تردید حرفه ای حسابرس

تردید حرفه ای حسابرس

سند حاضر به وسیله کارگروه تردید حرفه ای آماده شده است. این کارگروه از نمایندگان هیئت استانداردهای بین المللی حسابرسیو هیئت استانداردهای (IAESB) هیئت استانداردهای بی نالمللی آموزش حسابداری ،(IAASB) و اطمینا نبخشی

تشکیل گردیده است. (IESBA) بی نالمللی اخلاق حرفه ای برای حسابداران

این سند به الزام، انعکاس دهنده دیدگاه های هیئتهای یادشده نبوده است، شک لدهنده یک بیانیه اجرایی نیست و استانداردهای

(the Code) بی نالمللی هیئت استانداردهای بین المللی حسابرسی و اطمینان بخشی، آیین اصول اخلاقی برای حسابداران

هیئت استانداردهای بی نالمللی اخلاق حرف های برای حسابداران یا استانداردهای بی نالمللی آموزشی هیئت استانداردهای بین المللیآموزش حسابداری را اصلاح، تمدید یا لغو نم یکند.ب هسوی تردید حرف های ارتقایافته

مشاهده های کارگروه تردید حرف های، زیرمجموعه هیئت استانداردهای

بین المللی حسابرسی و اطمینان بخشی، هیئت استانداردهای بین المللی آموزش

حسابداری و هیئت استانداردهای بین المللی اخلاق حرفه ای برای حسابداران

24 فدراسیون بی نالمللی حسابداران

شماره 92 دی 1396

فدراسیون بی نالمللی حسابداران

تردید حرفه ای در بطن حسابرسی با کیفیت قرار دارد

در سال 2015 ، هیئت استانداردهای بین المللی حسابرسی و اطمینان بخشی، هیئت استانداردهای بی نالمللی اخلاق حرف های برایحسابداران و هیئت استانداردهای بی نالمللی آموزش حسابداری، کارگروهی کوچک از نمایندگان خود تشکیل دادند تا دیدگا ههای موجوددرباره چگونگی یاری رسانی بیشتر هرکدام از مجموعه استانداردهای بی نالمللی سه هیئت نسبت به تقویت درک و اطمینان بخشی مفهوم
تردید حرفه ای ب ههنگام کاربرد در عملیات حسابرسی را تنظیم کنند.

تردید حرف های روشی است که دربرگیرنده یک ذهن پرسشگر و ،(ISA 200) طبق استاندارد بی نالمللی حسابرسی شماره 200

گوش ب هزنگ برای شرایطی می باشد که ممکن است نشا ندهنده تحریفهای ممکن در نتیجه اشتباه یا تقلب باشد و نیز یک ارزیابی انتقادی

نسبت به شواهد حسابرسی است.

اکنون، موضوع تردید حرف های در ملاحظات راهبردی هر کدام از هیئتها جایگاه والایی دارد و هر سه هیئت اقدامهای مهمی در ارتباط با تردید

حرفه ای انجام می دهند. این سه هیئت، در مشورت با یکدیگر، به درک فرصتها برای اقدامهای کوتاه مدت و هم زمان و ضرورت توجه به مسائل

درازمدت می پردازند.

با توجه به تأثیر افزایش پیچیدگی کسب وکار و گزارشگری مالی، موضوع اهمیت تردید حرف های، دربرگیرنده استفاده بیشتر از براورد و قضاوت

مدیریت، تغییرها در الگوی کسب وکار در نتیجه پیشرفتهای مربوط به فناوری و تکیه اساسی مردم به گزارشگری مالی قابل اطمینان، می باشد.

این سند به ارائه چندین مورد از مشاهد ههایی م یپردازد که بنابر نظر کارگروه، اهمیت زیادی در ارتقای اطمینان بخشی تردید حرف های در

حسابرسی دارند. مشاهده ه ای صور تگرفته بر مبنای بازخوردهای دریافتی رسمی و غیررسمی هیئتها، درونداد حاصل از تحقیقهای دانشگاهی و

اید ههایی ناشی از دیگر دیدگاه های ارائه شده، تهیه گردیده است که همگی با هدف ارتقای به کارگیری تردید حرفه ای انجام شده اند.

