نگاه جامع به

استانداردهای بین المللی گزارشگری مالی:

نقش بازبینی های پس از اجرا

1. Kabureck

در هیئت استانداردهای بی نالمللی حسابداری 1، تهیه استانداردهای بین المللی گزارشگری مالی 2 جدید برای اصلاح حسابداری

و گزارشگری مالی از الزامهای فعالیتهای این هیئت است. اما هر چقدر فرایند تهیه استانداردها گسترده باشد، مهم نیست؛ بلکه ممکن

است به دلایل مختلف، نیاز باشد اصلاحات بعدی در استانداردها انجام شود.

در بیشتر مواقع، این اصلاحات در حوز ههای جزئی یا در ماهیت معامله های ویژه بود ه است که از منابع گوناگون برای هیئت استانداردها

ارسال می شود؛ مانند پیشنهادهای کمیته تفسیر استانداردهای بین المللی گزارشگری مالی 3. اما هیئت استانداردها نیز عقب

م یایستد و بعد از اینکه استاندارد برای مدتی ب هکار گرفته شد، نگاهی جامع به آن می اندازد. به این کار، بازبینی پس از اجرا 4 م یگویند.

بازبینی پس از اجرا، ب هنسبت فرایندی جدید برای هیئت استانداردهاست. تاکنون، هیئت استانداردها بازبینیهای پس از اجرا را برای

و استاندارد بین المللی گزارشگری » ترکیبهای تجاری « با عنوان (IFRS 3) استاندارد بی نالمللی گزارشگری مالی شماره 3

تکمیل کرده است. در حال حاضر، از ذینفعان درخواست کردیم برای ،» قسمتهای عملیاتی « با عنوان (IFRS 8) مالی شماره 8

انداز هگیری ارزش « با عنوان (IFRS 13) سومین بازبینی پس از اجرا که درباره استاندارد بی نالمللی گزارشگری مالی شماره 13

است، اطلاعات لازم را به همراه نظرها و دیگر داده ها ارائه دهند. » منصفانه

فرایند بازبینی پس از اجرا به طور خلاصه

کتاب فرایند درست انجام کار 5 هیئت استانداردها، علت، زمان و چگونگی انجام بازبینی پس از اجرا را توضیح می دهد. اول از همه،

واضح بگویم: بازبینی پس از اجرا با این هدف انجام نمی شود که همه استاندارد اصلی را از ابتدا تا انتها تجدیدنظر کند. بازبینی پس از

اجرا با یک ارزیابی اولیه از اینکه استاندارد جدید چقدر خوب در حرفه به کار گرفته شده است، آغاز م یشود و در شبکه مشورتی هیئت

استانداردها توسعه می یابد.

International Accounting Standards Board

شماره 91 آبان 1396

15

در حالی که استاندارد دوباره بررسی نم یشود، هیئت استانداردها به چند مورد نگاه می اندازد؛ از جمله: آیا هدفهای استاندارد

محقق شده است؟ آیا الزامهای هیئت استانداردها درباره دشوارترین یا پرجزئیات ترین مسائل به گونه ای که مورد نظر است، در

حال به کارگیری است؟ آیا از زمانی که استاندارد منتشر شد، مسائل جدیدی پدیدار شده است؟ آیا هزینه های رعایت با انتظارها

سازگار است؟

بعد از ارزیابی اولیه، ممکن است هیئت استانداردها تصمیم بگیرد که تحقیقهای اضاف های نیاز نیست. به هر حال اگر مسائل

مهمی شناسایی شود، هیئت استانداردها با انتشار یک درخواست اطلاعاتی 6 رسمی از اعضای علاقه مند این هیئت درباره

موضوعهای مشخص، اطلاعاتی دریافت می کند. بعد از اینکه پاسخهای درخواست اطلاعاتی تجزی ه وتحلیل شد، هیئت

استانداردها گامهای بعدی را تعیین می کند که ممکن است از تدوین استاندارد تا نتیجه ای که هیچ اقدام دیگری نیاز نیست،

متغیر باشد.

ترکیبهای « برای مثال، هیئت استانداردها در بازبینی پس از اجرای استاندارد بی نالمللی گزارشگری مالی شماره 3 با عنوان

چالشهای مهمی در تعریف کسب وکار و همچنین ارزیابی سرقفلی برای کاهش ارزش ممکن، تشخیص داد. در مسئله ،» تجاری

اول، به تکمیل تعریف اصلاح شده کسب وکار نزدیک شده ایم و در موضوع دوم، در پروژه تحقیقی در مورد حسابداری بعد از

تحصیل و سرقفلیِ کسب شده، از جمله بهبود ممکن در الزامهای آزمونی کاهش ارزش، تمرکز شده است.

نتایج احتمالی فرایند بازبینی پس از اجرا در نمودار 1 به صورت خلاصه بیان شده است.

همانطور که اشاره شد، یک نتیجه احتمالی- حتی اگر بهبود امکانپذیر تشخیص داده شود- این است که هیچ تغییری در استاندارد

اعمال نشود؛ به این دلیل که اعضای هیئت استانداردها یک بستر گزارشگری مالی ثابت م یخواهند و ممکن است تغییرهای جزئی در

بازبینی پس از اجرا

پژوهش/ تدوین استاندارد آموزش اقدامی

لازم نیست

نمودار 1- نتایج احتمالی فرایند بازبینی پس از اجرا

International Accounting Standards Board

شماره 91 آبان 1396

16

آزمون فزونی مخارج بر منافع، رد شوند. پردازش تغییرهای جزئی، همیشه میزان درخورتوجهی از زمان اعضا و زمان هیئت استانداردها

را صرف م یکند.

