اصول کلی حسابرسی دیوان محاسبات کشور
فهرست استاندارد 1000
12 استانداردهای حسابرسی دیوان محاسبات کشور
استانداردهای حسابرسی دیوان محاسبات کشور 13
الف( کلیات
بخش یک( هدف حسابرسی
مفهوم و فلسفه وجودی حسابرسی در ذات مدیریت مالی عمومی یا به نوعی مدیریت وجوه عمومی نهفته
است و به ایجاد اطمینان منجر م یشود .حسابرسی، ف ینفسه هدف محسوب نم یشود اما به عنوان بخشی
وب م یشود
اصول کلی حسابرسی
که هدف آن اطمینان بخشی و همچنین آشکارسازی به ?? لاینفک از نظامی قاعده مند محس
ده، قوانین و مقررات، کارآیی، اثربخشی ?? ته از استانداردهای پذیرفته ش ?? موقع انحرا فهای به وقوع پیوس
ی زمین های فراهم م یسازد که ?? ت حسابرس ?? و صرفه اقتصادی در کوتا هترین زمان ممکن و گزارش آن اس
خگویی را بهینه نمود، ضرر و زیان را جبران کرد و یا ?? بتوان اقدامات اصلاحی را بکار گرفت، فرآیند پاس
وء آنها، اتخاذ نمود .هدف دیوان ?? گیری از وقوع موارد مزبور یا کاهش اثرات س ?? اقدامات لازم برای پیش
محاسبات کشور از حسابرسی، اعمال کنترل و نظارت مستمر مالی به منظور پاسداری از بی تالمال است.
بخش دو( کانون توجه حسابرسی
اصول کلی حسابرسی
ی، کانون توجه ?? ه عنوان موضوعات حسابرس ?? ا، فعالی تها و عملیات( ب ?? امل پدید هه ?? ا )ش ?? -1 رویداده
حسابرسی و رسیدگی است.
ود که ب هعنوان مثال ?? امل طیف گسترد های از مواردی می ش ?? ی ش ?? -2 رویدادها یا موضوعات حسابرس
اره نمود .ب هطورکلی هرآنچه ?? م یتوان به تصمیمات، فعالی تها، اقدامات، نظا مها، قوانین و مقررات و …اش
ور تشخیص م یدهد حسابرسی و رسیدگی ?? بات کش ?? که پیرامون آن ادعایی وجود دارد و یا دیوان محاس
ی و رسیدگی موجب اطمینان ?? ود و ارزیابی آن از طریق حسابرس ?? داری از بی تالمال می ش ?? آن موجب پاس
وب شده و م یتوان آنرا به عنوان یک موضوع حسابرسی ?? ی به ذ ینفعان م یشود، یک رویداد محس ?? بخش
تعریف نمود.
اصول کلی حسابرسی
-3 تصمیمات، زمانی به عنوان موضوع حسابرسی تعریف م یشوند که منجر به اقدام عملی شده باشد یا
اقدامات لازم در جهت اجرای آن در جریان باشد.
بخش سه( حسابرسی داخلی و حسابرسی مستقل
ود و دیوان محاسبات کشور ?? تگا ههای اجرایی انجام می ش ?? ط دس ?? ی داخلی توس ?? -1 خدمات حسابرس
14 استانداردهای حسابرسی دیوان محاسبات کشور
عهد هدار مسئولیت انجام خدمات حسابرسی مستقل است.
ام وظیفه می نماید . ?? تگاه اجرایی انج ?? ی ضرورتاً زیر نظر بالاترین مقام دس ?? ی داخل ?? -2 واحد حسابرس
بنابراین، باید شرایطی در ساختار تشکیلاتی ایجاد شود که حتی الامکان واحد حسابرسی داخلی از لحاظ
سازمانی و عملکردی مستقل عمل نماید.
اصول کلی حسابرسی
ئولیت اعلام نظر درخصوص لزوم وجود مرجع کنتر لکننده داخلی را ?? ور مس ?? بات کش ?? -3 دیوان محاس
ال صورت گرفته و در صورت یکه به این نتیجه ?? تای حفظ حقوق بی تالم ?? برعهده دارد .این وظیفه در راس
تگاه اجرایی بطور مؤثر عمل م یکند، م یتواند از نتایج حسابرسی ?? ی داخلی دس ?? د که واحد حسابرس ?? برس
داخلی استفاده نماید.