سند پیش رو، همچنین اقدامهایی که سه هیئت با توجه به تردید حرف های و ارتباط آن با حسابرسان انجام داده اند را مطرح م یکند. برای

دیگر حسابداران حرف های، این پرسش مطرح شده است که آیا جنبه های مختلف مفاهیم مربوط به تردید حرف های برای آنان نیز مربوط

است؟ در این باره، به اقدامهای انجام شده از سوی هیئتهای مربوط نیز اشاره گردیده است.

مشاهده های مهم ما تاکنون

-1 در بطن به کارگیری تردید حرفه ای، توجه فزاینده به هشیاری و تیزبینی درکسب وکار قرار دارد

در محیط کسب وکار پیچیده امروز که ب هسرعت در حال تغییر است، داشتن هشیاری و تیزبینی در کسب وکار ضروریست. برای نمونه، داشتن

دانش کافی از الگوی کسب وکار کارفرما و شایستگیهای حرفه ای قدرتمند، همراه با داشتن درکی قوی از استانداردها و قوانین و مقررات

مربوط، به تردید حرفه ای قوی منجر م یشود. در این میان، آموزش و استمرار و تعلیم مؤثر نیز همچنان حیاتی هستند.

-2 عوامل محیطی می توانند بر توانایی به کار بستن تردید حرفه ای اثر بگذارند

تردید حرفه ای ممکن است با موانعی از جمله تعیین مهلت زمانی فشرده برای گزارشگری مالی و محدودیت منابع، موازین اخلاقی مؤسسه و

سامانه های تشویقی، فرهنگ بومی و تفکر گروهی، روب هرو شود. گسترش آگاهی درباره این عوامل و دیگر عوامل، اولین قدم در کاهش آثار آنهاست.

-3 آگاهی از ویژگیها و تمایلهای شخصی، ضروری است

ویژگیهای فردی در ب هکارگیری تردید حرفه ای نقش دارند. برای مثال، می توان اعتماد به نفس؛ ذات کنجکاو؛ پاسخ فرد به فشار، فشارهای

مربوط به زمان، یا تضاد؛ دانش؛ تجربه عملی؛ و پس زمینه فرهنگی را برشمرد. ب هطور برابر، گستر های از تمایلها نیز مانند تمایل به

گوش هنشینی و تمایل به تأیید و تفکر گروهی، ممکن است به عنوان مانعی برای به کارگیری مناسب تردید حرف های عمل کند.

با در نظر گرفتن این عوامل، م یتوان به کمک ارائه رهنمودهای بیشتر درباره اینگه چگونه آگاهی و درک از ویژگیها و تمایلهای فردی

ممکن است به کارگیری تردید حرفه ای را ارتقا دهد، استانداردها را بهبود بخشید.

25

شماره 92 دی 1396

فدراسیون بی نالمللی حسابداران

-4 بنا کردن تردید حرفه ای از آغاز، مهم است

القای تردید حرفه ای از ابتدای دوره شغلی هر فرد شروع می شود. حتی بعضی می گویند که برای حسابرسان، این ویژگی باید ژنتیکی باشد.

آموزش و تعلیم ممکن است سطح آگاهی را افزایش و نگرش موردنیاز را توسعه دهد. هم در سطح مؤسسه و هم در سطح اشتغال، ضروریست که

به تقویت و نظارت بر پیاده سازی تردید حرفه ای بپردازیم، و این شامل تدوین موازین اخلاقی صحیح برای سازمان نیز می باشد.

-5 اقدامهای بیشتری وجود دارد که سه هیئت، به صورت کوتاه مدت و درازمدت می توانند انجام دهند

کارگروه، پیشنهادهایی را برای هر سه هیئت ارائه کرده و اقدامهایی که می توانند ب هصورت جداگانه یا با یکدیگر انجام دهند را شرح داده است.

این اقدامها دربرگیرنده اقدامهای فوری است، و با توجه به اولویت، انجام خواهند شد. ملاحظاتی نیز وجود دارد که در آینده نیاز است در مورد

آنها مطالعه شود.

ارائه خواهد شد. » اقدامهای تدوینگران استانداردها « تصویری مقطعی از اقدامهای سه هیئت تدوینگر استانداردها در بخش

-6 جوانب مفاهیم زیربنایی تردید حرفه ای ممکن است فراتر از حسابرسی، به همه حسابداران حرفه ای مربوط باشد

پرسشهایی در این باره وجود دارد که کدام جنبه از مفاهیم زیربنایی تردید حرفه ای باید به طور گسترد هتر برای همه حسابداران حرفه ای- نه تنها

برای حسابرسان- به کار گرفته شود و چگونه؟

یک دیدگاه این است که درک مفاهیم زیربنایی تردید حرفه ای امکان دارد برای همه حسابداران حرفه ای مفید باشد. همچنین، مشاهده شده

که رعایت همه اصول بنیادی آیین اخلاقی برای حسابداران ممکن است پشتیبان به کار بستن تردید حرف های باشد.