اگر هیئت استانداردها تصمیم بگیرد که استاندارد را اصلاح نکند، با این حال مجبور خواهد شد این پرسش را از خود بپرسد: آیا باید

در مقابل، اقدامهای دیگری را ب هکار گیریم؟ اگرچه انتشار مطالب آموزشی جایگزین تدوین استانداردها نیست، ممکن است در برخی

موارد مفیدترین نتیجه بازبینی پس از اجرا باشد. برای نمونه، ممکن است هیئت استانداردها به این نتیجه برسد که مطالب استاندارد

واضح و روشن است، اما شاید به خوبی درک نشده باشد.

از نظر کلی، چرا بازبینیهای پس از اجرا بسیار مهم است؟

حفظ ارتباط مستمر در استانداردهای بی نالمللی گزارشگری مالی مهم است و هیئت استانداردها متعهد است تا استانداردهای

موجود را تا جای ممکن در جریان و مؤثر نگه دارد. به طور تاریخی، تدوین استاندارد همیشه فرایندهایی برای پرداختن به

پرسشهای موقعیتی داشته، اما ارزیابی اثربخشی و عملکرد استاندارد یا مروری کلی بر اینکه آیا استاندارد به صورت رضایت بخش

اجرا می شود را دربر نم یگرفته است. بنابراین، مطرح کردن فرایند بازبینی پس از اجرا در هیئت استانداردها، پیشرفتی است که

بسیار مورد نیاز بود.

استانداردهایی که هیئت استانداردها منتشر م یکند، به طور معمول مسائل بسیار پیچیده از مطالبی را دربر م یگیرد که برای

تعداد زیادی از اعضا اهمیت دارد. برای یک مسئله پیچیده، به طور معمول تعدادی را هحل منطقی و پذیرفته شده وجود دارد

که لازم است هیئت استانداردها از میان آنها انتخاب کند: برای نمونه، تصمی مگیری بین رهنمودهای مبتنی بر اصول در مقابل

رهنمودهای مبتنی بر قواعد؛ تعیین اینکه کدام ساختارهای معامله داخل یا خارج از محدوده است؛ ارزیابی صرف بخش نظری

در مقابل کاربرد عملی؛ بررسی مخارج در مقابل منافع و غیره. استاندارد نهایی ممکن است د هها تصمیم فردی را دربر گیرد.

برای اینکه هیئت استانداردها بهترین تصمیم را بگیرد، به تبادل نظری وسیع اتکا می کند. از جمله، اطلاعاتی که شاید از صدها

سازمان و صدها نفر در قالب نظرها و نشستها، جلسه های آموزشی، تجدیدنظر در نقاط ضعف استانداردهای رو به پایان و موارد بیشتر

به دست می آید.

ممکن است فردی بپرسد آیا این اقدامها کافی نیست؟ البته که هست! اما آزمودن در شرایط واقعی هنگام تهیه استاندارد،

جایگزین تجربه ب هکارگیری در دنیای حقیقی نمی شود. به ندرت، بیش از چندصدنفر و شرکت، فعالانه در طرحهای تدوین استاندارد

هیئت استانداردها شرکت می کنند. در مقابل، د هها هزار شرکت در بیش از 125 حوزه گزارشگری، استانداردهای بین المللی

گزارشگری مالی جدید را به طور واقعی ب هکار خواهند گرفت و این همان جایی است که مسائل پی شبینی نشده در استاندارد به طور

معمول آشکار می شود.

International Accounting Standards Board

شماره 91 آبان 1396

17

ممکن است این موارد را دربر گیرد: استاندارد به هدفهای تعیین شده دست نمی یابد؛ ثابت می شود که » مسائل پیش بین ینشده «

به کارگیری استاندارد بیش از آنچه که انتظار می رفت، دشوار و پرهزینه است؛ رهنمودهای کافی یا شفاف در مورد مسائل خاص

ارائه نمی شود؛ از زمانی که استاندارد به مرحله پایانی رسیده، نمونه معامله های جدید رواج پیدا کرده است؛ و غیره.

بنابراین، هدف بازبینی پس از اجرا که در اوایل دوره ب هکارگیری یک استاندارد جدید انجام م یشود، ارزیابی کلی آن چیزی است که

به طور مؤثر کار می کند یا نم یکند.

بازبینی پس از اجرا با بیانیه بازخورد به پایان م یرسد. پس از دریافت نتیجه بازبینی پس از اجرا، هیئت استانداردها تصمیم

خواهد گرفت چگونه به مسائلی که در بازبینی پس از اجرا شناسایی شده، بپردازد: پژوهشهای بیشتری انجام م یدهد، به

تدوین استاندارد می پردازد یا مطالب آموزشی تهیه م یکند. البته، اگر هر یک از مسائل شناسایی شده به اندازه کافی مهم تلقی

نشود، هیئت استانداردها ممکن است تصمیم بگیرد که هیچ اقدام دیگری نیاز نیست.

براساس تجربه م یدانیم اگر استانداردها آ نگونه که مورد انتظار است کار نکنند، تغییر شیوه ها و رویکردهایی که به کار گرفته

می شود، در طول زمان ب هتدریج دشوارتر م یشود؛ بنابراین صورتهای مالی که در تهیه گزارش استفاده م یشود، کمتر مربوط

است و با دقت کمتری اطلاعات را نمایش می دهد.

به همین علت، بازبینیهای پس از اجرا در کارایی درازمدت استانداردهای بین المللی گزارشگری مالی، نقش بسیار مهمی

دارند.

پانوشتها:

1- IASB

2- IFRS

3- IFRSIC

4- PIR

5- Due Process

6- RFI

منبع:

Kabureck G., A Holistic Look at IFRS Standards: The Role of Post-Implementation Review, www.ifrs.org, 2017

International Accounting Standards Board