بخش چهار( حسابرسی رعایت، مالی و عملکرد
ی از حسابرس یهای دیوان محاسبات کشور که به ارزیابی ادعاهای موجود درخصوص رعایت ?? -1 بخش
ی رعایت و مالی اجرا ?? ود، در قالب حسابرس ?? ابداری مربوط م یش ?? تانداردهای حس ?? قوانین و مقررات و اس
م یشود.
ند، گون های دیگر از ?? یهای رعایت و مالی که از اهمیت خاصی برخوردار می باش ?? -2 علاوه بر حسابرس
یهای مذکور از نظر اهمیت برابری م یکند، حسابرسی عملکرد است .کانون ?? ی که با حسابرس ?? حسابرس
تگا ههای اجرایی است . ?? یدگی به کارآیی، اثربخشی و صرفه اقتصادی دس ?? ی عملکرد رس ?? توجه حسابرس
حسابرسی عملکرد طیف وسیعی از رویدادها را در بر م یگیرد.
-3 هدف حسابرسی دیوان محاسبات کشور، اعمال کنترل و نظارت مستمر مالی به منظور پاسداری از
بی تالمال است .این اهداف با انجام انواع حسابرسی و رسیدگی بر حسب اولوی تهای تعیین شده، محقق
م یشود.
یدگ یها با توجه به سیاس تهای تعیین شده و بر اساس گزار شهای ?? اس حسابرس یها و رس ?? بنیاد و اس
مالی، عملیاتی و محاسباتی می باشد.
استانداردهای حسابرسی دیوان محاسبات کشور 15
ب( استقلال
بخش پنج( استقلال دیوان محاسبات کشور
اصول کلی حسابرسی
-1 دیوان محاسبات کشور با رعایت اصل ب یطرفی و مستقل از واحد مورد رسیدگی به صورت کارآمد
انجام وظیفه م ینماید و از عوامل بیرونی تأثیر نم یپذیرد.
بات کشور با توجه به قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مستقیماً زیر نظر مجلس ?? -2 دیوان محاس
ورای اسلامی است و با توجه به قانون دیوان محاسبات کشور از استقلال سازمانی، اداری و وظیف های ?? ش
لازم برای اجرای وظایف قانونی خود برخوردار است.
اصول کلی حسابرسی
بخش شش( استقلال مسئولان و کارکنان دیوان محاسبات کشور
ور رابطه ای ناگسستنی با استقلال اشخاصی دارد که تصمیماتی را ?? تقلال دیوان محاسبات کش ?? -1 اس
ور اتخاذ می نمایند و در مقابل آن به اشخاص ثالث پاسخگو هستند .رئیس، ?? بات کش ?? برای دیوان محاس
دادستان و هیات عمومی دیوان محاسبات کشور، اشخاص مسئول محسوب می شوند.
-2 استقلال این اشخاص در قوانین تأمین شده است و رو شهای عزل و تغییر آنان تابع مقرراتی است
که استقلال را موجب شود.
-3 اشخاصی که عهد هدار وظایف حسابرسی و رسیدگی می باشند، در انجام وظایف حرف های خود نباید
تحت نفوذ دستگاه های اجرایی قرار گیرند و نیز نباید به دستگا ههای اجرایی وابستگی داشته باشند.
بخش هفت( استقلال مالی دیوان محاسبات کشور
تی منابع مالی مورد نیاز دیوان ?? -1 ب همنظور انجام فعالی تها و وظایف مندرج در قوانین موضوعه، بایس
محاسبات کشور باید بطور کامل تأمین گردد.
اصول کلی حسابرسی
تقیم پس از تأیید کمیسیون برنامه و ?? ور باید بطور مس ?? بات کش ?? -2 منابع مالی مورد نیاز دیوان محاس
بودجه مجلس شورای اسلامی در بودجه کل کشور درج شود.
ده است به مصرف ?? بات وجوه اختصاص یافته را در محلی که در بودجه پی شبینی ش ?? -3 دیوان محاس
می رساند.