این هیئتها و ب هطور مشخص هیئت استانداردهای بی نالمللی اخلاق حرف های برای حسابداران و هیئت استانداردهای بی نالمللی آموزش

حسابداری، ضرورت مطالعات بیشتر درباره لزوم و چگونگی وابستگی جنبه های مفاهیم زیربنایی تردید حرفه ای به همه حسابداران را به

رسمیت می شناسند.

-7 تدوین استانداردها به تنهایی کافی نیست

همه ذینفعانی که به تردید حرفه ای علاق همند هستند، م یتوانند به پرورش یک ذهن دیرباور کمک کنند.

ارائه شده است. » تدوین استانداردها به تنهایی کافی نیست « چند عقیده درباره آنچه دیگران م یتوانند انجام دهند، در قسمتی با عنوان

اقدامهای تدوینگران استانداردها

هر کدام از سه هیئت تدوینگر استانداردها، براساس دروندادهایی که ما و دیگران فراهم کرده ایم و با توجه به اینکه فعالیتهای بیشتر یا ارتقای

استانداردها ممکن است مفید باشد، عمل کرده اند.

در ادامه تصویری مقطعی از اقدامهای فوری و مطالعه های درازمدت تر ارائه شده است.

هیئت استانداردهای بین المللی حسابرسی و اطمینان بخشی

در حال حاضر، استانداردهای بی نالمللی هیئت استانداردهای بی نالمللی حسابرسی و اطمینان بخشی، دربرگیرنده تعداد زیادی از ارجاعهای

روشن به تردید حرفه ای است. پرسش وپاسخ این هیئت در زمینه تردید حرفه ای، بر جوانبی از استانداردهای بی نالمللی حسابرسی تأکید دارد

که طی حسابرسی صورتهای مالی، به طور مشخص به تردید حرفه ای مربوط هستند. همچنین، این سند پرسش وپاسخ به نقش دیگران در

پشتیبانی از تردید حرف های نیز پرداخته است. این هیئت همچنین در رویکرد خود نسبت به تردید حرف های، طی فراخوانی برای نظرخواهی که

منتشر کرد، ») ارتقای کیفیت حسابرسی همسو با منافع همگانی )خلاصه پاسخهای ذینفعان به دعوت به ارسال نظرها « در سال 2015 با عنوان

درباره چگونگی تقویت مفهوم بنیادی تردید حرفه ای در سراسر حسابرسی، به جستجوی درونداد پرداخت.

هیئت استانداردهای بی نالمللی حسابرسی و اطمینان بخشی در همه پروژه ها بر تردید حرف های متمرکز است. اقدام آنها بیش از تنها ارجاع

26

دادن به مفهوم است؛ بلکه دربرگیرنده جستجوی فرصتهایی برای جا دادن انتظارها از تردید حرفه ای در طراحی الزامها و به چالش

کشیدن این است که آیا استاندارد ممکن است بیش از این برای ارتقای تردید حرفه ای کاری انجام دهد یا خیر.

هیئت استانداردهای بی نالمللی حسابرسی و اطمینا نبخشی به روشهای گوناگون در جستجو برای تقویت تردید حرف های در میان

قسمتهای مختلف از استانداردهای بی نالمللی حسابرسی است. حوزه های تمرکز تردید حرفه ای در پروژ ههای کنونی این هیئت،

موارد شکل 1 را دربر م یگیرد.

هیئت استانداردهای بین المللی اخلاق حرفه ای برای حسابداران

هیئت استانداردهای بی نالمللی اخلاق حرف های برای حسابداران نسبت به روشن کردن رفتار مورد انتظار از همه حسابداران حرفه ای

در راستای منافع همگانی، تعهد دارد.

مفاد کاربردی پیشنهادی مربوط به « در ارتباط با حسابرسان و شاغلان در زمینه اطمینان بخشی، پیش نویس پیشنهادی با عنوان

که هیئت در ماه مه 2017 منتشر کرد، به عنوان قدم اول، رهنمودی ارائه کرد که نشان داد چگونه » تردید حرفه ای و قضاوت حرفه ای

رعایت اصول بنیادی جاسازی شده در آیین رفتار حرفه ای، از به کار بستن تردید حرفه ای در متن حسابرسیها، رسیدگی اجمالی و

دیگر سازوکارهای اطمینان بخشی، پشتیبانی م یکند.

