارده شده را بازبینی و اثبات کنید.
الف- کاهش‌ها را به کاربرگ تجزیه و تحلیل دارایی‌های کنار گذارده شده در طول سال ردیابی کنید.ب- درستی میزان استهلاک انباشته را در تاریخ برکناری دارایی‌ها آزمون کنید.
آخرین گزارش تشخیص مالیات شرکت صاحبکار، را از لحاظ استهلاک مورد بررسی قرار دهید. مواردی را مشخص کنید که صاحبکار، ذخیره استهلاک یا نرخ آن را به منظور مطابقت با مقررات مالیاتی، تغییر داده است.
بررسی‌های تحلیلی را در مورد استهلاک اجرا کنید.
الف- نسبت هزینه استهلاک را به جمع دارایی‌های ثابت محاسبه و با نسبت سال قبل مقایسه کنید.
ب- نسبت استهلاک انباشته را به دارایی‌های مربوط محاسبه و با نسبت سال قبل آن مقایسه کنید. هر گونه را انحراف عمده از برنامه‌های عادی استهلاک شرکت با عضو مناسبی از مدیریت شرکت مطرح کنید.
آزمون ذخیره استهلاک
اهمیت تعیین منطقی بودن کل مبلغ هزینه استهلاک، که معمولاً یک مبلغ عمده در صورت سود و زیان است، مورد تأکید بسیار قرار گرفته است. آزمون کلی ذخیره استهلاک سال مستلزم اجرای موارد زیر توسط حسابرسان است:حسابرسی استهلاک
- فهرست مانده حساب‌های مختلف دارایی‌ها را در ابتدای دوره تهیه کنید.
- دارایی‌های کاملاً مستهلک شده را از لیست کسر کنید؛ چون این گونه دارایی‌ها دیگر مستهلک نمی‌شود.
- نصف دارایی‌های اضافه شده در طول سال را به لیست اضافه کنید.
- نصف دارایی‌های کنار گذارده شده طی سال، به جز دارایی‌های کاملاً مستهلک شده، را از لیست کسر کنید.حسابرسی استهلاک