16 استانداردهای حسابرسی دیوان محاسبات کشور
پ( رابطه با مجلس و سایر قوا
بخش هشت( رابطه با مجلس
المی اداره م یشود، اما حتی در ? ور مستقیماً زیر نظر مجلس شورای اس ?? بات کش ?? هر چند دیوان محاس
اس ?? ایر مقامات مجاز، به موجب قانون و بر اس ?? المی یا س ? ورای اس ?? مواقعی که به نمایندگی مجلس ش
ی و رسیدگی می نماید، کماکان ب هصورت مستقل از رو شها، روی هها، ?? مأموریت مفوض، اقدام به حسابرس
استانداردها و رهنمودهای حرف های حسابرسی و رسیدگی تبعیت می نماید.
اصول کلی حسابرسی
بخش نه .رابطه با دستگاه های قوای سه گانه
ی م یکند .این موضوع به معنای ?? بات کشور فعالی تهای دستگا ههای اجرایی را حسابرس ?? دیوان محاس
تگا ههای مزبور از دیوان محاسبات کشور نمی باشد .ب هطور مشخص، مسئولیت کامل و مطلق ?? تابعیت دس
فعالیت و عملکرد دستگا ههای مذکور با آنان بوده و نم یتوانند با استناد به یافت ههای حسابرسی و نظرات
د مسئولیت را از ?? ی مگر اینکه چنین یافت هها و نظراتی از نظر قانونی معتبر و لازم الاجرا باش ?? کارشناس
خود ساقط نمایند.
اصول کلی حسابرسی
ت( صلاحیت دیوان محاسبات کشور
بخش ده( صلاحیت حسابرسی و رسیدگی
وابق و مستندات مرتبط با ?? ور در چارچوب قوانین و مقررات باید به تمامی س ?? بات کش ?? -1 دیوان محاس
د و از اختیار قانونی درخواست هر گونه ?? یدگی دسترسی داشته باش ?? تگا ههای مورد رس ?? مدیریت مالی دس
اطلاعات لازم به صورت کتبی یا شفاهی برخوردار باشد.
-2 حسابرسی و رسیدگی دستگا ههای اجرایی به تشخیص دیوان محاسبات کشور در دیوان محاسبات
کشور یا محل آن دستگا هها انجام م یگیرد.
ا بها و صور تهای مالی ?? ناد و مدارک و همچنین گزار شهای عملیاتی، صور تحس ?? -3 زمان ارائه اس
اس قوانین و مقررات موجود مشخص م یگردد و دستگا ههای اجرایی موارد مزبور را برای رسیدگی ?? براس
به دیوان محاسبات کشور ارائه می نمایند.
استانداردهای حسابرسی دیوان محاسبات کشور 17
بخش یازده( ضمانت اجرایی یافت ههای حسابرسی و رسیدگی دیوان محاسبات کشور
-1 دستگا ههای اجرایی مورد رسیدگی در زمان مقرر توسط دیوان محاسبات کشور نظرات خود را درباره
ی ارائه و اقدامات و تدابیری که در نتیجه یافت ههای حسابرسی اتخاذ نموده اند، حسب ?? یافت ههای حسابرس
پیگیری های دیوان محاسبات کشور اعلام می نمایند.
اصول کلی حسابرسی
د، ?? ی موید انحراف از احکام قانونی و لازم الاجرا نمی باش ?? ی در مواردی که یافت ههای حسابرس ?? -2 حت
ور اجازه دارد با مقام یا مقامات مسئولی که موظف به اتخاذ اقدامات و تدابیر لازم ?? بات کش ?? دیوان محاس
هستند، ارتباط برقرار نموده و شخص مسئول را به قبول مسئولیت ملزم نماید.
بخش دوازده( نظریات کارشناسی و مشاوره ای
بات کشور م یتواند دانش حرف های خود را در قالب نظرات کارشناسی ?? -1 در صورت لزوم، دیوان محاس
در مورد لوایح قانونی، آیین نام هها، دستورالعم لها، مقررات مالی و سایر مقررات به مجلس شورای اسلامی
ت .نظرات ?? ده با مراجع مذکور اس ?? تگا ههای اجرایی ارائه نماید؛ پذیرش یا رد نظرات ارائه ش ?? ایر دس ?? و س
کارشناسی باید بر اساس رهنمودهای )دستورالعم لهای( مربوطه تدوین شده باشد و نباید موجب دخالت
در اختیارات مدیریت دستگاه ذیربط گردد.