به طور گسترد هتر، این پیش نویس پیشنهادی همچنین رهنمودی ارائه کرده که بر اهمیت کسب درک کافی از واقعیتها و شرایط

پیش رو از سوی حسابداران حرفه ای در هنگام به کار بستن قضاوت حرفه ای ب ههنگام رعایت اصول بنیادی، تأکید دارد.

ه مزمان با اطلاع رسانی درباره تلاشهای کوتاه مدت هیئت به وسیله بازخورد در پیش نویس پیشنهادی که در مه 2017 منتشر

شد، هیئت در نظر دارد ب هعنوان بخشی از یک برنامه درازمدت، به بررسی احتمال وجود نیاز مرتبط با منافع همگانی، برای تهیه

• ریسکهای مربوط به کیفیت؛ شامل تمایلهای حسابرس

• موانع پیش روی تردید حرفه ای

هنگام استفاده از سایر حسابرسان

• ارزیابی ارتقایافته ریسک
• فرهنگ
• گروه های مناسب حسابرسی

کنترل کیفیت

• درک بهبودیافته از مدیریت چالش
• آگاهی از مشوقها و تمایلهای مدیریت

برای براوردهای پرخطرتر » فاصله گرفتن « •

ارزیابیهای ریسک حسابرسیهای گروهی

براوردهای حسابداری

شکل 1- حوز ههای تمرکز هیئت استانداردهای بی نالمللی حسابرسی و اطمینا نبخشی

مطلب به منظور توصیف نقش و انتظارها از حسابداران حرفه ای بپردازد. این مطالب ممکن است دربرگیرنده ملاحظ ههایی باشد که

عنوان م یکند فعالیتهای حسابداران حرفه ای ممکن است به ارتقای یکپارچگی و اتکاپذیری اطلاعاتی که به آنها مربوط است، بیانجامد.

هیئت استانداردهای بین المللی آموزش حسابداری

هیئت استانداردهای بی نالمللی آموزش حسابداری به توسعه استانداردهای بی نالمللی آموزشی و پشتیبانی از مفاهیم برای ارتقای مهارتها

و شایستگی موردنیاز همه حسابداران حرفه ای برای به کار بستن تردید حرفه ای، متعهد است.

همانطور که در شکل 2 نشان داده شده، این هیئت به انجام تحقیق و جمع آوری نمونه از روی ههای برتر پرداخته است و پس از این نیز به این فعالیتها

ادامه خواهد داد. هیئت استانداردهای بی نالمللی آموزش حسابداری همچنین به گفتگو با ذینفعان م یپردازد تا تصمیم بگیرد که چگونه به بهترین شکل

ممکن می تواند آموزش مورد نیاز برای بهبود ب هکارگیری تردید حرف های را فراهم و از آن پشتیبانی کند. این فرایند ممکن است منجر به مرور تحقیقها،

تجدیدنظر در استانداردهای بین المللی آموزشی و توسعه مفاد آموزشی پشتیبان، رهبری فکری و تدوین مفاد آموزشی در مورد رویه های برتر شود.

اقدامهای پی شگفته به اطلاع رسانی درباره توسعه استانداردهای بی نالمللی آموزشی و مفاهیم طرح شده در رهنمودها از سوی هیئت

استانداردهای بین المللی آموزش حسابداری در حوز ههایی مانند تردید حرفه ای، شایستگی رفتاری و پیشرفت حرفه ای مستمر، کمک

م یکند. این هیئت در آینده به بررسی اقدامهایی که برای پشتیبانی از اشخاص برای ارائه خدمات با کیفیت بالا برای مشتریان، کارفرمایان

و دیگر ذینفعان و برای تقویت اطمینان همگانی نسبت به حرفه لازم است، خواهد پرداخت.

سفر به جلو

فعالیت هیئتها در زمینه تردید حرفه ای، تا به اینجا یک سفر بوده که البته هنوز مسافتی برای سفر کردن در پیش روی است. کارگروه بر این

باور است که برای خدمت به منافع همگانی و براوردن تعهد دوطرفه هیئتها برای رسیدگی به مسائل عنوان شده در این سند، فعالیتهای

هیئتها باید همراه با مشورت تنگاتنگ انجام شود. اگر نیاز به تغییر رفتار است، ضروریست که به مطالعه دقیق درباره اجرای آن پرداخته شود.