اصول کلی حسابرسی
ث( روش های حسابرسی، کارکنان حسابرسی و تبادل بین المللی تجربیات
بخش سیزده( رو شها و رویه های حسابرسی
-1 دیوان محاسبات کشور، حسابرس یها و رسیدگ یهای خود را مطابق برنامه از پیش تعیین شده اجرا
می نماید .این موضوع شامل مواردی نم یشود که اشخاص ذ یصلاح خواستار انجام حسابرس یهای خاص
هستند.
بات کشور ?? ود، دیوان محاس ?? ی انجام ش ?? ی نم یتواند به صورت تما مرس ?? -2 با توجه به اینکه حسابرس
ته باشد از نمون هگیری استفاده خواهد نمود .نمون هها بایستی ?? به عنوان یک قاعده، هر جا که ضرورت داش
د تا زمینه لازم را برای ?? ود و از کیفیت و کفایت لازم برخوردار باش ?? خص انتخاب ش ?? برمبنای الگویی مش
اظهارنظر حرف های پیرامون موضوع حسابرسی فراهم سازد.
-3 شیو ههای حسابرسی باید با پیشرفت علوم و تکنی کهای مالی و حسابرسی همگام باشد.
18 استانداردهای حسابرسی دیوان محاسبات کشور
-4 به منظور ایجاد زمینه لازم برای کارآیی حسابرسی، دیوان محاسبات کشور م یتواند دستورالعم لهای
لازم را برای انجام حسابرسی تهیه نماید.
اصول کلی حسابرسی
بخش چهارده( کارکنان حسابرسی
-1 کلیه اشخاصی که عهد هدار وظایف حسابرسی و رسیدگی می باشند، برای انجام کامل وظایف خود
بایستی از صلاحی تهای حرف های لازم برخوردار و به اصول اخلاق حرفه ای پایبند باشند.
خاصی که متقاضی ?? ور اطمینان معقول از دانش و مهار تهای حرف های اش ?? بات کش ?? -2 دیوان محاس
ود که از بین ?? ب خواهد نمود .این اطمینان ب هگون های خواهد ب ?? تند، کس ?? ازمان هس ?? تخدام در این س ?? اس
متقاضیان بهترین افراد گزینش شوند.
اصول کلی حسابرسی
خاصی که عهد هدار وظایف ?? ط دانش نظری و مهار تهای حرفه ای کارکنان و کلیه اش ?? -3 ب همنظور بس
گاهی و بی نالمللی مدنظر قرار ?? ی و رسیدگی می باشند، برنام ههای آموزش ضمن خدمت، دانش ?? حسابرس
ازمانی از آن با توجه به قوانین و مقررات به عمل می آید .آموز شهای ?? م یگیرد و حمایت لازم مالی و س
نتی دان شهای حسابداری، اقتصاد و حقوق ?? ده در چارچو بهای س ?? مذکور فراتر از آموز شهای طراحی ش
بوده و شامل مباحث کاربردی و دان شهای نوین و بین رشته ای م یشود.
-4 ب همنظور حصول اطمینان از کیفیت عالی حسابرسی، جبران خدمات )حقوق و مزایا( باید متناسب با
مشاغل و پس تهای سازمانی صورت پذیرد.
اصول کلی حسابرسی
د، دیوان محاسبات کشور ?? ابرس و یا در مواردی که نیاز به مهارت خاصی باش ?? -5 در موارد کمبود حس
حسب ضرورت می تواند از خدمات حسابرسان و کارشناسان خارج از سازمان حسب مورد استفاده نماید.
بخش پانزده( تبادل بین المللی تجربیات
ات عالی حسابرسی در سطح ?? ور ب همنظور تباد لنظرات و تجربیات، با مؤسس ?? بات کش ?? -1 دیوان محاس
بی نالمللی و منطقه ای همکاری می نماید.
-2 کنگر هها و همای شهای آموزشی که به صورت مشترک با سازما نهای بی نالمللی و منطق های برگزار
کیل و شرکت در کارگرو ههای منطق های و انتشار مجلات حرفه ای، زمینه تبادل ?? ود و همچنین تش ?? می ش
نظرات و تجربیات را فراهم م یسازد.
استانداردهای حسابرسی دیوان محاسبات کشور 19
-3 دیوان محاسبات کشور اقدامات لازم برای توسعه و تقویت این فعالی تها و تلا شها به عمل خواهد
آورد.
ج( گزارشگری
بخش شانزده( گزارش به مجلس و مردم
از و کار مندرج در قوانین و مقررات و در قالب گزارش تفریغ ?? ور از طریق س ?? بات کش ?? -1 دیوان محاس
ر، به مراجع ذیربط ارائه و در اختیار عموم قرار ?? ی و رسیدگی را منتش ?? الانه، یافت ههای حسابرس ?? بودجه س
م یدهد.
-2 دیوان محاسبات کشور یافت ههای حسابرسی و رسیدگی موضوعات خاص و ارجاعی از سوی مراجع
ذی صلاح را به صورت مجزا و در قالب گزارش حسابرسی و رسیدگی ارائه می نماید.
اصول کلی حسابرسی
ار یافت ههای حسابرسی مستلزم افشای مواردی می باشد که از نظر قانونی انتشار آن ?? -3 زمانی که انتش
ود، تصمی مگیری درخصوص سطح افشا و ?? ت یا منجر به تضییع منافع ملی م یش ?? با محدودیت مواجه اس
دریافت کنندگان گزارش با توجه به منافع حاصل از افشای یافت ههای حسابرسی اتخاذ م یشود.
بخش هفده( شیوه گزارشگری
فاف و بی طرفانه پرداخته و ?? یو های ش ?? ا باید به ارائه وقایع رو یداده و ارزیابی آ نها به ش ?? -1 گزار شه
یوه تنظیم گزارش و واژگان آن باید دقیق و ب هراحتی قابل ?? ود .ش ?? ی ش ?? منحصر به موارد ضروری و اساس
فهم باشد.
یدگی را در مورد یافت ههای حسابرسی پیش از ?? ور دیدگا ههای واحد مورد رس ?? بات کش ?? -2 دیوان محاس
انتشار گزارش مورد توجه قرار م یدهد.
چ( اختیار انجام حسابرسی توسط دیوان محاسبات کشور
اصول کلی حسابرسی
بخش هجده( مبانی قانونی اختیار انجام حسابرسی؛ حسابرسی بخش عمومی
ی جمهوری اسلامی ایران کلیه دستگا ههایی که به ?? بات کشور بر اساس قانون اساس ?? -1 دیوان محاس
نحوی از انحاء از بودجه کل کشور استفاده م یکنند به ترتیبی که در قانون دیوان محاسبات کشور و سایر
20 استانداردهای حسابرسی دیوان محاسبات کشور
قوانین و مقررات مربوط مشخص شده است، حسابرسی و یا رسیدگی می نماید.
ئولیت نظارت بر اجرای بودجه کل کشور را بر عهده دارد و به منظور ?? ور مس ?? بات کش ?? -2 دیوان محاس
ده در بودجه کل کشور برای بخش ?? تهای مالی تعیین ش ?? ی سیاس ?? ئولیت، وظیفه بررس ?? انجام این مس
عمومی، امری ضروری محسوب م یشود.
بخش نوزده( حسابرسی دستگا ههای اجرایی مستقر در خارج از کشور
ور م یتواند دستگا ههای اجرایی مستقر در خارج از کشور را با لحاظ قوانین و ?? بات کش ?? -1 دیوان محاس
مقررات لاز مالاجراء مورد حسابرسی و رسیدگی قرار دهد.
اصول کلی حسابرسی
بخش بیست( حسابرسی منابع عمومی
-1 دیوان محاسبات کشور فرآیند و نحوه وصول و ایصال دریاف تها را حسابرسی و رسیدگی می نماید.
د و زمین های مناسب برای ?? امل انواع حسابرس یها م یباش ?? یها و رسیدگ یهای مذکور ش ?? -2 حسابرس
ارزیابی ادعاهای موجود پیرامون فرآیند وصول و ایصال دریافت ها ایجاد می نماید.