برای هیئت استانداردهای بین المللی حسابرسی و اطمینان بخشی که وظایفش شامل حسابرسی، اطمینان بخشی و خدمات مرتبط

است، این موضوع به معنی در نظر گرفتن و تحلیل درخور بودن تغییرهای بنیادی در مفهوم و تعریف تردید حرفه ای با ملاحظه انتظار

همگانی خواهد بود و به طور مشخص به چگونگی ارتباط تعریف با ارزیابی انتقادی از شواهد حسابرسی و مستندسازی مربوط است.

وظایف هیئت استانداردهای بی نالمللی اخلاق حرف های برای حسابداران و هیئت استانداردهای بین المللی آموزش حسابداری، نه تنها

استانداردهای بین المللی آموزشی

ارتقا یا افزودن نتایج یادگیری و

شفاف سازی مفهومی

مطالب پشتیبانی

شفاف سازی مهارتها و شایستگیهای

موردنظر

رهبری فکر

ترویج رویه های برتر

تحقیق

شایستگی رفتاری

شفاف سازی مفاهیم

رویه های برتر

کاربردپذیری آگاهی

شکل 2- اقدامهای هیئت استانداردهای بین المللی آموزش حسابداری

حسابرسان بلکه همه حسابداران حرفه ای را دربرم یگیرد. این

دو هیئت درباره چگونگی ارتباط داشتن مفهوم تردید حرفه ای

طبق تعریف هیئت استانداردهای بین المللی حسابرسی

،» ذهن پرسشگر « و اطمینان بخشی، یا جوانب آن مانند

با حسابداران حرفه ای که حسابرسی یا دیگر خدمات

اطمینان بخشی انجام نمی دهند، با چالش روبه رو بوده اند.

تدوین استانداردها به تنهایی کافی نیست

به کار بستن تردید حرفه ای، در درجه اول یک مسئولیت

فردی است. با وجود این، همه ذینفعانِ علاقه مند به

گزارشگری مالی و حسابرسی با کیفیت بالا و علاقه مند به

تردید حرف های، می توانند در کمک به پرورش یک ذهن

دیرباور، نقش داشته باشند. برای برخی، از جمله مؤسسه ها،

این موضوع به معنی آموزش تعداد بیشتری از کارکنان تازه کار

در عمل است. برای » صحیح « درباره معنی تردید حرفه ای

دیگران، برای نمونه کمیته های حسابرسی، ممکن است

این به معنی استمرار به چالش کشیدن حسابرسان برای

پرسیدن پرسشهای دشوار از مدیریت باشد.

سه هیئت تدوینگر استانداردها همچنان به ارتباط با

ذینفعان برای درک بهتر چگونگی ارتقا و تشویق پشتیبانی

.) از به کار بستن تردید حرفه ای ادامه خواهند داد )شکل 3

کارگروه از همه کسانی که تا به اینجا به گروه و سه هیئت

تدوینگر استانداردها کمک کرده اند، شامل سخنرانان ویژه

مهمان از دانشگاه و حسابرسانی که مطالبشان را به هیئتها

ارائه کرده اند، همه اشخاصی که برای مقاله هیئتها برای

دعوت به گفتگو، نظر ارسال کرد هاند و دیگر افرادی که در این

سفر با کارگروه تعامل داشت هاند، سپاسگزار است. پشتیبانی

مستمر از جانب همه ذینفعان، برای ارتقای تردید حرفه ای

ضروریست.

سه هیئت تدوینگر استانداردها به ارتباط با

ذینفعان برای ارتقای درک خود از/ و پشتیبانی از

تردید حرف های ادامه خواهند داد.

آموزش:

تدوینگران برنامه های درسی،

مربیان، محققان

تمرین:

نهادهای حسابداری

حرفه ای- مؤسسه ها

تقویت، نظارت:

رهبری مؤسسه، کمیته

حسابرسی،

مراجع انتظام بخشی

بازرسان حسابرسی

آگاهی

تحقیق رهبری فکری

رهنمود

شایستگی

فنی

رعایت

تغییر رفتاری

شکل 3- ارتباط با ذینفعان برای درک بهتر چگونگی ارتقا و

تشویق پشتیبانی از به کار بستن تردید حرف های

29