اصول کلی حسابرسی
بخش بیست و یک( حسابرسی مصارف عمومی
-1 دیوان محاسبات کشور مصارف عمومی دستگا ههای اجرایی را حسابرسی و رسیدگی می نماید.
د و زمین های مناسب برای ?? امل انواع حسابرس یها م یباش ?? یدگ یهای مذکور ش ?? یها و رس ?? -2 حسابرس
ارزیابی ادعاهای موجود پیرامون مصارف عمومی دستگا ههای اجرایی ایجاد می نماید.
بخش بیست و دو( حسابرسی سامانه های پردازش الکترونیکی داده ها-1 دیوان محاسبات کشور سامان ههای پردازش الکترونیکی داد هها را از جنب ههایی نظیر شیوه برنام هریزیبرای فائق آمدن بر شرایط خاص، استفاده اقتصادی از تجهیزات پردازش داد هها، استفاده از کارشناسان با تجربهوء استفاد هها و سودمندی اطلاعات تولید شده، مورد حسابرسی و یا رسیدگی قرار ?? ب، جلوگیری از س ?? و مناسم یدهد .حسابرسی و یا رسیدگی سیست مهای پردازش الکترونیکی داد هها مبتنی بر سیستم صورت م یگیرد.استانداردهای حسابرسی دیوان محاسبات کشور 21
اصول کلی حسابرسی
رکت ها، بانک ها و مؤسسات انتفاعی وابسته به ? ت و سه( حسابرسی بودجه ش ? بخش بیس
دولت
بات کشور بودجه شرک تها، بان کها و مؤسسات انتفاعی وابسته به دولت را مادام یکه ?? -1 دیوان محاس
ت و یا دولت قادر به اعمال نفوذ قابل ?? هم دولت کمتر از حداق لهای مذکور در قوانین و مقررات نیس ?? س
یدگی قرار م یدهد .در مورد دستگا ههایی ?? ت، مورد حسابرسی و رس ?? تگا ههای مزبور اس ?? ملاحظه در دس
یها و یا ?? ت، حسابرس ?? ت و دولت فاقد کنترل لازم اس ?? هم دولت از حداقل میزان مقرر کمتر اس ?? که س
رسیدگ یهای دیوان محاسبات کشور منحصر به سهم دولت خواهد بود.
بخش بیست و چهار( حسابرسی سایر مؤسسات، نهادها یا سازمان هایی که در صلاحیت
حسابرسی و رسیدگی دیوان محاسبات کشور قرار می گیرند
بات کشور م یتواند سایر مؤسسات، نهادها یا سازما نهایی که در صلاحیت حسابرسی ?? -1 دیوان محاس
و رسیدگی دیوان محاسبات کشور قرار م یگیرند، مورد حسابرسی یا رسیدگی قرار دهد.
بخش بیست و پنج( حسابرسی کمک ها، یاران هها و وجوه بلاعوض
ور کم کها، یاران هها و وجوه بلاعوض پرداختی از محل بودجه کل کشور را ?? بات کش ?? -1 دیوان محاس
حسابرسی و رسیدگی می نماید.
اصول کلی حسابرسی
-2 هنگام یکه مبالغ مذکور با اهمیت باشد یا در مقایسه با منابع یا حقوق صاحبان سهام دریاف تکننده
خص ?? ی م یتواند دربرگیرنده تمامی ابعاد مدیریت مالی ش ?? د، دامنه حسابرس ?? مبالغ مذکور با اهمیت باش
دریاف تکننده وجوه باشد.
22 استانداردهای حسابرسی دیوان محاسبات کشور
بخش بیست و شش( حسابرسی سازمان های فراملی و بین المللی
ازما نهای فراملی و بی نالمللی که مخارج آ نها از طریق کم کهای کشورهای عضو ?? ی س ?? در حسابرس
تأمین م یشود، به میزان استفاده از منابع مزبور و وظایف این سازما نها توجه م یشود و از اصولی مشابه
با اصول حسابرسی ناظر بر اجرای حسابرسی تبعیت م یشود.
